Tag: νόμοι σχέσεις

Για λόγους ασφαλείας 1

Τετάρτη 5 Ιούνη. Αν δεν οπλοφορούν καθηγητές, δάσκαλοι και μαθητές στα αμερικανικά σχολεία (αυτή είναι μια πρόταση για την αντιμετώπιση των περιστατικών mass shooting βγαλμένη κατευθείαν απ’ την μυθολογία του far west) υπάρχουν κι άλλοι τρόποι.

Ένα σχολείο στη Ν. Υόρκη είναι το πρώτο που εγκαθιστά ένα σύστημα καμερών / λογισμικού αναγνώρισης προσώπου. Λέγεται «aegis» (το ίδιο όνομα έχει και ένα αντιπυραυλικό σύστημα του αμερικανικού στρατού…) και περιγράφεται σαν «σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης»… Θα έχει λίστα «επικίνδυνων ατόμων» (με τι προέλευση η λίστα;) και θα παρακολουθεί τις κινήσεις αυτών των ατόμων μέσα στο σχολείο. Εννοείται ότι θα καταγράφει τους πάντες και τα πάντα.

Ακόμα και στην ίδια την ρητορική της υπεράσπισης του «πανοπτικού», εκείνοι που το προωθούν γίνονται καταγέλαστοι. Προς το παρόν. Οι σφαγές στα αμερικανικά σχολεία δεν γίνονται από «εξωσχολικούς» ή «ποινικούς», αλλά από μαθητές των σχολείων. Συνεπώς καμμία «aegis» δεν θα σώσει κανέναν.

Ισχύει, όμως, κάτι διαφορετικό. Η μαζική επιτήρηση μέσω της «αναγνώρισης προσώπου» πρέπει να πουληθεί (και ιδεολογικά), συνεπώς πρέπει να διαφημιστεί. Στην αγγλία έχει ήδη εγκατασταθεί σε κεντρικά σημεία των πόλεων, και δεν υπάρχει εμπόδιο να γίνει το ίδιο και στις ηπα. Αλλά στα σχολεία;

Ναι, και εκεί. Οι ανήλικοι / ες πιθανόν να μην έχουν γνώμη, έχουν όμως οι γονείς τους. Ακόμα κι αν κάποιοι απ’ αυτούς έχουν γενικά επιφυλάξεις ελευθεριακού τύπου, δεν θα κάνουν μια έκπτωση σ’ αυτές αν πρόκειται για παιδιά τους;

Αυτό το αποφασιστικό (αν και καθόλου το μοναδικό) στοιχείο εκείνου που ονομάζουμε νεοκρατισμό έχει μπει στις ράγες. Μπορεί να μην προχωρήσει παντού ευθύγραμμα. Μπορεί εδώ ή εκεί να υπάρξουν αναγκαστικές οπισθοχωρήσεις. Αν, όμως, δεν γίνει σε ικανή (κοινωνική) έκταση συνειδητό το περί τίνος πρόκειται, οι τάσεις είναι σαφείς.

Για λόγους ασφαλείας 2

Τετάρτη 5 Ιούνη. Για τις εμπορικές αλυσίδες τύπου wallmart τα κίνητρα είναι πιο συγκεκριμένα· και ποιός θα εκδηλώσει αντιρρήσεις αν δεν έχει κάτι να φοβηθεί; (στην πραγματικότητα πολλοί, ακόμα…) Η εταιρεία ετοιμάζεται να εγκαταστήσει στα μαγαζιά της ένα σύστημα παρακολούθησης / αναγνώρισης προσώπου (ονόματι FaceFirst) για να αντιμετωπίσει εκείνους / εκείνες που ψειρίζουν τα ράφια… Έτσι λέει…

Η amazon και το facebook; Η δεύτερη αναπτύσσει (και ισχυρίζεται ότι βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο) την επόμενη γενιά «αναγνώρισης προσώπου»: την αναγνώριση συναισθημάτων απ’ τις εκφράσεις του προσώπου. Σκοπεύει να πουλήσει το know how σε κατασκευαστές ρομπότ οικιακής χρήσης, για να γίνουν από «έξυπνα» σκέτα «τζιμάνια», αφού θα καταλαβαίνουν την συναισθηματική κατάσταση των ανθρώπων γύρω τους (αν υπάρχουν ακόμα τέτοιοι με την παλιά έννοια της λέξης). Ή αυτό λέει.

Η amazon απ’ την μεριά της ψάχνει κι αυτή ανιχνευτές αισθημάτων, αλλά μέσω φορετών (wearable) συσκευών. Απ’ την «αναγνώριση τόνου φωνής» σε συνδυασμό, πιθανότατα, με την πίεση του αίματος… Εξελίσσει παράλληλα και το ρομπότ «οικιακής φροντίδας». Ενδεχομένως ένας συνδυασμός τέτοιων συσκευών (wearables και ρομπότ) να κάνουν την καθολικά μηχανοποιημένη καθημερινότητα γεμάτη αισθήματα…

Το γεγονός είναι ότι αυτοί οι αλγόριθμοι «αναγνώρισης προσώπων» και «αναγνώρισης συναισθημάτων» κάνουν ακόμα πολλά λάθη όταν εφαρμόζονται. Αλλά αυτό είναι κίνητρο για να βελτιωθούν. Σε συνδυασμό, φυσικά, με τις όλο και πιο ογκώδεις «βάσεις δεδομένων» που μαζεύονται από παντού.

Αποδίδεται στον Benjamin Franklin η φράση: εκείνοι που παραδίδουν τις βασικές ελευθερίες τους για να επωφεληθούν από λίγη παραπάνω ασφάλεια δεν αξίζουν ούτε ελευθερία ούτε ασφάλεια.

Εντάξει – αλλά δεν είχε υπόψη του τις ώριμες καπιταλιστικά κοινωνίες στην ιστορική φάση της 4ης βιομηχανικής επανάστασης… Εδώ το δόγμα είναι ότι «αξίζεις ό,τι φαίνεσαι».

Ζήτω η “φτωχομεσαία αγροτιά”!

Τρίτη 4 Ιούνη. Στους κούρδους και σύρους πρόσφυγες και στους παράτυπους μετανάστες από το πακιστάν και το αφγανιστάν, που παρεμένουν εγκλωβισμένοι στα hotspots στρέφουν τις ελπίδες τους για συγκομιδή της σοδειάς των ροδακίνων οι παραγωγοί του κάμπου της Μακεδονίας.

… «Φέρνοντας πρόσφυγες, θα πληρώνονται νόμιμα και έτσι θα σπάσουμε τον «τσαμπουκά» των Αλβανών που ζητάνε «τρελά» λεφτά σε μαύρα μεροκάματα για να έρθουν» μας είπε αγροτοσυνδικαλιστής της περιοχής…

Τα αγροτοαφεντικά του ροδάκινου, του βερύκοκου, των κερασιών, και άλλων φρούτων, «κλαίνε» γιατί δεν βρίσκουν εργάτες. Ή, πιο σωστά: οι εργάτες που βρίσκουν είναι απ’ την αλβανία· που, κάνοντας το σωστό, αξιοποιούν τόσο την πείρα και την γνώση τους για την συγκομιδή όσο και το γεγονός ότι αυτές οι εποχικές αγροτικές δουλειές είναι (χρονικά) επείγουσες, και έχουν ανεβάσει (τις απαιτήσεις τους για) το μεροκάματο. Οπότε, η ελπίδα της ντόπιας «φτωχομεσαίας αγροτιάς» είναι οι αιχμάλωτοι των στρατοπέδων συγκέντρωσης…

Θα τους πληρώσουν φυσικά… Θα τους δίνουν επίσης και κανά πάτο φαί, θα τους δίνουν και τίποτα στάβλους για ύπνο… Αλλά «θα τους κάνουν χάρη» – και τους ελπίζουν για φτηνούς…

Αν πρόκειται να υπάρξει τέτοια «συμφωνία», θα γίνει ανάμεσα στην «φτωχομεσαία αγροτιά» και το ελληνικό κράτος: οι «εγκλωβισμένοι στα hotposts» είναι ουσιαστικά κρατούμενοι. Πώς να φαντάζονται, άραγε, τα αγροτοαφεντικά μια τέτοια «λύση στο πρόβλημά» τους; Με μπάτσους στα χωράφια για να μην αποδράσουν οι «εγκλωβισμένοι» όταν βρεθούν σε στεριά που δεν είναι κυκλωμένη από θάλασσα;

Γιατί όχι; – θα τολμούσε να σκεφτεί κάποιος… Το έχουν ξανακάνει, όταν οι μετανάστες εργάτες απ’ την αλβανία ήταν καινούργιοι και κυνηγημένοι.

Τιτιβίσματα και κουκιά

Τρίτη 4 Ιούνη. Μήπως είστε ψηφοφόρος; Μήπως έχετε γνωστούς που είναι; Κανονικά ένα ρεπορτάζ της ελληνικής έκδοσης της γνωστής huffpost θα έπρεπε να ενδιαφέρει. Αλλά όχι – δεν είναι καιρός τώρα να μπαίνουν ψύλλοι στ’ αυτιά.

Μια δημοσιογραφική ομάδα με τίτλο «μεσογειακό ινστιτούτο ερευνητικής δημοσιογραφίας» (δεν ξέρουμε περισσότερα) έκανε για μήνες έρευνα με θέμα τον επηρεασμό της κοινής γνώμης μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης – ειδικά του twitter. Ο επίσημος τίτλος της έρευνας είναι αυτός στη φωτογραφία επάνω. Η έρευνα εστίασε, σαν case studies, την περσινή διεθνή έκθεση Θεσσαλονίκης και τον τελικό της εκπομπής “greece next top model” – για να γίνει σύγκριση των «δράσεων» των ρομποτικών (άρα και ψεύτικων) λογαριασμών στο twitter:

«Αυτό που ουσιαστικά θέλαμε είναι να μελετήσουμε τη χρήση αλγορίθμου για τη διάδοση της πολιτικής προπαγάνδας. Υπήρχαν αντίστοιχες ακαδημαϊκές και λίγες δημοσιογραφικές έρευνες στο εξωτερικό. Επιχειρήσαμε στην Ελλάδα για πρώτη φορά μία έρευνα με ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα για να δούμε πώς γίνεται η παραπληροφόρηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και η ενίσχυση του μηνύματος»…

Τα συμπεράσματα; Αυτά (περιληπτικά):

– ΣΥΡΙΖΑ και ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ κατέχουν τη μερίδα του λέοντος ως προς την αυτοματοποίηση και μάλιστα με πολύ μεγάλη διαφορά σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο πολιτικό κόμμα. Η ΝΔ αρνήθηκε να σχολιάσει την έρευνα του MIIR. Ο ΣΥΡΙΖΑ αρνήθηκε οποιαδήποτε σχέση με αυτοματοποιημένους λογαριασμούς.

– Κατά τη διάρκεια των ομιλιών του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ 2018, αλλά και λίγες ώρες πριν και μετά, αυξήθηκε εντυπωσιακά ο όγκος των ενεργειών που έκαναν οι χρήστες. Αναλογικά αυξημένη είναι και η δραστηριότητα των bots στο ίδιο χρονικό διάστημα με στόχο την προώθηση της πολιτικής προπαγάνδας.

– Τα μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα προωθούνται καθημερινά από πλήθος bots τα οποία συνδέονται με συγκεκριμένους λογαριασμούς πολιτικών στελεχών, influencers του διαδικτύου, δημοσιογράφων και μέσων ενημέρωσης.

– Το «κλειδί» για την επιτυχή διάδοσή των ψευδών ειδήσεων είναι ίδιο σε όλο τον κόσμο και δεν είναι άλλο από την αυτοματοποίηση. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν το πεδίο, όπου με την κατάλληλη τεχνική μπορεί με πέντε ανθρώπους να δημιουργηθεί η αίσθηση ότι πέντε εκατομμύρια άνθρωποι συζητούν για ένα θέμα.

Φήμες και ψευτιές

Τρίτη 4 Ιούνη. Θα έλεγε κάποιος ότι αν όλοι οι καθεστωτικοί μηχανισμοί (π.χ. τα κόμματα) χρησιμοποιούν τα ίδια μέσα στις ψευδοαναμετρήσεις μεταξύ τους, η επίδρασή τους ισοφαρίζεται αμοιβαία· συνεπώς, το «καθαρό πολιτικό αποτέλεσμα» του επηρεασμού τείνει στο μηδέν.

Αυτή η σκέψη θα ήταν ολοκληρωμένη αν οι αναμετρήσεις δεν ήταν «ψευδό» – και αυτό προσπαθούν να επιδείξουν: ότι είναι αληθινές – χρησιμοποιώντας ψέμματα μαζικής διάδοσης. Αν οι αναμετρήσεις είναι εικονικές ή προσχηματικές, αν δηλαδή υπάρχει κρατικός / καπιταλιστικός πυρήνας που βρίσκεται εκτός σύγκρουσης επειδή αυτόν υπηρετεί όλος ο εσμός των «συγκρουόμενων», τότε η πύκνωση και η όξυνση (μέσω κοινωνικών δικτύων) της εικονικότητας της (δήθεν) σύγκρουσης έχει ένα άλλο αποτέλεσμα: το μπετονάρισμα της μέσης κοινωνικής αποβλάκωσης.

Φανταστείτε ένα μέρος που βομβαρδίζεται εναλλάξ από αεροπλάνα υποτιθέμενων αντιπάλων. Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα φωτογραφίσει κανείς τους τα ερείπια σαν απόδειξη της υπεροχής του· αλλά τα ερείπια είναι η πραγματικότητα που πέτυχαν από κοινού! Η μαζική, εντατική, σαν βομβαρδισμός διασπορά ψευδών ειδήσεων μπορεί να μην παράγει ένα χτυπητό αποτέλεσμα υπέρ του ενός ή του άλλου βομβαρδιστικού. Παράγει όμως ένα χτυπητό αποτέλεσμα υπέρ όλων των βομβαρδιστικών: τα ερείπια της σκέψης και της συνείδησης.

Είναι χειροπιαστά βέβαιο πως όλοι οι συλλέκτες κουκιών, «μεγάλοι», «μεσαίοι» και «μικροί», ενδιαφέρονται για τέτοιου είδους ερείπια: όσο πιο ερειπωμένες είναι οι συνειδήσεις τόσο ευκολότερα εξουσιοδοτούν τον ένα ή τον άλλο «εκπρόσωπο», τον πληρώνουν αδρά, και ταυτόχρονα παραιτούνται απ’ το δικαίωμα να τον ελέγχουν άμεσα και διαρκώς, ώστε να αποσύρουν την εξουσιοδότηση που του έδωσαν οποτεδήποτε το κρίνουν.

Αυτό που λέγεται «δημοκρατία» είναι, στο μεγαλύτερο διάστημα της ιστορίας της, «ολιγαρχία». Τα ιστορικά διαστήματα που τα αφεντικά αναγκάζονταν να γκρεμίσουν για λίγο τις ολιγαρχικές οχυρώσεις τους ήταν όταν η εργατική τάξη (ή κοινωνικά υποκείμενα σε συγχρονισμό μαζί της) απέσυραν τις εξουσιοδοτήσεις τους μαζικά και κατηγορηματικά: ξηλώνοντας πεζοδρόμια.

Απ’ αυτήν την άποψη η αυτοματοποίηση της παραπλάνησης και του αποπροσανατολισμού είναι πράγματι μια ποσοτική και πολιτική εξέλιξη, υπέρ των αφεντικών και των πολιτικών τους λακέδων. Ωστόσο το έδαφος που απαλλοτριώνουν οι αναβαθμισμένες τεχνικές εξαπάτησης μέσω bots είναι το ίδιο όπως την εποχή του ραδιοφώνου: η «ευπιστία», η συμφεροντολογία, ο κυνισμός των υπηκόων. Η «αθώωτητα» του «είμαι μικρός και με κοροϊδεύουν»…

Στην επόμενη έκρηξη εργατικής / κοινωνικής χειραφέτησης ένα απ’ τα συνθήματα θα είναι: βάλτε τα bots στον πάτο σας!

Υπενθύμιση των βασικών 1

Κυριακή 2 Ιούνη. Αφήνει προς στιγμήν η ασταμάτητη μηχανή την ροή της αντιπληροφόρησης για να θυμίσει (;) μερικά βασικά – απ’ αυτά τα δυσοίωνα, που πάντα απωθούνται.

Το κομμουνιστικό μανιφέστο, απ’ το μακρινό 1848, μυθοποιήθηκε, αγιοποιήθηκε, απωθήθηκε. Δεν θα μπορούσε να συμβεί ίσως κάτι διαφορετικό με ένα κείμενο μόλις 23 σελίδων, που ξεκινούσε, εκεί στα μέσα του 19ου αιώνα, με τόση αισιοδοξία: Ένα φάντασμα πλανιέται στην Ευρώπη: το φάντασμα του κομμουνισμού. Όλες οι δυνάμεις της γερασμένης Ευρώπης ενώθηκαν σε μια ιερή συμμαχία για να κυνηγήσουν αυτό το φάντασμα: ο πάπας και ο τσάρος, ο Μέτερνιχ κι ο Γκιζό, γάλλοι ριζοσπάστες και γερμανοί αστυνομικοί.

Με την ίδια αισιοδοξία ο Μαρξ και ο Έγκελς ήθελαν να προβλέπουν το τέλος του καπιταλισμού, εξαιτίας (αν και όχι μόνο) των εσωτερικών δομικών αντινομιών του. Η πιο κάτω παράγραφος απ’ το κομμουνιστικό μανιφέστο δεν έγινε το ίδιο διάσημη με την εισαγωγική φράση για το φάντασμα που πλανιέται, και δεν έχει σπουδαία “τύχη” εδώ και πολλά χρόνια, ούτε καν μεταξύ εκείνων που (κοροϊδεύοντας) πουλάνε εαυτούς σαν “επαναστάτες”. Όμως στο κατώφλι της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, που είναι συνέχεια της 3ης (την οποία ελάχιστοι συνειδητοποίησαν και ανέλυσαν σαν τέτοια, δηλαδή σαν καπιταλιστική), με οριακές συμπληρώσεις ή διορθώσεις, το “πνεύμα της κριτικής” αντέχει ακόμα να είναι ο απρόσκλητος αγγελιοφόρος:

… Μπροστά στα μάτια μας … οι αστικές συνθήκες της παραγωγής και της ανταλλαγής, οι αστικές σχέσεις ιδιοκτησίας, η νεώτερη αστική κοινωνία που παρουσίασε με τα μάγια της τόσο τεράστια μέσα παραγωγής και ανταλλαγής, μοιάζει με τον μάγο που δεν μπορεί να υποτάξει τις καταχθόνιες δυνάμεις που κάλεσε ο ίδιος να τον βοηθήσουν.

Εδώ και κάμποσες δεκαετίες η ιστορία της βιομηχανίας και του εμπορίου δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά η ιστορία της ανταρσίας των νεώτερων παραγωγικών δυνάμεων ενάντια στις σχέσεις ιδιοκτησίας, που είναι οι ζωτικοί όροι της αστικής τάξης και της κυριαρχίας της. Φτάνει ν’ αναφέρουμε τις εμπορικές κρίσεις, που καθώς παρουσιάζονται κάθε τόσο καταντούν πάντα προβληματικότερη την ύπαρξη ολόκληρης της αστικής τάξης. Το καιρό που ξεσπούν οι εμπορικές κρίσεις καταστρέφεται κανονικά ένα σημαντικό μέρος όχι μόνο από τα έτοιμα προϊόντα μα κι απ’ τις δημιουργημένες κιόλας παραγωγικές δυνάμεις. Μια κοινωνική επιδημία ξεσπά, που σε όλες τις περασμένες εποχές θα φαινόταν παραλογισμός: η επιδημία της υπερπαραγωγής. Η κοινωνία έξαφνα βρίσκεται πισωδρομημένη σε μια κατάσταση στιγμιαίας βαρβαρότητας.

Νομίζει κανείς πως της κόπηκαν όλα τα μέσα της διατροφής από καμιά πείνα ή από κανένα εξολοθρευτικό πόλεμο. Η βιομηχανία και το εμπόριο φαίνονται νεκρωμένα. Και γιατί; Επειδή η κοινωνία έχει πάρα πολύ πολιτισμό, πολλά μέσα διατροφής, πάρα πολλή βιομηχανία, πάρα πολύ εμπόριο. Οι παραγωγικές δυνάμεις που έχει στη διάθεσή της δεν ευνοούν πια την ανάπτυξη των σχέσεων της αστικής ιδιοκτησίας… οι αστικές σχέσεις έχουνε στενέψει πολύ για να χωρέσουν τον πλούτο που δημιούργησαν.

Με ποιόν τρόπο ξεπερνά η μπουρζουαζία τις κρίσεις; Απ’ τη μια μεριά καταστρέφοντας αναγκαστικά ένα σωρό παραγωγικές δυνάμεις και απ’ την άλλη με το να κατακτά νέες αγορές και να εκμεταλλεύεται πιο εντατικά, πιο πλατιά όλες τις παλιές αγορές.

Ο Μαρξ και ο Έγκελς τα έγραφαν αυτά σε μια εποχή σχετικής διακρατικής ειρήνης στην Ευρώπη (που τότε ήταν ή νόμιζε πως είναι το “κέντρο του κόσμου”). Δεν έζησαν στον 20ο αιώνα για να δουν πόσο καταστροφική μπορεί να είναι η δύναμη του καπιταλισμού – πάντα “ανάλογη” της παραγωγικής δυνατότητας της εργασίας, ενισχυμένης απ’ τις “καταχθόνιες δυνάμεις”, δηλαδή τις επιστήμες και τις τεχνολογικές εφαρμογές… Ούτε πρόλαβαν να δουν ότι αυτό το ολοένα αυξανόμενο (με άλματα) καταστροφικό δυναμικό μπορεί να κρατάει όρθιες τις σχέσεις ιδιοκτησίας (όχι υποχρεωτικά “αστικές” πια) ανανεώνοντάς τες σ’ ένα “ανώτερο επίπεδο” εκμετάλλευσης…

Όμως την σπειροειδή διαλεκτική ανάμεσα στην “παραγωγικότητα” και την “καταστροφικότητα” του καπιταλισμού, την κατάλαβαν πολύ σωστά. Πολύ σωστότερα από ό,τι δείχνουν να καταλαβαίνουν σήμερα εκατοντάδες εκατομμύρια υπηκόων.

Υπενθύμιση των βασικών 2

Κυριακή 2 Ιούνη. Οι διαρκώς ενισχυόμενες απ’ τις “καταχθόνιες δυνάμεις” των τεχνοεπιστημών παραγωγικές δυνάμεις δεν κατέστρεψαν τα τείχη των παραγωγικών σχέσεων: την, σε τελευταία ανάλυση, ιδιωτική ιδιοκτησία των πρώτων και, κατά συνέπεια, την εκμετάλλευση της εργασίας και της ζωής. Σήμερα περισσότερο από ποτέ τον τελευταίο 1,5 αιώνα λείπει το υποκείμενο που θα διανοούνταν και θα επιχειρούσε να κάνει κάτι τέτοιο: η σύγχρονη εργατική τάξη, σαν συνειδητότητα, είναι στα χειρότερά της (εξηγήσιμο μεν, εξαιρετικά επικίνδυνο δε).

Απ’ την άλλη μεριά ο καπιταλισμός ποτέ δεν ήταν και δεν είναι “υποκείμενο”. “Πρόσωπο”. Είναι μοντέλο σχέσεων. Όταν η κρίση που περιγραφόταν στο κομμουνιστικό μανιφέστο φτάνει σ’ εκείνο το σημείο όπου αναγκαστικά πρέπει να καταστραφούν ένα σωρό παραγωγικές δυνάμεις, κάποιοι πρέπει να παίρνουν τις σχετικές αποφάσεις.

Αυτοί δεν είναι οι μεμονωμένοι καπιταλιστές, ούτε οι ceo, ούτε οι συνελεύσεις των μετόχων… Γι’ αυτούς ισχύει εκείνο που έλεγε ο Κέυνς (χτεσινή ανάρτηση): λυσσασμένα κτυπιούνται διακινδυνεύοντας να βουλιάξουν ακόμα και την βάρκα. Με δεδομένο ότι τα συμφέροντα των αφεντικών, ανάλογα με τον κλάδο και το μέγεθος, πέρα απ’ την εκμετάλλευση της εργασίας, δεν «συμπίπτουν μεταξύ τους από μόνα τους», η μορφή κράτος (ή παρακράτος…), νομιμοποιημένη απ’ την εξουσιοδότηση των πολιτικών βιτρινών απ’ τους υπηκόους, είναι αυτή που ξαναεμφανίζεται στο κέντρο της σκηνής, με ένα ειδικό καθήκον: να κινητοποιήσει την «ιδανική μηχανή καταστροφής» (τον στρατό) προς όφελος του εθνικού συμφέροντος. Που εμφανίζεται σαν γενικό όσο χρειάζεται για να “χωράει” και να επιστρατεύει τους πληβείους· αλλά στον πυρήνα του είναι το συμφέρον των πιο δυναμικών κλάδων / αφεντικών.

Σ’ αυτή την ιστορική φάση βρισκόμαστε ήδη απ’ το 2001. Το ότι την πρωτοβουλία την είχε, ως το 2015, η αμερικανική μορφή κράτος, επιδιώκοντας «προληπτικά» να πιάσει πόστα απ’ το ινδοκούς ως την «εύφορη ημισέληνο» καταστρέφοντας (όσο αυτό ήταν δυνατόν…) εν τω μεταξύ την ιρακινή πετρελαϊκή βιομηχανία, έχει εξήγηση, που ξεπερνάει κατά πολύ τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των πολιτικών βιτρινών που ανέλαβαν διαδοχικά αυτή τη δουλειά. Απ’ το 2015 και μετά άλλη μια μορφή κράτος πρώτης γραμμής, η ρωσική, μπήκε στην αρένα. Και με πολύ ουσιαστικό τρόπο (υπερεξοπλισμός) ετοιμάζεται πυρετωδώς και το κινεζικό κράτος. (Κάμποσα ακόμα κράτη εξοπλίζονται, δηλώνοντας «διαθεσιμότητα» και για τις αναγκαίες καταστροφές και για τη νομή των λαφύρων…).

Αυτές οι εξελίξεις είναι βασικά (αν και όχι τα μοναδικά) στοιχεία του νεοκρατισμού. Ο νεοκρατισμός δεν είναι «αναβίωση» του κεϋνσιανισμού. Διαφέρει απ’ αυτόν σ’ ένα στρατηγικής σημασίας ζήτημα: στην εννόηση (ή στην μη εννόηση) της αυτονομίας της εργατικής τάξης. Στην «καθαρή» μορφή του ο Κέυνς αναγνώρισε την (οργανωμένη) εργατική τάξη σαν διακριτό και ανεξάρτητο στοιχείο της καπιταλιστικής συσσώρευσης· που θα έπρεπε να εισαχθεί επίσημα, για το «γενικό καλό», στη «διαμόρφωση των πολιτικών» της εκμετάλλευσής της και των συνθηκών ισορροπίας και ελέγχου της καπιταλιστικής επιδίωξης του μέγιστου κέρδους.

Ο νεοκρατισμός αντίθετα κρατάει (και θα κρατήσει σκληρά και αποφασιστικά) την βασική θέση και επιτυχία του νεοφιλελευθερισμού: την θέση ότι η οργάνωση της εργατικής τάξης (συνδικαλιστική και πολιτική) συνιστά καρτέλ, που διαμορφώνει από θέση ισχύος την «γενική βασική τιμή του εμπορεύματος εργασία».

Για να μετριάσει τις συνέπειες αυτού του εφαρμοσμένου νεοφιλελευθέρου δόγματος χωρίς να αναγνωρίσει την εργατική τάξη σαν ανεξάρτητη μεταβλητή του καπιταλισμού, ο νεοκρατισμός επιστρατεύει μια «παλιά» διαδικασία: τον (κρατικό) πατερναλισμό. Αυτός ο πατερναλισμός (που είναι η βασική γραμμή λειτουργίας του ελληνικού κράτους απ’ την δημιουργία του: πολιτικός προσοδισμός!), πέρασε απ’ την κευνσιανική φάση στη νεοφιλελεύθερη και τώρα στη νεοκρατική μετασχηματίζοντας και επεκτείνοντας την ακτίνα δράσης του. Κατά την άποψη της ασταμάτητης μηχανής εκεί βρίσκεται το «κλειδί» της εννόησης της «ανάπτυξης» των ακροδεξιών / φασιστικών ιδεών και εκδοχών εξουσίας ταυτόχρονα και σε συνδυασμό με νεοφιλελεύθερες «οικονομικές πολιτικές».

Ο μικροαστικός ατομισμός / εγωϊσμός / ναρκισσισμός ήταν η στρατηγική επιτυχία του νεοφιλελευθερισμού, που αγαπήθηκε απ’ τις μάζες των υπηκόων όσο τίποτα άλλο! Οι προωθητές του νεοκρατισμού δεν πρόκειται να ακυρώσουν αυτό το κρίσιμο όπλο τους! Ο μικροαστικός ατομισμός / εγωϊσμός / ναρκισσισμός είναι το «Κεκτημένο των κεκτημένων» της 4 τελευταίες δεκαετίες…

Κεκτημένο για ποιούς; Μα ελάτε τώρα!…

Πολλά μποφώρ

Σάββατο 1 Ιούνη. …Έχουμε εδώ λοιπόν ένα ακραίο παράδειγμα της δυσαρμονίας μεταξύ του γενικού και του ειδικού συμφέροντος. Κάθε κράτος, σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την σχετική του θέση, παίρνει μέτρα βλαβερά για την ευημερία των γειτόνων του· κι αφού αυτή η πρακτική δεν περιορίζεται μόνο σε ένα κράτος, ο καθένας υφίσταται πολύ περισσότερες συνέπειες απ’ τις παρόμοιες λογικές που εφαρμόζουν οι γείτονές του απ’ τα οφέλη που έχει ο ίδιος απ’ τις επιλογές.

Πρακτικά όλα τα λαοφιλή γιατρικά που κυκλοφορούν σήμερα είναι τέτοιου αλληλοεξοντωτικού χαρακτήρα. Ανταγωνιστικές μειώσεις μισθών, ανταγωνιστικοί δασμοί, ανταγωνιστική ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων στην αλλοδαπή, ανταγωνιστικές υποτιμήσεις, ανταγωνιστικά οικονομικά προγράμματα – η κατάσταση του θα κάνω τον γείτονα ζητιάνο. Κι αυτό γιατί το έξοδο του ενός είναι κανονικά το έσοδο κάποιου άλλου. Έτσι, καθώς προσπαθούμε να βελτιώσουμε το δικό μας περιθώριο, μειώνουμε το περιθώριο κάποιου άλλου· κι αν η ίδια πρακτική ακολουθηθεί παντού θα χειροτερέψει η κατάσταση όλων.

…

Ο μοντέρνος καπιταλισμός είναι πλεύση καλού καιρού. Όταν ξεσπάσει η καταιγίδα ο καπιταλιστής εγκαταλείπει τα καθήκοντα του καπετάνιου, και μπορεί να βουλιάξει ακόμα και τις βάρκες που θα τον γλύτωναν, από τη λύσσα του να σπρώξει τον κοντινό του έξω απ’ την βάρκα για να μπει αυτός…

Αν οι «τρικυμίες» της όξυνσης του ενδοκαπιταλιστικού διακρατικού ανταγωνισμού (σε περιβάλλον 4ης βιομηχανικής επανάστασης…) κάνουν εξαιρετικά επίκαιρο εκτός απ’ τον Μαρξ και τον Κέυνς αυτό οφείλεται στο ότι ο καπιταλισμός είναι πάντα καπιταλισμός, με σταθερά τα βασικά του χαρακτηριστικά και τις δομικές του αντινομίες.

Τα πιο πάνω τα έλεγε ο Κέυνς σε μια διάλεξή του το 1932, με τίτλο «η κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας»… Μετά από κάτι λιγότερο από 90 χρόνια, το θα κάνω τον γείτονα ζητιάνο λέγεται «κυρώσεις», «δασμοί» – «εμπορικός πόλεμος»….

Μικροδιαφορές στην ορολογία, καμία διαφορά στον πυρήνα της διαχείρισης της κρίσης / αναδιάρθρωσης…

Νεοκρατισμός

Σάββατο 1 Ιούνη. Το έμπειρο μάτι του Κέυνς, ενός οικονομολόγου με βαρύ όνομα και εξίσου βαρύ φιλελεύθερο παρελθόν, είχε διακρίνει τότε ότι η ραγδαία αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας (καθώς η 2η βιομηχανική επανάσταση είχε μπει για τα καλά στις ράγες της) ήταν πολύ υψηλότερη απ’ όσο οι περιφραγμένες εθνικές αγορές θα μπορούσαν να συντηρήσουν. Χωρίς παγκόσμιους κοινούς κανόνες το διεθνές εμπόριο είχε γίνει μέσο απελπισίας για την διατήρηση της εγχώριας απασχόλησης – σχολιάζε…

Πρότεινε ότι η μορφή – κράτος (και όχι λυσσασμένοι καπιταλιστές) θα έπρεπε του λοιπού να αναλάβει την γενική καπιταλιστική διεύθυνση, φροντίζοντας ο εργατικός μισθός να επιτρέπει ένα καλό επίπεδο κατανάλωσης εκείνων που παρήγαγε η εργασία. Αλλά ήξερε επίσης ότι η ειρηνική διευθέτηση της παγκόσμιας κρίσης τότε ήταν απλά η ευχή του· όχι η λογική εξέλιξη των πραγμάτων…

Ο νεοκρατισμός δεν είναι “αναβίωση του κεϋνσιασνισμού”, όπως ο νεοφιλελευθερισμός δεν ήταν “αναβίωση του Άνταμ Σμιθ”. Στο βαθμό που τα σημερινά κράτη αναλαμβάνουν τις ευθύνες του στρατηγού για την οργάνωση της μεταξύ τους αναμέτρησης, και στο βαθμό επίσης που πρέπει να ελέγξουν (“επιστρατεύσουν”…) ιδεολογικά τους πληθυσμούς τους, διατηρούν ταυτόχρονα αρκετά χρήσιμα (για την συσσώρευση) νεοφιλελεύθερα εργαλεία…

Δυστοπία;

Παρασκευή 31 Μάη. Όλα τα μοντέλα αυτοκινήτων της τελευταίας δεκαετίας είναι μικρά internet of things. Οι ιδιοκτήτες και οδηγοί τους δεν το ξέρουν αυτό, παρότι ξέρουν ότι υπάρχει ένας ηλεκτρονικός εγκέφαλος που ελέγχει την λειτουργία της μηχανής και όχι μόνο, καθώς και πλήθος αισθητήρων. Είναι μεγάλη αμέλεια εκ μέρους τους το γεγονός ότι αγνοούν πως δεν οδηγούν «αμάξι» αλλά έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή με ρόδες. Όταν πατάνε το φρένο δεν συμβαίνει η συμπίεση κάποιου υγρού που μεταφέρεται στα τακάκια, όπως νομίζουν· αντίθετα, το «πάτημα του φρένου» μεταφέρεται σαν ηλεκτρικό σήμα στον κεντρικό υπολογιστή, και αυτός είναι που δίνει στη συνέχεια το «σήμα» του φρεναρίσματος. Το ίδιο ισχύει για όλες τις βασικές λειτουργίες της οδήγησης. Για αυτό και στα ήδη υπάρχοντα μοντέλα θα μπορούσε κάποιος τρίτος, απ’ έξω, να «χακάρει» την λειτουργία του κεντρικού υπολογιστή, και να πετύχει να μην δουλεύει το φρενάρισμα (όσο κι αν πατάει ο οδηγός το πετάλ), να μην στρίβει το όχημα (όσο κι αν γυρίζει το τιμόνι), κλπ κλπ.

Αυτά τα εκατομμύρια «αυτοκινούμενα» internet of things είναι κοινοτοπία – ο καπιταλιστικός χρόνος δεν γυρίζει πίσω, ούτε κανείς θα αναζητούσε αυτοκίνητο που παίρνει μπροστά με μανιβέλα. Το μόνο που λείπει στα εκατομμύρια «εγκεφάλων – με – ρόδες» που κυκλοφορούν στους δρόμους όλου του κόσμου, είναι η σύνδεσή τους στο internet. O λόγος που αυτό δεν είχε συμβεί ως τώρα ήταν καθαρά τεχνικός: οι 4G τεχνολογίες επικοινωνιών που επιτρέπουν την λειτουργία των smartphones και των επιτραπέζιων υπολογιστών δεν αντέχουν την μεταφορά τέτοιου όγκου δεδομένων με την πρέπουσα ταχύτητα.

Αυτό είναι ένα απ’ τα «θαύματα» των τεχνολογιών επικοινωνίας πέμπτης γενιάς – 5G. Mε Huawei ή οποιαδήποτε άλλη εταιρεία. Σε ενάμισυ χρόνο από τώρα, ως τα τέλη του 2020, κι αφού θα έχει αρχίσει η εγκατάσταση των δικτύων (των κεραιών) 5G, υπολογίζεται ότι πάνω από 150 εκατομμύρια ι.χ. (και όχι μόνο) θα είναι διασυνδεδεμένα – σαν οχήματα – στο internet (of things). Πολύ γρήγορα τα μόνα μη διασυνδεμένα θα είναι τίποτα «σακαράκες» – που θα απαγορευτεί η κυκλοφορία τους.

Καλώς ήρθατε σε μια απ’ τις πάμπολλες πλευρές της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.