Tag: νόμοι σχέσεις

Είναι ο καιρός (3)…

Κυριακή 22 Σεπτέμβρη. Το να πούμε ότι οι κινητοποιήσεις – για – την – κλιματική – αλλαγή συμβαίνουν σε μια εποχή που, για παράδειγμα, τα ίδια ή παρόμοια υποκείμενα αδιαφορούν γενικά για τους πρόσφυγες ή τους μετανάστες θα δημιουργούσε την υποψία πως τις εννοούμε αποπροσανατολιστικές. Όχι, καθόλου. Είναι to the point! Ποιό είναι όμως αυτό το point;

Όποιος έχει διαβάσει την «Λευκή Βίβλο» της ε.ε., προϊόν της «συνθήκης του Μάαστριχτ» (τέλη 1991 – αρχές του 1992) θα πρέπει να θυμάται (;) ότι σ’ εκείνους τους καιρούς που συνέβαιναν δραματικές αλλαγές (διάλυση του «ανατολικού μπλοκ» και των κοινωνιών του, ανάδειξη των ηπα σαν «μόνης υπερδύναμης» του πλανήτη) η τότε ευρωπαϊκή ένωση, προσπαθώντας να συσπειρωθεί σαν οικονομικό μπλοκ και όχι μόνο, όριζε την προστασία του περιβάλλοντος σαν βασικό κριτήριο τόσο της δικής της (καπιταλιστικής) ανάπτυξης όσο και των εμπορικών / οικονομικών σχέσεών της με τον υπόλοιπο κόσμο. Ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός «ορκιζόταν» ότι θα γίνει πράσινος, «οικολογικός» όχι μόνο για τον εαυτό του, αλλά και για όποιον θα ήθελε να έχει παρτίδες μαζί του. Κατά την «Λευκή Βίβλο» η ε.ε. θα επέβαλε την «πράσινη αναδιάρθρωση» και στους εμπορικούς της εταίρους…

Πού είναι το κακό; – θα ρωτήσει κάποιος. Όχι στην επιφάνεια – είναι η απάντηση. Μετά μια περίοδο έντονων και μαχητικών οικολογικών κινημάτων (‘70ς – ‘80ς) το ότι απ’ τις αρχές των ‘90s ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός (με πρωτεργάτη στο θέμα τον γερμανικό) υιοθετούσε / αφομοίωνε «κριτήρια περιβάλλοντος» θα μπορούσε να είναι, απλά, έκφραση της ιστορικής διαλεκτικής…

Θα μπορούσε να είναι απλά αυτό; Όχι. Οι κατευθύνσεις της «Λευκής Βίβλου» έκαναν καθαρό ότι το «περιβάλλον», η «προστασία του», η «οικολογία», θα γινόταν ένα απ’ τα μέσα, ένα απ’ τα όπλα του ευρωπαϊκού καπιταλισμού απέναντι στους όποιους ανταγωνιστές του· τότε, κυρίως, τις ηπα. Απ’ την μια μεριά αναπτύσσοντας «πράσινες», «οικολογικά φιλικές» τεχνολογίες σε διάφορους τομείς· απ’ την άλλη προωθώντας ή και επιβάλλοντάς τες σαν «διεθνή πρότυπα». Φρενάροντας, όπου χρειαζόταν, τα «αντι-οικολογικά» εμπορεύματα των άλλων, εμποδίζοντάς τα κατ’ αρχήν να μπουν στην ευρωπαϊκή κατανάλωση.

Δεν έγινε ακριβώς έτσι… Έγινε περίπου έτσι… Αλλά εκείνο που δεν έπρεπε να ξενίζει ήδη από τότε είναι αυτό: ένας, κάποιος «πράσινος» καπιταλισμός δεν είναι τέτοιος σαν «καλός για τον πλανήτη»· αλλά σαν «καλός για τα συμφέροντα των μεν εναντίον των συμφερόντων των δε».

Καμμία έκπληξη δεν επιτρέπεται!

Είναι ο καιρός (4)…

Κυριακή 22 Σεπτέμβρη. Η ιδέα πίσω απ’ τις κινητοποιήσεις – για – την – κλιματική – αλλαγή είναι πως απ’ την μια μεριά βρίσκονται οι (ανθρώπινοι) εκφραστές της «φωνής του πλανήτη» (μια εκπροσώπηση εντελώς μεταφυσική για κάτι ακόμα πιο μεταφυσικό!) και απ’ την άλλη οι «κύριοι» (του πλανήτη) που πρέπει να ακούσουν την φωνή και να πράξουν τα δέοντα. Αλλά αυτό είναι, κατά κάποιον τρόπο, το τυράκι (που ισοπεδώνει τάξεις, πολιτισμούς, ιστορία, εκμετάλλευση, τα πάντα). Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια απ’ τις μορφές του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, όπου η «φροντίδα για το κλίμα» αποκτάει δημόσια, δηλαδή πολιτική αξία μόνο επειδή κάποιοι κύριοι, όχι δευτερεύοντες, «αδιαφορούν γι’ αυτό»… Οι κλιματικά “άγιοι” αξίζουν όσο υπάρχουν κλιματικά αμαρτωλοί…

Μέσα σ’ αυτόν τον ανταγωνισμό, ακόμα και τα πρόσωπα γίνονται icons, Θέαμα, είτε το ξέρουν είτε όχι, είτε το επιδιώκουν είτε όχι. Η νεαρή Greta Thunberg είναι αυθεντική στην έγνοια της για το κλίμα. Αλλά η αυθεντικότητα τελειώνει εκεί: στις εφηβικές ευαισθησίες. Θα ήταν απίθανο να ξεκινήσει απ’ τη σουηδία καμπάνια εναντίον των νορβηγικών εξορύξεων πετρελαίου (οι εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι βασικό έσοδο του νορβηγικού κράτους / κεφάλαιου, αλλά ανήκουν στο αντι-οικολογικό παράδειγμα…) αλλά είναι πολύ πιο πιθανό να ταξιδέψει ως τις ηπα για να μεταφέρει το μήνυμα. Δεν θα μπορούσε, όμως, να κατάγεται απ’ το Τέξας και να κάνει το ανάποδο ταξίδι. Τα πρόσωπα και η συμβολοποίησή τους είναι ιστορικά προσδιορισμένα!

Αν, όμως, είσαι 15, 16, 17 ή 18 χρονών και έχεις μεγαλώσει στον πρώτο κόσμο έχεις περιθώριο να το αγνοείς αυτό. Γι’ αυτό γίνεσαι το κατάλληλο κοινωνικό υποκείμενο να υπερασπιστείς «κάτι» χωρίς ιστορία, χωρίς κοινωνικούς και ιδεολογικούς προσδιορισμούς. «Κάτι» που εμφανίζεται μπροστά σου σαν το «καθ’ αυτό Κακό».

(Εν τω μεταξύ, πολύ πριν καλά καλά αλλάξουν οι κακιές «ανθρώπινες» συνήθειες που την είχαν δημιουργήσει, η «τρύπα του όζοντος» σταμάτησε να μεγαλώνει στα μέσα των ‘90s. Λίγα χρόνια μετά άρχισε να μικραίνει. Κουβέντα δεν ειπώθηκε επ’ αυτού. Αν το κακό είχε μείνει εκεί, στην «τρύπα του όζοντος», θα είχαμε ησυχάσει.

Αλλά ξέρετε πως είναι ο διάολος: μεταμορφώνεται συνέχεια…)

Area 51

Σάββατο 21 Σεπτέμβρη. Η σημερινή συγκέντρωση / πάρτυ έξω απ’ την θρυλική area 51 (μια αμερικανική στρατιωτική βάση για την οποία οι «φίλοι των ufo» υποστηρίζουν ότι σ’ αυτήν το κράτος κρύβει τα στοιχεία που έχει για alien πολιτισμούς) δεν θα είναι το extraterrestrial Woodstock – απ’ την άποψη του πλήθους. Είναι, ίσως, η αρχή. Θα μπορούσε όμως να θεωρηθεί μια συγκέντρωση για την επί γης ειρήνη.

Διότι το ίδιο το αμερικανικό κράτος, ο στρατός του συγκεκριμένα, στα τέλη του περασμένου Ιούλη, άφησε να του διαφύγουν 3 πολύ πρόσφατα video από πολεμικά του αεροπλάνα, στα όποια φαίνονταν «άγνωστης ταυτότητας ιπτάμενα αντικείμενα» που είχαν πιάσει τα ραντάρ τους.

Στο video πιο κάτω, απ’ το γνωστό καθεστωτικό fox news, ένας βουλευτής εκδηλώνει την ανησυχία του για το περί τίνος πρόκειται, ενώ τα πλάνα απ’ τα video παίζουν στο πλάι. (Υπάρχει καθυστέρηση στην εμφάνιση των υπότιτλων).

Η ανησυχία του εκπροσώπου του αμερικανικού λαού είναι δικαιολογημένη. Κι αν αυτά τα «α.τ.ι.α.» δεν είναι εξωγήινοι αλλά προχωρημένα μυστικά όπλα της Μόσχας ή του Πεκίνου; Πώς να το αντέξει αυτό το ψοφιοκουναβιστάν; Συνεπώς χρειάζονται εξηγήσεις – και διαφάνεια…

Να γιατί οι «φίλοι των ufo», έχοντας απαντήσει στο θέμα, είναι ειρηνόφιλοι: Ούτε ρωσία, ούτε κίνα· wellcome aliens!

(Υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν στα σοβαρά ότι αυτοί οι τεχνολογικά υπερεξελιγμένοι πολιτισμοί κάπου στο σύμπαν θα πρέπει να είναι σίγουρα κομμουνιστές, αφού έχουν φτάσει στο ανώτατο σημείο ανάπτυξης του καπιταλισμού τους, που είναι η ικανή και αναγκαία φάση για το πέρασμα στην αταξική κοινωνία.

Χμμμ… Αν είναι έτσι μήπως έχουν δώσει κάποια τεχνικά τους μυστικά στην κίνα, σαν πρωτόγονη μεν αλλά κομμουνιστική; Ή στον Putin, σαν πρώην καγκεμπίτη, υπηρέτη δηλαδή του υπανάπτυκτου σοβιετικού κομμουνισμού; Μήπως, τελικά, οι «φίλοι των ufo» είναι undercover κόκκινοι;

Απ’ την άλλη μεριά τι σχέση έχουν με τους συμπατριώτες τους flat earthers; Θα τα έβρισκαν «κάπου στη μέση», στην άποψη ότι η γη είναι κι αυτή ένας ιπτάμενος δίσκος;)

Το έδαφος…

Παρασκευή 20 Σεπτέμβρη. Τα σύνορα, λοιπόν, δεν έχουν αλλάξει (εκτός απ’ την προσπάθεια του απαρτχάιντ Τελ Αβίβ να επεκταθεί σε βάρος της συρίας – υψώματα του Golan – και των παλαιστινίων). Ακόμα και το τουρκικό καθεστώς, που έχει καταλάβει στρατιωτικά ένα τμήμα της συριακής επικράτειας, δεν την διεκδικεί για δικό του έδαφος. Δεν το χρειάζεται. Θα ήθελε να ελέγχει τις κινήσεις σ’ αυτό.

Ταυτόχρονα όμως, και χωρίς αλλαγή συνόρων, η αναμέτρηση της ηγεμονίας (και των υλικών βάσεών της) οξύνεται. Ορισμένα τεχνικά μέσα (αεροπλάνα, πύραυλοι, drones, δορυφόροι, συστήματα γεωεντοπισμού) επιτρέπουν αυτή η όξυνση να εξελίσσεται ως τώρα χωρίς μετακινήσεις στρατών επί του εδάφους. Το Τελ Αβίβ βομβαρδίζει στόχους / σημεία χιλιάδες χιλιόμετρα απ’ τα σύνορά του (στη συρία και στο ιράκ) ή δίπλα (στον λίβανο). Οι ιρανοί «φρουροί της επανάστασης» έχουν απλωθεί σ’ όλη αυτή τη ζώνη, σε επιλεγμένες θέσεις· αλλά αυτό δεν συνεπάγεται ότι η Τεχεράνη διεκδικεί έδαφος απ’ τον λίβανο, την συρία, το ιράκ ή την υεμένη. Οι υεμενίτες Houthis είναι σε θέση να κάνουν σοβαρές ζημιές πολύ μακριά απ’ τις βάσεις επιδιώκοντας, ουσιαστικά, την δημιουργία ενός χωριστού κράτους, περίπου στα όρια του άλλοτε κράτους της βόρειας υεμένης. Ίσως η μόνη «εδαφική» κρατική κίνηση μεγάλου μεγέθους σε εξέλιξη να είναι στη θάλασσα: η Άγκυρα διεκδικεί την αοζ της στην ανατολική Μεσόγειο (ενάντια στους ελληνο – ελληνοκυπριακούς σχεδιασμούς). Παράδοξο ή όχι οι βυθοί έχουν αποκτήσει την «plane» αξία που κάποτε είχαν οι στεριές…

Η σύγκρουση δεν έχει την τυπική μορφή «διεκδίκηση / κατάληψη εδάφους» (του είδους, π.χ., ο ιρακινός στρατός καταλαμβάνει το κουβέιτ). Όχι ακόμα, όχι στην έκταση που θα μπορούσε να περιμένει κανείς. Γίνεται, όμως, σαν χαράξεις επί του εδάφους· με την μορφή της εξασφάλισης, του ελέγχου και της προστασίας ροών. Χερσαίων ή/και θαλάσσιων. Ροών καυσίμων, ροών εμπορευμάτων, ροών εργασίας, ροών νομισμάτων…

Μοιάζει οξύμωρο, αλλά δεν είναι. Ο μεν άξονας Ουάσιγκτον – Τελ Αβίβ – Ριάντ επεδίωξε να ρευστοποιήσει τα τυπικά, υπάρχοντα σύνορα (και διεθνείς θεσμούς συγκροτημένους πάνω σ’ αυτά), για να εξουδετερώσει αυτές τις ροές (ακόμα και τις χρηματικές!) μεταξύ ασίας απ’ την μια και ευρώπης και αφρικής απ’ την άλλη· το δε ευρασιατικό μπλοκ επιδιώκει να εξασφαλίζει αυτά τα τυπικά, υπάρχοντα σύνορα, για να διευκολύνει αυτές τις ροές. Οι πρώτοι επιχείρησαν (και ίσως δεν έχουν εγκαταλείψει ακόμα την προσπάθεια) να εδαφικοποιήσουν την αποσταθεροποίηση των επικίνδυνα ανταγωνιστικών ροών· οι δε δεύτεροι επιδιώκουν την σταθεροποίησή τους οργανώνοντας την τυπική εδαφική μορφή «μπλοκ». Αγωγοί, τραίνα, δρόμοι, θαλάσσιες πλεύσεις: αυτές είναι οι γραμμές που ξανά και ξανά εικονογραφούν τα επίδικα της σύγκρουσης.

Η γεωμετρία…

Παρασκευή 20 Σεπτέμβρη. Τοπικοί ιμπεριαλισμοί εναντίον τοπικών ιμπεριαλισμών… Πλανητικοί ιμπεριαλισμοί εναντίον πλανητικών ιμπεριαλισμών… Υπάρχει όμως κι ένα τρίτο επίπεδο, αόρατο δια γυμνού οφθαλμού, και πιο καθοριστικό. Είναι η κλιμακούμενη σύγκρουση ανάμεσα στη «λογική» της εδαφικής διακράτησης / συσσώρευσης / εξουσίας (στην οποία περιλαμβάνεται και η δημιουργία «ζωνών αποσταθεροποίησης») και στη «λογική» της ροϊκής συσσώρευσης / εξουσίας. Ίσως πρώτη η Hannah Arendt έκανε τη δομική διάκριση ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο “λογικές”, που συνυπάρχουν μεν στην καπιταλιστική συσσώρευση· όμως σε περιόδους κρίσης / αναδιάρθρωσης και Αλλαγής Παραδείγματος μπορούν να “υποκειμενικοποιηθούν” σαν διαφορετικές κρατικές / καπιταλιστικές τακτικές.

Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς το γιατί το έσχατο σχέδιο της Ουάσιγκτον (και των συμμάχων της) στη μέση Ανατολή είναι η καμμένη γη. Επειδή υποχωρεί, υποχωρεί, υποχωρεί. Ανάλογα δεν είναι δύσκολο να καταλάβει το γιατί το ευρασιατικό μπλοκ, και ειδικά το Πεκίνο, επιδιώκει (εδαφική) σταθερότητα: επειδή αυτή είναι η προϋπόθεση της ασφάλειας των ροών. Το πιο δύσκολο είναι να προσέξει κανείς ότι ενώ το αποσταθεροποιημένο έδαφος (η αμερικανική τακτική) είναι αποσταθεροποιημένο ομοιόμορφα, συνεπώς έχει παντού την “ίδια τιμή αποσταθεροποίησης”, το σταθεροποιημένο έδαφος δεν έχει παντού την “ίδια τιμή σταθεροποίησης”. Εννοούμε: στη δεύτερη περίπτωση υπάρχουν σημεία υψηλής αξίας (π.χ. λιμάνια, ένας σιδηροδρομικός άξονας, μια διέλευση αγωγού) και άλλα μικρότερης ή ελάχιστης. Το κινέζικο κράτος / κεφάλαιο, για την δική του επικράτεια, φροντίζει να μην συμβαίνει έτσι. Όμως οπουδήποτε αυτή η διακύμανση “εδαφικής αξίας” μπορεί να ισχύει (και υπάρχουν διάφοροι λόγοι γι’ αυτό) η εξασφάλιση της ροϊκής συσσώρευσης / εξουσίας μπορεί να σημαίνει την προστασία μόνο των σημείων υψηλής αξίας.

Για να το πούμε παραδειγματικά: στη χειρότερη των περιπτώσεων 5, 10 ή 15 χιλιάδες κινέζοι στρατιώτες δεν θα προστατέψουν το σύνολο της ιρανικής επικράτειας· αυτό είναι δουλειά του ίδιου του ιρανικού καθεστώτος. Θα αρκεστούν στην προστασία των (ιρανικών) σημείων υψηλής αξίας, όποια είναι αυτά.

Κι αυτές οι διαμαρτυρίες “αντισημιτισμός” είναι…

Δευτέρα 16 Σεπτέμβρη. Μετράνε μόλις 140.000 ψυχές. Είναι αιθίοπες εβραίοι, που πείστηκαν να μεταναστεύσουν στο ισραήλ στις δεκαετίες του ’80 και του ‘90. Είναι γενικά δεξιοί, παρόλο που το καθεστώς τους αντιμετωπίζει σαν β διαλογής (διάολε, είναι έγχρωμοι!)· οπωσδήποτε, πάντως, καλύτερα απ’ τους τυπικά παλαιστίνιους υπήκοους του.

Εδώ και 2 μήνες όμως διαδηλώνουν τακτικά, κατηγορώντας τον σκληρό πυρήνα του κράτους (την αστυνομία) για ρατσισμό· και την κυβέρνηση Netanyahu για συγκάλυψη. Αυτά μετά την δολοφονία τον περασμένο Ιούνη του 19χρονου Solomon Teka από μπάτσο εκτός υπηρεσίας· που πάει να πέσει στα μαλακά.

Έχουν δίκιο. Τον περασμένο Γενάρη άλλος ισραηλινός μπάτσος σκότωσε τον 24χρονο Yehuda Biagada, και πάλι χωρίς λόγο. Η στάση της αιθιοπιο-ισραηλινής νεολαίας έχει αρχίσει να διαφοροποιείται απ’ την στάση των γονιών τους, που ήταν η πρώτη γενιά μεταναστών. Βλέπουν μπροστά τους ένα ξεκάθαρο no future… Μιλούν ανοικτά για ρατσισμό· αν και αναφέρονται μόνο στην δική τους μεταχείριση. Ριζοσπαστικοποιούνται, έστω εμπειρίστικα.

Αλλά ποιός μπορεί να κατηγορεί αυτό το «ιερό» κράτος για ρατσισμό, έστω κι έτσι, χωρίς να κινδυνεύει να πεταχτεί στη λίστα των δαιμόνων;

Ας βάλουν τα πράγματα στη θέση της τα ντόπια λεβεντόπαιδια που έχουν ειδικότητα στο θέμα…

No libra

Σάββατο 14 Σεπτέμβρη. O Zuckerberg ετοιμάζει ένα «κρυπτονόμισμα». Για την ακρίβεια ο κύριος facebook είναι ένα είδος « τεχνολογικού μπροστινού» για την δημιουργία ενός ψηφιακού νομίσματος από έναν αριθμό ιδιωτικών εταιρειών. Σε αντίθεση με το bitcoin (κι όλα τα παρόμοια κρυπτονομίσματα) που δεν έχουν κάποιο σταθερό μέτρο / αντίκρυσμα, και συνεπώς εκτός από παράνομες συναλλαγές προσφέρεται για τζόγο, το libra έχει σχεδιαστεί για να έχει το κύρος, την αξιοπιστία κανονικού νομίσματος. Θα έχει σταθερή ισοτιμία σχετιζόμενο μ’ ένα «καλάθι νομισμάτων» (ευρώ, δολάριο, γιέν, στερλίνα, δολάριο σιγκαπούρης – αλλά όχι το κινέζικο γουάν) και σαν «assets» κρατικά ομόλογα αξίας, κατ’ αρχήν, γύρω στα 200 δισεκατομύρια δολάρια. Στους συνεταίρους του libra (28 προς το παρόν) περιλαμβάνονται αμερικανικές εταιρείες «πλαστικού χρήματος» (visa, mastercard), η uber και άλλα μεγάλα μαγαζιά που δουλεύουν με ηλεκτρονικές πληρωμές.

Παρά τις εξασφαλίσεις που προσφέρει η τεχνολογία blockchain το ηλεκτρικό, ψηφιακό χρήμα δεν είναι αθώο. Αν οι ηλεκτρονικές συναλλαγές είναι γεμάτες data, το ψηφιακά νομίσματα είναι μόνο data. H διασπορά των υπολογιστών που μεσολαβούν και ελέγχουν την κυκλοφορία ενός κρυπτονομίσματος είναι μόνο μια φάρσα «δημοκρατικότητας»: είναι τέτοια η υπολογιστική ισχύς που απαιτείται για τις διαστραυρώσεις των συναλλαγών, ώστε τα σχετικά data centers και οι επεξεργαστές θα είναι ιδιοκτησία των μετόχων της libra.

Είναι προφανώς και γι’ αυτόν τον λόγο που χτες οι Bruno le Maire και Olaf Scholz (υπ.οικ. του Παρισιού και του Βερολίνου) ανήγγειλαν σχεδόν την απαγόρευση της κυκλοφορίας του libra στην ε.ε. όταν θα είναι έτοιμο (σε περίπου ένα χρόνο). Δεν είπαν καθαρά ότι το θεωρούν αμερικάνικη απόβαση στην ευρώπη. Είπαν, γενικά κι αόριστα, ότι «θα δημιουργήσει προβλήματα στους καταναλωτές και θα υπονομεύσει την χρηματοπιστωτική σταθερότητα στην ευρώπη». Πρόσθεσαν ότι θα φτιαχτεί ευρωπαϊκό ψηφιακό νόμισμα (κρυπτονόμισμα) με την εγγύηση και την ευθύνη της ευρωπαϊκής κεντρικής τράπεζας. Έχουν αργήσει. Τα τζογαδόρικα κρυπτονομίσματα τύπου bitcoin χρησιμοποιούνται και στην ευρώπη εδώ και χρόνια. Είναι δε πιθανό ότι το libra θα «χωθεί» και στις ευρωπαϊκές συναλλαγές· πιο εύκολα στα ηλεκτρονικά ψώνια απ’ τις ηπα.

Παρότι τα ψηφιακά νομίσματα εμφανίζονται σαν η ικανή και αναγκαία μορφή γενικού ισοδύναμου της αξίας σε μια εποχή γενίκευσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών, έχει τουλάχιστον ένα σοβαρό πρόβλημα, πέρα απ’ το ότι μ’ αυτά αφήνει ο καθένας τα ίχνη του παντού. Το πρόβλημα το έχουν και οι συναλλαγές οι ίδιες· ωστόσο στην εκδοχή «μέσο συναλλαγών» το πρόβλημα μπορεί να γίνει τερατώδες: δεν υπάρχει ψηφιακό «νομισματικό μέσο» χωρίς ηλεκτρισμό…

Έχει παραμυθιαστεί κανένας ότι ο οξυνόμενος ενδοκαπιταλιστικός ανταγωνισμός θα σεβαστεί τις ηλεκτρικές υποδομές οπουδήποτε; Ρωτάμε έτσι, για να θυμίσουμε ότι ο πιο διάχυτος πλούτος της εποχής είναι η βλακεία.

Spin off

Σάββατο 14 Σεπτέμβρη. Το έχουμε σημειώσει όσες φορές ταίριαζε με το θέμα (πιο ολοκληρωμένα απ’ τις σελίδες του χάρτινου Sarajevo, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα στην τουρκία): αν υπάρχει ένα σοβαρό πολιτικό ζήτημα της τουρκικής κοινωνίας (και της εργατικής τάξης εκεί) δεν είναι ο πραγματικός ή φανταστικός δεσποτισμός του Erdogan και των ισλαμοδημοκρατών. Είναι ότι δεν υπάρχει σοβαρή, επίκαιρη, σύγχρονη αντιπολίτευση απ’ τα αριστέρα του AKP. Αυτό που σχηματικά λέγεται “κεντροαριστέρα”, μια φιλελεύθερη σοσιαλδημοκρατία. Υπάρχει, βέβαια, ένα κάποιο «σοσιαλδημοκρατικό» κόμμα (το CHP), αλλά αυτό είναι ιστορικά μπλεγμένο με τον «κεμαλισμό» όπως εφαρμόστηκε πρακτικά μέσα από διαδοχικά πραξικόπημα και το «βαθύ κράτος» του «συμβουλίου ασφαλείας». Το κόμμα που καλύπτει την τουρκική αριστέρα είναι το εν πολλοίς κουρδικό HDP· ωστόσο αυτό θα ήταν αδύνατο στο ορατό μέλλον να περάσει κατά πολύ το 10%.

Η απουσία ενός σοβαρού «δεύτερου πόλου» / κόμματος εξουσίας είναι που έχει εξασφαλίσει την πολιτική (και ως ένα βαθμό την ιδεολογική) ηγεμονία στο AKP εδώ και σχεδόν 20 χρόνια. Αλλά καμμία τέτοια ηγεμονία δεν εξασφαλίζει την αιωνιότητα. Το AΚP (και ο Erdogan) έχει μια κάποια φθορά, που εν μέρει οφείλεται στην επιτυχία του (απ’ την άποψη της «οικονομικής πολιτικής») τα προηγούμενα χρόνια: οι μικροαστοί και η καινούργια αστική τάξη των πόλεων «στριφογυρνούν» εξαιτίας της (ας την πούμε έτσι) «πτώσης του ρυθμού ανάπτυξης»· παρότι ο τουρκικός καπιταλισμός απέχει πάρα πολύ απ’ αυτό που βολεύονται να πιστεύουν οι έλληνες εθνικόφρονες.

Η πρόσφατη απώλεια της δημαρχίας της Istanbul απ’ το AKP, μιας μητρόπολης απ’ όπου ο Erdogan ξεκίνησε την πολιτική του διαδρομή και θεμελείωσε την επιρροή του (ήταν, κατά γενική ομολογία, ένας ιδιαίτερα πετυχημένος δήμαρχος απ’ το ’94 ως το ‘98) έδειξε (κατά την ταπεινή γνώμη της ασταμάτητης μηχανής) ότι οι εκλογικές συμμαχίες των ισλαμοδημοκρατών με τους ακροδεξιούς του Bahceli (MHP) δεν είναι all weather βιώσιμη τακτική. Χρειαζόταν και νωρίτερα, χρειάζεται πλέον ακόμα περισσότερο, ένα κόμμα απ’ τα «αριστέρα» (σχετικά μιλώντας) του AKP, συγγενικό ωστόσο στους βασικούς προσανατολισμούς της πολιτικής του.

Η δημιουργία απ’ τον Ahmet Davutoglu ενός καινούργιου κόμματος (ανακοινώθηκε χτες), καλύπτει αυτήν την αναγκαιότητα. Ο Davutoglu είναι σάρκα απ’ την σάρκα του AKP: νο 1 σύμβουλος του Erdogan απ’ το 2003 ως το 2009, υπ.εξ. απ’ το 2009 ως το 2014, πρόεδρος του κόμματος απ’ το 2014 ως το 2016, βγήκε στην άκρη λίγο πριν το πραξικόπημα του 2016, όταν ο Erdogan είχε πια εγκαταλείψει καθαρά την στρατηγική των «μηδενικών προβλημάτων» με τα γειτονικά κράτη και είχε ξεκινήσει την εκστρατεία για την ιδεολογική και πολιτική ηγεμονία στους άραβες σουνίτες, εντός και εκτός συρίας. Ο πανεπιστημιακός Davutoglu έχει υπάρξει ο κορυφαίος οργανικός διανοούμενος του AKP σ’ όλη την διαδρομή της ανόδου και της εδραίωσης του κόμματος στην πολιτική σκηνή της τουρκίας. Μαζί με τον Abdullah Gul (πρωθ. απ’ το 2002 ως το 2003, υπ.εξ. απ’ το 2003 ως το 2007, πρόεδρος της τουρκίας απ’ το 2007 ως το 2014) είναι brothers in arms με τον Erdogan. Ενδεχομένως διαφωνούν σε ζητήματα τακτικής· ή, απλά, έμειναν κάποια χρόνια στην εφεδρεία, για περίπτωση ανάγκης.

Είναι εύλογο ότι το AKP θα παραμείνει για πολύ ακόμα το κύριο σώμα της τουρκικής δεξιάς. Σίγουρα όσο υπάρχει Erdogan. Είναι το ίδιο εύλογο όμως ότι θα πρέπει να είναι έτοιμο να αξιοποιήσει κυβερνο-στηρίγματα· και όχι υποχρεωτικά προς τα (ακρο)δεξιά του. Ό,τι και να ειπωθεί, το εγχείρημα του Davutoglu μπορεί μεν να μοιάζει με «διάσπαση» αλλά στην πραγματικότητα είναι περίπου δημιουργία “θυγατρικής”.

Άλλωστε το δήλωσε χτες: Ο σκοπός μας δεν είναι η διαίρεση και η αποδυνάμωση [του AKP] αλλά η ανανέωσή του…

Ζεστές παρατηρήσεις

Παρασκευή 13 Σεπτέμβρη. Αφήσαμε αυτήν καθαυτήν την 11η Σεπτέμβρη, εννοούμενη σαν “επέτειο”, να περάσει ασχολίαστη από δω. Κάτι σαν (ασήμαντη) συμβολική τρύπα προς τιμήν όλων όσων πλησιάζουν, αργά αργά, στην αλήθεια «το Ράιχστανγκ στις φλόγες» του 4ου παγκόσμιου πολέμου και της διαμόρφωσης των προϋποθέσεών του.

Να τώρα κάτι νόστιμο. Είναι μια τηλεφωνική συνέντευξη που πήρε το απόγευμα εκείνης της ημέρας, της 11ης 9ου 2001, το channel 9 της Ν. Υόρκης, από κάποιον σχετικό με ακίνητα και πύργους…

Ερώτηση: Υπάρχουν πολλές ερωτήσεις για το κατά πόσον η ζημιά και η πλήρης κατάρρευση των κτιρίων προκλήθηκε από αεροπλάνα, από αρχιτεκτονική αστοχία ή πιθανόν από βόμβες. Τι σκέφτεσθε επ’ αυτού;

Απάντηση: Δεν ήταν αρχιτεκτονική αστοχία. Το Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου ήταν γνωστό σαν πολύ, πολύ ισχυρά κτίρια. Μην ξεχνάτε ότι μπήκε μια μεγάλη βόμβα στη βάση του ενός [το 1993]. Η βάση είναι το πιο κρίσιμο σημείο, επειδή εκεί βρίσκονται τα θεμέλια· και το άντεξε. Πήγα εκεί περίπου 3 με 4 ώρες μετά την έκρηξη της βόμβας, γιατί ένας απ’ τους πολιτικούς μηχανικούς μου με πήρε για να δούμε, επειδή έκανε την κατασκευή. Και είπα «Δεν μπορώ να το πιστέψω». Το κτίριο στεκόταν όρθιο ενώ οι μισές απ’ τις κολώνες του είχαν τιναχτεί!! Ήταν απίστευτα στέρεα κτίρια, για όποιον ξέρει οτιδήποτε από δόμηση. Ήταν τα πρώτα κτίρια που κτίστηκαν απ’ έξω προς τα μέσα. Το ατσάλι… ο λόγος που οι πύργοι του κέντρου είχαν τέτοια στενά παράθυρα ήταν επειδή ανάμεσα σ’ όλα τα παράθυρα υπήρχε σκελετός από ατσάλι, στην περίμετρο του κτιρίου. Βαριά δοκάρια διπλοτάφ…

Και είπα: πώς μπόρεσε ένα αεροπλάνο, ακόμα κι ένα 767 ή 747 ή οτιδήποτε ήταν, πώς κατάφερε να κόψει αυτό το ατσάλι; Και σκέφτηκα ότι δεν ήταν μόνο ένα αεροπλάνο, αλλά υπήρχαν βόμβες που έσκασαν ταυτόχρονα. Επειδή δεν μπορώ να φανταστώ οτιδήποτε που θα μπορούσε να περάσει μέσα απ’ αυτόν τον τοίχο ατσαλιού. Τα περισσότερα κτίρια κατασκευάζονται με ατσάλινες κολώνες γύρω απ’ τα φρεάτια των ασανσέρ. Αυτά φτιάχτηκαν απ’ έξω προς τα μέσα, που είναι η πιο συμπαγής κατασκευή που μπορεί να υπάρξει. Κι όμως τσαλακώθηκαν σαν τσίγκινα τενεκεδάκια.

Ερώτηση: Ξέρετε… κοιτάμε τις εικόνες συνέχεια απ’ το πρωί, την ώρα που πλησιάζει το αεροπλάνο στον πύργο 2. Και την ώρα που το βλέπεις να έχει φτάσει στην μία πλευρά, τότε εντελώς ξαφνικά μέσα στο επόμενο κλάσμα του δευτερολέπτου, γίνεται μια έκρηξη στην απέναντι πλευρά.

Απάντηση. Σωστά. Τώρα σκέφτηκα ότι θα μπορούσε να είναι ένα αεροπλάνο φορτωμένο με κάτι περισσότερο από απλά καύσιμα.

Ποιός ήταν αυτός που έδινε τέτοιες απαντήσεις σε τέτοιες ερωτήσεις το απόγευμα της 11ης Σεπτέμβρη του 2001; Λέγεται Donald Trump, και τότε ήταν ένας μεγαλομεσίτης / μεγαλοεργολάβος του real estate… Η τωρινή διασημότητα αυτόματα μπορεί έως και να γελοιοποιεί την γνώμη που είχε τότε. Επιπλέον τότε ο κτηματομεσίτης Trump δεν ήξερε ότι όσο ατσάλι κι αν έβλεπε στην περίμετρο, πολύ περισσότερο και πιο «χοντρό» υπήρχε στον πυρήνα των πύργων, γύρω απ’ τα φρεάτια των ασανσέρ. Πράγμα που σήμαινε, απλά, πως ήταν αδύνατο να καταρρεύσουν όπως κατέρρευσαν εξαιτίας … μιας μέτριας σε ένταση φωτιάς.

Δεν έχει ωστόσο σημασία τι δεν ήξερε το ψόφιο κουνάβι τότε. Ίσως αξίζει να συγκρατήσουμε πως πρόσφατα, σαν πρόεδρος των ηπα, δήλωσε ότι ξέρει τι έγινε την 11η Σεπτέμβρη αφήνοντας υπονοούμενα· αλλά δεν το μαρτύρησε…

Εκβιάζει κάποιους μέσα στο καθεστώς; Λέει βλακείες; Ποιός ξέρει;

Η εποποιία

Τετάρτη 11 Σεπτέμβρη. Το 2017 ο συντηρητικός βουλευτής Jacob Rees-Mogg δήλωσε, φουσκωμένος από πατριωτισμό, ότι η έξοδος απ’ την ε.ε. είναι ισοδύναμη με τις μάχες του Agincourt, του Waterllo και του Trafaglar, και είναι αληθινή απόδειξη της δύναμης της βρετανίας… Τις κερδίζουμε όλες αυτές τις μάχες συμπλήρωσε με epic βεβαιότητα. (Όπως, περίπου, το ψόφιο κουνάβι κερδίζει τους εμπορικούς πολέμους…)

Τώρα αυτός ο τύπος είναι κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Bor-Duk· και είναι τόσο άνετος που βαριέται την αντιπολίτευση (φωτογραφία), οπότε κόντρα στα βρετανικά κοινοβουλευτικά ήθη, ρίχνει και καμιά τουφίτσα. Ο Μαρξ, μιλώντας για κάτι διαφορετικό, είχε γράψει κάπου ότι το παρελθόν βαραίνει πολύ πάνω στους ώμους των ανθρώπων, έτσι ώστε μπορεί να μην διακρίνουν καθαρά το παρόν και τον μέλλον των ίδιων των πράξεών τους. Για τον αγγλικό εθνικο-ιμπεριαλισμό το παρελθόν (κατάλληλα παραμορφωμένο για να βολεύει) δεν είναι βάρος. Είναι φτερά: μ’ αυτό θα πετάξουν οι brexiters ψηλά, πολύ ψηλά. (Όλοι οι φασίστες το ίδιο παθαίνουν: πετούν νοερά τόσο ψηλά στο «ηρωϊκό παρελθόν» ώστε χάνουν κάθε επαφή με την πραγματικότητα· εκτός απ’ την ωμή βία)

Για τον Bor-Duk λένε (οι αντίπαλοί του) ότι έχει χάσει όλες τις κοινοβουλευτικές μάχες, πράγμα σωστό· αλλά δευτερεύον. Γιατί χάρη σ’ αυτές τις ήττες έχει κερδίσει ήδη ιδεολογικά τον πόλεμο που τον ενδιαφέρει: εγώ, ο στιβαρός πολιτικός άνδρας, ενάντια σε ένα κοινοβούλιο με παρακμιακή σύνθεση, που εδώ και 3 χρόνια δεν μπορεί να αποφασίσει τι θέλει! Και κυρίως δεν μπορεί να εκφράσει αποτελεσματικά την “θέληση του λαού” (το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος). Δεν είναι ο πόλεμος κατά της ε.ε. που ο Rees-Mogg φανταζόταν σα νικηφόρο· εκεί δεν υπάρχει ελπίδα νίκης… Είναι μάλλον ένας πόλεμος υπέρ του μπετοναρίσματος της διάχυτης μικροαστικής λεπενικής αθλιότητας, α λα βρετανικά. Και έχει επιχειρήματα πια ο Bor-Duk: γιατί, για παράδειγμα, το κοινοβούλιο που τον εμποδίζει και του βάζει τρικλοποδιές, δεν προκηρύσσει (πρόωρες) εκλογές ώστε να εκλεγεί ένας άλλος για την καρέκλα, να κάνει αυτά που ζητάει (το κοινοβούλιο) πριν τα τέλη του Οκτώβρη;

Κάποιοι θα έλεγαν πως ο «αντικοινοβουλευτισμός» που θα αξιοποιήσει τώρα ο Bor-Duk (με κλειστό το house of commons) είναι απλά το μέσο για την επίτευξη του «αντι-ευρωπαϊσμού». Όμως ο Bor-duk ήταν υπέρ της παραμονής στην ε.ε. (!) μέχρι λίγους μήνες πριν το δημοψήφισμα, όταν και θεώρησε ότι το πολιτικό του μέλλον σαν δεξιού βρίσκεται δίπλα στις «μάζες» των brexiters. Θα μπορούσε λοιπόν να ισχύει το αντίθετο: ο «αντιευρωπαϊσμός» να είναι το μέσο για την ευόδωση του «αντικοινοβουλευτισμού», όχι με την έννοια της πλήρους κατάργησης του κοινοβουλίου, αλλά υπέρ της ανάδειξης ενός «ηγέτη» με πυγμή, που μπορεί να κινείται ακόμα και κόντρα σ’ αυτό. (Ο Bor-Duk είναι θαυμαστής του Τσώρτσιλ…)

Όλες οι δειγματοληψίες δίνουν στον Bor-Duk αυξημένα ποσοστά αποδοχής απ’ τον «λαό». Πέρα όμως απ’ αυτές, οι μεταμοντέρνες πρωτοκοσμικές κοινωνίες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συγκλίνουν (καθώς αντιλαμβάνονται την παγκόσμια κρίση / αναδιάρθρωση με μικροαστικούς τρόπους) σε κάτι προβλέψιμο (από εμάς). Συγκλίνουν σ’ ένα είδος αποπληθωρισμού των σημείων (των «συμβόλων» αν θέλετε) της δύναμης, της εξουσίας.

Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι τα «καθυστερημένα» κοινωνικά υποκείμενα (συμπεριλαμβανόμενου του «καθυστερημένου» κεφάλαιου και των ιδιοκτητών του) νοιώθοντας «αδύναμα» μέσα στη δίνη της κρίσης / αναδιάρθρωσης συγκλίνουν στην αναζήτηση της δύναμης μέσα απ’ την πιο σφικτή ταύτισή τους με την μορφή κράτος· και, κυρίως, μέσα απ’ τον συγκινησιακό προσανατολισμό τους προς «ηγέτες με πυγμή».

Ο φετιχισμός της κατανάλωσης πουλάει τέτοια σύμβολα, μέσω των εμπορευμάτων. Αλλά αυτό προϋποθέτει υψηλή δυνατότητα κατανάλωσης. Όταν αυτή για διάφορα τμήματα των υπηκόων περιορίζεται, τότε το συμβολικό ρεπερτόριο της δύναμης και της εξουσίας είναι εύκολο να (ξανα)κρατικοποιηθεί…

Αυτό που πουλάει ο Bor-Duk έχει αγορά. Έχει ζήτηση. Κι όχι μόνο στην επικράτεια της αυτού μεγαλειότητας. Φυσικά, τα διανοητικά και συγκινησιακά κοινωνικά, μαζικά δεδομένα των αρχών του 21ου αιώνα δεν είναι τα ίδια μ’ εκείνα πριν 100 χρόνια. Οι σημερινοί οπαδοί της δύναμης του ηγέτη είναι υποχρεωτικά πολύ πιο ρευστοί, πολύ πιο ανυπόμονοι σε σχέση με τις αρχές του 20ου. Η κοινωνική αντίληψη για τον χρόνο και την διάρκεια έχει αλλάξει, ανεξάρτητα από κομματικά γούστα και ηρωϊκές αναπολήσεις.

Οι brexiters που κοπαδιάζει πίσω του ο Bor-Duk, είτε δεν πιάνουν στο στόμα τους τα σύνορα μεταξύ βόρειας ιρλανδίας / ιρλανδίας· είτε, αν τα πιάνουν, είναι τόσο φασίστες ώστε νομίζουν ότι μπορούν να τσακίσουν τους καθολικούς… Κάτι που δεν κατάφεραν ούτε «τότε»…

Όταν ο Jacob Rees-Mogg έκανε την λίστα των βρετανικών νικών, δεν έβαλε μέσα ούτε την μαλλιοκούβαρα υποχώρηση απ’ την Δουκέρνη στην αρχή του Β παγκόσμιου, ούτε την συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής. Η ιδεολογία του “εθνικού μεγαλείου”, είτε του βρετανικού, είτε του γαλλικού, είτε του αμερικάνικου, είτε του ελληνικού, είναι μια κουρελού γεμάτη τρύπες. Γεμάτη ήττες ή συμβιβασμούς όχι και τόσο ηρωϊκούς.

Κι εκεί βρίσκεται το πρόβλημα. Κανένας ηγέτης, “στιβαρός” ή όχι, δεν θέλει να πέσει σε τρύπα, ακόμα κι αν εκεί τον σπρώχνει ο λαός “του”…