Month: November 2018

Hayat

Δευτέρα 26 Νοέμβρη. Υπάρχουν κάτι μέρη ζόρικα. Όπου τα πιστοποιητικά θανάτου εκδίδονται πριν τα πιστοποιητικά γέννησης. Πάει να πει γίνονται εκεί δολοφονίες· υπάρχουν όμως και αρχές με ληξιαρχεία για τα «τυπικά».

Η 23χρονη Inas Abu Khmash, παλαιστίνια, δολοφονήθηκε μαζί με την 1,5 χρονών κόρη της Bayan στις 9 του περασμένου Αυγούστου, σ’ έναν μαζικό ισραηλινό βομβαρδισμό στη λωρίδα της Γάζας – μαζί με 4 ακόμα άτομα. Ήταν έγκυος, «στις μέρες της». Κοιμόταν το βράδυ, οικογενειακά, στο μπαλκόνι του σπιτιού της στην γειτονιά Deir al-Balah – έκανε πολύ ζέστη εκείνες τις μέρες του Αυγούστου.

Και ύστερα ήρθαν οι δολοφόνοι του Τελ Αβίβ.

Πριν την κηδεία των τριών γυναικών, της μάνας, της κόρης, και του αγέννητου μωρού, συγγενείς και φίλοι έδωσαν ένα όνομα στην αγέννητη κόρη. Hayat. Που σημαίνει «Ζωή».

Το πιστοποιητικό θανάτου άργησε να βγει. Αλλά βγήκε. Η Hayat Abu Khmash δολοφονήθηκε με βόμβα πριν γεννηθεί. Για τυπικούς, γραφειοκρατικούς λόγους, σαν ημερομηνία της γέννησής της μπήκε η ημερομηνία του θανάτου της. Δεν μπορείς να πεθάνεις αν δεν έχεις γεννηθεί, έτσι δεν είναι; Ή όχι;

Η κοινοτοπία του να είσαι αιχμάλωτος σε στρατόπεδο θανάτου…

Ένας σαφής ορισμός

Δευτέρα 26 Νοέμβρη. Οι πτωματολάγνοι στη μέση της (προχτεσινής) φωτογραφίας κουβαλάνε ένα κουτί που έχει μέσα (έτσι λένε…) το κεφάλι ενός πτώματος. Όχι, δεν είναι του Khashoggi! Οι άλλοι στα δεξιά δίνουν μορφή σ’ αυτό που διάφοροι κανάγιες προσπαθούν να πουλήσουν σαν «χωρισμό κράτους εκκλησίας», «κρατική θρησκευτική ουδετερότητα», κλπ. Δεν είναι σαφής ο ορισμός του πράγματος;

Κανονικά δεν θα χρώσταγαν τίποτα τα φαντάρια. Η απόδοση τιμών σε κομματιασμένα ιερά “σκηνώματα” είναι κουλτούρα πολύ σκληροπυρηνικών φονταμενταλιστικών θρησκευτικών καθεστώτων.

Αλλά το ελληνικό είναι ένα απ’ αυτά. Τι είναι που δεν καταλαβαίνεις; Τι πάει να πει «κάρα»;

Τι δεν μπορείς να καταλάβεις; Ότι μια θρησκεία που έχει σαν top σύμβολο ένα όργανο βασανιστηρίων (τον “σταυρό”) δεν μπορεί παρά να είναι μια θρησκεία μίσους και κανιβαλισμού; Δεν μπορείς να καταλάβεις ότι αυτοί οι τύποι έχουν στήσει βιομηχανία εμπορίου κεφαλιών, χεριών, ποδιών, δακτύλων – ό,τι μπορούν τέλος πάντων;

(Μήπως, κατά βάθος, δεν καταλαβαίνεις επειδή είσαι λιγάκι “πιστός”;)

Αζοφική δεν σημαίνει “χωρίς ζόφο”…

Δευτέρα 26 Νοέμβρη. Πριν κάτι παραπάνω από 2 μήνες (στις 17 Σεπτέμβρη 2018), κάτω απ’ τον τίτλο Ύαινες με άρβυλα γράφαμε για ένα «ανερχόμενο» πεδίο σύγκρουσης, πάντα με βάση τα δεδομένα του 4ου παγκόσμιου. Την θάλασσα της Αζοφικής. Δεν θα ήταν άσχημη ιδέα να το ξαναδιαβάσετε – με τον καιρό πολλά ξεχνιούνται. Για τις τωρινές ανάγκες αναπαράγουμε ένα απόσπασμα:

… Ένα μέρος που μπορεί καλέσει τις ελληνικές εθνικές ύαινες το καθήκον (δηλαδή το συμφέρον) λέγεται Αζοφική θάλασσα. Δεν έχετε ακούσει γι’ αυτήν, συγκρατείστε όμως το όνομα. Θα την ακούσετε, αργά ή γρήγορα… Είναι ο βόρειος κόλπος της Μαύρης Θάλασσας, ανάμεσα στη χερσόνησο της Κριμαίας (ρωσική πλέον), τα νοτιοανατολικά παράλια της ουκρανίας και τα δυτικά παράλια της ρωσίας.

Εκεί βρίσκεται ένα απ’ τα σημεία που η Ουάσιγκτον, μέσω του Κιέβου, προσπαθεί να στριμώξει τη Μόσχα. Η Αζοφική θάλασσα, στη βάση μιας συμφωνίας του 2003, είναι κοινή για Κίεβο και Μόσχα· ωστόσο δεν έχουν καθοριστεί σύνορα. Και το Κίεβο, απ’ την στιγμή που η Κριμαία επέστρεψε στη Μόσχα, για το μόνο πράγμα που είναι διατεθειμένο είναι οι προβοκάτσιες. (Τις οποίες έχει ξεκινήσει απ’ την περασμένη άνοιξη…)

Η Ουάσιγκτον, εννοείται, βρίσκεται στο πλευρό του Κιέβου. Όχι στα λόγια. Πρόκειται να στείλει (αν δεν έχει ξεκινήσει ήδη) διαφόρων ειδών όπλα (πυραύλους κλπ) για να τα παρκάρει στις ακτές ή κοντά σ’ αυτές σημαδεύοντας τα ρωσικά πλοία. Επιπλέον προσπαθεί να φτιάξει κατάσταση ώστε νατοϊκό ναυτικό (ελληνικές ύαινες: το καθήκον θα σας καλέσει!!!) να «εξασφαλίσει την ελευθερία ναυσιπλοΐας στα Στενά του Κέρτς»… Θυμίζει τίποτα αυτή η ιερή αποστολή της «προστασίας της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας»;…

Απ’ τα μέσα Σεπτέμβρη έχουν αρχίσει να “πυκνώνουν” τα “μικροεπεισόδια” μεταξύ Κιέβου και Μόσχας στην Αζοφική. Ως τώρα είχαν συνήθως την μορφή “δεσίματος” ρωσικών πλοίων (πρώτα ένα αλιευτικό και μετά ένα δεξεμανόπλοιο) απ’ την ουκρανική ακτοφυλακή – και ρωσικές καταγγελίες…

Χτες η ιστορία άρχισε να χοντραίνει. Η φασιστοκυβέρνηση του Κιέβου κατήγγειλε ότι η ρωσική ακτοφυλακή διεμβόλισε ένα ουκρανικό ρυμουλκό, στην Αζοφική· ήταν μαζί με δύο πολεμικές ακάτους που κατευθύνονταν προς την Μαριούπολη (απ’ την Οδυσσό), και πλησίαζαν τα στενά. Η Μόσχα, απ’ την μεριά της κατήγγειλε ότι τα ουκρανικά πλοία μπήκαν σε ρωσικά χωρικά ύδατα και δεν ακολούθησαν τις οδηγίες των ρώσων συνοριοφυλάκων· ενώ προχώρησαν για να περάσουν κάτω απ’ τη γέφυρα παρότι δεν είχαν πάρει την σχετική άδεια, σε μια προβοκατόρικη κίνηση… καθώς το Κίεβο προσπαθεί να δημιουργήσει συνθήκες έντασης στην περιοχή.

Αλλά η Μόσχα προχώρησε περισσότερο. Έκλεισε τη ναυσιπλοΐα στα στενά του Kerch, παρκάροντας ένα δεξαμενόπλοιο κάτω απ’ το άνοιγμα της γέφυρας που συνδέει την Κριμαία με την motherland ρωσία. Σήκωσε και δύο Su-25 μαζί με επιθετικά ελικόπτερα, να κάνουν περιπολίες χαμηλά πάνω απ’ τα στενά… Το Κίεβο, στη συνέχεια, κατήγγειλε ότι η Μόσχα παραβιάζει την σύμβαση του οηε για την ελεύθερη ναυσιπλοΐα…

Το περιστατικό μπορεί να λήξει τις επόμενες ώρες ή μέρες, αλλά. Η μεν Μόσχα ανήγγειλε πρακτικά το ότι «εδώ, στην Αζοφική, κουμάντο κάνω εγώ» και ότι «αυτά – τις αμφισβητήσεις – πρέπει να τα σκοτώνεις μικρά, γιατί άμα μεγαλώσουν…» – πράγμα καθόλου παράξενο δεδομένου του τι είναι το ουκρανικό καθεστώς. Είναι πλέον καθαρό ότι η Μόσχα θεωρεί αυτή τη λωρίδα θάλασσας πάνω απ’ την οποία περνάει η γέφυρα ρωσίας – Κριμαίας ρωσικά χωρικά ύδατα· και μ’ αυτόν τον τρόπο κλείνει τα στενά του Kerch χωρίς να αμφισβητεί ανοικτά τα ουκρανικά χωρικά ύδατα μέσα στην θάλασσα της Αζοφικής. “Απλά” τα ουκρανικά πλεούμενα θα πρέπει να ζητούν άδεια για να μπαίνουν και να βγαίνουν… “Απλά”… (Εκτός αν το Κίεβο λογικευτεί και αποφασίσει να ανταλλάξει μια συμφωνία ελεύθερης διέλευσης με την αναγνώριση ότι η Κριμαία είναι ρωσική…)

Απ’ την μεριά του το Κίεβο «έθεσε» τις βασικές προδιαγραφές του επιχειρήματος που θα δικαιολογούσε διεθνή (δηλαδή αμερικανική…) «βοήθεια για την προστασία της ελευθερίας ναυσιπλοΐας»…

Είναι σε μικρή κλίμακα εκείνο που συμβαίνει στη νότια θάλασσα της κίνας…

(φωτογραφία: Φτιάξαμε κοτζάμ γέφυρα, τόσων χιλιομέτρων, για να την έχετε για πατσαβούρι; Πάρτε ένα τάνκερ για “πόρτα”…)

Turkstream – σαν γκάζι

Δευτέρα 26 Νοέμβρη. Putin και Erdogan πανηγύρισαν παραπάνω απ’ το συνηθισμένο την αποπεράτωση του υποθαλάσσιου τμήματος του turkstream πριν λίγες μέρες. Προφανώς επειδή δεν πρόκειται, απλά, για μια «επιχειρηματική συμφωνία». Υπάρχει ένα κατασκευαστικό κατόρθωμα (το βάθος του Εύξεινου σε διάφορα σημεία της απόθεσης των γκαζοσωλήνων είναι πάνω από 2 χιλιόμετρα), και είναι πρώτη φορά που σωλήνες διαμέτρου 32 ιντσών κατεβαίνουν σε τέτοιο βάθος (και πίεση). Με μήκος 930 χιλιόμετρα αυτό το υποθαλάσσιο κομμάτι κατασκευάστηκε σε λιγότερο από 2 χρόνια, και το χερσαίο θα τελειώσει τους επόμενους μήνες. Έτσι ώστε μέχρι τα τέλη του 2019 ο turkstream θα παροχευτεύει γκάζι στη δυτική τουρκία· και θα περιμένει τους επόμενους, βαλκάνιους πελάτες. Την ίδια ώρα που ο θρυλικός TAP (trans adriatic pipeline, με αέριο απ’ το αζερμπαϊστάν), που (θα) περνάει και απ’ το βόρειο ελλαδιστάν, με χωρητικότητα το 1/3 του turkstream, έχει φάει ήδη 4 χρόνια work in progress, και θα χρειαστεί τουλάχιστον άλλα 2 μέχρι να φτάσει στην ιταλία – μεταφέροντας (με το καλό!) αέριο αισθητά ακριβότερο απ’ το ρωσικό…

Ο turkstream κέρδισε λοιπόν τον «αγώνα δρόμου» απέναντι στον tap (σε ότι αφορά τα βαλκάνια) και, φυσικά, δεν κουβεντιάζουμε για «μελλοντικούς» σωλήνες, όνειρα, κλπ, για το ανατολικομεσογειακό γκάζι. Με άλλα λόγια ο turkstream είναι, πια, πραγματικός γκαζοσωλήνας· όχι σωληνωτή φαντασίωση. Και – παρά τους ελληνικούς καϋμούς – η πορεία του προς τα βαλκάνια και την κεντρική ευρώπη θα γίνει (όταν εξασφαλιστούν τα ευρωπαϊκά ο.κ.) από βουλγαρία μεριά· όπως είναι λογικό… Η Σόφια θέλει, και θα πιέσει γι’ αυτό. Η μόνη περίπτωση διέλευσης ενός κλάδου απ’ το βόρειο ελλαδιστάν είναι αν ενδιαφερθεί, σαν πελάτης, η Ρώμη. Πράγμα που απ’ την άλλη θα ρίξει ακόμα πιο πίσω τον tap.

Turkstream – σαν φρένο

Δευτέρα 26 Νοέμβρη. Αλλά υπάρχει κάτι εξίσου ή ακόμα περισσότερο σημαντικό απ’ το γεγονός οτι η gazprom είτε σαν «παραγωγός» αερίου είτε σαν «μεταπωλητής» του γκαζιού άλλων (π.χ. ιράν, κατάρ…) καθιερώνεται σαν πολύ βασικός προμηθευτής της ευρώπης από βορρά (north stream 2) και νότο (turkstream) παρακάμπτοντας τα αναχώματα (πολωνία και ουκρανία) που έχει στήσει η Ουάσιγκτον – «στρατηγικός» σύμμαχος της Αθήνας, για να μην ξεχνιέσθε… Κι αυτό είναι το σε τι νομίσματα θα τιμολογείται (και θα πληρώνεται) όλο αυτό το γκάζι.

Για τον north stream 2 υπάρχει ήδη συμφωνία «όχι δολάριο – ευρώ και ρούβλια». Για την ως την τουρκική επικράτεια παροχή η συμφωνία είναι «όχι δολάριο – ρούβλια και λίρες». Αν προεκταθεί στα βαλκάνια θα είναι πάλι «όχι δολάριο – ευρώ και ρούβλια». Πράγμα που σημαίνει: όσο απλώνεται η gazprom (και οι όχι λίγοι ή αμελητέοι τούρκοι και ευρωπαίοι συνεταίροι της) τόσο περιορίζεται η χρήση του δολαρίου σαν διεθνούς νομίσματος.

Με άλλα λόγια δεν πρόκειται μόνο για την ενεργειακή πρώτη ύλη. Αλλά και για την διεθνή (νομισματική, και όχι μόνο) ηγεμονία. Μπορεί οι υδρογονάνθρακες να μην έχουν την πριν από 30 ή 40 χρόνια απόλυτη κυριαρχία στην παραγωγή ενέργειας· μπορεί η εποχή του πετρελαίου να τελειώνει με πάταγο· αλλά το να γίνεται η τιμολόγηση και η αγοραπωλησία πρώτων υλών ενέργειας «όχι με δολάριο» σημαίνει ότι και για άλλα εμπορεύματα θα αρχίσει να συμβαίνει το ίδιο. Η αντιστροφή του κύκλου των θρυλικών “πετροδολαρίων”.

Κυρίως παίρνει μορφή ένας διεθνής προσανατολισμός που αλλού στρατηγικά και αλλού ευκαιριακά ενώνει πολλά και διάφορα αφεντικά: η απο-δολαριοποίηση είναι η «ασύμμετρη» απάντηση στην αμερικανική τακτική των κυρώσεων, των εμπάργκο, των τιμωριών. Το έχουμε ξαναπεί: όσο περιορίζεται ο διεθνής κύκλος κυκλοφορίας του δολαρίου τόσο θα αποδυναμώνεται «ανεπαισθήτως» η όποια αμερικανική ισχύς. Και όχι μόνο η οικονομική τέτοια…

Στριμωγμένη στον οξυνόμενο ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό η Ουάσιγκτον σήκωσε την μεγάλη πέτρα της μονομέρειας, για να την πετάξει στους ανταγωνιστές της. Όμως κάτω απ’ την μεγάλη πέτρα είχε έναν μεγάλο λάκο.

Ποιος τον είδε και δεν τον φοβήθηκε;

Το νόημα της προστασίας

Κυριακή 25 Νοέμβρη. Πριν προσπαθούσε να εκβιάσει το σαουδαραβικό παλάτι, λέγοντας ότι «χωρίς εμάς δεν την βγάζετε ούτε δυο βδομάδες». Χτες, είπε το άλλο: «το ισραήλ δεν την βγάζει χωρίς την σαουδική αραβία». Οπωσδήποτε καουμπόικη αντίληψη για την μέση Ανατολή. Δείξτε κατανόηση όμως, πρόκειται για το γνωστό ψόφιο κουνάβι.

Χτες, λοιπόν ρωτήθηκε να σχολιάσει τις διαρροές ότι η cia έχει καταλήξει στο συμπέρασμα πως ο τοξικός διέταξε την δολοφονία του Khashoggi. Και να τι απάντησε:

Αν δείτε το ισραήλ, το ισραήλ θα έχει μεγάλο πρόβλημα χωρίς την σαουδική αραβία. Οπότε τι θέλετε; Να φύγει το ισραήλ; Θέλετε να φύγει το ισραήλ; Έχουμε έναν πολύ δυνατό σύμμαχο στη σαουδική αραβία. Η σαουδική αραβία είναι τρομερά χρήσιμη στη μέση Ανατολή. Αν δεν είχαμε την σαουδική αραβία δεν θα είχαμε εκεί μια μεγάλη βάση, πιθανόν να μην είχαμε κανένα λόγο… – άφησε την τελευταία φράση μισή.

Η αληθινή σχέση είναι βέβαια η ανάποδη: το Ριάντ θα έχει μεγάλο πρόβλημα πλέον χωρίς το Τελ Αβίβ… Σε κάθε περίπτωση το τουρκικό καθεστώς δεν βρίσκει σωστή την στάση του ψόφιου κουναβιού… Ο υπ.εξ. Cavusoglu, σχολιάζοντας τις δηλώσεις Trump είπε στο cnn turk:

Οι δηλώσεις που κάνει ο Trump σημαίνουν «Ό,τι και να έγινε εγώ θα κάνω ότι δεν είδα». Δεν είναι σωστή αυτή η προσέγγιση. Δεν αγοράζονται όλα…

Εκτός αν βρεθεί η κατάλληλη τιμή (λέμε), κάτι που δεν φαίνεται να έχει συμβεί ως τώρα σ’ αυτήν την υπόθεση. Οπότε η Άγκυρα ίσως είναι κοντά στο να βγάλει τον λαγό απ’ το καπέλο. Όπως είναι γνωστό οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες έχουν ηχογραφημένες τηλεφωνικές συνομιλίες του Maher Mutreb (που ήταν ο επικεφαλής του αποσπάσματος θανάτου στο προξενείο της Istanbul) με τον Saud al-Qahtani, δεξί χέρι του τοξικού – λίγο μετά την δολοφονία. Είναι σ’ ένα απ’ αυτά τα τηλεφωνήματα που ο πρώτος είπε στον δεύτερο «πες στο αφεντικό σου ότι το καθαρίσαμε».

Τώρα, παίζοντας πάντα το παιχνίδι το διαρροών, το al Jazeera υποστηρίζει ότι καθώς οι τούρκοι τεχνικοί αναλύουν τα τηλεφωνήματα, διαπιστώνουν ότι ακούγεται και μια τρίτη φωνή, από άτομο που βρισκόταν στον ίδιο χώρο με τον al-Qahtani.

… Σύμφωνα με τούρκους αξιωματούχους λέει το al Jazzera είναι ισχυρή η πεποίθησή τους ότι η τρίτη φωνή θα μπορούσε να ανήκει στον πρίγκηπα διάδοχο Mohammed bin Salman, αλλά η τεχνική ανάλυση δεν έχει φτάσει ακόμα σ’ αυτό το συμπέρασμα επειδή ο Mutreb έκανε όλα του τα τηλεφωνήματα απ’ το σαουδαραβικό κινητό του και η τουρκία χρειάζεται τεχνική υποστήριξη για να αναλύσει την φωνή με ακρίβεια…

Έπεται συνέχεια, αυτό είναι σίγουρο. Το Τελ Αβίβ προσπαθεί να επιταχύνει την δημιουργία του “αραβικού μπλοκ” κατά του ιράν γύρω απ’ τον τοξικό αλλά και την άλλη μούρη, του Ντουμπάι· ωστόσο το πιθανότερο είναι ότι αυτή η κολεγιά θα αρχίσει να πριονίζει τα θεμέλια διάφορων αραβικών χουντοκαθεστώτων…

Και κάποια στιγμή θα τεθεί το ζήτημα ότι το Ριάντ δεν είναι ο κατάλληλος να “φυλάει” την Μέκκα και την Μεδίνα – αφού πρόδωσε την Ιερουσαλήμ… Τον τρίτο στη σειρά “ιερό τόπο” του ισλάμ…

All these robots…

Κυριακή 25 Νοέμβρη. Θυμάστε τα tamagotchi; Θυμάστε την second life (αλλά και όλα τα videogames «ρόλων»); Έχετε υπόψη σας την Alexa ή την Siri;

Μπορεί ναι, μπορεί όχι. Όμως το «όχι» δεν σημαίνει ότι αυτά (τα tamagotchi, τα avatars των second lifes, οι Alexa και οι Siri) δεν υπάρχουν – ήδη σε πολλά εκατομύρια (ανθρώπινες ζωές) με διαρκή αυξητική τάση… (Εκτός αν είστε οπαδοί των «εναλλακτικών πραγματικοτήτων», της ιδέας δηλαδή ότι «η πραγματικότητα είναι όπως νομίζω ότι είναι»…)

Δείτε, αν έχετε χρόνο και όρεξη, το πιο κάτω. Πρόκειται για διαφημιστικό του ρομποτικού σκύλου της ιαπωνικής sony- με το όνομα Aido.

Είναι πιθανό ότι δεν σας γεμίσει το μάτι, ειδικά αν έχετε ήδη pet. Ωστόσο ο Aido έχει μερικά ακαταμάχητα προσόντα… Δεν χρειάζεται ούτε τάισμα ούτε γιατρούς (μπορεί να χρειαστεί όμως μηχανικό επισκευής!) πράγμα που σημαίνει ότι τα σχεδόν 3000 δολάρια (τιμή usa) του κόστους αγοράς καλύπτονται πολύ γρήγορα. Ύστερα δεν απαιτεί βόλτες και, το ακόμα σημαντικότερο, δεν χρειάζεται να μαζεύετε τα σκατά του (πράγμα που κανείς δεν το κάνει με χαρά!…). Σα να λέμε είναι ιδανική «παρουσία» για διαμερίσματα (κουτά ή «έξυπνα»…) Τελευταίο; Αν τον βαρεθείτε απλά του βγάζετε τις μπαταρίες και τον αφήνετε σ’ ένα ράφι.

Κι ακόμα θα απορρίπτατε τον Aido… σαν ενήλικες… Αν, όμως, είσασταν παιδιά 4, 5 ή 8 χρονών; Δεν θα συμπαθούσατε αυτό το κατοικίδιο ρομπότ, που σε κάθε αναβαθμισμένη ετήσια έκδοσή του μπορεί να κάνει (ή να «καταλαβαίνει») περισσότερα; Δεν είναι μια καλή παρέα / παιχνίδι; Αν άρχιζε να μιλάει (εκτός απ’ το να γαυγίζει);

Υπάρχει όμως κάτι επιπλέον, που θα ανέβαζε τις μετοχές του Aido (ή οποιουδήποτε άλλου, παρόμοιου, ρομποτικού pet) μεταξύ ενηλίκων: η δυνατότητα της «διασταύρωσής» του με τις «οικιακές βοηθούς» τύπου Alexa ή Siri. Ένα κινητό κέντρο ελέγχου των οικιακών μηχανών και αισθητήρων σε συνθήκες smart home / internet of things – και, κατά συνέπεια, ένας εν δυνάμει φύλακας τόσο του σπιτιού όσο και των παιδιών σ’ αυτό…

Μήπως το ξανασκέφτεσθε; Κι αν «όχι» σαν αγοραστές / «αφεντικά» του Aido, μήπως θα έπρεπε να σκεφτούμε την περίπτωση σαν τμήμα της «4ης βιομηχανικής επανάστασης» – μιας κι έχει αρχίσει να πουλιέται και στα μέρη μας σαν hype;

Μηχανική (καπιταλιστική) αναδιάρθρωση σε κλίμακα σπιτιού

Κυριακή 25 Νοέμβρη. Αφενός οι λεγόμενες «έξυπνες» και αφετέρου οι ρομποτικές εφαρμογές (προφανώς και ο συνδυασμός τους) καθημερινής, οικιακής χρήσης, είναι μια ήδη τεράστια και παγκόσμια ανερχόμενη αγορά. Δεν θα αργήσει να φτάσει, κανονικότατα, και στα μέρη μας (κατ’ αρχήν στα πιο φραγκάτα «νοικοκυριά»…) καθώς σερβίρεται σαν η απάντηση στα πάντα. Από θέματα «ευκολίας» (να ανάβεις τα φώτα ή να κλείνεις τα ρολά από οπουδήποτε στο σπίτι) μέχρι θέματα «ασφάλειας» (να βλέπεις τον διαρρήκτη live…). Από ζητήματα «διεπαφής» μεταξύ οικιακού χώρου και σύμπαντος (το ψυγείο σου κάνει μόνο του την παραγγελία στο σούπερ μάρκετ της περιοχής με βάση τις ελλείψεις σε κωδικούς, τις οποίες αναγνωρίζει μόνο του· εσύ περνάς και απλά πληρώνεις και παραλαμβάνεις, οπότε κερδίζεις χρόνο… ή ανάβεις τον θερμοσίφωνα απ’ την δουλειά, για να είναι ζεστό το νερό μόλις μπεις στο σπίτι…) μέχρι ζητήματα «ατμόσφαιρας» (τα φώτα και τα air condition προσαρμόζονται και στην ψυχολογική σου διάθεση…).

Άσχετα, πάντως, απ’ το πως ακριβώς λανσάρεται, η καθολική μηχανοποίηση του οίκου θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν το τελευταίο, το πιο πρόσφατο βήμα μιας διαδικασίας που ξεκίνησε τις αρχές του 20ου αιώνα. Με τα ηλεκτρικά ψυγεία, τα ηλεκτρικά σίδερα και τα ηλεκτρικά πλυντήρια. Από τότε, και με αφετηρία το ηλεκτρικό δίκτυο, ως τώρα, με την μεσολάβηση του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης, και μετά των οικιακής χρήσης pcs και των “smart phones», η δικτύωση της καθημερινής ζωής φέρνει, κατά κύματα, ριζοσπαστικές αλλαγές σ’ αυτήν την “καθημερινή ζωή”. Που σπάνια γίνονται αντιληπτές στο σύνολό τους. Στην πράξη εννοούνται (και υιοθετούνται) μόνο απ’ την πλευρά της “ευκολίας”. Της “διευκόλυνσης”.

Αυτή η πλευρά είναι αναμφισβήτητη… Υπάρχει όμως και η πίσω πλευρά αυτής της διαδικασίας όλο και πυκνότερης και πιο διευρυμένης δικτύωσης της καθημερινής ζωής. Αυτή η ζωή υπόκειται, πλέον, σε όλο και πιο κεντρικούς και κεντρικά ελεγχόμενους μηχανισμούς (από θεσμούς ως το υλικό, μηχανικό τους hardware) που έχουν χαρακτηριστικά εντελώς διαφορετικά απ’ τις «ευκολίες» που εμφανίζονται στην μικρο-κλίμακα της απόληξης των (όποιων) δικτύων. Αυτή η συγκέντρωση είναι συγκέντρωση κεφαλαίου. Μπορεί να γίνεται ευκολότερη αλλά σταδιακά χάνει την αυτοτέλειά της αυτή η «δικτυωμένη» καθημερινή ζωή. Υπάγεται, όλο και πιο κατηγορηματικά, στο “συγκεντρωμένο κεφάλαιο”. Θα έλεγε κανείς ότι “κατά βάθος” αυτή η συγκέντρωση (και ό,τι αυτή σημαίνει) είναι που διευκολύνεται…

Δείτε, σαν άσκηση σκέψης, το πιο απλό: το ηλεκτρικό δίκτυο. Χωρίς δεύτερη κουβέντα οποιοδήποτε ενδεχόμενο μακρυάς (ας πούμε για 1 ή 2 χρόνια) εξαφάνισης του ηλεκτρισμού σε μια μεγάλη περιοχή, οσονδήποτε αναπτυγμένη καπιταλιστικά, θα οδηγούσε σε έκρηξη βίας· έως και κανιβαλισμό. Συνεπώς η «ασφάλεια του κέντρου» του δικτύου, είτε με την έννοια της διαρκούς παραγωγής ρεύματος είτε με την έννοια της διαφύλαξής του από κακόβουλες επιθέσεις είναι στρατηγικό ζήτημα. Ένα στρατηγικό ζήτημα υψηλότατου κόστους. Το οποίο μεταφέρεται στους «δικτυωμένους», όλους εμάς δηλαδή, όχι μόνο και όχι τόσο με την μορφή του λογαριασμού ρεύματος αλλά, κυρίως, με άλλες μορφές. Για παράδειγμα πως θα δουλεύουν διαρκώς τα ηλεκτροπαραγωγά κέντρα (με την τωρινή βασική τεχνολογία) χωρίς διαρκή τροφοδοσία σε φτηνό πετρέλαιο; Συνεπώς η προστασία του κέντρου του ηλεκτρικού δικτύου απαιτεί χούντες (φιλικές προς εμάς) εκεί που εξορύσσεται το πετρέλαιο. Και, φυσικά, οφείλουμε να ανταποδίδουμε αυτήν την φιλία… με όποιον τρόπο μας ζητηθεί.

Προφανώς το παράδειγμα είναι τετριμένο: είναι μεγάλο μέρος της ιστορίας του 20ου αιώνα. Δείχνει όμως το «πρότυπο», το «μοντέλο», το «παράδειγμα» και του καινούργιου κύματος μηχανοποίησης / δικτύωσης, ψηφιακής αυτή τη φορά: τα «κέντρα» που θα εξασφαλίζουν τις ψηφιακές «ευκολίες» καινούργιου είδους, θα γίνουν παντοδύναμα σε ότι αφορά τους όρους λειτουργίας τους.

Ο ρομποτικός σκύλος Aido είναι ένα χοντροκομμένο αστείο μπροστά στην ανάδυση των νέων κέντρων ελέγχου (και όχι μόνο με την έννοια της επιτήρησης) των νέων «ευκολιών».

All these lonely people…

Κυριακή 25 Νοέμβρη. Παρά την εντυπωσιακότητά του, αστείο θα μπορούσε να θεωρηθεί κι αυτό: τα ολογράμματα συντροφιάς:

Αν δεν το καταλάβατε: το φαινόμενο μέσα στην σαν καφετέρια μηχανή που διεκδικεί θέση πλάσματος είναι ολόγραμμα, σε συνδυασμό με «τεχνητή νοημοσύνη» (και ψηφιακές επικοινωνίες). Η κατασκευάστρια gatebox είναι μια ιαπωνική start up. Με δεδομένο ότι οι ιάπωνες (και ευρύτερα οι ασιάτες;) είναι, λόγω θρησκευτικής καταγωγής, κατά κάποιον τρόπο «ανιμιστές», είναι εύλογη η ευκολία με την οποία αναγνωρίζουν «ψυχή» σε μηχανικά φαινόμενα και λειτουργίες.

Όμως θα παραήταν απλό το να ησυχάσει κανείς λέγοντας «αυτά συμβαίνουν στην ιαπωνία». Γιατί η σύγχρονη μοναξιά ή/και η αναζήτηση «ταυτότητας» μπορεί να έχουν μεγάλη αγορά στην ιαπωνία, αλλά δεν είναι γιαπωνέζικες ιδιαιτερότητες. Παρά την προσπάθεια να παρουσιαστούν σαν «ιαπωνισμός»:

Ούτε τα tamagotchi, ούτε – πολύ περισσότερο – οι ψηφιακές περσόνες, τα avatars και το ψηφιακό gaming έμειναν περιορισμένα στην ιαπωνική ή την ασιατική αγορά. Και η αιτία δεν βρίσκεται – όπως πάντα υποστηρίζουν οι κοινωνιολόγοι των «βιομηχανικών επαναστάσεων» – στο ότι, τελικά, οι μηχανικές μεσολαβήσεις και αναπαραστάσεις «καλύπτουν ανθρώπινες ανάγκες». Αλλά στο ότι οι ειδικοί τους τις επεξεργάζονται και τις μετασχηματίζουν, διαμορφώνοντάς τες σε (συχνά ευφάνταστες…) μορφές κατάλληλες για καπιταλιστική αξιοποίηση – συμπεριλαμβανομένης, πάντα, της μέσω διαφήμισης δημιουργίας της ανάλογης επιθυμίας.

Τα ολογραμματικά φαινόμενα οικιακής, καθημερινής χρήσης (όπως και εκείνα που θα εφευρεθούν για δημόσια χρήση, κατ’ αρχήν διαφήμισης…) έχουν, πράγματι, μια εν δυνάμει μεγάλη αγορά. Και είναι σε θέση να κάνουν γρήγορα τις σημερινές, σαν βάζα «οικιακές βοηθούς» τύπου Alexa ή Siri, να μοιάζουν με αρχαιολογία· αν και στην πράξη θα σερβίρουν την “τεχνητή νοημοσύνη” τους σε μια πιο “ζεστή” μορφή.

Αυτή η εξέλιξη έχει ήδη όνομα: “επαυξημένη (ή υβριδική) πραγματικότητα”. Η πειστική (“πειστικότητα” υπό τις κατάλληλες παραδοχές φυσικά…) τρισδιάσταση ψηφιακή “φωτεινή” αναπαράσταση σε πραγματικούς, “φυσικούς” χωροχρόνους, διεκδικεί ήδη την θέση εκείνων που άλλοτε λέγονταν ζωντανά πλάσματα. Κι αυτό θα εντείνει δυναμικά εκείνο που ήδη συμβαίνει: την ριζική αναδιάρθρωση του (ανθρώπινου) συναισθηματισμού / ψυχισμού. Αλλά και της (ανθρώπινης) νόησης.

Ριζική αναδιάρθρωση; Κάποιοι θα έλεγαν αλλοτρίωση. Όμως η αλλοτρίωση δεν είναι κάτι που “θα” συμβεί. Είναι κάτι που συμβαίνει ήδη! Τα smart phones και τα social nets είναι κιόλας αναντικατάστατοι μηχανικοί «φίλοι»!! Και έγιναν τέτοιοι σε λιγότερο από μια δεκαπενταετία…

Προσέξτε, ωστόσο: βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή.

All this capitalism

Κυριακή 25 Νοέμβρη. Έχοντας την επίγνωση, οι επιφορτισμένοι ειδικοί του συστήματος, ότι αυτές οι εξελίξεις δημιουργούν ήδη και θα δημιουργήσουν στο κοντινό μέλλον ακόμα ισχυρότερες και μαζικότερες «ηθικο-αισθητικές κρίσεις» (το μεγαλύτερο μέρος των οποίων θα εκτρέπεται σε διαχειρίσιμα ψυχολογικά προβλήματα) μας προτείνουν να «ξαναστοχαστούμε τι είναι ο άνθρωπος»… Να στοχαζόμαστε αφελώς και πειθαρχημένα ενόσω η τεχνολογική βάση του καπιταλισμού θα κάνει όλο και μεγαλύτερες δρασκελιές εξέλιξης / κυριαρχίας.

Αυτή η προτροπή, η συστηματική και με διάφορα μέσα και τρόπους υπόδειξή τους προς μια ήρεμη, ακόμα και αναχωριστική, ασκητική οντο-λογία είναι μεγάλη παγίδα. Μια παγίδα που, ωστόσο, δουλεύει – αφού ταιριάζει στον ήδη δεδομένο μαζικό μικροαστισμό. «Τι είναι, λοιπόν, ο άνθρωπος;» (με την έννοια «τι είμαι Εγώ;») Μήπως θα ήταν καλύτερα να γυρίσουμε στις σπηλιές («πριμιτιβισμός»). Ή μήπως θα ήταν καλύτερα να γυρίσουμε στην περίοδο της 2ης βιομηχανικής επανάστασης; (Πρόκειται για τον διάδοχο «προβληματισμό» εκείνου το πολύ πρόσφατου, μέσα στην εντόπια διαχείριση της κρίσης, «να γυρίσουμε στα χωριά να φυτεύουμε τα μαρούλια και τις πατάτες μας»…). Τελικά μήπως είναι αρκετό να φανταζόμαστε την “ανθρωπινότητα”;

Οποιαδήποτε οντολογία, οποιαδήποτε απάντηση δηλαδή στο «τι είναι ο άνθρωπος» είναι, τελικά, θρησκευτική – όπως και το ίδιο το ερώτημα. Ακόμα κι αν η ερώτηση γίνεται “φιλοσοφικά”, η απάντηση δίνεται με όρους πίστης – και μόνο.

Παρότι ρεύματα «επιστροφής στη φύση» (μια «φύση» πάντα φιλική, άρα πάντα μυθοποιημένη) είναι εύλογο να γυροφέρνουν, δεν είναι η οντολογία το πεδίο απ’ όπου θα προκύψουν οι καινούργιες κριτικές, θεωρητικές και πρακτικές αρνήσεις. Το πεδίο της σύγκρουσης είναι η καταραμένη (και για διάφορους ανόητους ξεπερασμένη) πολιτική οικονομία.

Η 4η βιομηχανική επανάσταση, όπως όλες οι προηγούμενες, δεν γίνεται ούτε επειδή το ανθρώπινο πνεύμα είναι φιλοπρόοδο, ούτε σαν συνωμοσία σκοτεινών κύκλων! Γίνεται σαν καπιταλιστική αναγκαιότητα. Χωρίς το κέρδος (χρηματικό και όχι μόνο) καμμία μηχανή δεν δουλεύει…

Και τα τεχνολογικά θαύματα δεν έπαψαν να υπακούουν σ’ αυτό. Ακόμα κι όταν εμφανίζουν ορισμένες λειτουργίες τους υπό τον διαφανή μεν αλλά δούρειο μανδύα του «δωρεάν»…