Tag: νόμισμα

Brics 3

Δευτέρα 28 Αυγούστου>> Διάφοροι δυτικοί «αναλυτές» (του γνωστού είδους όπως σ’ όλους τους τομείς) θεωρούν δεδομένο ότι η απώλεια της πρωτοκαθεδρίας του δολαρίου (άρα και η ήττα της δυτικής χρηματοπιστωτικής ηγεμονίας) θα έρθουν ΜΟΝΟ όταν εμφανιστεί ένα άλλο νόμισμα γενικευμένης διεθνούς χρήσης. Κοιτάνε δεξιά, κοιτάνε αριστερά, δεν βλέπουν κάποιο τέτοιο, οπότε ησυχάζουν οι ίδιοι και καθησυχάζουν τ’ αφεντικά τους: don’t worry, δεν υπάρχει αντίπαλος, το γουάν (ο επικρατέστερος αντικαταστάτης) είναι πολύ πίσω…

Κοιμούνται κι ονειρεύονται, όπως θα ήταν αναμενόμενο!! ΔΕΝ είναι καθόλου αναγκαίο ένα άλλο «εθνικό» νόμισμα (μαζί με μια άλλη «εθνική» κεντρική τράπεζα) που θα κατακτήσει-την-εμπιστοσύνη (δηλαδή την παγκόσμια αγορά) για να αποδολαριοποιηθεί ο παγκόσμιος καπιταλισμός!!! Κι αυτό δεν είναι καν μυστικό! Είναι καταγραμμένο στην καπιταλιστική ιστορία του 20ου αιώνα!

Ας το θυμίσουμε βιαστικά και περιληπτικά:

Πρόσβαση μόνο για τα μέλη του δικτύου υποστήριξης…

Αν είστε μέλος κάντε login εδώ.
Αν θέλετε να γίνετε μέλος, στείλτε email (sarajevomail@gmail.com) για την απαραίτητη συνεννόηση.

Brics 4

Δευτέρα 28 Αυγούστου>> Έμεινε η ιδέα, η «φιλοσοφία» αν θέλετε, του bancor καταχωνιασμένη στην ιστορία; Καθόλου! Ειδικά μετά την έκρηξη της δυτικής χρηματοπιστωτικής «φούσκας» το 2007 – 2008 και τα απόνερά της ως και το 2010, καπιταλισμοί που «δεν έπαιζαν» στα μεγάλα ταμπλώ (οι διανοούμενοί τους για την ακρίβεια) είχαν όμως σημαντικό παραγωγικό δυναμικό, βρέθηκαν μπροστά στην ανάγκη αναδιάρθρωσης του ως τότε μοντέλου.

Πρόσβαση μόνο για τα μέλη του δικτύου υποστήριξης…

Αν είστε μέλος κάντε login εδώ.
Αν θέλετε να γίνετε μέλος, στείλτε email (sarajevomail@gmail.com) για την απαραίτητη συνεννόηση.

Το ψηφιακό ευρώ, το «σχέδιο Δήμητρα», και οι λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις

Δευτέρα 1 Μάη>> Η ιδέα του να έχει κάποιος έναν καταθετικό λογαριασμό απευθείας στην […1] Κεντρική Τράπεζα, που θα είναι προστατευμένος από πιθανές αστοχίες στο τραπεζικό σύστημα και άρα δεν θα απειλείται με ενδεχόμενο «κούρεμα», δεν αποτελεί ένα θεωρητικό σενάριο. Ο νέος οδικός χάρτης για το ψηφιακό ευρώ, που θα απαντά σε αυτή την απειλή, ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα από […2], φέρνοντας ένα βήμα πιο κοντά αυτήν την προοπτική, και το επόμενο ραντεβού έχει οριστεί […3] που θα λάβουν τις τελικές αποφάσεις για τον χρόνο υλοποίησης του ψηφιακού ευρώ.

Το ψηφιακό ευρώ δεν θα διαφέρει σε τίποτα από έναν κοινό λογαριασμό που ένα φυσικό πρόσωπο ή μια επιχείρηση τηρεί σε μια εμπορική τράπεζα. Στην πράξη θα αποτελεί ένα μέσο συναλλαγών για μεταφορές χρημάτων ή πληρωμές αγορών, όπως συμβαίνει σήμερα με το απλό νόμισμα. Έτσι, κάποιος θα μπορεί να κάνει μια αγορά σε ένα εμπορικό κατάστημα χρησιμοποιώντας, αντί του λογαριασμού του στην τράπεζα ή της κάρτας του, τον λογαριασμό στην […4]. Η διαφορά θα είναι ότι τα χρήματα που θα είναι τοποθετημένα στην […5] δεν θα υπόκεινται στην απειλή του «κουρέματος», καθώς θα περιβάλλονται από την αυξημένη προστασία της Κεντρικής τράπεζας.

Και τώρα το κουίζ. Συμπληρώστε τα κενά […Χ] με ένα απ’ τα δύο σετ:

Α) 1: Ελληνική

2: μερα24

3: μετά τις εκλογές

4: τράπεζα της ελλάδας

5: τράπεζα της ελλάδας

ή

Β) 1: Ευρωπαϊκή

2: την ΕΚΤ

3: για τον Οκτώβριο, στη συνεδρίαση των κεντρικών τραπεζών

4: ΕΚΤ

5: ΕΚΤ

Διαφορετικά το ερώτημα και η απάντηση: είναι τα πιο πάνω απόσπασματα απ’ την παρουσίαση του «σχεδίου Δήμητρα» από τον Γιάνη Βαρουφάκη και τα υπόλοιπα στελέχη του μερα25; Όχι! Είναι αποσπάσματα από δημοσίευμα της καθεστωτικής «καθημερινής» προχτές, Σάββατο 29 Απρίλη 2023, με τίτλο άνοιγμα λογαριασμού απευθείας στην ΕΚΤ.

Ποιος δουλεύει λοιπόν ποιόν, και γιατί; Όλη η φλυαρία, η ποζεριά και σχεδόν όλα τα επιχειρήματα περί «σχεδίου Δήμητρα» δεν είναι παρά διαφήμιση του ψηφιακού ευρώ!!! Το οποίο βρίσκεται υπό διαμόρφωση εδώ και λίγα χρόνια. Όπως εδώ και λίγα χρόνια βρίσκονται υπό διαμόρφωση τα ψηφιακά νομίσματα δεκάδων κρατών του πλανήτη, από «πρωτοκλασσάτα» (ψηφιακό δολάριο, ψηφιακό ρούβλι, ψηφιακή ρουπία, κλπ) έως πιο «αναπτυσσόμενα» (για παράδειγμα νιγηρία, γκάνα, μαλαισία, ταϋλάνδη). Το Πεκίνο με το ψηφιακό γουάν είναι μερικά χρόνια μπροστά, έχοντας τρομοκρατήσει τα δυτικά αφεντικά…

Γιατί το μερα25 και ο επικεφαλής του παρουσιάζουν ένα παγκόσμιο σχέδιο νομισματικής (και όχι μόνο) αναδιάρθρωσης όπως είναι τα ψηφιακά νομίσματα σαν «δική τους ιδέα»; Πρώτον, επειδή θεωρούν τους υποτελείς ηλίθιους και άσχετους! Δεύτερον, επειδή θέλουν να την παρουσιάσουν σαν «δική τους ιδέα» πασπαλισμένη με τα δικά τους ψέματα. Και τρίτον, επειδή ζήλεψαν την δόξα του ρημαδοΚούλη: παρουσίασε το ψηφιακό διαβατήριο εμβολιασμού σαν δική του ιδέα, ενώ ήταν γνωστό ότι η ε.ε. ετοιμαζόταν γι’ αυτό από το 2018!!! Και, βέβαια, οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές βιτρίνες ευχαρίστως αναγνώρισαν στον ρημαδοΚούλη την «πατρότητα της ιδέας» για να απωθήσουν το ενδεχόμενο να μάθουν οι υπήκοοί τους ότι το πράγμα ετοιμαζόταν χρόνια πριν τον τσαχπίνη, κι έτσι να τους μπουν ψύλλοι στ’ αυτιά…

Γιατί καθεστωτικά «κόμματα εξουσίας» όπως η νδ και ο συριζα δεν απαντούν «σιγά την πατρότητα της ιδέας!» στο δήθεν βαρουφακικό «σχέδιο Δήμητρα»; Πρώτον, επειδή θεωρούν τους υποτελείς ηλίθιους και άσχετους! Και δεύτερον, επειδή θέλουν να το αξιοποιήσουν διαστρεβλωμένο για τις προεκλογικές τους ανάγκες…

Υπάρχει δυστυχώς μία αλήθεια, και στα ψέματα των μεν και στην αξιοποίηση των δε.

Πρόσβαση μόνο για τα μέλη του δικτύου υποστήριξης…

Αν είστε μέλος κάντε login εδώ.
Αν θέλετε να γίνετε μέλος, στείλτε email (sarajevomail@gmail.com) για την απαραίτητη συνεννόηση.

«Ψηφιακό χρήμα»; Όχι ευχαριστώ!!!

Σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (την αποκαλούμενη «τράπεζα των τραπεζών») αυτή είναι η αναπαράσταση του χρήματος και των υποκατηγοριών του, που έχουν σαν κοινό τόπο το «ψηφιακό κρυπτονόμισμα της κεντρικής τράπεζας».

Το ξέρατε; Εμείς όχι… Σας ζαλίζει; Κι εμάς…

Δευτέρα 17 Οκτώβρη>> Μέσα στη γενική επιτάχυνση της καπιταλιστικής-αναδιάρθρωσης-καταπάνω-στα-κεφάλια-μας, υπάρχει ένα «διαμάντι» που λάμπει πιο περίεργα από άλλα τεχνολογικά «θαύματα»: τα ψηφιακά νομίσματα.

Από πρώτη ματιά, το ξέρουμε, οι περισσότεροι θα σηκώσουν τους ώμους∙ ειδικά εκείνοι και εκείνες (δυστυχώς δεν είναι λίγοι..) που έμαθαν το «πλαστικό χρήμα» και πιστεύουν ότι καταλαβαίνουν τι κάνουν. Φυσικά θα ένοιωθαν πολύ διαφορετικά αν συνέβαινε η εφορία, σε συνεργασία με την τράπεζα, να «παγώσει» τον μισθοδοτικό λογαριασμό τους (για παράδειγμα…), εξαιτίας (ας πούμε…) ενός απλήρωτου χρέους…. Κάτι τέτοιο είναι σίγουρο ότι δεν έχει καμία σχέση με το «ουφ, πληρώθηκα το μηνιάτικο χτες» – έτσι δεν είναι; Δυστυχώς το ότι όλοι αυτοί εμπιστεύονται τις τράπεζες σα να είναι τα πορτοφόλια τους είναι τραγικά λαθεμένο: ΔΕΝ έχουν κανένα έλεγχο πάνω στα χρήματά τους, παρά μόνο μια σύμβαση ότι θα είναι διαθέσιμα σε υλική μορφή… (Εκτός εάν… δεν είναι!.. Μήπως θυμάστε το καλοκαίρι του 2015;)

Αυτή η (κακή λέμε) «συνήθεια», χάρη στην μαζικότητά της, είναι το έδαφος που πάνω του πατάει και μεθοδεύεται το επόμενο βήμα: το εντελώς και απόλυτα ψηφιακό χρήμα. Το e-euro (αντίστοιχα το γουάν, που προχωράει, το δολάριο, το ρούβλι, και πολλά άλλα «εθνικά» νομίσματα). Και πάλι: με την ίδια ευκολία ή ξεγνοιασιά με τις οποίες πολλοί έκαναν πορτοφόλι τους τις ιδιωτικές επιχειρήσεις (τις τράπεζες…), με την ίδια ευκολία και ξεγνοιασιά θα πουν ότι το «ψηφιακό πορτοφόλι» είναι σαν το τραπεζικό πορτοφόλι… Ήδη τα προκαταρκτικά βήματα προς μια τέτοια παραπλάνηση διαφημίζονται, χωρίς κανείς να αναρωτιέται καν για το πως, από που ως που, μια τηλεπικοινωνιακή εταιρεία εμφανίζεται να κάνει την δουλειά που κάνουν τραπεζικές εταιρείες! Έτσι απλά και φυσικά;

Το «ψηφιακό νόμισμα» ΔΕΝ είναι αυτό που νομίζετε!

Πρόσβαση μόνο για τα μέλη του δικτύου υποστήριξης…

Αν είστε μέλος κάντε login εδώ.
Αν θέλετε να γίνετε μέλος, στείλτε email (sarajevomail@gmail.com) για την απαραίτητη συνεννόηση.

Curling 2022: σκάκι πάνω σε πάγο με αόρατη κλίση…

Δευτέρα 3 Γενάρη>> Οι χειμερινοί ολυμπιακοί αγώνες γίνονται κάθε 4 χρόνια, στο μεσοδιάστημα των θερινών. Θα θυμάστε ελπίζουμε ότι οι προηγούμενοι έγιναν στη νότια κορέα∙ και πόσο σπουδαία διαδραματίστηκαν έξω απ’ τις πίστες τότε, ε; Η επιχείρηση γοητείας απ’ το μπλοκ του Βλαδιβοστόκ (κατά του ψοφιοκουναβιστάν)… η πρώτη παγκόσμια εμφάνιση της «μυστηριώδους» και γοητευτικής βορειοκορεάτισσας ντίβας / νο 2 του καθεστώτος Kim Yo-jong… η σχεδιασμένη απόπειρα λήξης του πολέμου-στην-κορέα (που θα σήμαινε περιορισμό της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στη χερσόνησο), μια απόπειρα που τελικά δεν καρποφόρησε… Τι ολυμπιακοί ήταν εκείνοι!

Οι θερινοί του 2020 έπεσαν μέσα στην … καταστροφή του κόσμου… Επρόκειτο να γίνουν στο Τόκιο, και το ιαπωνικό καθεστώς είχε κάνει εντυπωσιακές προετοιμασίες από τεχνολογική άποψη. Θα ήταν μια μεγάλη ευκαιρία παγκόσμιας επίδειξης οργανωτικής πρωτοπορίας για τέτοιας κλίμακας events. Κι όμως. Ένα καθεστώς πρώτης γραμμής δεν κατάφερε (ή δεν αξιώθηκε) να κάνει τους αγώνες στην ώρα τους. Μετατέθηκαν κατά ένα χρόνο, όχι σε πολύ καλύτερες συνθήκες, αλλά έχοντας χάσει την λάμψη τους, ειδικά για το δυτικό κοινό. Το «κακό» κέρδισε όλα τα χρυσά μετάλλια το καλοκαίρι του 2020…

Το Πεκίνο, αυτό είναι βέβαιο, δεν θα επέτρεπε στον εαυτό του τέτοια αποτυχία! Πολύ περισσότερο που (σε αντίθεση με το Τόκιο το 2020 και την Pyeongchang το 2018) είναι πολλοί οι δυτικοί που θα εύχονταν να αποτύχουν οι αγώνες του 2022… Κι ας είναι ο τσαχπίνης η αιτία. Βλέπετε ο έρμος εξακολουθεί (παρά τη θέλησή του!) να είναι ένα είδος κωδικοποίησης και μεσάζοντας στις οξυνόμενες ενδοκαπιταλιστικές αντιθέσεις.

Το πρεστίζ και η αξιοπιστία είναι πολύ σημαντικά σε τέτοιες συνθήκες, όταν είσαι το Πεκίνο. Λέγεται soft power με παγκόσμια αίγλη. Δεν είναι όμως μόνον αυτό. Καθόλου…

Πρόσβαση μόνο για τα μέλη του δικτύου υποστήριξης…

Αν είστε μέλος κάντε login εδώ.
Αν θέλετε να γίνετε μέλος, στείλτε email (sarajevomail@gmail.com) για την απαραίτητη συνεννόηση.

Η ιστορία καθώς γίνεται

Κυριακή 7 Φλεβάρη. Δεν προβλήθηκε σαν “συνταρακτικο γεγονός”. Για τους ignorants δεν υπήρξε καν τέτοιο γεγονός. Από τους ιστορικούς του μέλλοντος όμως (αν υπάρχουν ακόμα τέτοιοι…) η 16η Γενάρη του 2021 μπορεί να μνημονεύεται σαν το προτελευταίο καρφί στο φέρετρο του αμερικάνικου imperium. Είναι η ημερομηνία της υπογραφής συμφωνίας ανάμεσα στην κεντρική κινεζική τράπεζα και το Swift, το σύστημα παγκόσμιας εκκαθάρισης διασυνοριακών εμπορικών ανταλλαγών, για την δημιουργία μιας (κοινής) θυγατρικής για την προώθηση της χρήσης του κινεζικού ψηφιακού νομίσματος στις διεθνείς συναλλαγές.

Η ημερομηνία σημαδεύει την «αρχή» αυτής της επιχείρησης. Που μια συνέχεια μέλλεται να έχει: το τέλος του κυρίαρχου ρόλου του αμερικανικού δολαρίου σαν κυρίως μέσου για το διεθνές εμπόριο και τις συναλλαγές, μάλλον γρήγορα παρά αργά· και το τέλος των «φτηνών δανείων» που ο υπόλοιπος καπιταλιστικός πλανήτης δίνει στις ηπα, συντηρώντας τες. Ναι: το αμερικανικό χρέος (σε δολάρια) θεωρείται «βιώσιμο» μόνο επειδή ο υπόλοιπος κόσμος δέχεται τα (σε δολάρια) αμερικανικά ομόλογα σαν αποθεματικό· κι αυτό επειδή σε δολάρια είναι μεγάλο ποσοστό των διεθνών συναλλαγών… Στις 16 Γενάρη, πριν μισό μήνα, μπήκε λοιπόν το προτελευταίο καρφί σ’ αυτήν την τόσο κρίσιμη νομισματική / ιμπεριαλιστική κυριαρχία του Joνυσταλεάν.

Μιας και ζούμε (και θα ζήσουμε ακόμα περισσότερο) σε ταραγμένους καιρούς, ένα σύντομο μάθημα ιστορίας σχετικά.

Η διεθνής υπεροχή του δολαρίου άρχισε να καθιερώνεται με το τέλος του Α παγκόσμιου πολέμου, εξαιτίας των δανείων που είχε δώσει η Ουάσιγκτον στο Λονδίνο και στο Παρίσι, που λογαριάζονταν και ήταν ακόμα μείζονες «ιμπεριαλιστικές δυνάμεις». Ως πριν τον Α παγκόσμιο πόλεμο υπήρχε ένα είδος «ηθικής δέσμευσης» μεταξύ των όποιων κάθε φορά συμμάχων ότι τα χρέη που είχαν δημιουργηθεί μεταξύ τους εξαιτίας του κοινού τους πολέμου, παραγράφονταν με το τέλος του και την νίκη. Επρόκειτο για παλιά παράδοση, που εντοπίζεται ήδη απ’ στην Βαβυλωνία, την δεύτερη χιλιετία π.Χ., στους νόμους του Hammurabi. Ο λόγος ήταν απλός: αν ο πιο ισχυρός της συμμαχίας συνέχιζε να απαιτεί απ’ τους συμμάχους του να πληρώσουν τα δανεικά που τους είχε δώσει θα τους οδηγούσε στη χρεωκοπία. Και δεν θα τους ξαναείχε συμμάχους αν τους χρειαζόταν μελλοντικά. Ίσως, μάλιστα, να τους είχε μετατρέψει σε εχθρούς του…

Τελειώνοντας όμως ο Α παγκόσμιος πόλεμος η Ουάσιγκτον αποφάσισε για τους συμμάχους της: τα δάνεια που σας έδωσα πρέπει να τα αποπληρώσετε – σε δολάρια! Υπήρχε ένας μακιαβελικός υπολογισμός πίσω απ’ αυτήν την πρωτοφανή απαίτηση, που πέταγε στα σκουπίδια τις παλιές «ηθικές»: ο ανερχόμενος αμερικανικός ιμπεριαλισμός ήθελε να κρατάει χαμηλά όχι μόνο τους αντιπάλους του αλλά και τους ευρωπαίους συμμάχους του. Και το να συνεχίζουν να χρωστάνε προσπαθώντας να αποπληρώσουν αυτά τα πολεμικά χρέη ήταν ο ασφαλής «ειρηνικός τρόπος» να μείνουν «υπό». Παρίσι και Λονδίνο δεν αντέδρασαν σ’ αυτήν την αμερικανική απαίτηση. Απλά την μετέφεραν: Αν είναι να πληρώσουμε τα χρέη μας, σαν νικητές, στις ηπα, τότε οπωσδήποτε η ηττημένη γερμανία θα πρέπει να πληρώσει τις «πολεμικές αποζημιώσεις» της. Επίσης σε δολάρια! Για να βρίσκει δολάρια η ηττημένη γερμανία (την οποία η Ουάσιγκτον δεν ήθελε κατεστραμμένη, έτσι ώστε να παραμείνει αντίπαλο δέος του Λονδίνου και του Παρισιού) τα αμερικανικά αφεντικά έκαναν εισαγωγές απ’ την γερμανία – πληρώνοντας σε δολάρια, με τα οποία στη συνέχεια το Βερολίνο ξεχρέωνε. Δημιουργήθηκε έτσι ένα τετράγωνο κυκλοφορίας του δολαρίου μεταξύ των σημαντικότερων τότε καπιταλιστικών / ιμπεριαλιστικών κρατών: Ουάσιγκτον > Βερολίνο, Βερολίνο > Παρίσι και Λονδίνο, Παρίσι και Λονδίνο > Ουάσιγκτον. Το δολάριο διεθνοποιούνταν μέσα από χρέη· και ο αμερικανικός καπιταλισμός χόρευε… 

Αλλά η κρίση / κατάρρευση του 1929, αρχικά στις ηπα, διέκοψε αυτήν την κυκλοφορία. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό. Η γερμανία χρεωκόπησε βουλιάζοντας σ’ έναν υπερ-πληθωρισμό ακριβώς εξαιτίας της πληρωμής αυτών των υπέρογκων αποζημιώσεων την οποία έπρεπε παρά την διεθνή κρίση να συνεχίσει· και οι ναζί αναδύθηκαν απ’ αυτήν την καταστροφή σαν «σωτήρες». Ακολούθησε ένας ακόμα παγκόσμιος πόλεμος, ο δεύτερος στη σειρά…

Την ίδια ακριβώς προσέγγιση είχε η Ουάσιγκτον και πλησιάζοντας το τέλος του Β παγκόσμιου. Ο άμεσος εχθρός της δεν ήταν η Μόσχα αλλά το (ακόμα αυτοκρατορικό / ιμπεριαλιστικό) Λονδίνο. Πέρα απ’ τα χρέη που είχε συσσωρεύσει το αγγλικό βασίλειο στη διάρκεια του πολέμου, ένα ακόμα δάνειο εκ μέρους της Ουάσιγκτον, το 1946, για «την ανοικοδόμηση», έδωσε την χαριστική βολή. Για να εκπληρώσει τους όρους του δανείου το αγέρωχο Λονδίνο διάλυσε ό,τι είχε μείνει απ’ την αυτοκρατορία, και μαζί, υποχρεωτικά, «την ζώνη της στερλίνας» στο διεθνές εμπόριο. Το δολάριο απέκτησε το μονοπώλιο του βασικού μέσου διεθνών συναλλαγών: το νόμισμα ήταν δεμένο με σταθερή ισοτιμία με τον χρυσό που το αμερικανικό κράτος είχε συγκεντρώσει σαν «ασφαλές καταφύγιο» απ’ τους ευρωπαϊκούς καπιταλισμούς στη διάρκεια του Β παγκόσμιου, και ήταν το μόνο τέτοιο. Συνεπώς οι συναλλαγές σε δολάριο ή η αποθεματοποίησή του ήταν τόσο στοιβαρές πράξεις όσο αν αφορούσαν χρυσάφι.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και στις αρχές της δεκαετίας του ’70, για να χρηματοδοτήσει η Ουάσιγκτον τον πόλεμό της στην ανατολική ασία (βιετνάμ) έγινε από κράτος δανειστής κράτος δανειζόμενο. Τυπικά αυτό θα έπρεπε να αδυνατίσει σοβαρά την αξία των εγγυήσεων που ως τότε συνόδευαν το δολάριο. Το 1972 έσπασε την σταθερή ισοτιμία του δολαρίου με τον χρυσό, για να μπορεί να τυπώνει κατά βούληση νόμισμα. Ξαφνικά, χωρίς την άγκυρα του χρυσού, το δολάριο έγινε «ένα νόμισμα που επέπλεε». Fiat money. Θα συνέχιζε την προηγούμενη μονοκρατορία του; Θα εξακολουθούσε να είναι αποθεματικό νόμισμα για τις κεντρικές τράπεζες του υπόλοιπου πλανήτη;

Η απάντηση δόθηκε γρήγορα: ναι. Γιατί; Επειδή οι αμερικανικές κυβερνήσεις φρόντισαν να συνδέσουν το δολάριο με το πετρέλαιο, πείθοντας κυρίως τους παραγωγούς της μέσης Ανατολής (αραβικά βασίλεια αλλά και το περσικό…) να τιμολογούν το πετρέλαιο αποκλειστικά και μόνο σε δολάρια. Αφού μόνο με δολάρια μπορούσε να αγοράσει κανείς πετρέλαιο το αμερικανικό νόμισμα παρέμεινε αποθεματικό. Και εξακολούθησε να έχει τον πρώτο και κυρίως λόγο στις διεθνείς συναλλαγές. Αυτή η ηγεμονία / διαρκής κυκλοφορία εξακολούθησε, επιπλέον, να επιτρέπει στην Ουάσιγκτον την χρηματοδότηση των πολέμων της. Τώρα πια όλοι όσοι δανείζονταν (εκτός των ηπα…) έπρεπε να πληρώνουν τα χρέη τους, κι αν δεν μπορούσαν χρεωκοπούσαν επιτρέποντας σε αμερικανικές ή και δυτικές εταιρείες να κανιβαλίσουν οτιδήποτε είχε αξία στην επικράτεια των χρεωκοπημένων.

Το ιαπωνικό γιέν αρχικά και στη συνέχεια η δημιουργία του ευρώ, σαν ενιαίου νομίσματος ενός μπλοκ καπιταλισμών, ήταν αμφισβητήσεις της δολαριακής ηγεμονίας. Το πρώτο το τσάκισε η Ουάσιγκτον στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Το δεύτερο όχι με τον ίδιο άμεσο τρόπο. Αλλά η ανατροπή όλων των «ισορροπιών» ενός αιώνα έρχεται τώρα. Με την συνδυασμένη και έμπρακτη αμφισβήτηση της δολαριακής ηγεμονίας, που έχει μεν στο κέντρο της την Μόσχα, το Πεκίνο και την Τεχεράνη (τους κατ’ εξοχήν στόχους του «οικονομικού πολέμου» του ψόφιου κουναβιού) αλλά γύρω της έχει πολλές δεκάδες ακόμα κράτη. Που είτε έχουν υποφέρει απ’ την δολαριακή ηγεμονία και τους μηχανισμούς της (δντ, παγκόσμια τράπεζα) είτε ελπίζουν σε καλύτερες, πιο «ισορροπημένες» σχέσεις με τον κινεζικό καπιταλισμό.

Το Πεκίνο ετοιμάζει το ψηφιακό γουάν (με τεχνολογία blockchain) κάποια χρόνια τώρα. Το 2020 το δοκίμασε εσωτερικά στην επικράτειά του: έχει πολύ «πληροφορική» και πολλούς σύνθετους αλγορίθμους το να μπορεί κανείς να πληρώνει οπουδήποτε οτιδήποτε και το ποσό να πηγαίνει άμεσα στον λογαριασμό του οποιουδήποτε πωλητή, χωρίς τις καθυστερήσεις της συνηθισμένης μεσολάβησης των εμπορικών τραπεζών, όπως γίνεται με τις «κάρτες». (Εννοείται ότι όλες οι δοσοληψίες καταγράφονται – και υπάρχει στη μέση η κεντρική τράπεζα του κράτους / εκδότη / εγγυητή του νομίσματος, «που βλέπει τα πάντα»…) Αντίστοιχες έρευνες γίνονται και στην Ουάσιγκτον, στην ευρώπη για το ευρώ και στη Μόσχα. Είναι πιο πίσω. Σε κάθε περίπτωση ο κινεζικός καπιταλισμός δεν έχει με τη μεριά του μόνο το χρονικό πλεονέκτημα, το γεγονός δηλαδή ότι είναι έτοιμος για το ψηφιακό του νόμισμα πριν τους άλλους, τόσο τεχνικά / οργανωτικά όσο και κοινωνικά. (Στην δύση ο cashless κόσμος θα επιβληθεί δια της βίας…). Έχει, κυρίως, τον όγκο της καπιταλιστικής του παραγωγής που εξάγεται.

Έτσι, απ’ την στιγμή που το ψηφιακό γουάν είναι πανεύκολο στη χρήση του (και, πιθανότατα, να έχει «κάλυψη της αξίας» του από χρυσό, μια επιτροφή στον παλιό αλλά όχι ξεχασμένο «κανόνα του χρυσού», έτσι ώστε να κερδίσει σε εμπιστοσύνη σε σχέση με τα τζογαδόρικα κρυπτονομίσματα τύπου bitcoin κλπ) η διεθνοποίησή του θα γίνει ευκολότερα, γρηγορότερα, και χωρίς πολέμους και δραματικούς εκβιασμούς.

Όπως συμβαίνει ήδη με τα εμβόλια, αυτή η διεθνοποίηση πρόκειται ν’ αρχίσει απ’ τους πιο αδύνατους κρίκους της δολαριακής ηγεμονίας: την ασία, την αφρική και τη λατινική αμερική… Επιπλέον η συμφωνία με το swift σημαίνει, πρακτικά, την δημιουργία ενός swift digital νομισμάτων, βασισμένο στο ψηφιακό γουάν. Εκείνο που φοβούνται τα τελευταία χρόνια στην Ουάσιγκτον (και όχι μόνο) συμβαίνει και ξανασυμβαίνει: το Πεκίνο καθορίζει (στα μέτρα του) τα διεθνή πρότυπα.

Ας μείνουν λοιπόν διάφοροι ετοιμόρροποι δυτικοί να φαντασιώνονται την “great reset” όπως τους βολεύει…

(φωτογραφία: Στο Bretton Woods ο Keynes – στη μέση – σαν εκπρόσωπος του Λονδίνου προσπάθησε να συγκρατήσει την αμερικανική ηγεμονία εμποδίζοντας ότι ήταν δυνατόν να εμποδιστεί απ’ την παρακμή της αγγλικής. Δεν τα κατάφερε. Οι βιογράφοι του λένε ότι αυτή η αποτυχία τελικά τον σκότωσε…)

Ενώ ο δυτικός καπιταλισμός τρομάζει τους υπηκόους του για να ζήσει…

Παρασκευή 20 Νοέμβρη. Με δυο πρόσφατες αναφορές μας (Τετάρτη 6 Νοέμβρη: η παγκοσμιοποίηση πάει ανατολικά… / Δευτέρα 16 Νοέμβρη: RCEP) προσπαθήσαμε να φέρουμε τον πραγματικό (καπιταλιστικό) κόσμο στις σκέψεις σας.

Όσο περισσότερα μαθαίνονται για την ασιατική “συμφωνία ελεύθερου εμπορίου” που υπογράφτηκε πρόσφατα, τόσο πιο εύκολα εικάζουμε την οργή των δυτικών αφεντικών. Την κρατούν μακριά απ’ τις μύτες των υπηκόων τους, καθότι αυτοί πλέον πρέπει να μυρίζουν μόνο τον εν δυνάμει θάνατό τους και την εν δυνάμει high tech «σωτηρία» τους. Ωστόσο αυτή η διάσταση, του παγκόσμιου ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού και της όξυνσής του, έχει πολύ μεγαλύτερη σχέση με «θανάτους» και «σωτηρίες» απ’ ότι νομίζουν τα εκατοντάδες εκατομμύρια πρωτοκοσμικών αιχμάλωτων. Η πραγματική ιστορία περνάει πίσω απ’ τις πλάτες μας όσο παραμένουμε σε λήθαργο!

Ένα απ’ τα ενδιαφέροντα σημεία της RCEP είναι ότι το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών τους θα γίνεται στα δικά τους νομίσματα· ή στο κινέζικο γουάν και στο ιαπωνικό γιέν. Όχι σε δολάρια. Πρόκειται για μια μαζική αναβάθμιση στην «αποδολαροποίηση» των παγκόσμιων εμπορευματικών συναλλαγών, που θα στριμώξει ακόμα περισσότερο (και πιο έντονα) την παρακμιακή υπερδύναμη τα χρόνια που έρχονται.

Επιπλέον, επειδή ο κινέζικος καπιταλισμός είναι (μακράν) ο πιο μεγάλος ποσοτικά μέσα στην RCEP, το ψηφιακό γουάν θα βρει σ’ αυτή τη ζώνη, σταδιακά αλλά όχι πολύ αργά, ένα καλό μέρος του κόσμου όπου θα γίνει εύκολο και βολικό μέσο ανταλλαγών. Δεν είναι το μόνο. Κατά μήκος των «δρόμων του μεταξιού» και σε σχέση με τις «κινεζικές επενδύσεις», επίσης το ψηφιακό γουάν είναι το διεθνές νόμισμα / μέσο «απ’ το μέλλον».

Αν προσθέσει κανείς σ’ αυτά τον απ’ το 2001 “οργανισμό συνεργασίας της Σαγκάης» (sco) που είναι η στρατιωτική συνεργασία μεταξύ κίνας, ρωσίας, καζακστάν, κυρκιζίας, τατζικιστάν, ουζμπεκιστάν και πακιστάν (όπως επίσης και της ινδίας, αλλά στην περίπτωσή της πάντα με μεγάλο ερωτηματικό…)· την «ευρασιατική οικονομική ένωση» που με κέντρο της την ρωσία συμπεριλαμβάνει την λευκορωσία, το καζακστάν, την κυρκιζία, και την αρμενία (που βρίσκεται σε μια, ας την πούμε έτσι, «κρίση προσανατολισμού») και την όχι μακρινή προοπτική του ιράν να συμμετάσχει και στα δύο πιο πάνω, μπορεί να έχει κάποιος μια χοντρική ιδέα για την κίνηση των «ανατολικών» τεκτονικών πλακών του καπιταλιστικού πλανήτη – μια επίγνωση που, σχεδόν, απαγορεύεται για τους κοινούς θνητούς στη δύση.

Μπορείτε να βάλετε την νίκη του μπλοκ της Αστάνα κατά της φιλοαμερικανικής κυβέρνησης της Yerevan κάπου μέσα σ’ συτές τις τεκτονικές κινήσεις;

Καλό θα ήταν. Ο «λευκο/χριστιανο/κεντρισμός» στην αντίληψη του τι συμβαίνει στον πλανήτη είναι εδώ και πολύ καιρό μια πολύ σοβαρή παθολογική κατάσταση…

Όξυνση…

Δευτέρα 10 Αυγούστου. Κάτω απ’ τον υγιεινιστικό θόρυβο (αλλά όχι ανεξάρτητα απ’ την βίαιη αναδιάρθρωση που επιχειρούν, με αβέβαια εξέλιξη και κατάληξη οι δυτικοί καπιταλισμοί) ο παγκόσμιος “εμπορικός” πόλεμος συνεχίζεται. Ειδικά στη νομισματική εκδοχή του.

Η άνοδος στην τιμή του χρυσού μπορεί και πρέπει να διαβαστεί σαν πτώση στην τιμή (δηλαδή στην συναλλαγματική θέση) του δολαρίου. Αυτό ενόσω η κεντρική ομοσπονδιακή τράπεζα συνεχίζει να τυπώνει δολάρια με τον τόνο, δανείζοντας άμεσα ή έμμεσα στο αμερικανικό κράτος. Ενόσω, επίσης, αργά, αθόρυβα αλλά σταθερά η χρήση του δολαρίου σαν “αποθεματικού νομίσματος” και σαν μέσου/μέτρου των τιμών στις διεθνείς συναλλαγές μειώνεται.

Πού και πού κάποιος “σούπερ ειδικός” πετάει ένα “αμάν!”. Για παράδειγμα στα τέλη του Ιούλη ο επικεφαλής στρατηγικός σύμβουλος για τις αγορές εμπορευμάτων της γνωστής goldman sachs Geffrey Currie έγραψε ότι «…έχουν αρχίσει σοβαρές ανησυχίες γύρω απ’ την βιωσιμότητα της παραμονής του δολαρίου στο καθεστώς του αποθεματικού νομίσματος».

Είναι προγνώσεις που γίνονται περιστασιακά εδώ και μια πενταετία. Όπως στο παρελθόν (: η απώλεια του καθεστώτος του παγκόσμιου νομίσματος απ’ την αγγλική στερλίνα και η αντικατάστασή της απ’ το δολάριο) από καπιταλιστική άποψη η «αλλαγή νομίσματος» δεν γίνεται όμορφα και ωραία. Οπότε εύκολα λέγεται η μισή πρόταση («το δολάριο χάνει τον παγκόσμιο ρόλο του» και το αμερικανικό κράτος όλα τα οφέλη που είχε απ’ αυτόν τον ρόλο), αλλά πολύ δύσκολα η άλλη μισή. Ποιός θα είναι ο διάδοχος;

Φυσιολογικά (όσο «φυσιολογικός» μπορεί να είναι ο καπιταλισμός) θα είναι το γουάν. Αυτό ΔΕΝ λέγεται: το γουάν απέχει ακόμα (τεχνικά και όχι μόνο) να πάρει αυτήν την σκυτάλη. Σωστά. Αλλά το ψηφιακό γουάν; Χμμμμ! Εδώ οι δυτικοί «ειδικοί» είτε ξεροκαταπίνουν είτε σηκώνουν τα χέρια. Ένα νόμισμα για διεθνή χρήση με την υπογραφή μιας δυνατής κεντρικής τράπεζας και ισχυρή κάλυψη από ένα καπιταλιστικό κράτος πρώτης γραμμής είναι πάντα ένα νόμισμα που μπαίνει στις διεθνείς συναλλαγές με τους συνηθισμένους ρυθμούς. Αλλά ένα ψηφιακό νόμισμα για διεθνή χρήση, με την υπογραφή του Πεκίνου και κάλυψη της «τιμής» του σε χρυσό, μπορεί να μπεί στις διεθνείς συναλλαγές με εκρηκτική ταχύτητα! Αν το Πεκίνο κάνει το ψηφιακό γουάν όχι “fiat” νόμισμα αλλά με σταθερή σύνδεση με τον χρυσό, τότε είναι πολύ πιθανό να πάρουν φωτιά τα τόπια.

Κάποιοι σχετικοί λένε ότι το ψηφιακό γουάν είναι μια απ’ τις «πυρηνικές δυνατότητες» του κινεζικού καπιταλισμού· απέναντι στις ηπα και σ’ όποιον άλλον αμφισβητεί την θέση του στον πλανήτη. Δεν την έχει εξαπολύσει ακόμα (τώρα γίνονται τα τελευταία δοκιμαστικά εντός κίνας)· αναμένεται το ερχόμενο φθινόπωρο…

Αν πράγματι εμφανιστεί το ψηφιακό γουάν στις διεθνείς συναλλαγές στο χρονοδιάγραμμα που έχει ανακοινωθεί (πριν τις αμερικανικές εκλογές) κι αν αρχίσει να χρησιμοποιείται πολύ πιο γρήγορα απ’ ότι τα «fiat» νομίσματα (η ναυαρχίδα των οποίων είναι το δολάριο), τότε η υποτίμηση του δολαρίου θα επιταχυνθεί.

Η ιστορική καπιταλιστική περίοδος που άρχισε το 1971 κλείνει και απ’ αυτήν την άποψη…

New currency

Κυριακή 26 – Δευτέρα 27 Απρίλη. Μέσα σ’ αυτούς τους παγκόσμιους στροβιλισμούς, έχοντας ξεφορτωθεί τα αρχικά ζόρια με την covid-19, το κινεζικό καθεστώς προχωράει στο επόμενο (ηγεμονικό για το ίδιο, δηλητηριώδες για το ψοφιοκουναβιστάν) βήμα. Το ψηφιακό yuan. Η κεντρική τράπεζα ανακοίνωσε την πετυχημένη ολοκλήρωση της τεχνικής πλευράς, και προχωράει προς το τέλος της και η νομοθετική. Ένας αριθμός απ’ τις εταιρείες ναυαρχίδες του κινεζικού καπιταλισμού, όπως η Tencent, η Alibaba, η Huawei, η εμπορική τράπεζα της κίνας και μεγάλες κατασκευαστικές συμμετέχουν στην «ανάπτυξη» του ψηφιακού νομίσματος, αφενός λόγω της εμπειρίας τους στην blockchain τεχνολογία, και αφετέρου λόγω του πελατολογίου τους. Το Alipay της Alibaba και το WeChat Pay της Tencent έχουν ήδη 1,7 δισεκατομμύρια λογαριασμούς (κατά 300 εκατομμύρια περισσότερους απ’ τον κινεζικό πληθυσμό…) έχοντας ενοποιήσει τα social media, το ηλεκτρονικό εμπόριο και τις ηλεκτρονικές πληρωμές. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το Πεκίνο καθορίζει ήδη τα διεθνή πρότυπα (λειτουργικά και τεχνολογικά) για τα επόμενα ψηφιακά νομίσματα που θα δημιουργήσουν άλλα κράτη ή συμμαχίες τύπου ευρωζώνη.

Το ψηφιακό yuan δεν προορίζεται απλά για εσωτερική χρήση (συμπεριλαμβανομένου, φυσικά, και του κεντρικού ελέγχου όλων μα όλων των πληρωμών..). Μια σειρά κράτη / πελάτες του Πεκίνου, εταίροι στους δρόμους του μεταξιού, τόσο στην ασία όσο και στην αφρική, πρόκειται να επωφεληθούν. Όντας το πρώτο νόμισμα με «κρατική πλάτη» που να προστατεύει την ανταλλακτική αξία του (σε αντίθεση με τα λίγο πολύ πειρατικά κρυπτονομίσματα τύπου bitcoin), θα γίνει η αιχμή της αύξησης της διεθνούς κυκλοφορίας του κινεζικού «εθνικού νομίσματος», χωρίς ελέγχους τύπου swift.

Σε βάρος τίνος θα γίνει αυτό; Το μαντέψατε: του δολαρίου (αλλά και του ευρώ, σε δεύτερο χρόνο)…

(φωτογραφία: Εννοείται ότι οι αμερικανικές εταιρείες που έχουν εκατομμύρια πελάτες στην κίνα συγχρονίζονται…)

Παλιά – και καινούργια 1

Σάββατο 18 Γενάρη. Μπορεί, άραγε, το ψοφιοκουναβιστάν να γλυτώσει όχι την μείωση της ηγεμονίας του αλλά την κατάρρευσή της «προστατεύοντας» την παγκόσμια κυκλοφορία του δολαρίου; Για όσες / όσες δεν έχουν τις βασικές γνώσεις σχετικά με την καπιταλιστική πολιτική οικονομία, «πλανητική ηγεμονία» σημαίνει όπλα και μόνον όπλα. Αυτό είναι μόνο εν μέρει σωστό: όλα έχουν μια τιμή, και το να είναι ένα κράτος «αστακός» δεν το απαλλάσσει απ’ αυτόν τον κανόνα. Ειδικά αν πρόκειται για το αμερικανικό: το στρατοβιομηχανικό του σύμπλεγμα εδώ και δεκαετίες είναι (σαν χρηματοδότηση απ’ το δημόσιο ταμείο) ένα βαρέλι χωρίς πάτο, όπου η «ποιότητα» των όπλων είναι συνώνυμη του όσο πιο υψηλού κόστους γίνεται. Τί θα συνέβαινε, λοιπόν, ακόμα και στον αμερικανικό μιλιταρισμό, αν το δολάριο έχανε την «διεθνή αξία» του;

Από το 1971 και μετά, όταν το αμερικανικό δολάριο εγκατέλειψε την σταθερή πρόσδεσή του με το χρυσάφι (προκειμένου να «τυπωθούν» πληθωριστικά δολάρια για να χρηματοδοτηθεί ο πόλεμος στο βιετνάμ…) έπαψε να είναι η διεθνής «άγκυρα» του μέτρου των ανταλλακτικών αξιών. Το 1971 (ως το 1971) η σταθερή ισοτιμία του δολαρίου προς τον χρυσό (35 δολάρια η ουγγιά) εξασφάλισε την ηγεμονία του αμερικανικού νομίσματος κατ’ αρχήν στον «δυτικό» καπιταλισμό, αφού όλα τα υπόλοιπα δυτικά κράτη «έδεναν» τα εθνικά τους νομίσματα με το δολάριο· πράγμα που σήμαινε πως αντί να έχουν χρυσάφι στα υπόγεια των κεντρικών τραπεζών τους, σαν back up της «αξίας» των νομισμάτων τους, όφειλαν να έχουν δολάρια. Τι σήμαινε αυτό; Ότι δάνειζαν το αμερικανικό δημόσιο, και εκτός από “ρευστό” είχαν σαν back up τα αμερικανικά χρεώγραφα.

Μέσα σε δύο χρόνια το δολάριο υποτιμήθηκε σχεδόν κατά 50%: το 1973 η ισοτιμία με το χρυσάφι είχε πάει στα 64,9 δολάρια η ουγγιά. Το 1974 η υποτίμηση ήταν ακόμα πιο έντονη: 116,5 δολάρια η ουγγιά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το δολάριο θα γινόταν συν τω χρόνω «χαρτοπετσέτα», και θα έπαυε να είναι «αποθεματικό νόμισμα» για τις κεντρικές τράπεζες άλλων κρατών. Μ’ άλλα λόγια οι ηπα θα κινδύνευαν ακόμα και με χρεωκοπία.

Η λύση στο αμερικανικό πρόβλημα δόθηκε …καπιταλιστικά και ιμπεριαλιστικά. Το 1974 ο τότε αμερικάνος πρόεδρος Nixon έστειλε στο Ριάντ τον καινούργιο του υπ.οικ., τον William Simon, σε μια στρατηγική αποστολή. Η Ουάσιγκτον πρότεινε στους πετρελαιοπαραγωγούς σαουδάραβες ένα deal επωφελές και για τις δύο πλευρές. Οι ηπα θα αγόραζαν πετρέλαιο απ’ την σαουδική αραβία πληρώνοντας σε δολάρια και θα παρείχαν στο χουντοβασίλειο όπλα και στρατιωτική βοήθεια, και σε αντάλλαγμα οι σεΐχηδες θα αγόραζαν (με τα δολάρια που θα έβγαζαν απ’ το πετρέλαιο) τα αμερικανικά ομόλογα, δανείζοντας τις ηπα.

Τα «πετροδόλαρα» σαν έννοια και σαν πραγματικότητα γεννήθηκαν εκείνη την χρονιά. Το 1974. Δεν επρόκειτο, όμως, μια περιορισμένης σημασίας διακρατική συμφωνία μεταξύ Ουάσιγκτον και Ριάντ. Με δεδομένο ότι το σαουδαραβικό βασίλειο κυριαρχούσε τότε (σαν ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου) στον ο.πε.κ. (: οργανισμός πετρελαιοπαραγωγών κρατών), και με δεδομένο ότι ο ο.πε.κ. ως τις αρχές της δεκαετίας του ’80 παρήγαγε (και πουλούσε) το 50% του πετρελαίου παγκόσμια, η τιμολόγηση και οι αγοραπωλησίες του στρατηγικού εμπορεύματος «πετρέλαιο» σε δολάρια καθιερώθηκαν πολύ γρήγορα παγκόσμια. Τι σήμαινε αυτό; Επειδή όλα τα κράτη αγόραζαν πετρέλαιο, έπρεπε να έχουν μεγάλα αποθέματα σε δολάρια. Αυτό που είχε χάσει σαν «σταθερή αξία» το δολάριο το 1971 όταν εγκατέλειψε τον «κανόνα του χρυσού» (που είχε καθιερωθεί στο Bretton Woods το 1944), δηλαδή την δυνατότητα να είναι «νόμισμα παγκόσμιας χρήσης» (και, ως εκ τούτου, να κάνει τα αμερικανικά ομόλογα «στάνταρ επένδυση») το ξανακέρδισε τρία χρόνια μετά, όταν εξασφάλισε ότι ένα στρατηγικό εμπόρευμα που οι πάντες ήθελαν (το πετρέλαιο) τιμολογούνταν σε δολάρια.

Αντί για την σταθερή διασύνδεση μ’ ένα «μέσο αποθησαυρισμού» με ελάχιστη βιομηχανική αξία (τον χρυσό), ρευστή αλλά οργανική διασύνδεση με τον παγκόσμιο ενεργειακό / καπιταλιστικό κύκλο (μέσω πετρελαίου): μ’ αυτόν τον τρόπο το δολάριο εξασφάλισε σχεδόν άλλα 30 χρόνια παγκόσμιας ηγεμονίας στις ηπα. Με ποιον τρόπο; Εφόσον το να δανείζει κανείς τις ηπα θεωρούνταν «σημαντική και κερδοφόρα επένδυση» η Ουάσιγκτον μπορούσε να δανείζεται απ’ όλο τον πλανήτη κατά βούληση· χρηματοδοτώντας το στρατο-βιομηχανικό της σύμπλεγμα. Και, άρα, την στρατιωτική της υπερεπέκταση…

Να που τα κανόνια και οι βόμβες έχουν πίσω τους την καπιταλιστική πολιτική οικονομία!