Tag: εργασία

Το διπλό αφεντικό 5

Παρασκευή 8 Μάη. Η υπαρκτή ευρωπαϊκή εμπειρία δείχνει ότι ο τρόπος με τον οποίο η μορφή – κράτος έχει υλοποιήσει ήδη σε κάποιο βαθμό αυτήν την Αλλαγή Παραδείγματος (και ετοιμάζεται για πολύ περισσότερα) είναι κάτι που μοιάζει σε επιδόματα. Ενώ όμως η λέξη “επίδομα” θυμίζει το παλιό μοντέλο, την οικονομική στήριξη δηλαδή εκείνων που έχουν βρεθεί εκτός “αγοράς εργασίας”, η λειτουργία είναι ανάποδη. Τώρα (εδώ και καιρό σε διάφορα ευρωπαϊκά κράτη) το κρατικό επίδομα δίνεται υπό τον όρο της εργασίας· της εργασίας, μάλιστα, που πιθανότατα υποδεικνύει η ίδια η μορφή – κράτος.

Ήταν, άραγε, αναγκαστική αυτή η λειτουργική αντιστροφή επειδή οι άνεργοι / ες στις ευρωπαϊκές κοινωνίες των πρώτων δεκαετιών του 21ου αιώνα είχαν γίνει τεμπελχανάδες που την κουτσοέβγαζαν με τα “επιδόματα ανεργίας” αράζοντας στα πάρκα; Τέτοια ήταν η ρητορική απ’ την μεριά των κράτων στη διάρκεια της μετάβασης απ’ το ένα Παράδειγμα (την “επιδότηση της ανεργίας”) στο άλλο (την “επιδότηση της εργασίας”). Και έμοιαζε πειστική, ταΐζοντας τον κοινωνικό δαρβινισμό: γιατί εμείς που δουλεύουμε να πληρώνουμε, μέσω των κρατήσεων που γίνονται στους μισθούς μας, αυτά τα κοπρόσκυλα που βαριούνται να δουλέψουν;

Παρότι η ηθική της εργασίας (σε καπιταλιστικές, εμπορευματικές συνθήκες) χρησιμοποιείται πράγματι και απ’ τα αφεντικά και απ’ το κόμμα τους (το κράτος), δεν ήταν “ανήθικα” τα κράτη όταν επιδοτούσαν-τους- ανέργους! Εκείνο που άλλαξε ήδη απ’ τα τέλη του 20ου αιώνα, κι εκείνο που διείδε το γερμανικό κράτος έγκαιρα, δεν ήταν η αύξηση της “ανηθικότητας” μεταξύ των (πιθανών, μελλοντικών) μισθωτών… Ήταν η αλλαγή της σύνθεσης της (νέας) εργατικής τάξης. Ήταν η επιτυχία της μαζικής μικροαστικοποίησής της! Όλο και πιο “φορτωμένοι” με πτυχία, σπουδές και πιστοποιητικά γνώσεων νεαροί και νεαρές, όλο και περισσότεροι τέτοιοι, που αρνούνταν να δουλέψουν σε τομείς που θεωρούσαν υποτιμητικούς για τα προσόντα τους.

Για να το πούμε διαφορετικά. Αυτή η μυθικά ελεύθερη “αγορά εργασίας”, όπου δήθεν ελεύθερα συναντιούνται αυτοί που πουλάνε κι αυτοί που αγοράζουν εργατική δύναμη (συμπεριλαμβανομένων των γνώσεων, των ταλέντων, των διαθέσεων…) για να διαπραγματευτούν ένας προς έναν την τιμή της, άρχισε να γίνεται “προβληματική” για την πραγματική ταξική διαστρωμάτωση του post-industrial, τριτογενοποιημένου καπιταλισμού, απ’ την στιγμή που μεγάλωνε η απόσταση ανάμεσα στις «προσδοκίες» των εκατομμυρίων Εαυτών Κεφάλαιο και την παραγωγική δομή και πραγματικότητα. Μέσα στον εφεδρικό στρατό, μέσα στους επιδοτούμενους ανέργους, δεν ήταν πια μόνο ανειδίκευτοι ή μισο-ειδικευμένοι βιομηχανικοί εργάτες των οποίων τα αφεντικά είχαν βαρέσει κανόνι. Ήταν, όλο και περισσότερο, skilled ή και high skilled εν δυνάμει καλοπληρωμένοι μισθωτοί του τριτογενούς, που προτιμούσαν τα όποια επιδόματα ανεργίας απ’ την εμπλοκή σε «βρώμικες», «κουραστικές», «σωματικές» δουλειές, που υποτιμούσαν τα προσόντα και την ιδέα που είχαν διαμορφώσει για τους Εαυτούς τους. Η μηχανή της εκπαίδευσης, έχοντας γίνει η ίδια ένας εμπορευματικός κύκλος ανεξάρτητος απ’ τις “ανάγκες της αγοράς εργασίας”, ξέρναγε και ξερνάει πολλοί περισσότερους Εαυτούς-Κεφάλαια απ’ όσους μπορούν να αξιοποιηθούν σαν τέτοιοι…

Αυτή η ανισορροπία έμελλε να γίνει εντονότερη απ’ τις αρχές της δεκαετίας του ’00 εξαιτίας εκείνου που ονομάστηκε τεχνολογική ανεργία. Πρακτικά, εκείνος ή εκείνη που αποφασίζει να σπουδάσει το Α ή το Β, κάνει τις επιλογές του με βάση τα κριτήρια που έχει (ή νομίζει πως έχει) απ’ την γνώση που έχει (ή νομίζει πως έχει) για την αγορά εργασίας την στιγμή που αποφασίζει. Μετά από 8 ή 10 χρόνια, όταν πια θεωρεί εαυτόν/ήν «έτοιμο για την επαγγελματική εκτόξευση» τα δεδομένα της αγοράς εργασίας μπορεί να έχουν αλλάξει. Αλλάζουν, μάλιστα, όλο και πιο γρήγορα…

Ο όρος «τεχνολογική ανεργία» λοιπόν δεν θα έπρεπε να εννοηθεί με την στενή έννοια του οι μηχανές πετούν τους ανθρώπους έξω απ’ τις δουλειές. Αλλά υπό την ευρεία έννοια του η διαρκής τεχνολογική αναδιάρθρωση δημιουργεί μόνιμη ρευστότητα στις ανάγκες και τις απαιτήσεις της (καπιταλιστικής) αγοράς εργασίας· και αυτή η ρευστότητα είναι πάντα μεταγενέστερη, ετεροχρονισμένη σε σχέση με την στιγμή που το Εγώ Κεφάλαιο επιλέγει τις γνωσιολογικές επενδύσεις που θα κάνει.

Ακριβώς γι’ αυτό η ενεργητική διαχείριση της ανεργίας / εργασίας απ’ την μορφή – κράτος εμφανίστηκε μαζί με επιπλέον εξαρτήματα. Όπως η δια βίου εκπαίδευση… Τίποτα δεν κρύφτηκε απ’ την μεριά των κρατών / αφεντικών. Το γεγονός ότι τα περισσότερα παρανοήθηκαν απ’ την συντριπτική πλειοψηφία των ενδιαφερόμενων, αφορά δυστυχώς αυτούς κι αυτές. Εμάς δηλαδή…

(συνέχεια στα επόμενα…)

Το διπλό αφεντικό 1

Πέμπτη 7 Μάη. Στα κλασσικά στρατιωτικά πραξικοπήματα του 20ου αιώνα την αρχική καθολική απαγόρευση της κυκλοφορίας καθ’ άπασαν την επικράτειαν την ακολουθούσαν περιορισμοί και έλεγχοι της κυκλοφορίας: το καινούργιο καθεστώς θα έπρεπε να φροντίσει όχι μόνο για την «λειτουργία της οικονομίας» αλλά και την διαμόρφωση κάποιας «ομαλότητας», ταιριαστής με τις προδιαγραφές του πραξικόπηματος…

Το τωρινό διαφέρει μεν ως προς τον «στόχο» του, αλλά σαν τυπική μορφή «έκτακτης ανάγκης» (ή «κατάστασης πολιορκίας») ακολουθεί τον παλιό, γνωστό δρόμο. Η «νέα κανονονικότητα» έχει αναγγελθεί αλλά δεν έχει ξεδιπλωθεί ακόμα σ’ όλο της το μεγαλείο. Είναι υπό διαμόρφωση, είναι στην αρχή. Σε κάθε περίπτωση η μορφή-κράτος πρέπει να αναλάβει (και αναλαμβάνει) την «ανασυγκρότηση της οικονομίας», την «υποστήριξη της επιχειρηματικότητας», την «προστασία της εργασίας»· όλα αυτά πάντα μέσα απ’ το πρίσμα της «εθνικής σωτηρίας»… της «δημόσιας υγείας», κλπ.

Τα περισσότερα και οπωσδήποτε τα πιο αμφιλεγόμενα συστατικά της αναδιαρθρωτικής διαδικασίας (περί αυτού πρόκειται) που θα είναι μακρόχρονη, με διακυμάνσεις, ακόμα και ασυνέχειες, θα στηριχτούν για καιρό πάνω στα πραξικοπήματα, στην υγιεινιστική τρομοεκστρατεία και στην πλατιά (και πάντως «πειθαρχημένη») αποδοχή τους απ’ τους πρωτοκοσμικούς υπηκόους. Παρότι σε κάποιες πλευρές τους τα «μέτρα κατά του covid-19» ήταν σπασμωδικά, άλλες – που ήταν / είναι οι κυριότερες – εκδήλωσαν την συμπυκνωμένη ωριμότητα διαδικασιών καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης που βρίσκονται σε εξέλιξη εδώ και 10, ακόμα και 20 χρόνια.

Εν τέλει, όσοι στήριξαν την α λα σοκ και δέος «προστασία της δημόσιας υγείας» απ’ τα δυτικά καπιταλιστικά κράτη ενώ θα όφειλαν να κάνουν το αντίθετο, είναι – και θα είναι – πολιτικά και ηθικά συνυπεύθυνοι για την «διαχείριση των συνεπειών». Λυπούμαστε, αλλά τα λάθη (ή τις επιλογές) της σοσιαλδημοκρατίας (γιατί περί αυτού πρόκειται, ξεπλυμένο – ό,τι όνομα κι αν χρησιμοποιείται…), ειδικά η βασική, δομική συμφωνία της στην «κήρυξη του πολέμου» (;;;;) δεν τα συγχωρεί ούτε ο θεός ούτε ο διάολος… Παρότι, το ξέρουμε, τόσο στα μέρη μας όσο και αλλού θα ανθίσουν οι συνδικαλιστικές τρίπλες, ακόμα και οι «αγωνιστικές γυμναστικές επιδείξεις», για να θολώσουν τα νερά…

Για να περιγράψουμε τις αλλαγές που μεθοδεύουν τα αφεντικά σε σχέση με την «οργάνωση της εργασίας» (: απόσπαση της υπεραξίας) αλλά και την «λογική» αυτών των αλλαγών, θα ξεκινήσουμε γυρνώντας για λίγο πίσω. Σε αναφορές που έγιναν στο χάρτινο Sarajevo όταν έπρεπε. Μην ανησυχείτε, δεν είναι αρχαιολογία…

Τελευταίο: αυτή η σειρά σχολίων, με γενικό τίτλο «το διπλό αφεντικό», θα κρατήσει κάπως. Μπορεί να διακόπτεται αν χρειάζεται, αλλά θα συνεχιστεί για κάποιες ημέρες. Αυτό σημαίνει πως αν κάποιος διαβάσει (για πρώτη φορά) την 10η συνέχεια (π.χ.) ας μην μας απευθυνθεί πριν κάνει τον κόπο να διαβάσει και τις 9 προηγούμενες, με την σειρά τους.

Το διπλό αφεντικό 2

Πέμπτη 7 Μάη. Γενάρης 2012 (λίγο πριν διάφορα «θαύματα»…), Sarajevo νο 58, τίτλος άρθρου one euro jobs. Αποσπάσματα:

… Γερμανία, 2005, κυβέρνηση συμμαχίας σοσιαλδημοκρατών – πράσινων. Ανάμεσα σε άλλα, και για να δοθεί η δυνατότητα “καλύτερης προσαρμογής των ανέργων στην αγορά εργασίας”, με “φιλεργατικά” κίνητρα σα να λέμε, ο νόμος Hartz (IV) προβλέπει περικοπές στο ποσό του ταμείου ανεργίας, και μια “ενεργητική ενίσχυση της εργασίας”. Σύμφωνα μ’ αυτή τη λογική – που στα μέρη μας, τότε, ακούστηκε σαν μακρινή και εξωτική – οι άνεργοι δεν πρέπει να βολεύονται με τα επιδόματα, κι ούτε πρέπει να χάνουν την επαφή τους με την δουλειά και την “αγορά” της. Γι’ αυτό τον σκοπό η “κοκκινοπράσινη” κυβέρνηση θα νομοθετήσει (πάντα το 2005) ότι οι άνεργοι είναι υποχρεωμένοι να αποδέχονται προτάσεις εργασίας που τους έρχονται απ’ τις αρμόδιες υπηρεσίες· διαφορετικά χάνουν σταδιακά το επίδομα ανεργίας.

Από πρώτη ματιά, κι ως εδώ, θα έμοιαζε σαν μια τυπική προτεσταντική επιστράτευση στη δουλειά, κόντρα στην τεμπελιά και στο κουτσοβόλεμα των άλλοτε (πριν από εκείνες τις ρυθμίσεις) υπολογίσιμων παροχών του γερμανικού κοινωνικού κράτους. Αλλά οι δουλειές που θα ήταν υποχρεωμένοι να αποδεχτούν οι γερμανοί άνεργοι χωρίς να χάνουν το επίδομα ανεργίας είχαν αυτό το χαρακτηριστικό: ήταν εξαιρετικά φτηνές. Για την ακρίβεια: σχεδόν τσάμπα. Ο Hartz IV προέβλεπε ότι αυτοί οι καλοπερασάκηδες άνεργοι θα έπρεπε να δέχονται δουλειές αμοιβόμενες με 1 ευρώ την ώρα (καθαρά), και ως 30 ώρες την εβδομάδα…. Για να μην κατηγορηθούν δε οι νομοθέτες ότι “σπάνε τους μισθούς” (λες και θα μπορούσε να είναι διαφορετικός ο στόχος τους…) προσδιόρισαν τους τομείς που θα προσφέρονταν τέτοιου είδους δουλειές στον, ας τον πούμε έτσι γενικά, “τομέα παροχής κοινωνικών υπηρεσιών”.

Αύγουστος 2005: ένας 58χρονος μηχανικός, που είναι άνεργος απ’ το 2001, καλείται απ’ τις υπηρεσίες ανέργων να δουλέψει για πέντε μήνες, ως το τέλος της χρονιάς, για 30 ώρες την εβδομάδα, με αμοιβή 1,5 ευρώ την ώρα, σαν βοηθός κηπουρού. Η δουλειά που θα κάνει θα είναι να σκεπάζει δέντρα με πλαστικό, για προστασία στο χιόνι. Ο 58χρονος απορρίπτει την προσφορά υποστηρίζοντας ότι α) δεν μπορεί για σωματικούς λόγους να δουλεύει τόσες ώρες (6) κάθε μέρα σε τέτοια δουλειά· β) αν το κάνει δεν θα έχει χρόνο να ψάξει για κανονική δουλειά· και γ) έχει βρει ήδη μια άλλη δουλειά μερικής απασχόλησης με λιγότερες ώρες (και καλύτερα λεφτά). Οι υπηρεσίες ανέργων απορρίπτουν τις “δικαιολογίες” του, και τον καταδικάζουν με περικοπή του επιδόματος ανεργίας κατά 30%. Πριν ήταν 345 ευρώ τον μήνα· το ρίχνουν στα 241,5…. Ο 58χρονος καταφεύγει στα δικαστήρια, ζητώντας να αναιρεθούν τα σε βάρος του μέτρα των υπηρεσιών ανεργίας.

Δεκέμβρης 2008: η υπόθεση τελεσιδικεί στον ανώτατο δυνατό βαθμό, απορρίπτοντας την προσφυγή του 61χρονου πια μηχανικού, όπως άλλωστε είχε γίνει και σε χαμηλότερο βαθμό. Η ετυμηγορία είναι επιτομή της υποτίμησης της εργασίας – όχι στην περιφερειακή (όπως λένε διάφοροι) ελλάδα, αλλά στην καπιταλιστικά κεντρική γερμανία. Το δικαστήριο θα αποφανθεί λοιπόν ότι οι δουλειές με ωρομίσθιο 1 ευρώ είναι μια ειδική κατάσταση, ένα ιδιαίτερο μέτρο, που έχει στόχο την “επανένταξη των ανέργων στην αγορά εργασίας”, και δεν έχει να κάνει σε τίποτα με τις κανονικές σχέσεις εργαζόμενων – εργοδοτών. Σύμφωνα με την ίδια απόφαση, αυτό το ωρομίσθιο του 1 ευρώ (ή λίγο παραπάνω) δεν είναι αμοιβή για την δουλειά που εκτελείται, αλλά μόνο ένα “κίνητρο”. Χαρτζιλίκι – σαν να λέμε. Απ’ την άλλη όμως ο άνεργος απαγορεύεται να απορρίψει ένα τέτοιο “κίνητρο”, μια τέτοια “προσφορά”. Δεν θα το πει το δικαστήριο, αλλά το πράγμα ανήκει στην ιδιοσυγκρασία των μαφιόζικων λογαριασμών: θα σου κάνω μια προσφορά που δεν μπορείς να αρνηθείς. Εν τέλει, ενώ η πρώτη απόρριψη είναι χωρίς συνέπειες και η δεύτερη με ποινή μείωσης κατά 30% του επιδόματος ανεργίας, στην τρίτη απόρριψη τόσο το επίδομα όσο και άλλα “βοηθήματα” κόβονται εντελώς.

Οπωσδήποτε η δικαστική απόφαση επιβεβαίωνε την ίδια τη νομοθεσία “ενεργητικής υποστήριξης της ένταξης των ανέργων”: γιατί στις δουλειές του ενός ευρώ την ώρα οι εργάτες δεν δικαιούνταν το μεροκάματο αν απουσίαζαν λόγω ασθένειας. Και παρά το 30ωρο την εβδομάδα, δεν δικαιούνταν μεροκάματο στις επίσημες αργίες· ούτε, φυσικά, πληρωμένες άδειες και τα λοιπά. Η ενδιάμεση απόφαση του ομοσπονδιακού εργατοδικείου της γερμανίας, είχε διευκρινίσει κι άλλες λεπτομέρειες. Όπως, για παράδειγμα, ότι οι “απασχολούμενοι” του ενός ευρώ την ώρα θα πρέπει να πληρώνουν οι ίδιοι τα έξοδα μετακίνησής τους προς και από την δουλειά· και ότι η πρόβλεψη του νόμου για επιπρόσθετη προσαρμογή του ωρομίσθιου για τέτοιους λόγους αφορά εξαιρετικές περιπτώσεις.

Με 30 ώρες την εβδομάδα επί 1 ευρώ την ώρα, το “κίνητρο” συμποσούται σε 120 ευρώ στις 4 βδομάδες. Μαζί με τα 345 ευρώ του επιδόματος ανεργίας προκύπτει το εξαιρετικό ποσό των 465 ευρώ τον μήνα – για ανθρώπους που δουλεύουν, σχεδόν πλήρες ωράριο. Είναι αυτός (πιο σωστά: και αυτός) ο λόγος που κάθε φορά που το Βερολίνο κατηγορείται για την “εσωτερική υποτίμηση” (της εργασίας, όχι του κεφαλαίου) που προκαλούν τα μέτρα λιτότητας (“για την έξοδο απ’ την κρίση”) σε διάφορα άλλα ευρωπαϊκά κράτη, απαντάει: εμείς προνοήσαμε…
Τι έκταση είχε (και έχει) η εφαρμογή αυτού του κόλπου; Πολύ μεγάλη. Ειδικά σε επιμέρους κοινωνικές κατηγορίες ανέργων: νέους εργάτες, γυναίκες, ανατολικογερμανοί / ίδες, και από μια ηλικία και πάνω. Υπολογίζονται σε εκατοντάδες χιλιάδες (ακριβή νούμερα δεν γνωρίζουμε) οι μακρόχρονοι άνεργοι και άνεργες που δουλεύουν στον γερμανικό παράδεισο για 1 ευρώ την ώρα, προκειμένου να τσοντάρουν το κλαδεμένο επίδομα ανεργίας. Μιλάμε για ντόπιους· γιατί αν η κουβέντα έρθει σε μετανάστες και μετανάστριες, εκεί η κατάσταση είναι ακόμα χειρότερη.

Και παρά τους όρκους ότι αυτά τα σκοτωμένα ωρομίσθια δεν πρόκειται να απειλήσουν “κανονικούς” εργαζόμενους, το αντίθετο ακριβώς συνέβη – και πως αλλιώς θα γινόταν; Ειδικά σε δήμους και κοινότητες των οποίων οι προϋπολογισμοί περικόπτονται άγρια (λόγω κρίσης – και στη γερμανία έχει απ’ αυτό…) οι κανονικές θέσεις πλήρους απασόχλησης και μισθού περιορίζονται· για να αντικατασταθούν από “απασχολούμενους ανέργους που επανεντάσονται”. Κάποτε πρόκειται για τους ίδιους ακριβώς ανθρώπους: απολύονται, μένουν ένα χρόνο στην κανονική ανεργία, και ύστερα υποχρεώνονται να δουλέψουν στις ίδιες δουλειές που δούλευαν πριν, αλλά πολύ πολύ φτηνότερα.

Το γερμανικό κράτος – αυτό πρέπει να του αναγνωριστεί – έχει αναλάβει το ίδιο την διαχείριση του “εφεδρικού στρατού ανέργων”, για λογαριασμό της γενικής καπιταλιστικής κερδοφορίας. Το γεγονός ότι ανέλαβε να οργανώσει (και μάλιστα εξαιρετικά έγκαιρα) την βίαιη υποτίμηση της εργασίας στους μη εμπορικούς τομείς των υπηρεσιών που είναι άμεσα ή έμμεσα υπό την εποπτεία του, σήμαινε ταυτόχρονα δύο πράγματα. Πρώτον, μεγάλης κλίμακας φτήνεια σ’ εκείνους τους τομείς της κοινωνικής αναπαραγωγής (συγκεκριμένες δημόσιες υπηρεσίες δηλαδή) που όντας μη εμπορευματικές δεν θα μπορούσαν να εισαχθούν απ’ την κίνα ή την ινδία… Και δεύτερον, κατέβασμα των μισθών και στους εμπορευματικούς τομείς του συνόλου της καπιταλιστικής παραγωγής στη γερμανία, αφού 465 ευρώ για σχεδόν πλήρη απασχόληση είναι ένας καλός δείκτης – προς – τα – κάτω. Εννοείται (αυτό είναι η τρίτη συνέπεια) πως χάρη σ’ εκείνες τις κοκκινο-πράσινες νομοθεσίες έχει σπρωχτεί ένα μέρος εργατών στη μαύρη δουλειά – όσο αυτή μπορεί να αναπτυχθεί σε γερμανικές συνθήκες.

Δεν θα πρέπει τώρα να παραξενευτεί κανείς για τις σπουδαίες ιδέες που γέννησαν οι κρατικά επιβεβλημένες one euro per hour δουλειές σε ευφάνταστους επιχειρηματίες. Ο Martin Lettenmeier για παράδειγμα έβαλε το 2010 μπροστά κάτι που μπορεί να μοιάζει ακραίο αλλά είναι χαρακτηριστικό: μια δουλειά  no euro per hour για την τσέπη του! Ίδρυσε στη Βαυαρία μια εταιρεία με το αξιαγάπητο όνομα friendly service, προσλαμβάνοντας νεαρούς και νεαρές 16 με 24 χρόνων για να δουλεύουν σα συσκευαστές σε σούπερ μάρκετ που θα δέχονταν να συνεργαστούν μαζί του. Συγκεκριμένα, να βάζουν τα ψώνια των πελατών σε σακούλες, στα ταμεία. Αυτοί οι νεαροί και νεαρές δεν πληρώνονται ούτε απ’ τον επιχειρηματία Lettenmeier ούτε απ’ τα σούπερ μάρκετ…. Κρατάνε τα φιλοδωρήματα που τους αφήνουν οι πελάτες – που, κατά τον ευφάνταστο επιχειρηματία (αλλά και τους ίδιους τους baggers) μπορεί να ξεπερνούν τα 10 ευρώ την ώρα… Ο επιχειρηματίας, φυσικά, πληρώνεται απ’ τα σούπερ μάρκετ με 3 ευρώ ανά ώρα το κεφάλι: για τα διοικητικά έξοδα και τα έξοδα εκπαίδευσης των baggers – λέει.

Η δουλειά που πληρώνεται αποκλειστικά απ’ τους πελάτες μέσω φιλοδωρημάτων μοιάζει πολύ με ζητανιά· ιστορίες με ζητιάνους που έγιναν πάμπλουτοι είναι γνωστές, και μπορεί να έχουν βάση. Συνεπώς η ιδέα του γερμανού επιχειρηματία και η νομοθεσία του γερμανικού κράτους συμφωνούν στο ίδιο βασικό: η δουλειά δεν πρέπει να πληρώνεται υποχρεωτικά μ’ έναν μισθό τέτοιο ώστε να επιτρέπει την αξιοπρεπή ζωή εκείνου που δουλεύει και όσων έχει στη φροντίδα του· ούτε η δουλειά συνεπάγεται αυστηρές δεσμεύσεις και υποχρεώσεις για οποιονδήποτε άλλον πέρα απ’ αυτόν που δουλεύει. Η δουλειά αξίζει “ελεημοσύνη” (ένα γλισχρό επίδομα ανεργίας για όσους έχουν ήδη δουλέψει) + κάποιο “κίνητρο”· ή “φιλοδώρημα”· ή….

Το διπλό αφεντικό 3

Πέμπτη 7 Μάη. Οκτώβρης 2012, Sarajevo νο 66, τίτλος άρθρου τηλεφωνικοί πλασιέ και γραμμές συναρμολόγησης (α μέρος). Απόσπασμα:

… Το γραφείο ευρέσεως εργασίας βρήκε τη δουλειά ως τηλεφωνικό πωλητή όχι μόνο στη συνάδελφό μου από την CallOn, την κομμώτρια, αλλά και σε έναν από τους συναδέλφους μου στη ZIU-International. Μπορεί το γραφείο ευρέσεως εργασίας να μην ήξερε τι έκανε. Όταν όμως ο συνάδελφός μου στην ZIU-International παρατάει τη δουλειά, επειδή δεν συμβιβάζεται με τη συνείδησή του και καταγγέλει την όλη ιστορία στο γραφείο ευρέσεως εργασίας, δεν τον επαινούν στο ελάχιστο· το γραφείο ευρέσεως εργασίας δεν ενημερώνει ούτε την επιθεώρηση εργασίας ούτε την εισαγγελία. Τιμωρεί άμεσα όμως τον συνάδλεφό μου μια μια περίοδο αποκλεισμού ως επίπληξη. Πολύ γερμανικό: ούτε βοήθημα ανέργου, ούτε Hartz IV, ούτε φράγκο. Η ευθύνη για τον τερματισμό της εργασιακής του σχέσης ανήκει σ’ εκείνον και μάλιστα μ’ αυτή την αιτιολογία!

Αυτό δυστυχώς δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό. Σε πολλές περιπτώσεις τα τοπικά γραφεία ευρέσεως εργασίας δίνουν στους ανέργους δουλειές σε εταιρείες διαχείρισης τηλεφωνικών κλήσεων και οι δήμοι πληρώνουν από πάνω κονδύλια οικονομικής υποστήριξης. Ο κλάδος ακμάζει· πού αλλού να βρεθούν θέσεις εργασίας, πόσο μάλλον για ανειδίκευτους;

Το γραφείο εργασίας στο Χάλε κάλεσε νεαρούς ανέργους σε μια “ημερίδα ενημέρωσης”. Είχε τον εξής τίτλο: “Επιχειρήσεις ενημερώνουν τη νεολαία για ευκαιρίες εργασίας σε εταιρείες διαχείρισης κλήσεων”. Επειδή η δουλειά εκεί έχει αποκτήσει κακή φήμη, θέλουν να ανατρέψουν αυτήν την εντύπωση· επειδή “τώρα δίνονται ευκαιρίες σε νέους ανθρώπους να ανελιχθούν και να κάνουν καριέρα σε αυτόν τον δυναμικό, καινοτόμο κλάδο, καθώς οι νέοι συχνά συγκεντρώνουν μέσω της εκπαίδευσής τους όλα εκείνα τα στοιχεία που ζητάει ο κλάδος”.

Και τα δύο κομμάτια (το τελευταίο απ’ το βιβλίο του Γκίνερ Βάλραφ, Από τον Θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο – η αθέατη πλευρά του γερμανικού θαύματος, γερμανική έκδοση 2009, ελληνική 2011 απ’ τις εκδ. Τόπος) υποδεικνύει κάτι που γενικά είναι άγνωστο (ή λίγο γνωστό) στο ελλαδιστάν: αυτό που είναι η “ενεργητική υποστηρίξη της εργασίας” – απ’ την μεριά των καπιταλιστικών κρατών.

Η «εφεύρεση» αυτού του μοντέλου ενεργητικής εμπλοκής του κράτους στην «αγορά εργασίας» είναι πιθανά γερμανική. Ωστόσο, με διάφορες παραλλαγές, αυτό το μοντέλο δουλεύει ήδη πέρα απ’ την γερμανία, στην αγγλία, στην γαλλία, στην ισπανία και στην ιταλία. Σε τι συνίσταται;

Η μορφή-κράτος, είτε κεντρικά είτε αποκεντρωμένα (π.χ. σαν «περιφέρεια», ή «δήμος») «καλύπτει» ένα μέρος του εργατικού μισθού με την μορφή «επιδότησης»· και άλλο μέρος το πληρώνει ο κάθε φορά συγκεκριμένος εργοδότης. Ωστόσο, σαν «συν-χρηματοδότης» του εργατικού μισθού η μορφή-κράτος αναλαμβάνει εντελώς διαφορετικές αρμοδιότητες απ’ αυτές του ιδιωτικού αφεντικού. Το ποιές είναι αυτές και τι σημασία είχαν εξαρχής βαζοντάς τες στην ημερήσια διάταξη της τωρινής «διάσωσης της οικονομίας», κλπ κλπ, θα το δούμε σε επόμενες συνέχειες.

Μπίζνες γιοκ

Σάββατο 2 Μάη. Το ότι η τουριστική βιομηχανία είναι βασικό στοιχείο του ελληνικού καπιταλισμού το ξέρουν και οι πέτρες. Εκείνο που κάνουν πως δεν ξέρουν (όχι οι πέτρες, οι υπόλοιποι!) είναι τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της βιομηχανίας· που εκ των πραγμάτων την κάνουν ιδιαίτερα «ευαίσθητη».

Δεν θα ήταν λάθος να πούμε ότι ο τουρισμός είναι γεωπρόσοδος σε μεγάλο βαθμό. Τί «πουλάει» η τουριστική βιομηχανία (και όχι μόνο η ελληνική); Τόπους, που δεν τους έχει φτιάξει η ίδια. Είτε πρόκειται για μνημεία και μουσεία, είτε πρόκειται για ακρογιαλιές, είτε πρόκειται για βουνά και ποτάμια, το βασικό, αρχικό εμπόρευμα είναι κάποιος τόπος. Πάνω σ’ αυτό στήνονται οι υπηρεσίες. Τα κέρδη των επιχειρήσεων παράγονται, φυσικά, απ’ την εκμετάλλευση της εργασίας· αλλά και απ’ την εκμετάλλευση των τόπων και των φυσικών υποθεμάτων τους (όπως, για παράδειγμα, το νερό).

Όπως όλες οι γεωπροσοδικές βιομηχανίες (π.χ. η βιομηχανία της εκμετάλλευσης ακινήτων) έτσι και ο τουρισμός δεν είναι, και δεν θα μπορούσε να είναι «αμόλυντος» απ’ τις αναδιαρθρώσεις. Και τις αλλαγές συσχετισμών δύναμης είτε ανάμεσα σε καπιταλιστικούς κλάδους, είτε ανάμεσα σε «κρατικές σημαίες». Οι ντόπιοι επιχειρηματίες τουρισμού ξέρουν ότι ικανό μέρος της «ανάπτυξης» των τελευταίων χρόνων οφειλόταν στην «κρίση» άλλων παραδοσιακών τουριστικών προορισμών, κυρίως στη μέση Ανατολή (αίγυπτος, ιράκ, συρία).

Μια επιδημία (και μάλιστα μια επιδημία που έχει μυθοποιηθεί τόσο εντατικά σαν τον covid-19) είναι όντως καταστροφή για την τουριστική βιομηχανία έτσι όπως αναπτύχθηκε ως τώρα. Σαν έντασης εργασίας και σαν γεωπροσοδική. Δεν μας ξαφνιάζει ωστόσο που έχει αρχίσει η τεχνολογική αναδιάρθρωση και αυτού του καπιταλιστικού κλάδου· πριν, μάλιστα, απ’ τον covid-19. Από πού έρχεται η εφαρμογή του «νέου Παραδείγματος»; Απ’ την κίνα (βαρετό ίσως, αλλά πρέπει να αρχίσουμε να το συνηθίζουμε).

Ο smart tourism δεν έχει σχέση με τις «εξυπνάδες» που φαντάζεται (;) το ρημαδογκουβέρνο. Έχει πολλή τεχνητή νοημοσύνη, πολλή επαυξημένη πραγματικότητα… Και μπορεί να αναπτύσσεται είτε on site (δηλαδή επί τόπου) είτε off site (χωρίς να πάει κάποιος σ’ ένα μέρος με την φυσική έννοια· «γυρίζω τον κόσμο μένοντας σπίτι!» – σας φαίνεται ανεπίκαιρο;).

Θα πούμε περισσότερα για το θέμα (αν και όχι εδώ). Ωστόσο θα πρέπει να θεωρήσουμε δεδομένο πως η υγιεινιστική τρομοκρατία στις πρωτοκοσμικές κοινωνίες (δηλαδή στις κοινωνίες που κυρίως παράγουν και καταναλώνουν τουρισμό) αφού έκανε τρεις αποτυχημένες προσπάθειες να «πιάσει», τα κατάφερε με την τέταρτη. Άσχετα με το τι θα γίνει τελικά με τον συγκεκριμένο covid-19, θα μείνει μια μόνιμη (μαζική) ανησυχία στους εν δυνάμει τουρίστες είτε για την μολυσματικότητα στα μεγάλα πλήθη (και σε άγνωστα μέρη…), είτε για τις δυνατότητες νοσηλείας σε περίπτωση ανάγκης εδώ ή εκεί. Η όποια “ανεμελιά των διακοπών”  με τους γνωστούς “παλιούς” τρόπους θα σκοτεινιάζει πολύ ευκολότερα από ‘δω και στο εξής· και για καιρό…

Οι “καλές μέρες” φαίνεται πως τέλειωσαν. Είναι πολλές οι χιλιάδες των εργατών / εργατριών που δούλευαν μόνιμα ή σαιζόν στην ντόπια τουριστική βιομηχανία. Ανάλογα με την ηλικία τους και τις δυνατότητές τους θα ήταν χρήσιμο να αναζητήσουν και εναλλακτικές. Γιατί αν χωθούν όλοι / όλες είτε φέτος είτε του χρόνου σ’ έναν αγώνα “όλοι εναντίον όλων” για ένα μεροκάματο στον τουρισμό, πρακτικά τους μόνους που θα εξυπηρετήσουν θα είναι τα αφεντικά. Που θα πατήσουν αυτά τα μεροκάματα όσο περισσότερο μπορούν.

Εργασιακή αναδιάρθρωση (4)

Παρασκευή 17 Απρίλη. … Το να συνεχίζεις να προσφέρεις υπηρεσίες υποστήριξης και επισκευών, ακόμα και εκτός συνόρων, όταν ακόμα και το να φτάσεις στον τόπο της δουλειάς σου έχει γίνει δύσκολο, μοιάζει σαν αδιανόητη πρόκληση, το λιγότερο. Αλλά οι ιταλοί κατασκευαστές μηχανών συσκευασίας, εκτύπωσης και μεταποίησης (που εξάγουν περίπου το 60% της παραγωγής τους) τα καταφέρνουν σ’ αυτό το εγχείρημα. Η υπερσύγχρονη τεχνολογία, οι ενσωματωμένοι αισθητήρες και, ακόμα πιο σημαντικό, η συνδεσιμότητα με και ανάμεσα στις μηχανές είναι τα ισχυρά εργαλεία των ιταλών βιομηχάνων ενάντια στον covid-19 και τις απαγορεύσεις κυκλοφορίας.

Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία (που αναβαθμίζονται διαρκώς) τα οποία έχει συγκεντρώσει η Acimga, η ομοσπονδία που αντιπροσωπεύει τις βιομηχανίες κατασκευής μηχανών για την συσκευασία, το χαρτί και την μεταποίηση, περίπου οι δυο στις τρεις εταιρείες δεν αναφέρουν αύξηση στις απουσίες του προσωπικού εξαιτίας ασθένειας, απεργιών ή δυσκολιών να φτάσουν στη δουλειά…

Όπως εξηγεί ο Aldo Peretti, πρόεδρος της Acimga, έχουν αρχίσει να δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα στις εξαγωγές, εφόσον οι πωλητές των βιομηχανιών δεν μπορούν να ταξιδέψουν. Κατά τα υπόλοιπα «ευτυχώς, στο πλαίσιο της βιομηχανίας 4.0 πολλές επιχειρήσεις έχουν εξοπλιστεί κατάλληλα για να παρέχουν εξυπηρέτηση από απόσταση. Πολλές ιταλικές μηχανές είναι εξοπλισμένες με αισθητήρες επίβλεψης από απόσταση, και πολλές εταιρείες διαθέτουν προγράμματα προληπτικών επισκευών έτσι ώστε να αποφεύγεται το μπλοκάρισμα της παραγωγής και οι διακοπές… Αυτό δεν είναι πια μόνο μια εμπορική υπηρεσία· είναι μια εντελώς κοινωνική υπηρεσία. Η εφοδιαστική αλυσίδα τροφίμων και φαρμάκων δεν πρέπει να σταματήσει και πρέπει να κάνουμε αυτό μας αναλογεί» συμπληρώνει…

Αυτό που αχνοφαίνεται στο πιο πάνω απόσπασμα από ένα ρεπορτάζ στις 20 Μάρτη του 2020 (ευχαριστούμε την Ε.) είναι η ρομποτοποιημένη γραμμή παραγωγής. Είτε στο τέλος βγαίνουν, σαν εκροή, εργαλειομηχανές είτε άλλα («τυπικά») εμπορεύματα, η λογική της διαρκούς ροής και του ελέγχου της «γραμμής παραγωγής» από απόσταση (ακόμα και πολύ μακριά απ’ την θέση της παραγωγής) επιστρατεύει εδώ και πάνω από 3 δεκαετίες ρομποτικές μηχανές (όλο και πιο αναβαθμισμένες) και ψηφιακή καθοδήγηση. (Ήταν μόλις πριν 7 μήνες, στο φεστιβάλ του game over, που μια απ’ τις υπο-ομάδες της συνέλευσης παρουσίασε το πως η 4η βιομηχανική επανάσταση θα μετασχηματίσει ριζικά μέσω της γενικευμένης χρήσης ψηφιακών πλατφορμών όχι μόνο τον τριτογενή τομέα, τις υπηρεσίες, αλλά και τον δευτερογενή. Κι αυτή είναι μόνο μια πλευρά της αναδιάρθρωσης που ήδη έχει ξεκινήσει προ πολλού· και τώρα κλιμακώνεται…)

Φτάνουμε, λοιπόν, στον «αυτόματο καπιταλισμό» όπου, όπως λένε κατά καιρούς και κατά εποχές διάφοροι «προφήτες», τα αφεντικά θα απαλλαγούν οριστικά απ’ την εργασία; Όχι βέβαια!!! Το ακριβώς αντίθετο!

Εργασιακή αναδιάρθρωση (5)

Παρασκευή 17 Απρίλη. Αν ήταν ποτέ εφικτή (σαν άσκηση σκέψης το λέμε!…) η πλήρης «αυτοματοποίηση» όλων των τομέων και των σταδίων της καπιταλιστικής παραγωγής, απ’ τις πρώτες ύλες μέχρι την κατασκευή μηχανών από μηχανές (και αλγορίθμων από αλγόριθμους…) τότε, πράγματι, ο καπιταλισμός δεν θα νικούσε… Απλά θα εξαφανιζόταν!!! Γιατί οι μηχανές δεν παράγουν αξία! Θα έφτανε (ο καπιταλισμός) στο ίδιο σημείο που θα έφταναν οι αλχημιστές του μεσαίωνα, αν κατάφερναν να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα, να βρουν δηλαδη τον τρόπο να μετατρέπουν σε χρυσάφι κάθε άλλο υλικό: τότε το χρυσάφι θα έχανε κάθε αξία!

Με την ίδια έννοια, αν τα πάντα (αλλά τα πάντα!) έβγαιναν από μηχανές που φτάχνουν και επισκευάζουν μηχανές που φτιάχνουν και επισκευάζουν μηχανές κ.ο.κ., τότε ακόμα και για τις «αξίες χρήσης» δεν θα υπήρχε κανένα μέτρο αξίας! Αξία, με την κυριολεκτική έννοια, και άρα «μέτρο της αξίας» δημιουργεί μόνο ο ανθρώπινος κόπος. Και είναι μόνον αυτός που δημιουργεί αξία (και το μέτρο της) επειδή η ανθρώπινη εργασία έχει πάντα την δυνατότητα της αρνισηκυρίας· εκείνου του διαλυτικού «όχι, δεν θα το κάνω αυτό!!!»…

Η ρομποτοποιημένη βιομηχανική παραγωγή είναι «υψηλής οργανικής σύνθεσης». Που σημαίνει ότι έχει το μεγαλύτερο μέρος της με την μορφή «παγίου κεφαλαίου» και το μικρότερο με την μορφή «μεταβλητού» – την ζωντανή ανθρώπινη εργασία. Ο ιδιοκτήτης ενός ρομποτοποιημένου εργοστασίου αποσπά βέβαια υπεραξία απ’ όσους ζωντανούς έχει στη δούλεψή του· αλλά μαζί, μέσω του μηχανισμού των τιμών, αποσπά ένα επιπλέον κέρδος σε βάρος όσων «συναδέλφων» του δεν έχουν εγκαταστήσει την ίδια τεχνολογία. Τους παίρνει μερίδια αγοράς (: πελατών, πετυχαίνοντας μαζικότερη παραγωγή) αλλά σε σχετικά υψηλότερες τιμές που διαμορφώνει η απόσπαση υπεραξίας απ’ τους υπόλοιπους βιομήχανους, με βάση τα δικά τους κόστη…

Στην πραγματικότητα, στο συνολικό καπιταλιστικό σύμπλεγμα, συμβαίνει αυτό (και πάντα έτσι συνέβαινε!): όσο στις πιο εξελιγμένες τεχνολογικά πλευρές της παραγωγής αυξάνεται η «οργανική σύνθεση του κεφαλαίου» τόσο, στην άλλη άκρη, αυξάνουν και εντατικοποιούνται οι μορφές «χαμηλής οργανικής σύνθεσης». Άρα ο καπιταλισμός έντασης εργασίας (και όχι έντασης κεφαλαίου). Επειδή η υπεραξία αποσπάται απ’ την εργασία και μόνο απ’ αυτήν (και αυτό είναι ο καπιταλισμός: απόσπαση της υπεραξίας), για την ευστάθια του ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΟΙΚΟΔΟΜΗΜΑΤΟΣ, κάθε κύμα «τεχνολογικής επανάστασης» συνοδεύεται, ταυτόχρονα, από ένα κύμα εκτεταμένης άγριας πρωταρχικής συσσώρευσης – σε βάρος της εργασίας (και των φυσικών υποθεμάτων). Στη διάρκεια της 2ης βιομηχανικής επανάστασης το πεδίο αυτής της άγριας πρωταρχικής συσσώρευσης ήταν ο λεγόμενος «τρίτος κόσμος», οι πληθυσμοί και οι φυσικοί του πόροι. Στη διάρκεια της σύντομης 3ης προστέθηκαν, σ’ αυτό το πεδίο, και ζώνες του πρώτου κόσμου: η επανεμφάνιση της καθαρής δουλείας στον πρώτο κόσμο είναι (υποθέτουμε…) γνωστή. Όπως είναι γνωστή η ραγδαία επέκταση της «οικονομίας του εγκλήματος»…

Έτσι, ενώ πράγματι η ακόμα πιο σύνθετη μηχανοποίηση ορισμένων τομέων της καπιταλιστικής παραγωγής είναι στο μενού της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, υπάρχουν επιπλέον (και πολύ σημαντικά) «κεφάλαια»: αφενός η μηχανοποίηση των πάντων στην καθημερινή ζωή (και η απόσπαση υπεραξίας με μορφή πραγματοποίησής της τόσο το χρήμα όσο και τον έλεγχο και την «τυποποίηση» των συμπεριφορών – “αναπαραγωγή των όρων εκμετάλλευσης” λέγεται αυτό!)· αφετέρου η εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης της εργασίας (με «νόμιμους», «παράνομους» ή λιγοτόνα-λιγοτάλλο τρόπους) είτε σε τομείς υπαρκούς είτε σε καινούργιους.

Ο covid-19… “μηχανολόγος»!

Παρασκευή 17 Απρίλη. Τι σχέση έχουν αυτά τα πιο πάνω με την τρέχουσα πανδημία; Έχουν και παραέχουν!!! Ο κατ’ οίκον μαζικός αποκλεισμός, που είναι σχεδόν (αλλά ακόμα μόνο «σχεδόν») ολοκληρωτικός, ήταν αδιανόητος ακόμα και πριν 10 ή 15 χρόνια· έστω και με μια «πανδημία» 10 φορές πιο φονική απ’ την τωρινή! Αν είναι εφικτός σε μεγάλο βαθμό τώρα, αυτό δεν οφείλεται καθόλου στο ότι οι ειδικοί των αφεντικών και τα αφεντικά τα ίδια «κόπτονται για την καλή μας υγεία» ενώ άλλοτε θα αδιαφορούσαν…. Αλλά μόνο (το τονίζουμε ΜΟΝΟ) επειδή απ’ την μια ο βαθμός ανάπτυξης των ψηφιακών τηλεπικοινωνιών και απ’ την άλλη ο βαθμός της κοινωνικής εξοικείωσης με διάφορες «χρήσεις» τους είναι τέτοιοι που επιτρέπουν την επέκταση (συχνά βίαιη) της τηλε-εργασίας (ο κυρ Peretti γι’ αυτήν μιλάει πιο πάνω, στη βιομηχανία…), της τηλε-εκπαίδευσης, της τηλε-διασκέδασης, της τηλε-κατανάλωσης και του τηλε-αυνανισμού. Η κοινωνική αποξένωση είναι τώρα εφικτή, και μάλιστα μπορεί να επιβληθεί μόνο (ξανά ΜΟΝΟ) επειδή σχεδόν ο καθένας / η καθεμιά έχει στην κατοχή του ένα τηλεκοντρόλ της καθημερινής ζωής / ρουφιάνο, και οι «εφαρμογές» έχουν «απλοποιηθεί» (στα μάτια των χρηστών και μόνο…) τόσο ώστε, κουτσά στραβά να μπορούν να τις χρησιμοποιούν!!! Δόθηκε πολύ, πάρα πολύ έδαφος και αέρας στην ψηφιακή μεσολάβηση τις τελευταίες δεκαετίες· δουλεύτηκε απ’ τα κάτω πάρα πολλή αποξένωση· δεν ήταν δυνατόν να μείνουν ανεκμετάλλευτες τέτοιες ευκαιρίες! Είναι “κεφάλαιο”!!!

Αυτή είναι η ιστορική, καπιταλιστική διαφορά της «πανδημίας του covid-19» εν έτει 2019 – 2020 σε σχέση με την «πανδημία της γρίπης των πτηνών» (2003 – 2004) ή ακόμα και σε σχέση με την «πανδημία της γρίπης των χοίρων» (2009 – 2010), παρότι και στις δύο γριπο-περιπτώσεις χρησιμοποιήθηκαν ακριβώς τα ίδια ιδεολογικά όπλα (και οι ίδιοι «ειδικοί») για την μαζική παραγωγή υγιεινιστικού τρόμου: η «κοινωνικοποίηση» ορισμένων τεχνολογικών πλευρών του καπιταλισμού έχει προχωρήσει τώρα, στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, όπως απ’ την άλλη πλευρά έχουν προχωρήσει δύο πράγματα. Η ίδια η τεχνολογική βάση της καπιταλιστικής συσσώρευσης / εκμετάλλευσης (π.χ.: γενικευμένη datοποίηση, big data, κλπ) και η «συγκέντρωση κεφαλαίου» σε πολλούς τομείς (cloud, internet of things, κλπ).

Είναι ολέθριο το γεγονός ότι στα μυαλά της συντριπτικής πλειοψηφίας των ανθρώπινων κεφαλιών η «υγιεινιστική κρίση» του covid-19 διαχωρίστηκε απ’ την στοιχειώδη επίγνωση της πολύ γενικότερης (καπιταλιστικής) κρίσης / αναδιαρθρωσης! Είναι, για παράδειγμα, προφανές (και η ασταμάτητη μηχανή το υποστηρίζει όχι επειδή είναι «γιατρός» ή «ειδικός», αλλά επειδή είναι υπεραρκετή η κοινή λογική) ότι η παραγωγή, η διαχείριση και η εμπέδωση του Μεγάλου Υγιεινιστικού Φόβου δεν πρόκειται να βελτιώσει σε τίποτα την «υγεία» κανενός πληθυσμού! Το αντίθετο, ακριβώς, θα συμβεί· συμβαίνει ήδη: θα αρρωστήσει ακόμα περισσότερο και χειρότερα τον κόσμο! Διαφορετικά τι στο διάολο θα έκαναν τα αφεντικά και οι λακέδες της health industry 4.0; Θα πούλαγαν κάστανα και χαρτομάντηλα στους δρόμους;

(Θα σας έκανε, άραγε, εντύπωση αν μαθαίνατε ότι βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη από διάφορες μεριές μελέτες, έρευνες, πίνακες και κατηγοριοποιήσεις «μολυσματικής επικινδυνότητας» εργασιακών αντικειμένων ανάλογα με την άμεση, φυσική «κοινωνική συνάφεια» κάθε δουλειάς αλλά, φυσικά, και τον μισθό; Ποιά είναι, λέτε, η χρησιμότητα τέτοιων «πνευματικών κόπων» των στατιστικολόγων – με την βοήθεια μηχανών πάντα – ε; Να προστατευτούν τα κέφια σας ή να οργανωθεί ακόμα καλύτερα και σε βάθος χρόνου η εργασιακή αναδιάρθρωση και με όρους health data; Νομίζετε ότι οι επιδημίες και οι πανδημίες θα θεωρηθούν «επαγγελματικές ασθένειες» ή «εργατικά ατυχήματα»;)

(φωτογραφία: Μετάφραση για όσους / όσες θα είχαν πάρει proficiency αλλά δεν συμπάθησαν την «αγγλικού».

Η αναλογία με την αντιτρομοκρατία είναι χρήσιμη επειδή δείχνει την κατεύθυνση της κίνησης της πολιτικής για την πανδημία. Φαντάσου ότι εντοπίζεται ένας νέος ασθενής με κορονοϊό. Μόλις αυτός ή αυτή προκύψουν θετικοί, η κυβέρνηση χρησιμοποιεί τα δεδομένα των κινητών για να εντοπίσει οποιονδήποτε αυτός ή αυτή συνάντησε από κοντά, ίσως εστιάζοντας στις περιπτώσεις που η άμεση επαφή κράτησε παραπάνω από λίγα λεπτά. Το σήμα του κινητού σου μπορεί στη συνέχεια να χρησιμοποιηθεί για την επιβολή μέτρων αποκλεισμού. Βγες απ’ το διαμέρισμά σου και οι αρχές θα το μάθουν. Άσε το τηλέφωνο στο σπίτι και θα σου τηλεφωνήσουν. Βγάλε την μπαταρία και ένα περιπολικό θα είναι έξω απ’ την πόρτα σου σε λίγα λεπτά…

Αναλογία με τον “πόλεμο κατά της τρομοκρατίας” είπατε; Fuck!!! Κάτι σαν “δίδυμοι πύργοι” ή “μπατακλάν” ας πούμε; Ξανά fuck! Πώς και δεν την πρόσεξε αυτήν την αναλογία το πλήθος των εξαίσιων θυμάτων της ιδεολογίας;)

Εργασιακή αναδιάρθρωση (1)

Πέμπτη 16 Απρίλη. Το Μυτιληνιό «κλάξον» (έντυπο δρόμου και blog) έγραφε πριν δυο μέρες:

“Οι συγκομιδές έχουν πάει καλά και οι προοπτικές για τις βασικές καλλιέργειες είναι πολλά υποσχόμενες, αλλά η έλλειψη εργατών γης που προκλήθηκε από την κρίση του ιού (σ.σ. κλείσιμο των συνόρων) και οι κινήσεις των κυβερνήσεων προς τον προστατευτισμό – με δασμούς και απαγορεύσεις εξαγωγών – σημαίνει ότι στις επόμενες εβδομάδες θα μπορούσαν να εμφανιστούν προβλήματα”. Τάδε έφη στον Guardian ο Μάξιμο Τορέρο, οικονομολόγος του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών. Στη συνολικότερη πολεμική ρητορική λόγω covid-19 προστίθενται από τον γάλλο υπουργό γεωργίας όροι όπως “σκιώδης στρατός” για τους απαραίτητους πια εργάτες γης. Με τα σύνορα κλειστά αυτούς τους κρίσιμους μήνες παραγωγής οι ευρω-παραγωγοί και τα κράτη τους βρίσκουν τη λύση στους “σκιώδεις στρατιώτες”, τους μετανάστες/πρόσφυγες. Οι άνθρωποι με στοιχειώδη λογική έχουν προ καιρού αναγνωρίσει πως η μετανάστευση ιστορικά αποτέλεσε ευλογία για τους τόπους υποδοχής. Από την άλλη, τα καθάρματα των τσιφλικιών ήξεραν πάντα πώς να ξεζουμίζουν και οι κλακαδόροι τους πώς να στήνουν ανθρωποκυνηγητά. Μέχρι βέβαια να σφίξουν οι κώλοι… Πάμε για λίγους αριθμούς όπως τους αλιεύσαμε στην εφσυν:

“Η Ισπανία, η οποία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας οπωροκηπευτικών στην Ε.Ε., αισθάνεται ήδη τον αντίκτυπο με τους περιορισμούς για την καταπολέμησή της πανδημίας να επηρεάζουν κάθε περιοχή της χώρας. Για παράδειγμα, στην Ουέλβα, στην περιφέρεια της Ανδαλουσίας, έφτασαν μόνο 7.000 από τους 19.000 Μαροκινούς εργάτες που καταφτάνουν κανονικά, πριν το Μαρόκο κλείσει τα σύνορά του. Στην Ιταλία η ανάγκη είναι ακόμη μεγαλύτερη. Περίπου το 90% των εργαζομένων στη γεωργία είναι εποχικοί, η πλειοψηφία τους από τη Ρουμανία. Ο πρόεδρος της Ιταλικής γεωργικής ένωσης Confagricoltura, ανέφερε ότι ο κλάδος χρειάζεται 250.000 εργάτες για να κάνουν τις εαρινές και καλοκαιρινές συγκομιδές και να συντηρήσουν τους αμπελώνες. Η Ιταλίδα υπουργός Γεωργίας ζητά από τους  άνεργους να βοηθήσουν τους αγρότες. Και, παραβλέποντας την αντιμεταναστευτική πολιτική της χώρας, εξήγγειλε ότι θα εκδίδονται άδειες εργασίας για αιτούντες άσυλο μετανάστες. «Εκείνοι που δεν έχουν άδεια παραμονής, αλλά που έχουν εργαστεί ίσως στις καλλιέργειες, πρέπει να νομιμοποιηθούν», δήλωσε”.

“Στο γαλλικό νομό Σεν-ε-Μαρν, στα ανατολικά του Παρισιού, περίπου 70 άτομα από πέντε καταφύγια μεταναστών και αιτούντων άσυλο ανταποκρίθηκαν στην έκκληση της  νομαρχίας για τη συγκομιδή μούρων και σπαραγγιών. Θα λάβουν συμβάσεις εργασίας και τουλάχιστον τον κατώτατο μισθό. Ωστόσο, ορισμένοι υποστηρικτές των προσφύγων κάνουν λόγο για «σύγχρονη δουλεία», ενώ ακροδεξιοί διαμαρτύρονται για την παρουσία τους στη Γαλλία”… “Στη Βρετανία οι καλλιεργητές, που βασίζονται σε εποχικούς εργαζόμενους για να συλλέξουν, να συσκευάσουν και να αξιολογήσουν τα φρούτα και τα λαχανικά φοβούνται ότι θα υπάρξει έλλειμμα έως και 80.000 εργαζόμενων στην κρίσιμη στιγμή των συγκομιδών που θα αφήσει τις καλλιέργειες να σαπίσουν. Οι περιορισμοί που ισχύουν λόγω του ιού είναι πιθανό να εμποδίσουν πολλούς από τους 60.000 εποχικούς εργάτες που πηγαίνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο κάθε χρόνο για να δουλέψουν σε αγροκτήματα”.

Εργασιακή αναδιάρθρωση (2)

Πέμπτη 16 Απρίλη. Εννοείται ότι υπάρχει και η ελληνική εκδοχή «έλλειψης εργατικών χεριών» λόγω covid-19. Το «κλάξον» συνεχίζει:

“Οι ανάγκες μας για εργατικά χέρια ξεκινάνε από τον Μάιο που έχουμε τα αραιώματα του ροδάκινου.Τον Μάιο ωριμάζουν και τα κεράσια. Η Πέλλα έχει περίπου το 65% της εθνικής καλλιέργειας κερασιού. Η κεντρική Μακεδονία έχει περίπου το 53% της εθνικής καλλιέργειας στο βερίκοκο. Το καλοκαίρι έχουμε τη συγκομιδή ροδάκινου, κερασιών, βερίκοκων και δαμάσκηνων. Όλες αυτές οι εργασίες απαιτούν 7.000-10.000 ανθρώπους”… “Μέχρι πέρσι αυτές οι ανάγκες καλύπτονταν από την Αλβανία κατά 90%. Επειδή όμως έκλεισαν τα σύνορα, δεν μπορούμε να φέρουμε Αλβανούς εργάτες που έρχονταν με τουριστική βίζα, μπορούσαν δηλαδή να εισέλθουν νόμιμα στην Ελλάδα, όχι όμως και να εργαστούν, οπότε δούλευαν παράνομα. Έτσι, οι αγρότες δεν μπορούσαμε να εμφανίσουμε νόμιμα τη δαπάνη αυτή ώστε να εκπέσει από τα έσοδά μας, ενώ τα κρατικά ταμεία δεν πληρώνονταν το εργόσημο”. Αυτά δήλωνε την Κυριακή 12 Απριλίου στην εφημερίδα documento ο Χρήστος Γιαννακάκης, πρόεδρος της κοινοπραξίας Συνεταιριστικών Ομάδων Παραγωγών Ημαθίας και πρόεδρος της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Φρούτων-Πυρηνόκαρπων και Αχλαδιών.

“Οι μετανάστες εργάτες γης συγκομίζουν τα προϊόντα μας σε συντριπτικό ποσοστό, περισσότερο από 80%. Υπάρχει ένας μήνας περιθώριο, αλλά το υπουργείο δεν έχει ξεκαθαρίσει τί θα κάνει”. Στην ίδια εφημερίδα, τη ίδια μέρα, ο Δημήτρης Τερζής, Διευθυντής Οργάνωσης παραγωγών Φλαμουριάς.

“Πολύ μεγάλο κομμάτι της παραγωγής θα χαθεί. Δεν θα υπάρχουν καρποί ούτε για την αγορά ούτε για τις κονσερβοποιίες. Αν δεν έρθουν οι μετανάστες, δεν θα μπορέσουμε να περιποιηθούμε περισσότερο από το 30% των χωραφιών. Μιλάμε για θεαματική μείωση της παραγωγής, που αποτιμάται σε αντίστοιχο οικονομικό κόστος. Το αργότερο μέχρι αρχές Μαΐου πρέπει να δρομολογηθεί μια λύση”… “Κάναμε διαδικασίες για να δουλέψουν αιτούντες άσυλο, όμως δεν βλέπω ανταπόκριση. Είναι σημαντικό να ενσωματώσουμε αυτούς τους ανθρώπους, να εργάζονται, να έχουν κανονικό εισόδημα. Άλλωστε ο αριθμός των Αλβανών και των Βούλγαρων περιορίζεται, είτε γιατί βελτιώθηκε το βιοτικό τους επίπεδο είτε επειδή πολλοί πάνε στη δυτική ευρώπη. Οι αιτούντες άσυλο μπορούν να βοηθήσουν την παραγωγική προσπάθεια και παράλληλα να μη διαβιούν αποκλεισμένοι σε αυτές τις συνθήκες”. Κώστας Αποστόλου, πρόεδρος της Ένωσης Κονσερβοποιών Ελλάδας.

Ξαφνικά (ή όχι και τόσο…) τα ντόπια αγρο-αφεντικά (η «μικρομεσαία αγροτιά» που λένε κάποιοι…) αρχίΖουν τις «αγάπες» με τους αιχμάλωτους στα στρατόπεδα μετανάστες και πρόσφυγες. Αρκεί, φυσικά, να είναι εργατικοί και λιτοδίαιτοι.

Σε κάθε περίπτωση μια τέτοια «λύση» (έστω και «προσωρινή», για φέτος), μαφιόζικη 100%, δεν είναι η μοναδική. Αντιστοιχεί σ’ έναν καπιταλισμό έντασης εργασίας που έχει συντηρηθεί, σε διάφορους τομείς του, επί 3 δεκαετίες με πολιτικά απαγορευμένους εργάτες και εργάτριες. Αλλά στον επόμενο γύρο του παγκόσμιου καταμερισμού εξουσίας, μ’ αυτά του τα χαρακτηριστικά του, θα κάθεται στο τελευταίο βαγόνι / καρότσα.

Αλλού προσπαθούν να διαχειριστούν αλλιώς το ζήτημα…