Πέμπτη 17 Δεκέμβρη. Η κινεζική alibaba είδε τον τζίρο απ’ τα δύο «γενικού εμπορίου» sites της να αυξάνει κατά 34% (και τα κέρδη της να διπλασιάζονται…) στο πρώτο τετράμηνο του 2020 – σε σχέση με το ίδιο διάστημα το 2019, φτάνοντας (τα έσοδα) τα 154 δισεκατομύρια yuan. Ή σχεδόν 23,5 δισεκατομύρια δολάρια… Το τρίτο τρίμηνο της χρονιάς η αμερικανική amazon ανακοίνωσε αύξηση τζίρου κατά 37% (96,1 δισ. δολάρια) και καθαρά κέρδη 6,3 δισ., μια αύξηση κατά 200% σε σχέση με την ίδια περίοδο το 2019. Το προηγούμενο τρίμηνο (Απρίλης – Ιούνης) τα καθαρά κέρδη της ήταν 5,2 δισ δολάρια· ρεκόρ ως εκείνη την στιγμή, μόνο για να καταρριφθεί στη συνέχεια.
Δεν χωράει αμφιβολία: στον εμπορικό κυβερνοχώρο όσο πιο «super» ήταν ένα super market τόσο περισσότερο κερδοφόρο αποδείχθηκε. Αυτό λέγεται συγκέντρωση κεφαλαίου. Μπορεί (και ίσως πρέπει) να εκτιμήσει ο καθένας ότι αυτά τα τρομακτικά μεγέθη κερδών (αλλά και εκμετάλλευσης εργασίας: η amazon από 876.800 μισθωτούς που είχε στα κάτεργα / giga αποθήκες της τον Απρίλη του 2020 έφτασε στους 1.125.300 το περασμένο φθινόπωρο…) αξιοποίησαν το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος του εμπορίου λιανικής «μικρού και μεσαίου» μεγέθους (ο ορισμός του «μικρού» και του «μεσαίου» διαφέρει από κράτος σε κράτος…) βρέθηκε απροετοίμαστο μέσα στις γενικές απαγορεύσεις. Κι όταν λέμε «απροετοίμαστο» δεν εννοούμε ότι δεν υπήρχαν τα ανάλογα sites· αλλά ότι δεν υπήρχαν οι ανάλογες υποδομές ηλεκτρονικών πωλήσεων (αποθήκες, εργάτες προσαρμοσμένοι σ’ αυτό το είδος δουλειάς, λειτουργικά συστήματα διαχείρισης αποθήκης), «κουλτούρα ηλεκτρονικών παραγγελιών» στους πελάτες τους· ακόμα και ευνοϊκή πρόσβαση στις καπιταλιστικές επιχειρήσεις εφοδιασμού: μεταφορικές, κλπ. Πρακτικά μιλώντας, πέρα απ’ την amazon, οι μεγάλες (αμερικανικές) αλυσίδες πολυκαταστημάτων γενικού εμπορίου, όπως η target και η walmart, «τα πήγαν καλά» στις ηλεκτρονικές πωλήσεις· επειδή είχαν τις υποδομές και την δυνατότητα να προσαρμοστούν γρήγορα.
Προκύπτει χωρίς αμφιβολία ότι οι γενικές απαγορεύσεις κυκλοφορίας ήταν κομμένες και ραμένες σ’ εκείνες τις καπιταλιστικές επιχειρήσεις που ήδη προωθούσαν τις ηλεκτρονικές πωλήσεις· επιχειρήσεις καθόλου αμελητέες. Θα πρέπει να συνυπολογίζει κανείς οτι τόσο η alibaba όσο και η amazon «δραστηριοποιούνται» – έτσι είναι το κεφάλαιο! – και σε τομείς άσχετους με το κλασσικό λιανικό εμπόριο. Όπως οι υπηρεσίες cloud. Τι σχέση έχει το cloud με το e-εμπόριο; Σίγουρα τα data!
Η μετάβαση απ’ τις «φυσικές» αγορές (και τις πληρωμές με μετρητά…) στις e-αγορές (και τις ψηφιακές πληρωμές…) ΔΕΝ θα πρέπει να παρανοηθεί. Παρότι η παλιότερη μετάβαση απ’ τις αγορές / παζάρια στις αγορές τύπου super market ήταν επίσης αλλαγή ανθρωπολογικού τύπου (σε ότι αφορά την φιγούρα του αγοραστή που έγινε καταναλωτής) και αλλαγή εργασιακής οργάνωσης (σε ότι αφορά τον καταμερισμό εργασίας και την απο-ειδίκευση), η τωρινή μετάβαση απ’ την «φυσική» κατανάλωση στην ηλεκτρονική, πέρα απ’ τα πιο πάνω (οι giga αποθήκες της amazon και η έκρηξη των urban μεταφορικών είναι χειροπιαστές καταστάσεις) υπάρχει και η συλλογή / επεξεργασία των ατομικών (αγοραστικών / καταναλωτικών) data. Ο «εμπορικός» τομέας του καπιταλισμού συγχωνεύεται με τον «διαφημιστικό» (κυκλοφορία / πραγματοποίηση της υπεραξίας) και τον «τραπεζικό» (κυκλοφορία / έλεγχος του χρήματος). Και όλοι μαζί μπορούν να επικοινωνούν (ηλεκτρονικά…) τόσο με τους εργοδότες όσο και με τις ασφαλιστικές· και, φυσικά, όπου χρειάζεται, με τους μηχανισμούς «νόμου και τάξης», κρατικούς ή/και ιδιωτικούς.
Παρότι η συγκέντρωση κεφαλαίου (και) σ’ αυτόν τον τομέα που έχει επιτευχθεί στη διάρκεια της υγιεινιστικής τρομοεκστατείας, μια συγκέντρωση που είναι συνηθισμένη σε περιόδους καπιταλιστικής Αλλαγής Παραδείγματος, μπορεί να «μετριαστεί» σε μερικά χρόνια (π.χ. μέσω «αντιμονοπωλιακών νομοθεσιών»), η συγκέντρωση data ως ακατέργαστης πρώτης ύλης υποδεικνύει μάλλον την μορφή – κράτος σαν τον φυσιολογικό «τύπο» διαχειριστή / επεξεργαστή, παρά τον (θρυλικό) «ελεύθερο ανταγωνισμό».
Δεν έγινε, λοιπόν, το κράτος «έκτακτης υγιεινομικής ανάγκης» αντικαπιταλιστικό! Το ακριβώς αντίθετο: έγινε (και συνεχίζει να είναι) καταλύτης μιας πολλαπλής μετάβασης· επιταχυντής και πολλαπλασιαστής διαδικασιών που είχαν ξεκινήσει νωρίτερα, στην π.c. εποχή· και «διευθυντής ορχήστρας» από πολλές απόψεις…