Κυριακή 22 Σεπτέμβρη. Στην αρχή, στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1980, η ανησυχία για τον επερχόμενο κλιματικό Αρμαγεδώνα λεγόταν «τρύπα του όζοντος». Κανείς απ’ τις (πρωτοκοσμικές) μάζες δεν ήξερε ως τότε πόσο σημαντικό ήταν το στρώμα όζοντος στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Το έμαθαν όλοι μαζί με την απειλή: μια εκτεταμένη σε έκταση «λέπτυνση» αυτού του στρώματος πάνω απ’ το νότιο πόλο θεωρήθηκε (επιστημονικά πάντα) σαν η νο 1 απειλή για την ανθρώπινη ζωή στον πλανήτη! Η υπεριώδης ακτινοβολία (του ήλιου) περνούσε με μεγαλύτερη ένταση απ’ αυτήν την «τρύπα»· κι έτσι (θα) ανέβαζε ανεξέλεγκτα την θερμοκρασία στην επιφάνεια· ενώ, ταυτόχρονα, θα προκαλούσε δερματικές αρρώστιες σ’ όσους τους έβλεπε ο ήλιος…
Η αιτία για την «τρύπα του όζοντος»; Ανθρωπογενέστατη. Η υπερβολική χρήση χλωροφθορανθράκων, κυρίως στις ψυκτικές συσκευές (στα ψυγεία και στα air condition). Την εποχή, λοιπόν, της “τρύπας του όζοντος”, οι χημικές βιομηχανίες έτριβαν τα χέρια τους (και εξακολουθούν να τα τρίβουν, παρότι η αρχική αφορμή έχει ξεχαστεί) με το δόγμα «ο ήλιος είναι επικίνδυνος», αφού λάνσαραν το ένα μετά το άλλο τα τρομερά αντι-ηλιακά τους. Και τα ψυγεία σταμάτησαν να δουλεύουν με το επικίνδυνο φρέον…
Η μεγα-απειλή της «τρύπας του όζοντος» κράτησε κάμποσα χρόνια. Για να την διαδεχτεί η μεγα-απειλή του «φαινόμενου του θερμοκηπίου». Σαν ξαφνικά να αποκαλύφθηκε ότι όλος ο πλανήτης ήταν τυλιγμένος μ’ ένα νάυλον· αλλά όχι. Το κακό προερχόταν απ’ τον διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, απ’ την καύση άνθρακα και, κυρίως, πετρελαίου και βενζίνης. Σε αντίθεση με το όζον (που απειλούσε επειδή ήταν «τρύπα») το διοξείδιο του ανθρακα απειλούσε επειδή ήταν «παχύ στρώμα» στην ατμόσφαιρα, γύρω απ’ τον πλανήτη. Εννοείται ότι το αποτέλεσμα του «χοντρού στρώματος» διοξειδίου του άνθρακα (θα) ήταν το ίδιο με του «λεπτού στρώματος / τρύπας» του όζοντος: αύξηση της μέσης θερμοκρασίας… Για κάποιον λόγο οι ηλιακές ακτίνες διαπερνούσαν αυτό το «χοντρό στρώμα» ερχόμενες στη γη· αλλά όχι ανακλώμενες στην επιφάνειά της.
Φυσικά υπάρχει διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα· και προφανώς έχει αυξηθεί λόγω του ενεργειακού μοντέλου και της έκτασης της 2ης βιομηχανικής επανάστασης… Αλλά υπάρχουν και τα φυτά που το απορροφούν. Ήταν, άραγε, μόνο του το διοξείδιο του άνθρακα «παράγοντας αύξησης της μέσης θερμοκρασίας»; Υπήρχαν κι άλλοι; Δεν έχει σημασία: το βασικό, όπως και στην περίπτωση της «τρύπας του όζοντος», ήταν το ανθρωπογενές της υποδεικνυόμενης αιτίας. Ο λόγος για – θα έπρεπε να μοιράζει καθολικές ευθύνες. Αν όχι γι’ αυτήν καθαυτήν την δημιουργία του προβλήματος, οπωσδήποτε για την λύση του. Μια δόση συνενοχής έπρεπε να βαραίνει κάθε αξιοπρεπή επιβάτη του πλανήτη…
Το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» άρχισε να μπαίνει στην άκρη σαν το όνομα του Θηρίου για να αντικατασταθεί απ’ την «υπερθέρμανση του πλανήτη». Φαίνεται πως το δεύτερο όνομα προτιμήθηκε σε σχέση με το πρώτο επειδή υποδείκνυε άμεσα το επερχόμενο κακό· κι άρα το επείγον των ευθυνών. Ατομικών και κρατικών. Το ενεργειακό μοντέλο θα έπρεπε να αλλάξει ριζικά, οι υδρογονάνθρακες να εγκαταλειφθούν το γρηγορότερο σαν πηγή ενέργειας, να εφευρεθούν και να εφαρμοστούν εκτεταμένες «καθαρές (ή ανανεώσιμες) πηγές ενέργειας» – αν το είδος μας σκόπευε να σωθεί απ’ τον κλιματικό Αρμαγεδώνα. Και δεν θα έπρεπε να γίνονται καχύποπτες ερωτήσεις, όπως για παράδειγμα το πόσο ενεργειακά οικολογική και οικονομική είναι η κατασκευή των μηχανών που παράγουν «καθαρή ενέργεια». Πόσο «οικολογική» είναι, για παράδειγμα, η επεξεργασία των σπανίων γαιών απ’ τις οποίες προκύπτουν οι πολύτιμες πρώτες ύλες για τις “πράσινες” τεχνολογίες…
Εν τέλει, κι αυτό είναι πολύ πρόσφατο, ένας καινούργιος όρος ήρθε να αντικαταστήσει τους προηγούμενους, και πάλι σαν το όνομα του Θηρίου: κλιματική αλλαγή. Όλοι – τώρα – κινητοποιούνται – για – την – «κλιματική – αλλαγή»· οι νεώτεροι / ες κτυπάνε την καμπάνα (και τα απαθή κεφάλια των «μεγάλων») καλώντας τους να πάρουν μέτρα ενάντια – στην – «κλιματική – αλλαγή».
Το περίεργο μ’ αυτό το καινούργιο όνομα, αν συγκριθεί με το «η υπερθέρμανση του πλανήτη», είναι πως είναι σκόπιμα ουδέτερο. «Κλιματική αλλαγή» θα μπορούσε να είναι η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας· αλλά επίσης και η μείωσή της… Εκείνοι που εφηύραν και καθιέρωσαν στην πρώτη γραμμή της δημοσιότητας / δημαγωγίας αυτόν τον ασαφή όρο έχουν υπόψη τους κάτι που δεν το ξέρουμε οι υπόλοιποι; (Υπάρχουν κάποιες φήμες…)
(φωτογραφία: Σαν φρούτο που έχει αρχίσει να σαπίζει η εικονογράφηση μιας «τρύπας του όζοντος» που απειλεί να φάει τον πλανήτη ήταν η μόδα των ‘90s. Δεν υπήρχε και η «ισλαμική τρομοκρατία», οπότε ήταν ο μόνος μεγα-φόβος διαθέσιμος να τον αγαπήσουμε…)