Πωλήσεις λιανικής 1

Πέμπτη 17 Δεκέμβρη. Τι σόι είναι οι (ως τώρα) νικητές των πραξικοπημάτων, των γενικών απαγορεύσεων, της τρομοεκστρατείας, της θανατοπολιτικής στο όνομα του τσαχπίνη; Οι απαντήσεις θα μπορούσαν απλά να ικανοποιούν μια λίγο πολύ αδιάφορη ή καφενειακή περιέργεια. Κατά την άποψη της ασταμάτητης μηχανής συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση (για όσους, φυσικά, θέλουν…) της δυναμικής του βιο-πληροφορικο-ασφαλίτικου συμπλέγματος. Εννοημένου – επιμένουμε – όχι απλά σαν εκείνων των τμημάτων του καπιταλιστικού πλέγματος που έχουν επωφεληθεί ευκαιριακά («περνούσε από μπροστά τους μια καλή ευκαιρία και την άρπαξαν»….) αλλά σαν εκείνων των καπιταλιστικών τομέων που είχαν και έχουν στρατηγικό συμφέρον σε ριζικούς μετασχηματισμούς, σε κάθε κρίκο (παραγωγή, κυκλοφορία, κατανάλωση, κοινωνική αναπαραγωγή, αναπαραγωγή της φύσης…). Και άρα είχαν και έχουν στρατηγικό συμφέρον στη δημιουργία, στη διάδοση και στην επιβολή της τρομοεκστρατείας.

Έχουμε αναφερθεί ήδη στις big pharma. Σήμερα θα ρίξουμε μια ματιά στο λιανικό εμπόριο. Διάφοροι «φωστήρες», βλέποντας κλειστά τα εμπορικά λόγω των καθολικών απαγορεύσεων, έτρεξαν (οι ανόητοι) να συμπεράνουν ότι «το κράτος δρα αντικαπιταλιστικά»… Άβυσσος η ανθρώπινη βλακεία!

Τα στοιχεία που θα παρουσιάσουμε δεν είναι οριστικά για το 2020, όχι μόνο επειδή υπάρχουν ακόμα 2 ιδιαίτερες εβδομάδες λιανικού εμπορίου, αλλά και επειδή τα όποια μεγέθη ούτε υπολογίζονται ούτε δημοσιοποιούνται ακαριαία (στον κυβερνοχώρο). Εν τούτοις δείχνουν (ποσοτικά κατ’ αρχήν) τους μετασχηματισμούς που προκάλεσαν τα υγιεινιστικά πραξικοπήματα στο λιανικό εμπόριο. Επιτρέποντάς μας να κρίνουμε από εργατική άποψη τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους.

Σύμφωνα με τα γενικά πορίσματα μιας έκθεσης του οοσα (7 Οκτώβρη 2020):

Η κρίση του covid-19 επιτάχυνε την επέκταση του e-εμπορίου προς επιπλέον εταιρείες, πελάτες (π.χ. ηλικιωμένους) και είδη εμπορευμάτων (π.χ. είδη μαναβικής)… Οι ηλεκτρονικές αγορές σε πολλές χώρες μετακινήθηκαν εν μέρει από είδη και υπηρεσίες πολυτελείας σε καθημερινές ανάγκες μεγάλων αριθμών ατόμων…. Πολλές απ’ αυτές τις αλλαγές στο τοπίο του e-εμπορίου είναι πιθανό ότι είναι μακροπρόθεσμου χαρακτήρα, υπό το φως της πιθανότητας νέων κυμάτων της επιδημίας, της βολικότητας των νέων καταναλωτικών ηθών, της συμπίεσης των τιμών και των κινήτρων των επιχειρήσεων να κεφαλαιοποιήσουν τις επενδύσεις σε καινούργιες μεθόδους πωλήσεων…

Οι μαζικές κατ’ οίκον φυλακίσεις, οπουδήποτε υπήρχε η δυνατότητα δικτύωσης, εκτίναξαν όντως τις ηλεκτρονικές παραγγελίες και πωλήσεις. Αλλά προκάλεσαν και αλλαγές στις προτεραιότητες τόσο στο λιανικό εμπόριο γενικά όσο και στο ηλεκτρονικό ειδικά (όπως είχε διαμορφωθεί ως τις αρχές του 2020). Στις ηπα, για παράδειγμα, μεταξύ Φλεβάρη και Απρίλη 2020 οι φυσικές πωλήσεις στο εμπόριο και στη σίτιση έπεσαν κατά 7,7% σε σχέση με τους ίδιους μήνες του 2019. Αντίθετα οι ηλεκτρονικές πωλήσεις τόσο των ειδών μαναβικής όσο και των μη φυσικών μαγαζιών γενικά ανέβηκαν κατά 16% και 14,8% αντίστοιχα. Στην ε.ε. τον Απρίλη του 2020 (μήνας καθολικών απαγορεύσεων στο μεγαλύτερο μέρος του μπλοκ) οι συνολικές πωλήσεις λιανικής έπεσαν κατά 17,9% (σε σχέση με τον Απρίλη του 2019)· αλλά ειδικά οι ψηφιακές αγορές ανέβηκαν κατά 30%. Μιλώντας με κριτήριο το «μερίδιο αγοράς» του ηλεκτρονικού εμπορίου λιανικής μέσα στο συνολικό εμπόριο λιανικής, ενώ μεταξύ πρώτου τριμήνου του 2020 και πρώτου το 2018 η αύξηση ήταν αργή (το ηλεκτρονικό σαν ποσοστό του συνολικού πήγε από 9,6% σε 11,8%), στο δεύτερο τρίμηνο το ποσοστό πήγε στο 16,1%. Στην επικράτεια της αυτού μεγαλειότητας ήταν 20,3% το πρώτο τρίμηνο του ’20 και πήγε στο 31,3% στο δεύτερο. Στην κίνα, το πρώτο εξάμηνο της χρονιάς, έφτασε συνολικά στο 24,6% (από 17,3% το αντίστοιχο διάστημα του ’18 και 19,4% το ’19).

Πωλήσεις λιανικής 2

Πέμπτη 17 Δεκέμβρη. Αλλά αυτές οι γενικές αυξήσεις οφείλονταν σε μεγάλο βαθμό στα είδη των εμπορευμάτων που «προστέθηκαν» στα ηλεκτρονικά «καλάθια» σε σχέση με τις π.c. (προ covid…) εποχές. Στη νότια κορέα, που η αξία των ηλεκτρονικών παραγγελιών ανέβηκε κατά 15,8% μεταξύ Ιούλη του ’19 και Ιούλη του ’20, οι μεγαλύτερες αυξήσεις έγιναν στις ηλεκτρονικές παραγγελίες «υπηρεσιών σίτισης» (66,3%), οικιακών εμπορευμάτων (48%), φαγητού και ποτού (46,7%)· ενόσω οι ηλεκτρονικές αγορές για διασκέδαση, ταξίδια και υπηρεσίες μεταφοράς έπεσαν κατά 67,8% και 51,6%. Στην κίνα, ενώ στο σύνολό τους οι ηλεκτρονικές αγορές είχαν μικρή αύξηση το πρώτο τετράμηνο του ’20 (σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του ’19) κατά 1,7%, η ηλεκτρονική αγορά τροφίμων αυξήθηκε κατά 36% και η ηλεκτρονική αγορά ρούχων έπεσε κατά 16%. Στη γερμανία το ηλεκτρονικό εμπόριο στο σύνολό του έπεσε κατά 18% (σε ετήσια βάση) τον Μάρτη του ’20, αλλά αυξήθηκαν σημαντικά οι ηλεκτρονικές πωλήσεις φαρμάκων και μαναβικών, ειδών που δεν συμπεριλαμβάνονταν μέχρι τις αρχές του ‘20 στις e-αγοραστικές συνήθειες των υπηκόων. Στις ηπα αυξήθηκαν οι ηλεκτρονικές πωλήσεις υγιεινιστικής προστασίας (γάντια, μάσκες, αντισηπτικά), οικιακών δραστηριοτήτων, μαναβικών, τροφίμων ή/και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, αλλά έπεσαν εκείνες που σχετίζονται με ταξίδια, σπορ ή επίσημο / ειδικό ντύσιμο (π.χ. τσάντες, ρούχα γάμου, ρούχα γυμναστηρίου, κλπ).

Τέλος, ισχυρά ενδεικτικό: μια έρευνα σε 200.000 προμηθευτές της amazon (θα επανέλθουμε σ’ αυτήν) έδειξε ότι τον Φλεβάρη του 2020 το 28% απ’ αυτούς ήταν «αδρανείς»· ποσοστό που ανέβηκε στο 36% τον Απρίλη. Στο μεγαλύτερο μέρος τους ήταν προμηθευτές με «κατάλογο εμπορευμάτων» ως 1500 διαφορετικά είδη. Αντίθετα, εκείνοι που είχαν διπλάσιους «καταλόγους» (πάνω από 3000 είδη) είχαν αύξηση των πωλήσεών τους προς (και μέσω) amazon.

Παρότι αυτά τα στοιχεία δεν είναι πλήρη για όλη την χρονιά, δείχνουν – για το πρώτο εξάμηνο του 2020 – τα εξής, που τα θεωρούμε χρήσιμα για την εργατική κριτική:

Πρώτον, οι μαζικές κατ’ οίκον φυλακίσεις οφέλησαν αντικειμενικά την ακόμα μεγαλύτερη «εξοικείωση» των αιχμαλώτων με τις αγορές – μέσω -κλικ.

Δεύτερον, και εξίσου σημαντικό, οι μαζικές κατ’ οίκον φυλακίσεις διεύρυναν αντικειμενικά τους πελάτες του e-εμπορίου. Ειδικά τους μεγάλης ηλικίας, που ως τις αρχές του 2020 ήταν μάλλον επιφυλακτικοί μ’ αυτά τα μέσα.

Τρίτον, οι νεώτεροι (αλλά και ένα μεγάλο μέρος των παλιότερων) μετατοπίστηκαν αναγκαστικά (σε σχέση με την π.c. εποχή) στα είδη που αγόρασαν ηλεκτρονικά, προς την μεριά των «βασικών ειδών καθημερινής ανάγκης» (τρόφιμα: είδη μπακαλικής και μαναβικής, φάρμακα, άλλα αναγκαία για την ζωή στο «κελλί»). Αυτά ήταν είδη που σε μεγάλο βαθμό αγόραζαν και π.c., με διαφορετικό («φυσικό») τρόπο.

Τέταρτον, ηλεκτρονικές αγορές που είχαν «χωνευτεί» στην π.c. εποχή είτε αχρηστεύτηκαν αυτήν την περίοδο (τουρισμός, ταξίδια, εισιτήρια συναυλιών) είτε παραμερίστηκαν. Αυτό το τελευταίο μπορεί να αποδοθεί εύλογα στο γνωστό γεγονός ότι σε περιόδους κρίσεων (όπου διακυβεύεται ακόμα και το «αν θα έχουμε δουλειά αύριο») ο κόσμος περιορίζει τα έξοδά του αφήνοντας στην άκρη ό,τι μπορεί· χωρίς, υποχρεωτικά, να το κάνει κατάθεση τράπεζας.

Πέμπτον, επειδή «ηλεκτρονικές παραγγελίες» για τους καταναλωτές δεν σημαίνει ούτε βιτρίνα ούτε ράφι αλλά ένα site απεριόριστης χωρητικότητας και διαρκούς «προσαρμογής» στις τιμές, το e-εμπόριο ευνοεί τις μεγάλες κλίμακες, τον γιγαντισμό (των αντίστοιχων e-εμπορικών επιχειρήσεων)

Πωλήσεις λιανικής 3

Πέμπτη 17 Δεκέμβρη. Η κινεζική alibaba είδε τον τζίρο απ’ τα δύο «γενικού εμπορίου» sites της να αυξάνει κατά 34% (και τα κέρδη της να διπλασιάζονται…) στο πρώτο τετράμηνο του 2020 – σε σχέση με το ίδιο διάστημα το 2019, φτάνοντας (τα έσοδα) τα 154 δισεκατομύρια yuan. Ή σχεδόν 23,5 δισεκατομύρια δολάρια… Το τρίτο τρίμηνο της χρονιάς η αμερικανική amazon ανακοίνωσε αύξηση τζίρου κατά 37% (96,1 δισ. δολάρια) και καθαρά κέρδη 6,3 δισ., μια αύξηση κατά 200% σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2019. Το προηγούμενο τρίμηνο (Απρίλης – Ιούνης) τα καθαρά κέρδη της ήταν 5,2 δισ δολάρια· ρεκόρ ως εκείνη την στιγμή, μόνο για να καταρριφθεί στη συνέχεια.

Δεν χωράει αμφιβολία: στον εμπορικό κυβερνοχώρο όσο πιο «super» ήταν ένα super market τόσο περισσότερο κερδοφόρο αποδείχθηκε. Αυτό λέγεται συγκέντρωση κεφαλαίου. Μπορεί (και ίσως πρέπει) να εκτιμήσει ο καθένας ότι αυτά τα τρομακτικά μεγέθη κερδών (αλλά και εκμετάλλευσης εργασίας: η amazon από 876.800 μισθωτούς που είχε στα κάτεργα / giga αποθήκες της τον Απρίλη του 2020 έφτασε στους 1.125.300 το περασμένο φθινόπωρο…) αξιοποίησαν το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος του εμπορίου λιανικής «μικρού και μεσαίου» μεγέθους (ο ορισμός του «μικρού» και του «μεσαίου» διαφέρει από κράτος σε κράτος…) βρέθηκε απροετοίμαστο μέσα στις γενικές απαγορεύσεις. Κι όταν λέμε «απροετοίμαστο» δεν εννοούμε ότι δεν υπήρχαν τα ανάλογα sites· αλλά ότι δεν υπήρχαν οι ανάλογες υποδομές ηλεκτρονικών πωλήσεων (αποθήκες, εργάτες προσαρμοσμένοι σ’ αυτό το είδος δουλειάς, λειτουργικά συστήματα διαχείρισης αποθήκης), «κουλτούρα ηλεκτρονικών παραγγελιών» στους πελάτες τους· ακόμα και ευνοϊκή πρόσβαση στις καπιταλιστικές επιχειρήσεις εφοδιασμού: μεταφορικές, κλπ. Πρακτικά μιλώντας, πέρα απ’ την amazon, οι μεγάλες (αμερικανικές) αλυσίδες πολυκαταστημάτων γενικού εμπορίου, όπως η target και η walmart, «τα πήγαν καλά» στις ηλεκτρονικές πωλήσεις· επειδή είχαν τις υποδομές και την δυνατότητα να προσαρμοστούν γρήγορα.

Προκύπτει χωρίς αμφιβολία ότι οι γενικές απαγορεύσεις κυκλοφορίας ήταν κομμένες και ραμένες σ’ εκείνες τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις που ήδη προωθούσαν τις ηλεκτρονικές πωλήσεις· επιχειρήσεις καθόλου αμελητέες. Θα πρέπει να συνυπολογίζει κανείς οτι τόσο η alibaba όσο και η amazon «δραστηριοποιούνται» – έτσι είναι το κεφάλαιο! – και σε τομείς άσχετους με το κλασσικό λιανικό εμπόριο. Όπως οι υπηρεσίες cloud. Τι σχέση έχει το cloud με το e-εμπόριο; Σίγουρα τα data!

Η μετάβαση απ’ τις «φυσικές» αγορές (και τις πληρωμές με μετρητά…) στις e-αγορές (και τις ψηφιακές πληρωμές…) ΔΕΝ θα πρέπει να παρανοηθεί. Παρότι η παλιότερη μετάβαση απ’ τις αγορές / παζάρια στις αγορές τύπου super market ήταν επίσης αλλαγή ανθρωπολογικού τύπου (σε ότι αφορά την φιγούρα του αγοραστή που έγινε καταναλωτής) και αλλαγή εργασιακής οργάνωσης (σε ότι αφορά τον καταμερισμό εργασίας και την απο-ειδίκευση), η τωρινή μετάβαση απ’ την «φυσική» κατανάλωση στην ηλεκτρονική, πέρα απ’ τα πιο πάνω (οι giga αποθήκες της amazon και η έκρηξη των urban μεταφορικών είναι χειροπιαστές καταστάσεις) υπάρχει και η συλλογή / επεξεργασία των ατομικών (αγοραστικών / καταναλωτικών) data. Ο «εμπορικός» τομέας του καπιταλισμού συγχωνεύεται με τον «διαφημιστικό» (κυκλοφορία / πραγματοποίηση της υπεραξίας) και τον «τραπεζικό» (κυκλοφορία / έλεγχος του χρήματος). Και όλοι μαζί μπορούν να επικοινωνούν (ηλεκτρονικά…) τόσο με τους εργοδότες όσο και με τις ασφαλιστικές· και, φυσικά, όπου χρειάζεται, με τους μηχανισμούς «νόμου και τάξης», κρατικούς ή/και ιδιωτικούς.

Παρότι η συγκέντρωση κεφαλαίου (και) σ’ αυτόν τον τομέα που έχει επιτευχθεί στη διάρκεια της υγιεινιστικής τρομοεκστατείας, μια συγκέντρωση που είναι συνηθισμένη σε περιόδους καπιταλιστικής Αλλαγής Παραδείγματος, μπορεί να «μετριαστεί» σε μερικά χρόνια (π.χ. μέσω «αντιμονοπωλιακών νομοθεσιών»), η συγκέντρωση data ως ακατέργαστης πρώτης ύλης υποδεικνύει μάλλον την μορφή – κράτος σαν τον φυσιολογικό «τύπο» διαχειριστή / επεξεργαστή, παρά τον (θρυλικό) «ελεύθερο ανταγωνισμό».

Δεν έγινε, λοιπόν, το κράτος «έκτακτης υγιεινομικής ανάγκης» αντικαπιταλιστικό! Το ακριβώς αντίθετο: έγινε (και συνεχίζει να είναι) καταλύτης μιας πολλαπλής μετάβασης· επιταχυντής και πολλαπλασιαστής διαδικασιών που είχαν ξεκινήσει νωρίτερα, στην π.c. εποχή· και «διευθυντής ορχήστρας» από πολλές απόψεις…

Πωλήσεις λιανικής 4

Πέμπτη 17 Δεκέμβρη. Η αλλαγή παραδείγματος στις εμπορικές / καπιταλιστικές μορφές δεν είναι (ή δεν έχει γίνει ως τώρα) καθολική· είναι όμως αρκετή για να προκαλέσει ή/και να υποδείξει αλλαγές στην τεχνική σύνθεση της εργατικής τάξης που εμπλέκεται στο εμπόριο λιανικής. Σχηματικά μπορούμε να μιλήσουμε για (σχετική) μείωση των «εργατών με το χαμόγελο» (της άμεσης, φυσικής σχέσης με τον πελάτη / τύραννο) και (σχετική) αύξηση των εργατών / μάζα, από πολλές απόψεις «βιομηχανικού τύπου», είτε στις αποθήκες, είτε στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές των logistics, είτε στις μεταφορές (ειδικά μικρών, urban αποστάσεων).

Αυτή η αλλαγή στην τεχνική σύνθεση της εργατικής τάξης συνοδεύεται με εντονότερη μηχανοποίηση / αλγοριθμοποίηση και εντατικοποίηση της δουλειάς. Τα ρομπότ δεν μας παίρνουν τις δουλειές· γίνονται οι επιστάτες μας! γράφει ο Separatrix στο τελευταίο cyborg (νο 19) – και το e-εμπόριο λιανικής είναι καθαρή απόδειξη σ’ αυτό…

Ταυτόχρονα (κι αυτό θα χρειαστεί ιδιαίτερη προσοχή στο βαθμό που θα σταθεροποιηθεί σα «νέα κανονικότητα»…) το θρυλικό «δίκιο του πελάτη», που ήταν η πολιτική / ηθική / ψυχολογική σημαία του νεοφιλελευθερισμού μετασχηματίζεται. Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα σ’ αυτό το «δίκιο» που εκδηλώνεται με άμεσο, «φυσικό» τρόπο, δρώντας σαν ο επιστάτης / επιτηρητής στους «φυσικούς» εμπορικούς χώρους / χρόνους, και στο ίδιο «δίκιο» που μεσολαβείται ηλεκτρονικά / ψηφιακά ενόσω την επιτήρηση των εργατών την αναλαμβάνουν οι μηχανές και οι αλγόριθμοι…

Κάντε στην μπάντα: έρχεται η τηλε-εργασία!

Δευτέρα 9 Νοέμβρη. Αυτό η ασταμάτητη μηχανή δεν το περίμενε!! Eκτός απ’ την “απειλούμενη κατάρρευση του συστήματος υγείας” που επιβάλει την μαζική κατ’ οίκον φυλάκιση των υποτελών, υπάρχει και μια αντίθετη (;), η “απειλούμενη κατάρρευση του ιντερνετικού συστήματος”. Που επιβάλει σ’ όσους κρατούμενους δεν παράγουν (ψηφιακά) υπεραξία ή δεν έχουν πέσει με τα μούτρα στα τηλε-διαγωνίσματα, μεταξύ 9 το πρωί και 6 το απόγευμα (διάστημα το οποίο το υπουργείο ψηφιακής διακυβέρνησης θεωρεί “ώρες αιχμής”… – οι υπόλοιπες τι είναι, άραγε;) να παίζουν ντραμς (με σιγαστήρα), να παίζουν σκάκι μόνοι τους, να τρώνε τα νύχια τους, να βγαίνουν στα μπαλκόνια τους (αν έχουν) και να γαμωσταυρίζουν την porca miseria τους, να αυτοαπασχολούνται σεξουαλικά με παλιομοδίτικες έντυπες τσόντες – εν πάσει περιπτώσει να κάθονται σαν ψηφιακές παναγίες και μην απολαμβάνουν τα αγαθά της κυβερνο-ψυχαγωγίας! Γιατί εκτός απ’ τις μεθ κινδυνεύει να πέσει και το διαδίκτυο! Και τι θα γίνει αν τελικά πέσουν και τα δύο, το ένα πάνω στο άλλο; Ιδού: το Τέλος του Κόσμου κυνήγησε το πόπολο για να κρυφτεί στα σπίτια του, και τώρα είναι έξω απ’ την πόρτα του!

Να τι συστήνει το καλό υπουργείο (και να θυμάστε ότι στην αρχή λέγονται «συστάσεις», μετά λέγονται «αυστηρές συστάσεις» και στο τέλος γίνονται νόμοι και πέφτουν πρόστιμα):

– Να αποφεύγουμε τη χρήση διαδικτυακών εφαρμογών ψυχαγωγίας κατά τις ώρες αιχμής, δηλαδή από τις 9 πμ έως τις 6 μμ Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται η απαιτούμενη διαθεσιμότητα στα δίκτυα για την αποτελεσματική λειτουργία εφαρμογών τηλεκπαίδευσης και τηλεργασίας.

– Να δίνουμε προτεραιότητα στη χρήση των σταθερών δικτύων για την πραγματοποίηση τηλεφωνικών κλήσεων και να αποφεύγουμε, εφόσον δεν είναι απαραίτητες για την επικοινωνία μας, τις βιντεοκλήσεις.

– Να αποφεύγουμε την αποστολή αρχείων μεγάλου όγκου και χωρίς να έχει προηγηθεί διαδικασία συμπίεσής τους, εφόσον αυτό είναι εφικτό. Ομοίως, αποφεύγουμε την αποστολή μαζικών μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με μεγάλο όγκο συνημμένων αρχείων.

– Να διατηρούμε ενημερωμένο το λογισμικό όλων των οικιακών συσκευών που έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, με βάση τις οδηγίες και τις συστάσεις των κατασκευαστών…

– Αν έχουμε παιδιά, φροντίζουμε για τη δημιουργική τους απασχόληση και αποφεύγουμε την προσκόλλησή τους σε διαδικτυακές υπηρεσίες διασκέδασης.

Και, φυσικά, το «αμήν»:

– Να υιοθετούμε υπεύθυνη συμπεριφορά και να εμπιστευόμαστε μόνο τις οδηγίες των επιστημόνων και του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας.

Απ’ την μια μεριά διακρίνουμε κάτι ευχάριστο σ’ αυτές τις «συστάσεις»: το internet of things φαίνεται ότι θα αργήσει κάπως στο ελλαδιστάν. Από την άλλη μεριά το καϋμένο το ρημαδογκουβέρνο υποδεικνύει μια στρατηγική αχίλεια πτέρνα της αξιοποίησης του covid. Η υπόθεση τώρα περνάει στα χέρια των gamers, των σινεφίλ, και των λοιπών “βαρέων” χρηστών του διαδικτύου: αν θέλουν και συνεννοηθούν μπορούν να “μποτιλιάρουν” το σύστημα… Πολλοί θα τους ευγνωμονούν!

Όλο εμένανε σηκώνει

Να πω μάθημα η δασκάλα

Θα την σπάσω την οθόνη

Και θα βγω να παίξω μπάλα!

Πρόστιμα, πρόστιμα, πρόστιμα παντού

Σκοπιές μας βάζουν να μην μπουν του αόρατου εχθρού.

Φύλακες, ειδικοί, και ζήτω η μαλακία

Όλο το έθνος προσκυνά tv και φαρμακεία!

Ο covid και ο Λαφάργκ

Τετάρτη 4 Νοέμβρη. Δεν είναι «φλέγον θέμα»… Να όμως στη συνέχεια ένα παράδειγμα του πως η υπεράσπιση των πραξικοπημάτων και των lockout των αφεντικών μπορεί να πουλιέται σαν «φιλεργατική» ανοίγοντας τον δρόμο έμμεσα αλλά καθαρά στη νομιμοποίηση των κρατικών χαρτζιλικιών (υπό τους όρους τους…) Είναι απόσπασμα από πρόσφατη προκήρυξη («ονόματα δεν λέμε… κλπ»). Οι τονισμοί είναι του πρωτότυπου:

… Πρέπει να προστατέψουμε τη δημόσια υγεία και ταυτόχρονα να αποκρούσουμε την προσπάθεια του κεφάλαιου και της κυβέρνησής του να μας φορτώσουν τα βάρη της κρίσης.

Να απαιτήσουμε την άμεση λήψη μέτρων που θα αυξήσουν το βαθμό «κοινωνικής απομόνωσης».

Να μη δεχτούμε τη λήψη μέτρων κατά δόσεις, που γίνεται με μοναδικό κριτήριο τη λειτουργία της καπιταλιστικής οικονομίας.

Κάθε παραγωγική, εμπορική και άλλου τύπου οικονομική δραστηριότητα του καπιταλισμού και του κράτους του, πλην των απαραίτητων για την τροφοδοσία του λαού με είδη άμεσης ανάγκης και της κοινής ωφέλειας, πρέπει ΝΑ ΑΝΑΣΤΑΛΕΙ ΑΜΕΣΑ, χωρίς καμιά απώλεια για τους εργαζόμενους, που πρέπει να εξακολουθήσουν να παίρνουν ΟΛΟΚΛΗΡΟ το μισθό τους και ΠΛΗΡΗ ασφάλιση. Μόνο έτσι θα περιοριστούν οι μετακινήσεις και η επαφή μεταξύ πολλών, που αποτελεί εύφορο έδαφος για τη διάδοση του ιού…

Με απόσταση 10 μέτρων του ενός απ’ τον άλλο («αύξηση του βαθμού κοινωνικής απομόνωσης»…), με εξαφάνιση κάθε εμπορεύματος πλην των κωλόχαρτων και των μακαρονιών («ΑΜΕΣΗ ΑΝΑΣΤΟΛΗ» πλην των απαραιτήτων, κλπ), με κατάργηση της μετατροπής του εμπορεύματος σε χρήμα δηλαδή, τί σκατά τον θέλετε τον μισθό; τί θα τον κάνετε; «πρωταρχική συσσώρευση»; “αποταμίευση”; – θα ρωτούσε κάποιος εκπρόσωπος των αφεντικών… Θα σας βολέψουμε με τα απαραίτητα κουπόνια… Ή με συσσίτια και “όλοι μαζί μπορούμε”…

Προφανώς αυτοί οι εκπρόσωποι των αφεντικών δεν καταλαβαίνουν το σατανικό σχέδιο για καταστροφή του καπιταλισμού και του κράτους «απ’ τα μέσα» με την ευκαιρία του covid. Ή, άλλοι εκπρόσωποι, έχουν αποδεχθεί την μοίρα τους. Το «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα», που ακούγεται σαν παραδεισένιο «λεφτά χωρίς δουλειά», έχει βγει δυναμικά στην επιφάνεια – και η αιτία γι’ αυτό είναι (ποιός άλλος;) ο covid!

Πιθανόν αυτό να έχουν υπόψη τους οι πιο πάνω caradinieri. Μόνο που έρχονται τελευταίοι και καταϊδρωμένοι: το ε.ε.ε. το προωθούν συστηματικά τα αφεντικά πολύ πριν τον covid… Όπως, όμως, συμβαίνει και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, ο covid έχει μαστορευτεί έτσι ώστε να γίνει ο καταλύτης…

Ο covid και το «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα» 1

Τετάρτη 4 Νοέμβρη. Για να μην πάμε ακόμα πιο πίσω, να ορισμένες πρόσφατες αποδείξεις της καλωσύνης των αφεντικών:

Στις 31 Γενάρη του 2019, στο blog “Wrench in the Gears” σχολιάζονταν οι ευαισθησίες των υψηλών συμμετεχόντων στο meeting του Davos:

… Αυτό το πάνελ, και τα viral video clips που γέμισαν το internet, είναι μια εξαιρετική άσκηση νεοφιλελεύθερης λίπανσης. Αν το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα καθιερωθεί στο τωρινό κλίμα λιτότητας, οικονομικής προσωρινότητας και κοινωνικής επιχειρηματικότητας, ας είστε σίγουροι ότι οι πληρωμές θα είναι συνδεδεμένες με την ψηφιακή ταυτότητα για να ιχνηλατούνται οι «συνέπειες» Συνεπώς η διανομή 1000 δολαρίων τον μήνα θα είναι ό,τι χρειάζεσαι για να την κουτσοβγάλεις. Αλλά έϊ, θα μπορείς να πουλάς τα προσωπικά σου δεδομένα αν θέλεις κάτι παραπάνω από ψωμοτύρι στο δείπνο σου….

Η συζήτηση στο Davos ήταν ώριμη. Δυόμισυ χρόνια νωρίτερα, στις 31 Ιούλη του 2017, το γνωστό «παγκόσμιο οικονομικό φόρουμ» υποστήριζε ότι:

… Καθώς προχωρεί η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και της ρομποτικής, θα δημιουργηθεί μια σοβαρή και ακαριαία διαταραχή σε πολλές εργατικές τάξεις. Το UBI (universal basic income), μια οικονομική πρόταση σύμφωνα με την οποία ένα ποσό χρημάτων δίνεται σταθερά στον πληθυσμό, μπορεί να είναι μια κρίσιμη ασπίδα απέναντι στις αθέλητες συνέπειες της αυτοματοποίησης στις δουλειές…

Αυτά γράφονταν προ covid… Στις 9 Απρίλη του 2020, μετά covid δηλαδή, το γνωστό καθεστωτικό business insider έγραφε:

Πολλοί αμερικάνοι δεν θα έχουν δουλειές για να γυρίσουν σ’ αυτές όταν τελειώσει η πανδημία του κορωνοϊού… Θα δούμε να γίνονται σε 10 μήνες αλλαγές που κανονικά θα γίνονταν σε 10 χρόνια…

Το γεγονός τώρα είναι ότι ο ιός είναι το τέλειο περιβάλλον για τις εταιρείες να ξεφορτωθούν προσωπικό, να εγκαταστήσουν ρομπότ και μηχανές, και να τα δοκιμάσουν ώστε να δουλεύουν πιο αποτελεσματικά.

Το UBI πρόκειται να γίνει θέμα, όχι μόνο εδώ στις ΗΠΑ, αλλά και στην Ισπανία που υιοθετεί μια εκδοχή του ελάχιστου εισοδήματος. Οι νομοθέτες σ’ όλη την Ευρώπη έχουν εστιάσει πάρα πολύ σ’ αυτό το θέμα…

Τρεις μέρες μετά, στις 12 Απρίλη του 2020, πάλι το business insider θύμιζε ότι αυτό το φιλάνθρωπο «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα» έχει και τις ευλογίες του θεού:

Στην πασχαλινή επιστολή του στους ηγέτες σημαντικών κοινωνικών κινημάτων, ο πάπας Francis πρότεινε πως έχει έρθει ο καιρός για τα κράτη να υιοθετήσουν έναν καθολικό βασικό μισθό. « Ίσως να έχει έρθει η στιγμή να υιοθετήσετε τον universal basic wage που μπορεί να ενισχύσει και να δώσει αξία στα ευγενή σας καθήκοντα» έγραψε ο πάπας στο γράμμα του.

Πάνω από μια δεκάδα κρατών εφαρμόζουν ή πειραματίζονται με κάποια μορφή προσωρινού ή μόνιμου UBI, σαν απάντηση στην τωρινή οικονομική καταστροφή και στην μαζική ανεργία…

Τι συμβαίνει; Πριν προλάβουν οι «επαναστάτες» caradinieri να καταστρέψουν τον καπιταλισμό αποφάσισαν τα αφεντικά του να κάνουν χαρακίρι;

Ο covid και το «ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα» 2

Τετάρτη 4 Νοέμβρη. Πριν κάνουν αυτό το χαρακίρι (εε;;;) φαίνεται πως κάποια αφεντικά έχουν την πρόνοια να κάνουν δοκιμές και πειράματα. Μην αρχίσουν να αυτομαχαιρώνονται και τελικά δεν πεθάνουν, ε;

Να, για παράδειγμα, το γερμανικό κράτος. Απ’ τον περασμένο Σεπτέμβρη (στο πρώτο μετά covid έτος) ξεκίνησε ένα καλά σχεδιασμένο πείραμα: για 3 χρόνια 120 άτομα θα παίρνουν 1200 ευρώ τον μήνα, χωρίς προϋποθέσεις. Στη διάρκεια αυτής της τριετίας, έγραφε το καθεστωτικό spiegel στις 26 Αυγούστου:

… Αυτά τα 120 άτομα θα παρακολουθούνται στενά και θα απαντούν συχνά σε ερωτήσεις, όπως θα συμβαίνει και με τα 1380 άτομα της ομάδας ελέγχου, που δεν θα πληρώνονται.

Η ελπίδα είναι ότι αυτή η μελέτη θα παράξει επιστημονικά θεμελιωμένη γνώση για το πως η συμπεριφορά και οι προθέσεις των ανθρώπων αλλάζουν όταν παίρνουν τακτικά χρήματα χωρίς προϋποθέσεις. Θα τεμπελιάσουν ή θα είναι δημιουργικοί; Θα δουλεύουν λιγότερο ή θα εγκαταλείψουν εντελώς τις δουλειές τους; Θα χρησιμοποιούν αυτά τα επιπλέον χρήματα μόνο για πάρτη τους ή θα εμπλακούν περισσότερο σε εθελοντικές εργασίες;

Θα το πούμε διαφορετικά, με τα δικά μας λόγια: πώς συμπεριφέρεται ο Εαυτός – Κεφάλαιο όταν το «Κεφάλαιο – του – Εαυτού» ποσοτικοποιείται και γίνεται αντικείμενο minimum χρηματικής εγγύησης απ’ την μεριά του (καπιταλιστικού) κράτους; Πώς συμπεριφέρεται όταν “κοστολογείται σε χρήμα καθ’ εαυτό“, όχι σαν “παραγωγική δύναμη” αλλά σαν “υποδομή”; Παράδοξο ή όχι, αλλά η «επαναστατική πρόταση» να «καταργηθεί» η μισθωτή σκλαβιά και, ταυτόχρονα, να πληρώνει το κράτος τους μισθωτούς χωρίς να παράγουν (λόγω covid φυσικά) είναι μια συνεστραμμένη εκδοχή του «ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος». Εντυπωσιακό: μισθός χωρίς εργασία (άρα χωρίς εκμετάλλευση, υπεραξία, ενσωμάτωσή της στη μορφή εμπόρευμα, και πραγματοποίησή της στην αγορά); Ή το αφεντικό τρελλάθηκε ή κάτι άλλο συμβαίνει…

(Μήπως ταυτόχρονα έχει γενικευτεί το “εργασία χωρίς μισθό”;)

Ο covid και η εργασιακή αναδιάρθρωση

Τετάρτη 4 Νοέμβρη. Το δεύτερο!! (Κι αυτό το παλιο «συμβούλιο για την εργατική αυτονομία» υπέδειξε την σοβαρότητα του ζητήματος, με την περιπαιχτική μορφή ερωτήματος, που ωστόσο το απάντησε στις 21 Μάρτη του 2018 – προ covid…). Πρόκειται για μια διευρυμένη, γενικευμένη μορφή στρατιωτικοποίησης μεγάλου τμήματος της σύγχρονης εργατικής τάξης! Με την έννοια ότι κατ’ αρχήν η μορφή–κράτος (σαν εκπρόσωπος των γενικών καπιταλιστικών συμφερόντων) πληρώνει για να εξασφαλίσει την εργατική υπακοή και διαρκή διαθεσιμότητα (η κρατική εκδοχή των «συμβολαίων μηδενικού χρόνου εργασίας»…), χωρίς να επιτρέπονται οι μορφές εργατικής αρνητικότητας (δεν απεργείς απέναντι στο επίδομα, ε;)· όπως πληρώνεται ο μισθοφόρος στρατιώτης, για να είναι διαθέσιμος για οτιδήποτε (και οπουδήποτε) «χρειαστεί».

Δεν είναι όμως μόνον αυτό. Εμφανιζόμενη η μορφή κράτος σαν ο προστάτης ενός επιπέδου «βασικής επιβίωσης» στρεβλώνει κατάλληλα τις σχέσεις εκμετάλλευσης εμφανίζοντάς τες σαν σχέσεις πατερναλισμού. Κι αυτό είναι τόσο ξεκάθαρο όσο ότι ο ήλιος βγαίνει απ’ την ανατολή: αντί η σύγχρονη εργατική τάξη να απαιτήσει την δραστική μείωση του χρόνου εργασίας (ημερήσιου, εβδομαδιαίου, μηνιαίου, ετήσιου) με ταυτόχρονη αύξηση του βασικού μισθού, αντί δηλαδή αυτή η σύγχρονη εργατική τάξη να ξαναγίνει ανταγωνιστικός (προς τα αφεντικά) κύριος του εαυτού της, η ιδέα του «ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος» είναι να ξεπέσει σε μια μάζα «ωφελούμενων» απ’ την κρατική προστασία και τις «παροχές» – υπό τους όρους που θα επιβάλλονται όταν το «πείραμα» πάψει να είναι πείραμα και γίνει επίσημη κρατική πολιτική.

Πόσο έχει βοηθήσει η υγιεινιστική τρομοεκστρατεία σ’ αυτήν την εξέλιξη; Η απάντηση είναι μπροστά στα μάτια όλων – μόνο οι caradinieri δεν την βλέπουν (τί caradinieri θα ήταν αλλιώς;). Ακόμα και σ’ ένα περιθωριακό (για τον παγκόσμιο καπιταλισμό) μέρος σαν το ελλαδιστάν συμβαίνουν ταυτόχρονα αυτά τα δύο: η μορφή κράτος πληρώνει (με τον ελάχιστο μισθό) τους μισθωτούς που παρκάρουν στα σπίτια τους χωρίς να δουλεύουν (για να εξασφαλιστεί η μέγιστη δυνατή «κοινωνική αποξένωση»…) ΚΑΙ τροποποιούνται επι τα χείρω οι εργασιακές σχέσεις, δίνοντας ακόμα εντονότερο «διευθυντικό δικαίωμα» στα αφεντικά, σε βάρος των εργατών. Επέκταση των ωραρίων, απλήρωτη εργασία (έναντι «ρεπό» όταν πέφτει η δουλειά), και τα υπόλοιπα που υποθέτουμε ότι ξέρετε.

Είναι οι δύο όψεις του ίδιου χειρισμού. Και δεν θα έπαυαν να έχουν άμεση, οργανική σχέση, ακόμα κι αν τα 530 ευρώ (για ένα μήνα) γίνονταν1000! Το στρατηγικής σημασίας κοινό τους είναι ότι αυτό που ονομάζεται «εργατική δύναμη» απο-υποκειμενικοποιείται από ταξική άποψη· για να γίνει μια «ποσότητα», ένα «μέγεθος» που υπόκειται αποκλειστικά στη διαχείριση των αφεντικών, και των σκαμπανεβασμάτων της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας – συμπεριλαμβανόμενων και των σκαμπανεβασμάτων απ’ τις «υγιεινιστικές κρίσεις».

Να ποια είναι η χρησιμότητα της υγιεινιστικής τρομοεκστρατείας σ’ αυτό το πεδίο: επιτρέπει την υπερκωδικοποίηση της μισθωτής εργασίας… δηλαδή την αφαίρεση της εργατικής ανταγωνιστικής υποκειμενικότητάς της… δηλαδή της αρνησικυρίας της. Αφού η πραγματική τάξη μας δεν στέκεται μεθοδικά και αποφασιστικά ενάντια στον «πόλεμο κατά του αόρατου εχθρού» (αλλά τρώει τα παραμύθια των αφεντικών) ξεπέφτει σε αναλώσιμα τάγματα (και διαρκείς κατ’ οίκον εφεδρείες….)

(Οι caradinieri δεν θα καταλάβουν λέξη απ’ τα πιο πάνω – και θα βρίζουν, όπως συνήθως. Αλλά τι caradinieri θα ήταν αλλιώς;)

Δουλεία στο σπίτι

Τετάρτη 23 Σεπτέμβρη. … Καθώς ο κορονοϊός στράγγιξε τους χώρους εργασίας σ’ όλο τον κόσμο, το software επιτήρησης γνώρισε νέα άνθηση. Προγράμματα σαν το ActivTrack, το Time Doctor, το Teramind και το Hubstaff έχουν γνωρίσει μια μετα-lockdown εκτόξευση στις πωλήσεις τους. Απ’ την στιγμή που θα εγκατασταθούν σ’ έναν υπολογιστή, προσφέρουν μια γκάμα κρυφών εργαλείων επιτήρησης, με τους προϊστάμενους να μπορούν να βλέπουν screenshots, τους χρόνους εισόδου σε διάφορες εφαρμογές αλλά και τις πληκτρολογήσεις, έτσι ώστε να είναι σίγουροι ότι οι εργαζόμενοι παραμένουν πειθαρχημένοι ενώ δουλεύουν από απόσταση. Αν και διαφημίζονται σαν software παραγωγικότητας, αποκαλούνται ήδη bossware εξαιτίας του ότι είναι κρυφά αλλά εμπλέκονται άμεσα στην δουλειά μέσω υπολογιστών…

Αυτά έγραφε μεταξύ άλλων ένα άρθρο του γνωστού wired πριν 2 ημέρες. Είναι τεχνικά εύκολο και με ελάχιστο κόστος το να γίνει η «καραντίνα της εργασίας», η δουλειά στο σπίτι μέσω δικτύωσης δηλαδή, ένα κάτεργο διευρυμένης επιτήρησης. Όχι μόνο της δουλειάς αυτής καθ’ αυτής, αλλά και άλλων καθημερινών συνηθειών. Έτσι θα γίνει. Θα υπάρξουν εξαιρέσεις, δεν το αγνοούμε. Αλλά ο μισθωτός μάζα κατά κύριο λόγο του τριτογενούς που τώρα σπρώχνεται στο σπίτι του (με την δική του χαρούμενη συμφωνία…) θα διαπιστώσει σύντομα ότι έβαλε στο σπίτι του το αφεντικό, έμμεσα μεν αλλά αποφασιστικά.

Για τους κάθε είδους φίλους της καραντίνας αυτές οι εξελίξεις δεν είναι απλά ο.κ. Πρέπει να θεωρούνται ένας θρίαμβος «του αιτήματος για την προστασία της υγείας». Είναι εξαιρετικά αμφίβολο το πόσο υγιείς θα μείνουν όσοι θα δουλεύουν απ’ το σπίτι – αλλά τουλάχιστον ο τσαχπίνης θα αναχαιτιστεί, ειδικά εάν εμβολιαστούν με γενετική μηχανική… έτσι δεν είναι;

Έτσι… «Καπιταλιστικός ‘αντικαπιταλισμός’ και ξερό ψωμί» που φωνάζουν διάφοροι caradinieri!!!