Tag: νόμοι σχέσεις

Φήμες και ψευτιές

Τρίτη 4 Ιούνη. Θα έλεγε κάποιος ότι αν όλοι οι καθεστωτικοί μηχανισμοί (π.χ. τα κόμματα) χρησιμοποιούν τα ίδια μέσα στις ψευδοαναμετρήσεις μεταξύ τους, η επίδρασή τους ισοφαρίζεται αμοιβαία· συνεπώς, το «καθαρό πολιτικό αποτέλεσμα» του επηρεασμού τείνει στο μηδέν.

Αυτή η σκέψη θα ήταν ολοκληρωμένη αν οι αναμετρήσεις δεν ήταν «ψευδό» – και αυτό προσπαθούν να επιδείξουν: ότι είναι αληθινές – χρησιμοποιώντας ψέμματα μαζικής διάδοσης. Αν οι αναμετρήσεις είναι εικονικές ή προσχηματικές, αν δηλαδή υπάρχει κρατικός / καπιταλιστικός πυρήνας που βρίσκεται εκτός σύγκρουσης επειδή αυτόν υπηρετεί όλος ο εσμός των «συγκρουόμενων», τότε η πύκνωση και η όξυνση (μέσω κοινωνικών δικτύων) της εικονικότητας της (δήθεν) σύγκρουσης έχει ένα άλλο αποτέλεσμα: το μπετονάρισμα της μέσης κοινωνικής αποβλάκωσης.

Φανταστείτε ένα μέρος που βομβαρδίζεται εναλλάξ από αεροπλάνα υποτιθέμενων αντιπάλων. Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα φωτογραφίσει κανείς τους τα ερείπια σαν απόδειξη της υπεροχής του· αλλά τα ερείπια είναι η πραγματικότητα που πέτυχαν από κοινού! Η μαζική, εντατική, σαν βομβαρδισμός διασπορά ψευδών ειδήσεων μπορεί να μην παράγει ένα χτυπητό αποτέλεσμα υπέρ του ενός ή του άλλου βομβαρδιστικού. Παράγει όμως ένα χτυπητό αποτέλεσμα υπέρ όλων των βομβαρδιστικών: τα ερείπια της σκέψης και της συνείδησης.

Είναι χειροπιαστά βέβαιο πως όλοι οι συλλέκτες κουκιών, «μεγάλοι», «μεσαίοι» και «μικροί», ενδιαφέρονται για τέτοιου είδους ερείπια: όσο πιο ερειπωμένες είναι οι συνειδήσεις τόσο ευκολότερα εξουσιοδοτούν τον ένα ή τον άλλο «εκπρόσωπο», τον πληρώνουν αδρά, και ταυτόχρονα παραιτούνται απ’ το δικαίωμα να τον ελέγχουν άμεσα και διαρκώς, ώστε να αποσύρουν την εξουσιοδότηση που του έδωσαν οποτεδήποτε το κρίνουν.

Αυτό που λέγεται «δημοκρατία» είναι, στο μεγαλύτερο διάστημα της ιστορίας της, «ολιγαρχία». Τα ιστορικά διαστήματα που τα αφεντικά αναγκάζονταν να γκρεμίσουν για λίγο τις ολιγαρχικές οχυρώσεις τους ήταν όταν η εργατική τάξη (ή κοινωνικά υποκείμενα σε συγχρονισμό μαζί της) απέσυραν τις εξουσιοδοτήσεις τους μαζικά και κατηγορηματικά: ξηλώνοντας πεζοδρόμια.

Απ’ αυτήν την άποψη η αυτοματοποίηση της παραπλάνησης και του αποπροσανατολισμού είναι πράγματι μια ποσοτική και πολιτική εξέλιξη, υπέρ των αφεντικών και των πολιτικών τους λακέδων. Ωστόσο το έδαφος που απαλλοτριώνουν οι αναβαθμισμένες τεχνικές εξαπάτησης μέσω bots είναι το ίδιο όπως την εποχή του ραδιοφώνου: η «ευπιστία», η συμφεροντολογία, ο κυνισμός των υπηκόων. Η «αθώωτητα» του «είμαι μικρός και με κοροϊδεύουν»…

Στην επόμενη έκρηξη εργατικής / κοινωνικής χειραφέτησης ένα απ’ τα συνθήματα θα είναι: βάλτε τα bots στον πάτο σας!

Υπενθύμιση των βασικών 1

Κυριακή 2 Ιούνη. Αφήνει προς στιγμήν η ασταμάτητη μηχανή την ροή της αντιπληροφόρησης για να θυμίσει (;) μερικά βασικά – απ’ αυτά τα δυσοίωνα, που πάντα απωθούνται.

Το κομμουνιστικό μανιφέστο, απ’ το μακρινό 1848, μυθοποιήθηκε, αγιοποιήθηκε, απωθήθηκε. Δεν θα μπορούσε να συμβεί ίσως κάτι διαφορετικό με ένα κείμενο μόλις 23 σελίδων, που ξεκινούσε, εκεί στα μέσα του 19ου αιώνα, με τόση αισιοδοξία: Ένα φάντασμα πλανιέται στην Ευρώπη: το φάντασμα του κομμουνισμού. Όλες οι δυνάμεις της γερασμένης Ευρώπης ενώθηκαν σε μια ιερή συμμαχία για να κυνηγήσουν αυτό το φάντασμα: ο πάπας και ο τσάρος, ο Μέτερνιχ κι ο Γκιζό, γάλλοι ριζοσπάστες και γερμανοί αστυνομικοί.

Με την ίδια αισιοδοξία ο Μαρξ και ο Έγκελς ήθελαν να προβλέπουν το τέλος του καπιταλισμού, εξαιτίας (αν και όχι μόνο) των εσωτερικών δομικών αντινομιών του. Η πιο κάτω παράγραφος απ’ το κομμουνιστικό μανιφέστο δεν έγινε το ίδιο διάσημη με την εισαγωγική φράση για το φάντασμα που πλανιέται, και δεν έχει σπουδαία “τύχη” εδώ και πολλά χρόνια, ούτε καν μεταξύ εκείνων που (κοροϊδεύοντας) πουλάνε εαυτούς σαν “επαναστάτες”. Όμως στο κατώφλι της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, που είναι συνέχεια της 3ης (την οποία ελάχιστοι συνειδητοποίησαν και ανέλυσαν σαν τέτοια, δηλαδή σαν καπιταλιστική), με οριακές συμπληρώσεις ή διορθώσεις, το “πνεύμα της κριτικής” αντέχει ακόμα να είναι ο απρόσκλητος αγγελιοφόρος:

… Μπροστά στα μάτια μας … οι αστικές συνθήκες της παραγωγής και της ανταλλαγής, οι αστικές σχέσεις ιδιοκτησίας, η νεώτερη αστική κοινωνία που παρουσίασε με τα μάγια της τόσο τεράστια μέσα παραγωγής και ανταλλαγής, μοιάζει με τον μάγο που δεν μπορεί να υποτάξει τις καταχθόνιες δυνάμεις που κάλεσε ο ίδιος να τον βοηθήσουν.

Εδώ και κάμποσες δεκαετίες η ιστορία της βιομηχανίας και του εμπορίου δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά η ιστορία της ανταρσίας των νεώτερων παραγωγικών δυνάμεων ενάντια στις σχέσεις ιδιοκτησίας, που είναι οι ζωτικοί όροι της αστικής τάξης και της κυριαρχίας της. Φτάνει ν’ αναφέρουμε τις εμπορικές κρίσεις, που καθώς παρουσιάζονται κάθε τόσο καταντούν πάντα προβληματικότερη την ύπαρξη ολόκληρης της αστικής τάξης. Το καιρό που ξεσπούν οι εμπορικές κρίσεις καταστρέφεται κανονικά ένα σημαντικό μέρος όχι μόνο από τα έτοιμα προϊόντα μα κι απ’ τις δημιουργημένες κιόλας παραγωγικές δυνάμεις. Μια κοινωνική επιδημία ξεσπά, που σε όλες τις περασμένες εποχές θα φαινόταν παραλογισμός: η επιδημία της υπερπαραγωγής. Η κοινωνία έξαφνα βρίσκεται πισωδρομημένη σε μια κατάσταση στιγμιαίας βαρβαρότητας.

Νομίζει κανείς πως της κόπηκαν όλα τα μέσα της διατροφής από καμιά πείνα ή από κανένα εξολοθρευτικό πόλεμο. Η βιομηχανία και το εμπόριο φαίνονται νεκρωμένα. Και γιατί; Επειδή η κοινωνία έχει πάρα πολύ πολιτισμό, πολλά μέσα διατροφής, πάρα πολλή βιομηχανία, πάρα πολύ εμπόριο. Οι παραγωγικές δυνάμεις που έχει στη διάθεσή της δεν ευνοούν πια την ανάπτυξη των σχέσεων της αστικής ιδιοκτησίας… οι αστικές σχέσεις έχουνε στενέψει πολύ για να χωρέσουν τον πλούτο που δημιούργησαν.

Με ποιόν τρόπο ξεπερνά η μπουρζουαζία τις κρίσεις; Απ’ τη μια μεριά καταστρέφοντας αναγκαστικά ένα σωρό παραγωγικές δυνάμεις και απ’ την άλλη με το να κατακτά νέες αγορές και να εκμεταλλεύεται πιο εντατικά, πιο πλατιά όλες τις παλιές αγορές.

Ο Μαρξ και ο Έγκελς τα έγραφαν αυτά σε μια εποχή σχετικής διακρατικής ειρήνης στην Ευρώπη (που τότε ήταν ή νόμιζε πως είναι το “κέντρο του κόσμου”). Δεν έζησαν στον 20ο αιώνα για να δουν πόσο καταστροφική μπορεί να είναι η δύναμη του καπιταλισμού – πάντα “ανάλογη” της παραγωγικής δυνατότητας της εργασίας, ενισχυμένης απ’ τις “καταχθόνιες δυνάμεις”, δηλαδή τις επιστήμες και τις τεχνολογικές εφαρμογές… Ούτε πρόλαβαν να δουν ότι αυτό το ολοένα αυξανόμενο (με άλματα) καταστροφικό δυναμικό μπορεί να κρατάει όρθιες τις σχέσεις ιδιοκτησίας (όχι υποχρεωτικά “αστικές” πια) ανανεώνοντάς τες σ’ ένα “ανώτερο επίπεδο” εκμετάλλευσης…

Όμως την σπειροειδή διαλεκτική ανάμεσα στην “παραγωγικότητα” και την “καταστροφικότητα” του καπιταλισμού, την κατάλαβαν πολύ σωστά. Πολύ σωστότερα από ό,τι δείχνουν να καταλαβαίνουν σήμερα εκατοντάδες εκατομμύρια υπηκόων.

Υπενθύμιση των βασικών 2

Κυριακή 2 Ιούνη. Οι διαρκώς ενισχυόμενες απ’ τις “καταχθόνιες δυνάμεις” των τεχνοεπιστημών παραγωγικές δυνάμεις δεν κατέστρεψαν τα τείχη των παραγωγικών σχέσεων: την, σε τελευταία ανάλυση, ιδιωτική ιδιοκτησία των πρώτων και, κατά συνέπεια, την εκμετάλλευση της εργασίας και της ζωής. Σήμερα περισσότερο από ποτέ τον τελευταίο 1,5 αιώνα λείπει το υποκείμενο που θα διανοούνταν και θα επιχειρούσε να κάνει κάτι τέτοιο: η σύγχρονη εργατική τάξη, σαν συνειδητότητα, είναι στα χειρότερά της (εξηγήσιμο μεν, εξαιρετικά επικίνδυνο δε).

Απ’ την άλλη μεριά ο καπιταλισμός ποτέ δεν ήταν και δεν είναι “υποκείμενο”. “Πρόσωπο”. Είναι μοντέλο σχέσεων. Όταν η κρίση που περιγραφόταν στο κομμουνιστικό μανιφέστο φτάνει σ’ εκείνο το σημείο όπου αναγκαστικά πρέπει να καταστραφούν ένα σωρό παραγωγικές δυνάμεις, κάποιοι πρέπει να παίρνουν τις σχετικές αποφάσεις.

Αυτοί δεν είναι οι μεμονωμένοι καπιταλιστές, ούτε οι ceo, ούτε οι συνελεύσεις των μετόχων… Γι’ αυτούς ισχύει εκείνο που έλεγε ο Κέυνς (χτεσινή ανάρτηση): λυσσασμένα κτυπιούνται διακινδυνεύοντας να βουλιάξουν ακόμα και την βάρκα. Με δεδομένο ότι τα συμφέροντα των αφεντικών, ανάλογα με τον κλάδο και το μέγεθος, πέρα απ’ την εκμετάλλευση της εργασίας, δεν «συμπίπτουν μεταξύ τους από μόνα τους», η μορφή κράτος (ή παρακράτος…), νομιμοποιημένη απ’ την εξουσιοδότηση των πολιτικών βιτρινών απ’ τους υπηκόους, είναι αυτή που ξαναεμφανίζεται στο κέντρο της σκηνής, με ένα ειδικό καθήκον: να κινητοποιήσει την «ιδανική μηχανή καταστροφής» (τον στρατό) προς όφελος του εθνικού συμφέροντος. Που εμφανίζεται σαν γενικό όσο χρειάζεται για να “χωράει” και να επιστρατεύει τους πληβείους· αλλά στον πυρήνα του είναι το συμφέρον των πιο δυναμικών κλάδων / αφεντικών.

Σ’ αυτή την ιστορική φάση βρισκόμαστε ήδη απ’ το 2001. Το ότι την πρωτοβουλία την είχε, ως το 2015, η αμερικανική μορφή κράτος, επιδιώκοντας «προληπτικά» να πιάσει πόστα απ’ το ινδοκούς ως την «εύφορη ημισέληνο» καταστρέφοντας (όσο αυτό ήταν δυνατόν…) εν τω μεταξύ την ιρακινή πετρελαϊκή βιομηχανία, έχει εξήγηση, που ξεπερνάει κατά πολύ τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των πολιτικών βιτρινών που ανέλαβαν διαδοχικά αυτή τη δουλειά. Απ’ το 2015 και μετά άλλη μια μορφή κράτος πρώτης γραμμής, η ρωσική, μπήκε στην αρένα. Και με πολύ ουσιαστικό τρόπο (υπερεξοπλισμός) ετοιμάζεται πυρετωδώς και το κινεζικό κράτος. (Κάμποσα ακόμα κράτη εξοπλίζονται, δηλώνοντας «διαθεσιμότητα» και για τις αναγκαίες καταστροφές και για τη νομή των λαφύρων…).

Αυτές οι εξελίξεις είναι βασικά (αν και όχι τα μοναδικά) στοιχεία του νεοκρατισμού. Ο νεοκρατισμός δεν είναι «αναβίωση» του κεϋνσιανισμού. Διαφέρει απ’ αυτόν σ’ ένα στρατηγικής σημασίας ζήτημα: στην εννόηση (ή στην μη εννόηση) της αυτονομίας της εργατικής τάξης. Στην «καθαρή» μορφή του ο Κέυνς αναγνώρισε την (οργανωμένη) εργατική τάξη σαν διακριτό και ανεξάρτητο στοιχείο της καπιταλιστικής συσσώρευσης· που θα έπρεπε να εισαχθεί επίσημα, για το «γενικό καλό», στη «διαμόρφωση των πολιτικών» της εκμετάλλευσής της και των συνθηκών ισορροπίας και ελέγχου της καπιταλιστικής επιδίωξης του μέγιστου κέρδους.

Ο νεοκρατισμός αντίθετα κρατάει (και θα κρατήσει σκληρά και αποφασιστικά) την βασική θέση και επιτυχία του νεοφιλελευθερισμού: την θέση ότι η οργάνωση της εργατικής τάξης (συνδικαλιστική και πολιτική) συνιστά καρτέλ, που διαμορφώνει από θέση ισχύος την «γενική βασική τιμή του εμπορεύματος εργασία».

Για να μετριάσει τις συνέπειες αυτού του εφαρμοσμένου νεοφιλελευθέρου δόγματος χωρίς να αναγνωρίσει την εργατική τάξη σαν ανεξάρτητη μεταβλητή του καπιταλισμού, ο νεοκρατισμός επιστρατεύει μια «παλιά» διαδικασία: τον (κρατικό) πατερναλισμό. Αυτός ο πατερναλισμός (που είναι η βασική γραμμή λειτουργίας του ελληνικού κράτους απ’ την δημιουργία του: πολιτικός προσοδισμός!), πέρασε απ’ την κευνσιανική φάση στη νεοφιλελεύθερη και τώρα στη νεοκρατική μετασχηματίζοντας και επεκτείνοντας την ακτίνα δράσης του. Κατά την άποψη της ασταμάτητης μηχανής εκεί βρίσκεται το «κλειδί» της εννόησης της «ανάπτυξης» των ακροδεξιών / φασιστικών ιδεών και εκδοχών εξουσίας ταυτόχρονα και σε συνδυασμό με νεοφιλελεύθερες «οικονομικές πολιτικές».

Ο μικροαστικός ατομισμός / εγωϊσμός / ναρκισσισμός ήταν η στρατηγική επιτυχία του νεοφιλελευθερισμού, που αγαπήθηκε απ’ τις μάζες των υπηκόων όσο τίποτα άλλο! Οι προωθητές του νεοκρατισμού δεν πρόκειται να ακυρώσουν αυτό το κρίσιμο όπλο τους! Ο μικροαστικός ατομισμός / εγωϊσμός / ναρκισσισμός είναι το «Κεκτημένο των κεκτημένων» της 4 τελευταίες δεκαετίες…

Κεκτημένο για ποιούς; Μα ελάτε τώρα!…

Πολλά μποφώρ

Σάββατο 1 Ιούνη. …Έχουμε εδώ λοιπόν ένα ακραίο παράδειγμα της δυσαρμονίας μεταξύ του γενικού και του ειδικού συμφέροντος. Κάθε κράτος, σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την σχετική του θέση, παίρνει μέτρα βλαβερά για την ευημερία των γειτόνων του· κι αφού αυτή η πρακτική δεν περιορίζεται μόνο σε ένα κράτος, ο καθένας υφίσταται πολύ περισσότερες συνέπειες απ’ τις παρόμοιες λογικές που εφαρμόζουν οι γείτονές του απ’ τα οφέλη που έχει ο ίδιος απ’ τις επιλογές.

Πρακτικά όλα τα λαοφιλή γιατρικά που κυκλοφορούν σήμερα είναι τέτοιου αλληλοεξοντωτικού χαρακτήρα. Ανταγωνιστικές μειώσεις μισθών, ανταγωνιστικοί δασμοί, ανταγωνιστική ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων στην αλλοδαπή, ανταγωνιστικές υποτιμήσεις, ανταγωνιστικά οικονομικά προγράμματα – η κατάσταση του θα κάνω τον γείτονα ζητιάνο. Κι αυτό γιατί το έξοδο του ενός είναι κανονικά το έσοδο κάποιου άλλου. Έτσι, καθώς προσπαθούμε να βελτιώσουμε το δικό μας περιθώριο, μειώνουμε το περιθώριο κάποιου άλλου· κι αν η ίδια πρακτική ακολουθηθεί παντού θα χειροτερέψει η κατάσταση όλων.

…

Ο μοντέρνος καπιταλισμός είναι πλεύση καλού καιρού. Όταν ξεσπάσει η καταιγίδα ο καπιταλιστής εγκαταλείπει τα καθήκοντα του καπετάνιου, και μπορεί να βουλιάξει ακόμα και τις βάρκες που θα τον γλύτωναν, από τη λύσσα του να σπρώξει τον κοντινό του έξω απ’ την βάρκα για να μπει αυτός…

Αν οι «τρικυμίες» της όξυνσης του ενδοκαπιταλιστικού διακρατικού ανταγωνισμού (σε περιβάλλον 4ης βιομηχανικής επανάστασης…) κάνουν εξαιρετικά επίκαιρο εκτός απ’ τον Μαρξ και τον Κέυνς αυτό οφείλεται στο ότι ο καπιταλισμός είναι πάντα καπιταλισμός, με σταθερά τα βασικά του χαρακτηριστικά και τις δομικές του αντινομίες.

Τα πιο πάνω τα έλεγε ο Κέυνς σε μια διάλεξή του το 1932, με τίτλο «η κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας»… Μετά από κάτι λιγότερο από 90 χρόνια, το θα κάνω τον γείτονα ζητιάνο λέγεται «κυρώσεις», «δασμοί» – «εμπορικός πόλεμος»….

Μικροδιαφορές στην ορολογία, καμία διαφορά στον πυρήνα της διαχείρισης της κρίσης / αναδιάρθρωσης…

Νεοκρατισμός

Σάββατο 1 Ιούνη. Το έμπειρο μάτι του Κέυνς, ενός οικονομολόγου με βαρύ όνομα και εξίσου βαρύ φιλελεύθερο παρελθόν, είχε διακρίνει τότε ότι η ραγδαία αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας (καθώς η 2η βιομηχανική επανάσταση είχε μπει για τα καλά στις ράγες της) ήταν πολύ υψηλότερη απ’ όσο οι περιφραγμένες εθνικές αγορές θα μπορούσαν να συντηρήσουν. Χωρίς παγκόσμιους κοινούς κανόνες το διεθνές εμπόριο είχε γίνει μέσο απελπισίας για την διατήρηση της εγχώριας απασχόλησης – σχολιάζε…

Πρότεινε ότι η μορφή – κράτος (και όχι λυσσασμένοι καπιταλιστές) θα έπρεπε του λοιπού να αναλάβει την γενική καπιταλιστική διεύθυνση, φροντίζοντας ο εργατικός μισθός να επιτρέπει ένα καλό επίπεδο κατανάλωσης εκείνων που παρήγαγε η εργασία. Αλλά ήξερε επίσης ότι η ειρηνική διευθέτηση της παγκόσμιας κρίσης τότε ήταν απλά η ευχή του· όχι η λογική εξέλιξη των πραγμάτων…

Ο νεοκρατισμός δεν είναι “αναβίωση του κεϋνσιασνισμού”, όπως ο νεοφιλελευθερισμός δεν ήταν “αναβίωση του Άνταμ Σμιθ”. Στο βαθμό που τα σημερινά κράτη αναλαμβάνουν τις ευθύνες του στρατηγού για την οργάνωση της μεταξύ τους αναμέτρησης, και στο βαθμό επίσης που πρέπει να ελέγξουν (“επιστρατεύσουν”…) ιδεολογικά τους πληθυσμούς τους, διατηρούν ταυτόχρονα αρκετά χρήσιμα (για την συσσώρευση) νεοφιλελεύθερα εργαλεία…

Δυστοπία;

Παρασκευή 31 Μάη. Όλα τα μοντέλα αυτοκινήτων της τελευταίας δεκαετίας είναι μικρά internet of things. Οι ιδιοκτήτες και οδηγοί τους δεν το ξέρουν αυτό, παρότι ξέρουν ότι υπάρχει ένας ηλεκτρονικός εγκέφαλος που ελέγχει την λειτουργία της μηχανής και όχι μόνο, καθώς και πλήθος αισθητήρων. Είναι μεγάλη αμέλεια εκ μέρους τους το γεγονός ότι αγνοούν πως δεν οδηγούν «αμάξι» αλλά έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή με ρόδες. Όταν πατάνε το φρένο δεν συμβαίνει η συμπίεση κάποιου υγρού που μεταφέρεται στα τακάκια, όπως νομίζουν· αντίθετα, το «πάτημα του φρένου» μεταφέρεται σαν ηλεκτρικό σήμα στον κεντρικό υπολογιστή, και αυτός είναι που δίνει στη συνέχεια το «σήμα» του φρεναρίσματος. Το ίδιο ισχύει για όλες τις βασικές λειτουργίες της οδήγησης. Για αυτό και στα ήδη υπάρχοντα μοντέλα θα μπορούσε κάποιος τρίτος, απ’ έξω, να «χακάρει» την λειτουργία του κεντρικού υπολογιστή, και να πετύχει να μην δουλεύει το φρενάρισμα (όσο κι αν πατάει ο οδηγός το πετάλ), να μην στρίβει το όχημα (όσο κι αν γυρίζει το τιμόνι), κλπ κλπ.

Αυτά τα εκατομμύρια «αυτοκινούμενα» internet of things είναι κοινοτοπία – ο καπιταλιστικός χρόνος δεν γυρίζει πίσω, ούτε κανείς θα αναζητούσε αυτοκίνητο που παίρνει μπροστά με μανιβέλα. Το μόνο που λείπει στα εκατομμύρια «εγκεφάλων – με – ρόδες» που κυκλοφορούν στους δρόμους όλου του κόσμου, είναι η σύνδεσή τους στο internet. O λόγος που αυτό δεν είχε συμβεί ως τώρα ήταν καθαρά τεχνικός: οι 4G τεχνολογίες επικοινωνιών που επιτρέπουν την λειτουργία των smartphones και των επιτραπέζιων υπολογιστών δεν αντέχουν την μεταφορά τέτοιου όγκου δεδομένων με την πρέπουσα ταχύτητα.

Αυτό είναι ένα απ’ τα «θαύματα» των τεχνολογιών επικοινωνίας πέμπτης γενιάς – 5G. Mε Huawei ή οποιαδήποτε άλλη εταιρεία. Σε ενάμισυ χρόνο από τώρα, ως τα τέλη του 2020, κι αφού θα έχει αρχίσει η εγκατάσταση των δικτύων (των κεραιών) 5G, υπολογίζεται ότι πάνω από 150 εκατομμύρια ι.χ. (και όχι μόνο) θα είναι διασυνδεδεμένα – σαν οχήματα – στο internet (of things). Πολύ γρήγορα τα μόνα μη διασυνδεμένα θα είναι τίποτα «σακαράκες» – που θα απαγορευτεί η κυκλοφορία τους.

Καλώς ήρθατε σε μια απ’ τις πάμπολλες πλευρές της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.

Κερδοφορία και έλεγχος

Παρασκευή 31 Μάη. Πιθανότατα η δυνατότητα του οχήματός σας (αυτοκινήτου ή/και μοτοσυκλέτας) να “ενημερώνεται” διαδικτυακά για την κατάσταση της κίνησης και των δρόμων, να “συνδιαλέγεται” με προπορευόμενα οχήματα και με εκείνα που ακολουθούν, να φρενάρει “μόνο” του αν χρειαστεί, και άλλα που δεν μπορούμε να φανταστούμε, να σας ενθουσιάζει – ή να σας φοβίζει. (Το λογικό πάντως θα ήταν να σκεφτείτε ότι αν οδηγείτε ήδη έναν υπολογιστή, δεν βλάπτει να αναβαθμιστούν οι επικοινωνιακές δυνατότητές του).

Εκείνοι που σίγουρα θα χαρούν θα είναι οι ασφαλιστικές εταιρείες. Χάρη στο internet of things, χάρη δηλαδή στην διαρκή δικτύωση του οχήματός σας, θα είναι σε θέση να έχουν πλήρη «εικόνα» της οδηγικής σας συμπεριφοράς. Κατά συνέπεια θα μπορούν να εξειδικεύουν τα ασφαλιστικά συμβόλαια, όχι μόνο με βάση το αν έχετε προκαλέσει στο παρελθόν ατυχήματα, αλλά με βάση την (διαρκώς ελεγχόμενη) οδηγική συμπεριφορά σας, και την πιθανότητα να προκαλέσετε ατύχημα στο μέλλον… Επιπλέον θα μπορούν να σας συνετίζουν σε πραγματικό χρόνο, ενημερώνοντάς σας ότι «μετά απ’ το σανίδωμα του γκαζιού που έκανες πριν 5 λεπτά τα ασφάλιστρα αυξήθηκαν κατά τόσο…» Εννοείται πως αυτά θα γίνονται για το καλό της κερδοφορίας τους…

Στο ίδιο διάστημα, ως τα τέλη του 2020, οι ειδικοί (των σχετικών επιχειρήσεων) εκτιμούν ότι θα είναι διασυνδεμένες στο internet of things 100 εκατομμύρια λάμπες φωτισμού, και πάνω από 200 εκατομμύρια «φορετές» (wearable) συσκευές. Πιθανόν να είναι χαριτωμένο το να ανάβεις (ή να σβήνεις) τα φώτα του σπιτιού σου ενώ βρίσκεσαι εκτός· να ανάβεις ή να κλείνεις τον θερμοσίφωνα, να ανοίγεις ή να κλείνεις τα ηλεκτρικά ρολά, και πολλά άλλα. Λιγότερο χαριτωμένο είναι ότι αυτά θα έχουν ένα κάποιο κόστος, καθώς θα είναι υπηρεσίες προσφερόμενες από εταιρείες. Και καθόλου χαριτωμένο δεν θα είναι το ότι όλα αυτά θα είναι «data» («big data») που θα ανήκουν σ’ αυτές τις εταιρείες – και όχι μόνο.

Όσο για τα wearables; Αρνούμαστε να φανταστούμε το τίμημα (και όχι μόνο το οικονομικό) που θα έχει πλέον ο ναρκισσιμός της αυτο-επιτήρησης… Οι οικονομέτρες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης είναι αισιόδοξοι πάντως: εκτιμούν ότι στα τέλη του 2020, σε ενάμισυ χρόνο από τώρα, η καθολική δικτύωση θα είναι μια μπίζνα τουλάχιστον 14 τρισεκατομυρίων δολαρίων (παγκόσμια).

Εν τω μεταξύ δεν έχουμε ακόμα στοιχεία για το πόσο θα εκτοξευτεί η κερδοφορία της βιομηχανίας της υγείας μέσα απ’ την διαρκή και πληθωρική ατομική και οικιακή δικτύωση…

Κι αυτή είναι μόνον η αρχή…

Θαυμαστός καινούργιος κόσμος

Παρασκευή 31 Μάη. Είναι, ίσως, πιθανό να υποψιαστείτε το γιατί ο 4ος παγκόσμιος πόλεμος περιλαμβάνει υποχρεωτικά έναν πόλεμο (που λέγεται “εμπορικός”) για την “μοιρασιά” αυτής ακριβώς της τεράστιας νέας παγκόσμιας αγοράς: συσκευών, αισθητήρων, δικτύων και υπηρεσιών.

Είναι επίσης πιθανό να θεωρήσετε ότι οι καπιταλιστικές κοινωνίες τείνουν πια προς ένα Οργουελιανό μοντέλο καθολικού και λεπτομερούς (κρατικού) ελέγχου. Αυτό είναι πράγματι μια πλευρά της σε εξέλιξη πραγματικότητας· όχι, όμως, η μοναδική. Θεωρούμε εξίσου σημαντική (αν όχι σημαντικότερη) την διαμόρφωση ενός καινούργιου είδους ανθρώπου (συμπεριλαμβανόμενης, οπωσδήποτε, της “κοινωνικότητάς” του) που απολαμβάνει να ζει όλο και περισσότερο εξαρτημένος απ’ τις ψηφιακές μεσολαβήσεις. Αδιαφορώντας όχι μόνο για το αν μ’ αυτόν τον τρόπο είναι διαρκώς και περισσότερο ελέγξιμος (όχι αναγκαστικά απ’ το κράτος, σίγουρα όμως και απ’ αυτό) αλλά και για το ολοφάνερο ήδη γεγονός ότι ελέγχει όλο και λιγότερα στην καθημερινή του ζωή.

Ήταν ένα σωστό σύνθημα, στα ντουβάρια αυτής της πόλης, πολλά χρόνια πριν, όταν ακόμα το internet ήταν γνωστό μόνο στους «ειδικούς»: ο πολιτισμός σας τελειώνει μόλις κοπεί το ρεύμα. Στην σε εξέλιξη 4η βιομηχανική επανάσταση μια μακρόχρονη διακοπή ρεύματος (που θα σημαίνει και διακοπή «επικοινωνιών») δεν θα σημαίνει μόνο το τέλος του «πολιτισμού». Αλλά και το τέλος οποιασδήποτε αυταπάτης περί «ανθρωπινότητας»…

Εντάξει. Η «σούπερ ανθρωπινότητα» θα είναι η απάντηση… Στον καπιταλισμό δεν υπάρχουν αδιέξοδα…

Και ως σύμβολα έσεσθε

Τετάρτη 29 Μάη. Η σκηνοθεσία για λογαριασμό των εγκαινίων ενός δημόσιου έργου που είναι ακόμα γιαπί, δεν είναι απλά ένα «πολιτικό» γεγονός. Είναι μάλλον κάτι πιο σύνθετο, ας το πούμε «πολιτικο-ηθικό». Τέτοιου είδους παραμυθιάσματα δεν είναι συνυφασμένα με την εξυπηρέτηση της εξουσίας· και, επιπλέον, δεν έχουν προκαθορισμένο «ιδεολογικό πρόσημο». Μπορεί μια πολιτική βιτρίνα να δεχτεί να πέσει τόσο χαμηλά, μπορεί όχι· το τι θα επιλέξει δεν αλλάζει τον ρόλο της. Φωτίζει όμως το ποιόν του «υποκειμενισμού» κάθε πολιτικής βιτρίνας. Και δεν πρόκειται για ποιόν στιγμιαίο, σαν σαρδάμ της γλώσσας. Η σκηνοθεσία χρειάζεται σχεδιασμό, δουλειά, έξοδα – και κυρίως έγκριση «απ’ τα πάνω». Η σκηνοθεσία είναι διάρκεια. Και έχει συνέπειες: εκείνος που θέλει να κάνει παιχνίδι με τέτοια φτηνά κόλπα εξαπάτησης, είναι ικανός να κοροϊδεύει με οποιονδήποτε τρόπο.

Η «πρώτη φορά αριστέρα» έχει δώσει ρεσιτάλ παραμυθιών, όχι μόνο σαν κυβέρνηση αλλά και νωρίτερα, σαν αντιπολίτευση. Το ότι οι ψηφοφόροι / πελάτες την συγχωρούν κατά καιρούς δεν διορθώνει το ζήτημα. Αναδεικνύει, πέρα απ’ την εξαπάτηση, και τον κυνισμό της ιδιοτέλειας – της μικροαστικής μάζας. Μπορεί ο καθένας να καταλαβαίνει ότι τον κοροϊδεύουν· μπορεί και να κολακεύεται μ’ αυτό, επειδή υποθέτει ότι έστω και σαν στόχος κοροϊδίας απ’ τους πολιτικούς, έχει μια κάποια σημασία. Μετά, απλά, κάνει τους δικούς του προσωπικούς και ιδιοτελείς λογαριασμούς για το τι τον συμφέρει.

Ο εξοχότατος π.ε.τ. συνεχίζει να λέει ψέμματα (πράγμα που είναι το λογικά αναμενόμενο) με ιδιαίτερες επιδόσεις στο να αυτοδιαψεύδεται. «Δεν είπα – ή δεν έκανα – αυτό» ενώ το έχει πει / κάνει· ενώ υπάρχουν και οι καταγραφές ότι το έχει πει / κάνει. Στην καλύτερη των περιπτώσεων δίνει την εντύπωση, τόσο αυτός όσο και οι πέριξ του, ότι δεν θυμούνται καν τι έχουν πει / κάνει… Είναι παθολογικό γιατρέ;

Οι συγκεκριμένες βιτρίνες δεν ζουν την «πολιτική αποστολή» τους σαν κανονική ζωή. Την ζουν με πουσαρισμένο τρόπο, σαν σύμβολα. Τα σύμβολα δεν έχουν χρονικότητα· έχουν μόνο διάρκεια. Δεν έχουν παρελθόν· (θέλουν να) είναι εσαεί, έχοντας μόνο παρόν. Ένα αιώνιο παρόν, ένα παρόν που καλό θα ήταν να προεκτείνεται όσο περισσότερο γίνεται. Τα σύμβολα τα ίδια δεν έχουν μνήμη· μνήμη έχουν μόνο εκείνοι που τα βλέπουν ή τα χρησιμοποιούν.

Εν τέλει τα σύμβολα είναι σαν τις ζωγραφισμένες λινάτσες μπροστά απ’ το γιαπί. Σκηνοθετούν, φτιάχνουν ατμόσφαιρα.

Συνεπώς έχουμε μπροστά μας μια ειδική μορφή ψευδολογίας της εξουσίας (υπάρχουν και άλλες, εννοείται): την εκκένωση του ιστορικού χρόνου όταν γίνεσαι σύμβολο. Είναι παθολογικό, με ιδιαίτερο τρόπο: ανήκει στην παθολογία του Θεάματος – αν και σαν ειδική περίπτωση.

Φυσικά οι ενδοεξουσιαστικές σπρωξιές δεν γίνονται για την “αλήθεια” (ακριβώς γι’ αυτό χρησιμοποιούν συνέχεια την λέξη). Όμως υπάρχουν σ’ αυτές τις δουλειές ψεύτες και ψεύτες. Υπάρχουν ψεύτες προσεκτικοί, επιλεκτικοί και ικανοί. Υπάρχουν και αλέξιοι που είναι αδέξιοι: έχουν ενσωματώσει τόσο πολύ την συμβολική τους λειτουργία που, τελικά, την αποκαλύπτουν… Σα να λέμε: καίγεσαι τόσο πολύ να εγκαινιάσεις το μετρό Θεσσαλονίκη, που δεν σε νοιάζει καν αν δέκα λεπτά μετά τα “εγκαίνια” ένα χέρι δείξει την απάτη.

Ισχύει λοιπόν το καλύτερα να σου βγει το μάτι παρά το όνομα…

Το μη χείρον ως βέλτιστον

Τρίτη 28 Μάη. Μεσημέρι Δευτέρας 27 Μάη 2019. Φανάρι κόκκινο στην Κηφισίας, απέναντι απ’ το “Υγεία”. Τσάντα στην ποδιά του παπιού, εμφανώς «της δουλειάς».

Δίπλα φρενάρει άλλο πάπι. Τσάντα στην ποδιά, εμφανώς «της δουλειάς». Ο οδηγός σηκώνει το τζάμι του κράνους και μου απευθύνεται: Δουλεύεις 8 ώρες; Τώρα θα δουλεύεις 12…

Ύφος έκπληκτο (δικό μου). Είναι, μήπως, δήμαρχος της κουλοδεξιάς; Μπα! Άγνωστος… Συνεχίζει: Τώρα που θα έρθει ο Κούλης θα δουλεύεις 12ωρα! Το είπε: εφτά μέρες την βδομάδα!… Ο συριζα; Σκατά τα έκανε ο συριζα. Αλλά τουλάχιστον… Υποσχέθηκε 10 και έκανε μόνο το 1… Αλλά έστω κι αυτό… Καλύτερα 1 παρά…

Πράσινο φανάρι… «Πράσινο»; Πάει κανείς μακριά αν η ζωή του ισορροπεί στο «υποσχέθηκε 10, έκανε 1, αλλά έστω κάτι είναι κι αυτό»; Πάει μακριά η ζωή που ζητιανεύει και παζαρεύει;

Ναι. Πάει μακριά. Μπορεί να πάει πολύ μακριά. Ο δρόμος λέγεται μοιραλατρεία – αλλά δεν έχει σημασία. Κανένας δεν θα κόλωνε αν μάθαινε το όνομά του. Κι αυτό είναι το θέμα. Ακρωτηριασμένος, παράλυτος (μεταφορικά) καταλήγεις να ζυγίσεις τα genital της κάθε εξουσίας (της κάθε πολιτικής βιτρίνας) για να χαρείς μ’ εκείνη που θα σε σκοτώσει λιγότερο. Ή πιο φτηνά. Hey man, I kill for money – but you are a friend. So I’ll kill you for nothing…

Αυτή είναι η υποτίμηση, η ριζική υποτίμηση, για την οποία σαν αυτόνομοι εργάτες φωνάζαμε δημόσια το 2009! Αυτή ακριβώς. Δεν πετύχαμε τίποτα. Αλλά τον καυγά δεν πρόκειται να τον σταματήσουμε.

Γιατί όταν κάνεις καυγά με το αφεντικό (είτε το ατομικό είτε το γενικό και απρόσωπο) αυτόν δίπλα σου που μουρμουράει στ’ αυτί σου «μην το χοντραίνεις – καλούτσικα είμαστε εδώ – αλλού είναι χειρότερα», τον παίρνεις για ρουφιάνο. Μπορεί να μην είναι, μπορεί να είναι απλά γονατισμένος. Αλλά και πάλι;

Η έριδα συνεχίζεται επ’ αόριστον. Απ’ την μεριά μας οπωσδήποτε.