Νευράκια στην Ουάσιγκτον

Δευτέρα 6 Μάη. Το ψόφιο κουνάβι δήλωσε ότι θα επιβάλλει νέους δασμούς στις κινεζικές εισαγωγές στις ηπα – τις παραμονές της άφιξης στην Ουάσιγκτον της αντιπροσωπείας του Πεκίνου που κάνει τις «εμπορικές» διαπραγματεύσεις. Επειδή (λέει το ψόφιο κουνάβι) ο καιρός περνάει και συμφωνία (δηλαδή υποχώρηση του Πεκίνου) δεν βλέπει.

Από μια άποψη θα μπορούσε να είναι και ιατρική συνταγή προς το ψόφιο κουνάβι: πότε πότε να ξεϊδρώνει απ’ τις αναγνωρίσεις του Guaido, των “επαναστάσεων” και των “απελευθερώσεών” του, κοιτώντας μακριά στον ορίζοντα. Έστω για να ξεπιάνεται απ’ τις δουλειές στην “πίσω αυλή”… Απ’ την άλλη μεριά, αν η οικονομική ισχύς στον ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό έχει αξία (δεν έχει;) τότε το μαγαζί του οποίου είναι η τωρινή βιτρίνα έχει χάσει· όσο κι αν βρυχάται ο ίδιος πίσω απ’ το αλεξίσφαιρο γυαλί.

Το Πεκίνο επιδεικνύει μια μοναδική στα διεθνή καπιταλιστικά χρονικά ικανότητα οικονομικής επέλασης σαν καταιγίδα – χωρίς να έχει προηγηθεί πόλεμος που τον κέρδισε…. Η αγγλοαυστραλιανή πολυεθνική εταιρεία ορυχείων και επεξεργασίας μετάλλων BHP Billiton υπολόγισε ότι το 2023 «οι δρόμοι του μεταξιού» θα υλοποιούν παγκόσμια επενδυτικά project αξίας 1,3 τρισεκατομυρίου δολαρίων. Τότε (το 2023) θα έχουν περάσει μόλις δέκα χρόνια απ’ την επίσημη αναγγελία του σχεδίου. Εν τω μεταξύ εκατόν τριάντα ένα (131) κράτη και εικοσιεννιά (29) διεθνείς οργανισμοί έχουν δηλώσει ήδη την συμμετοχή τους σ’ αυτό που μοιάζει να είναι ένα «παγκόσμιο σχέδιο Μάρσαλ» – με δυο διαφορές. Πρώτον είναι κινεζικής έμπνευσης, σχεδιασμού και προώθησης· και δεύτερον αφήνει έξω (και στην γωνία) την εθνική επικράτεια του ψοφιοκουναβιστάν.

Σε όσους αρέσουν λίγο πιο βαθιές προσεγγίσεις (η ασταμάτητη μηχανή είναι ανάμεσά τους) πρόκειται για τον Κεϋνσιανισμό στον 21ο αιώνα! Με όλα τα εντυπωσιακά «υπέρ» του διογκωμένα μονομιάς· με τα εξίσου εντυπωσιακά «κατά» να περιμένουν στη στροφή. Πράγματι, οι «δρόμοι του μεταξιού» φέρνουν καπιταλιστική ανάπτυξη σε πάμπολλα μέρη του πλανήτη, και ειδικά σ’ αυτή τη ζώνη του που κάποτε ονομαζόταν «νότος» (λίγο πιο διευρυμένα απ’ την στενή γεωγραφική έννοια της λέξης). Όμως είναι αδύνατο να υπάρξει σχετικά μακρόχρονη καπιταλιστική ανάπτυξη χωρίς καταστροφή! Ακόμα και ο ίδιος ο Κέυνς το έβλεπε μπροστά του στα ’30s…

Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς: Έτσι θα έρθει η επί γης ειρήνη; Αν όλος ο πλανήτης γίνει μέρος της αυτοκρατορίας των Χαν; Όχι μόνο αυτό θα ήταν αδύνατο ακόμα και πριν ένα αιώνα, πολύ περισσότερο τώρα, με την μέση παραγωγικότητα της εργασίας να έχει εκτοξευτεί· έτσι ώστε χωρίς διαρκείς καταστροφές να γίνεται αδύνατη η παρατεταμένη αξιοποίηση του κεφαλαίου. Αλλά, επιπλέον, υπάρχουν ήδη χαμένοι σ’ αυτήν την διαδικασία: για πολλούς και διάφορους λόγους τα ιστορικά ιμπεριαλιστικά κράτη της «δύσης» (δηλαδή οι ηγεμονικές ελίτ) είναι αδύνατο να δεχτούν να μετατραπούν σε “κινεζικές επαρχίες” από πολιτική άποψη.

Αυτοί, πάντως, είναι οι πραγματικοί συσχετισμοί δύναμης ενώπιον των οποίων το ψοφιοκουναβιστάν εκτοξεύει απειλές ακόμα πιο μάταιες απ’ αυτές που πετάει προς την μεριά του Καράκας. Οι δέκα μήνες διαπραγματεύσεων με το Πεκίνο που στο ψόφιο κουνάβι φαίνονται «πολύς καιρός» είναι πράγματι τέτοιος, αλλά όχι για τις τρίχες της κεφαλής του. (Κάποιος, όμως, θα πρέπει να του θυμήσει ότι απέναντι στην Πγιονγκγιάνγκ λέει, σαν εξυπνάδα, “δεν βιαζόμαστε”…)

Είναι «πολύς καιρός» επειδή ο κινεζικός καπιταλισμός επεκτείνει διαρκώς την επιρροή του. Μέσα σ’ αυτούς τους 10 μήνες το Πεκίνο εξασφάλισε οικονομικά deal πολλών καρατίων στην ιταλία (συμπεριλαμβανόμενου του Παλέρμο, για να μην ξεχνιόμαστε) και στη γαλλία· έκλεισε νέες δουλειές στην αφρική· εξασφάλισε την εμπορική συνεργασία της ε.ε. σαν σύνολο και κομματιαστά· ύστερα έκανε κι ένα ραντεβού μαμμούθ στο Πεκίνο των συνεταίρων στα project του. Απ’ την άλλη το ψοφιοκουναβιστάν στο ίδιο διάστημα των 10 μηνών επέβαλε καινούργιες κυρώσεις στο ιράν και στη ρωσία, “χάρισε” τα υψώματα του Golan στο συμμαχικό ισραήλ, συμβούλεψε το Λονδίνο να σηκωθεί να φύγει απ’ την ε.ε. ακόμα και χωρίς σώβρακα, απείλησε την ε.ε. με έξτρα κυρώσεις – και έχει μπλέξει στην Καραϊβική.

Εντάξει. Εξακολουθεί να έχει ένα τεράστιο πυρηνικό οπλοστάσιο. Αν δεν κάνουμε λάθος ωστόσο ήταν ο Ναπολέοντας που είχε σοφά παρατηρήσει ότι δεν μπορείς να κρατήσεις την ηγεμονία σου καθισμένος πάνω σε λόγχες (τα ντουφέκια τότε ήταν εμπροσθογεμή, δηλαδή έριχναν μία και μετά έπρεπε να ξαναγεμίσουν, οπότε είχαν και λόγχες πιασμένες στην κάνη για να δουλεύουν σαν σπαθιά).

Θα κρατήσει το ψοφιοκουναβιστάν την ηγεμονία του με καθισμένους τους άρχοντές του πάνω σε πυρηνικές κεφαλές; Με λόγχες ή χωρίς;

Χαμόγελα στο Καράκας

Δευτέρα 6 Μάη. Η διαρροή του πρωτότυπου του σχεδίου της «αμερικανικής διοίκησης του νότου» (southcom) σίγουρα θα γιορτάζεται ήδη απ’ το καθεστώς Μαδούρο. Πρώτ’ απ’ όλα για την ημερομηνία του εξώφυλλου: 23 Φλεβάρη 2018… Ύστερα από 15 μήνες η «ανατροπή της δικτατορίας στη βενεζουέλα» όχι μόνο έχει αποτύχει παταγωδώς… αλλά και η απογοήτευση για την αποτυχία είναι τέτοια που έχουν ξεσπάσει ήδη οι πρώτοι (σοβαροί) καυγάδες στο ψοφιοκουναβιστάν – για την συνέχεια. Καθόλου πρωτότυπο, όλοι το ξέρουν: η νίκη έχει πολλούς πατεράδες, αλλά η ήττα είναι ορφανή.

Δεν είναι, όμως, μόνο η ημερομηνία. Η επίσημη απόδειξη της ύπαρξης στρατιωτικών αμερικανικών σχεδίων για πραξικόπημα στη βενεζουέλα εδώ και πάνω από ένα χρόνο ενισχύει θεαματικά το καθεστώς Μαδούρο (σίγουρα τους οπαδούς του!) και αποδυναμώνει εντελώς τους καουμπόυδες τύπου Guaido, Lopez και σία. Η διαρροή είναι το τελευταίο καρφί στο φέρετρο μιας ιμπεριαλιστικής απόπειρας που είχε ήδη αποτύχει (και μάλιστα σε δόσεις) οικτρά. Τι ειρωνεία όμως, ε; Να αποδεικνύεσαι ο καλύτερος υποστηρικτής του δηλωμένου εχθρού σου!!!

Κι εκεί είναι τώρα το πρόβλημα. Είναι αυτή μια ήττα που η Ουάσιγκτον μπορεί να παραδεχτεί, να χωνέψει έστω και σιωπηλά – χωρίς να κόψουν κάτι Bolton, κάτι Abrams και κάτι Pompeo (ο special one plus στους «3» της περιοχής μας, για να μην ξεχνιόμαστε…) τις φλέβες τους; Όχι, δεν γίνεται.

Το Καράκας (και το ομώνυμο μπλοκ σύμφωνα με την ορολογία της ασταμάτητης μηχανής) αντιμετώπισε μεν με επιτυχία το έλασσον (τις μαριονέτες) – τώρα όμως βρίσκεται απέναντι στο μείζον. Τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό χωρίς proxies. Απευθείας. Η κοινή λογική λέει ότι η Ουάσιγκτον θα μαζευτεί. Αλλά σε τέτοιες περιπτώσεις δεν ισχύει υποχρεωτικά αυτή η ρημάδα η κοινή… (Αν ίσχυε; Αν ίσχυε το 3ο ράιχ δεν θα είχε τσακιστεί στο Στάλιγκραντ…)

Είναι γι’ αυτό που ο ρώσος υπ.εξ. Lavrov λέει σε όλους τους τόνους (με διπλωματική φρασεολογία…) στην Ουάσιγκτον «μην τολμήσετε να…»;

Επάγγελμα; Διαδηλωτής…

Κυριακή 5 Μάη. Αν τολμάτε να μην έρθετε στη διαδήλωση της 18ης Μάη φροντίστε τουλάχιστον να στείλετε κάποιον άλλον / κάποια άλλη στο πόδι σας. Προτιμάμε εσάς, αλλά αφού «έχετε άλλες δουλειές», «άλλες προτεραιότητες» (και λοιπές χιλιοειπωμένες δικαιολογίες των καμουφλαρισμένων συντηρητικών…) ακολουθείστε τουλάχιστον τις ευκολίες της εποχής. Προσέξτε, για να μην ξαναδηλώσετε άγνοια:

Το Wistand είναι το εργαλείο που σας επιτρέπει να πληρώσετε φυσικά πρόσωπα, τα οποία εμείς ονομάζουμε «αγγελιοφόρους» [σ.σ.: κι εμείς «μισθοφόρους»…] για να σας εκπροσωπούν στις διαμαρτυρίες στις οποίες δεν μπορείτε να παραβρεθείτε. Μπορείτε επίσης να συνεισφέρετε οικονομικά στην πλατφόρμα του site μας, και τα ποσά που συλλέγονται διατίθενται για την πληρωμή των «αγγελιοφόρων» στις διαμαρτυρίες που έχετε συμμετάσχει [σ.σ.: έχουν συμμετάσχει πληρωμένοι από εσάς…], όπως επίσης και για τη δημιουργία t-shirt, καπέλων ή πανό ώστε η διαμαρτυρία σας να πετυχαίνει το μάξιμουμ ορατότητας…

… Αφού γίνει η παραγγελία σας, θα έχετε πρόσβαση μέσω του προσωπικού σας προφίλ σε μια υπηρεσία γεω-εντοπισμού, προκειμένου να παρακολουθείτε λεπτομερώς τις κινήσεις του αγγελιοφόρου κατά τη διάρκεια της διαμαρτυρίας. Θα έχετε επίσης πρόσφβαση σε μια υπηρεσία αυτόματων μηνυμάτων, μέσω της οποίας θα μπορείτε να επικοινωνείτε με τον αγγελιοφόρο σας, και να δέχεστε φωτογραφίες και βίντεο από την διαμαρτυρία, τα οποία και θα μπορείτε να μοιραστείτε στη συνέχεια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. [σ.σ.: όχι λέγοντας «έστειλα τον αντικαταστάτη μου» αλλά «ήμουν κι εγώ εκεί»…]

Το Wistand ξαναδίνει φωνή στη σιωπηλή πλειοψηφία που συχνά απέχει από τα μεγάλα πολιτικά κινήματα.

Το Wistand είναι μια γαλλική εταιρία που πληρώνει φόρους στη Γαλλία. Παίρνουμε προμήθεια 20% σε κάθε συναλλαγή με πλήρη διαφάνεια για να σας εγγυηθούμε μια υπηρεσία ποιότητας, διαβεβαιώνοντάς σας ότι θα μεταφέρουμε το μήνυμά σας όσο καλύτερα γίνεται.

Επιλέγοντας την Wistand, εξασφαλίζετε επίσης ένα εισόδημα σε αυτούς τους εργαζόμενους που συχνά δεν έχουν αρκετά προσόντα, διευρύνοντας την ίδια στιγμή τον πολιτικό τους ορίζοντα, δίνοντας τους την ευκαιρία να συμμετέχουν σε διαμαρτυρίες που εσείς θεωρείτε πολύτιμες…

Δεν καταλάβατε λόγω έκπληξης, ή κάνετε ότι δεν καταλάβατε; Η γαλλική Wistand είναι η πρώτη παγκόσμια (απ’ όσο ξέρουμε) «πλατφόρμα ενοικίασης διαδηλωτών»! Κάτι σαν “κινηματική uber”! Δεν μπορείς να πας εκεί αν και θα ήθελες; Μήπως μπορείς αλλά δεν θες; Ο.Κ.! Στο κάτω κάτω (όπως λέει και η Wistand) το να είναι κανείς «ενεργός πολίτης» με την παλιά, «φυσική» έννοια, έχει ένα κάποιο κόστος. Μπορεί να χάσεις τον ύπνο σου, ένα μεροκάματο ή κάποιον πελάτη, έχεις έξοδα μετακίνησης… (μπορεί να φας και καμμιά πλαστική σφαίρα…).

Συνεπώς, αν το δεις ορθολογικά, συμφέρει: πληρώνεις κάποιον άλλο να πάει στη θέση σου. Αυτός θα πάρει 15 ευρώ την ώρα, η εταιρεία ενοικίασης άλλα 5 – λογικές τιμές! Η εταιρεία λέει ότι ο κάθε πελάτης μπορεί να νοικιάσει μόνο έναν «αγγελιοφόρο» (αντικαταστάτη), αλλά αυτά τα κόλπα είναι παλιά και γνωστά: λέτε και στους φίλους σας, ακόμα και τους άσχετους, να σας κάνουν τη χάρη να στείλουν από έναν «αγγελιοφόρο» – με τα έξοδα δικά σας… Στην προοπτική των πραγμάτων θα μπορείτε να έχετε το δικό σας μπλοκ («αγγελιοφόρων»…) και, γιατί όχι, αν το πορτοφόλι σας το σηκώνει, την ολoδική σας διαδήλωση… (Με κάποια έκπτωση στην τιμή, υποθέτουμε. Γίνονται καλύτερες συμφωνίες στη «χοντρική»…)

Πριν ακριβώς 9 χρόνια είδαμε στα μέρη μας αρκετές εκατοντάδες πληρωμένους διαδηλωτές (κι ανάμεσά τους κάποιους δολοφόνους) – αλλά δεν ήταν «αγγελιοφόροι» / αντικαταστάτες… Ήταν της «παλιάς σχολής»: εγκάθετοι… Τώρα η Wistand ανοίγει πράγματι έναν ακόμα δρόμο στη γνωστή postmodern γκάμα «πληρωμένης» υποκατάστασης. (Αν μη τι άλλο, εντυπωσιακός ο 21ος αιώνας!)

Και το κάνει η καλή start-up με την αρμόζουσα στην περίσταση «αισθητική»!

Το μέλλον είναι … στα χέρια σου; Ας μην είμαστε υπερβολικοί: το μέλλον είναι στην τσέπη σου και … στη μισθωτή εργασία! Ακόμα κι αν πρόκειται για “κινήματα”… Ακόμα κι αν πρόκειται για “δουλειά με το κομμάτι”…

(Η ασταμάτητη μηχανή είχε την απορία πως είναι δυνατόν τα “κίτρινα γιλέκα” να συνεχίζουν ρουτινιάρικα εδώ και πάνω από 6 μήνες, με μηδέν εξέλιξη στα πάντα. Στην οργάνωση, στους στόχους, στον “απολογισμό δράσης”… Τώρα σα να καταλαβαίνει: για κάποιους εργαζόμενους κατ’ αποκοπή, αυτά τα Σάββατα είναι το μεροκάματο της βδομάδας – δεν γίνεται και τίποτα άλλο….

Αν είναι έτσι, γιατί να σταματήσουν;)

Ψέμματα και κρυφτούλι

Κυριακή 5 Μάη. Με επίσημη ανεργία μόλις 4% ο αμερικανικός καπιταλισμός βρίσκεται στα καλύτερά του – έτσι δεν είναι; Πράγμα που σημαίνει ότι η ψοφιοκουναβική πολιτική αποδίδει…

Αλλά όχι. Όπως γίνεται παντού στον μεταμοντέρνο καπιταλιστικό κόσμο, έτσι και στο ψοφιοκουναβιστάν τα «νούμερα» μαγειρεύονται. Το χάσμα ανάμεσα στην καπιταλιστική πραγματικότητα και την εικονική προβολή της δεν λύνει, βέβαια, καμία απ’ τις δομικές αντινομίες του συστήματος. Εξασφαλίζει όμως αρκετή ομίχλη, κυρίως για να μην καταλαβαίνουν οι υποτελείς τι συμβαίνει.

Στην καταμέτρηση της ανεργίας γίνεται το γνωστό: οι «μακρόχρονα άνεργοι» (συμπεριλαμβανόμενων εκείνων που είτε παραιτούνται απ’ την αναζήτηση δουλειάς και την βγάζουν μόνο με τα επιδόματα και την όποια εγκληματική οικονομία, είτε περνάνε όπως όπως στην «άτυπη αγορά εργασίας») εξαιρούνται απ’ τις ανακοινώσεις περί ανεργίας. Πόσοι είναι αυτοί κι αυτές στις ηπα; Κρατηθείτε: περίπου 95 εκατομμύρια! Μαζί με τους επίσημα άνεργους (7 εκατομύρια) αυτοί που θα ορίζονταν επίσημα σαν πραγματικά άνεργοι στο ψοφιοκουναβιστάν φτάνουν τα 102 εκατομύρια. Σχεδόν το μισό των 206 εκατομυρίων ανδρών και γυναικών που είναι στις ηπα ικανοί / ικανές για εργασιακή εκμετάλλευση. Πολύ απλά: η ανεργία στο ψοφιοκουναβιστάν θα έπρεπε να λογαριάζεται σχεδόν στο 50% – αλλά η επίσημη δημαγωγία την παρουσιάζει μόλις σε 4%…

Η ανεργία, με όρους και κριτήρια καπιταλιστικά, λέγεται «υπο-αξιοποίηση ανθρώπινου κεφαλαίου». Ανεργία 50% σημαίνει (χοντρικά) πως τα αμερικανικά αφεντικά αποσπούν μόλις την μισή υπεραξία απ’ αυτήν που θα μπορούσαν σε συνθήκες πλήρους (ή σχεδόν πλήρους) «απασχόλησης». Προφανώς μεσολαβεί ένα καλό ποσοστό “μαύρης” εκμετάλλευσης, άγριας συσσώρευσης… Είναι τα κέρδη απ’ την “μαύρη” οικονομία και το οργανωμένο έγκλημα που εξισορροπούν την αναπόφευκτη μείωση των “λευκών” κερδών;

Ναι, αλλά όχι μόνον αυτό. Το κόλπο που γινόταν διεθνώς πριν το 2008 συνεχίζει και μετά: οι επιχειρήσεις λογαριάζουν στα «έσοδά» τους όχι μόνο εκείνα που προέρχονται από τις πωλήσεις τους αλλά και τα άλλα που προέρχονται απ’ τα χρηματιστήρια. Συνεπώς, ένα καλό παιχνίδι με τις μετοχές τους και τα πράγματα διορθώνονται. Ωστόσο ακόμα κι έτσι (και με τα αμερικανικά χρηματιστήρια να παριστάνουν ότι ο καπιταλισμός εκεί χαίρει άκρας υγείας…) επίσημες μειώσεις κερδών έχουν αρχίσει να ανακοινώνονται τους τελευταίους μήνες· από ονόματα σαν την exxon και την chevron – όχι τίποτα δευτερευάτζες.

Την πραγματικότητα του αμερικανικού καπιταλισμού την δείχνει, όμως, ακόμα καλύτερα, το μέγεθος των χρεών· επιχειρηματικών αλλά των απλών υπηκόων, μέσω πιστωτικών καρτών. Και τα δύο έχουν εκτοξευτεί στην προ του 2008 στρατόσφαιρα. Κι αυτά (συν μερικά άλλα, που είναι πιο εξειδικευμένα και τα παραλείπουμε) δείχνουν ότι οι ψοφιοκουναβικές μέθοδοι διάσωσης του αμερικανικού καπιταλισμού έχουν αποτύχει, και η κατάσταση από δομική άποψη βρίσκεται εκεί ακριβώς που βρισκόταν και πριν την κατάρρευση της Lehman Bros. Οι τράπεζες βρίσκονται πάντα στο κέντρο της δίνης της παρατεταμένης καπιταλιστικής κρίσης, και σ’ ότι αφορά μια επόμενη κατάρρευση εκείνο που απομένει δεν είναι το “αν” αλλά το “πότε”…

Με μία διαφορά: σε ένα πολύ περισσότερο πολεμοχαρές διεθνές περιβάλλον…

Αλήθειες και σύγκρουση

Κυριακή 5 Μάη. Είναι γνωστό πως οι «αναθεωρητές» εχθροί του ψοφιοκουναβιστάν, με την Μόσχα και το Πεκίνο στην κορυφή τους, «ξεφορτώνονται» τα δολάρια απ’ τα αποθεματικά τους (με πολύ πιο εντατικούς ρυθμούς η πρώτη) αντικαθιστώντας τα με χρυσό και άλλα νομίσματα – συμπεριλαμβανόμενου του γουάν. Ο σταθερός περιορισμός του διεθνούς κύκλου κυκλοφορίας του δολαρίου είναι η «απάντηση – με – οικονομικά – μέσα» στον οικονομικό πόλεμο μέσω «κυρώσεων» που έχει εξαπολύσει το ψοφιοκουναβιστάν.

Αυτό το αντίμετρο έχει μεγάλη σημασία σε συνθήκες μιας καινούργιας έκρηξης της μόνιμης κρίσης / αναδιάρθρωσης. Η αμερικανική κεντρική τράπεζα μπορεί μεν να τυπώνει δολάρια κατά βούληση· όμως εκείνο που έχει την ίδια σημασία με την «ποσότητα» ενός νομίσματος (ειδικά αν είναι διεθνούς χρήσης) είναι η «ποιότητά» του. Το δημόσιο χρέος των ηπα πλησιάζει το 110% του αεπ τους, και πρόκειται να αυξηθεί κι άλλο (λόγω των μαζικών στρατιωτικών εξοπλιστικών προγραμμάτων…). Ένα διεθνώς υποτιμημένο δολάριο (δηλαδή: ένα δολάριο του οποίου ο διεθνής κύκλος κυκλοφορίας θα έχει περιοριστεί κάτω από ένα όριο – το οποίο ομολογούμε ότι δεν ξέρουμε ποιο είναι ακριβώς) σημαίνει ένα δημόσιο χρέος που δεν μπορεί να αποπληρωθεί. Κοινώς: επίσημη χρεωκοπία…

Αυτά ας τα θεωρήσουμε (ακόμα) μελλοντικά ενδεχόμενα. Η πλαστογράφηση των στοιχείων της καπιταλιστικής «υγείας» είναι, όμως, η τωρινή πραγματικότητα. Το «μπορείς να κοροϊδέψεις πολλούς για πολύ καιρό, όχι όμως τους πάντες για πάντα» δείτε το, λοιπόν, όχι σαν σοφία. Αλλά σαν υποσημείωση στην πολιτική (καπιταλιστική) οικονομία του 21ου αιώνα: η «αποκάλυψη τώρα» δεν θα γίνει σαν «σκάνδαλο» αλλά πολύ πιο ηχηρά και αιματηρά…

Φασίστες και προσχήματα

Κυριακή 5 Μάη. O Jason Greenblatt είναι ειδικός σύμβουλος του ψόφιου κουναβιού για την μέση Ανατολή, φασίστας, και φανατικός υποστηρικτής του απαρτχάιντ ισραηλινού καθεστώτος. Είναι αυτός που μαζί με τον βασιλογαμπρό Kuschner έχουν φτιάξει και προωθούν το «deal του αιώνα», δηλαδή την ολοκλήρωση και επισημοποίηση του απαρτχάιντ στην Παλαιστίνη – με αντάλλαγμα «επενδύσεις» στα ελάχιστα παλαιστινιακά μπαντουστάν που θα απομείνουν σαν «ειδικές οικονομικές ζώνες»… Σκοπεύουν, δηλαδή, να αγοράσουν ό,τι περισσέψει έξω απ’ τα σύνορα του ισραηλινού ιμπεριαλισμού…

Λόγω θέσης λοιπόν, και καθόλου λόγω άποψης, ήταν αναγκασμένος να καταδικάσει τους ναζί ισραηλινούς των οποίων τις «απόψεις» δείξαμε πριν 2 μέρες. Φυσικά παρέλειψε το σημαντικότερο: ότι πρόκειται για συμμάχους του Netanyahou, έτοιμους να αναλάβουν το υπουργείο παιδείας. Παρέλειψε, επίσης, να προσέξει ότι ο Netanyahou δεν «καταδίκασε» τίποτα.

Μπορεί να στραβώσει η δουλειά με το υπουργείο παιδείας. Μπορεί να πάρουν κανά άλλο – ας πούμε το υπουργείο τουρισμού: προσφέρεται για τακτοποίηση υποχρεώσεων προς κυβερνοσυνεταίρους, έχει δοκιμαστεί κι αλλού… Έτσι κι αλλιώς όμως και οι απόψεις τους είναι παλιές και γνωστές, και έχουν ήδη πόστα μέσα στο ισραηλινό καθεστώς.

Όσο για το «deal του αιώνα» αυτές ακριβώς τις απόψεις υπηρετεί και κάνει πράξη…

(Επιμένετε πως αυτό που σας αναλογεί είναι η ιδιωτική, home, άφωνη «αγανάκτηση»;)

Η κατασκευή μιας αρρώστιας 1

Σάββατο 4 Μάη. … Ο όρος «κατανάλωση» έχει ρίζες τόσο αγγλικές όσο και γαλλικές. Με την αρχική μορφή του, το ρήμα καταναλώνω (consume) είχε την έννοια του καταστρέφω, λεηλατώ, υποτάσσω, εξαντλώ. Είναι μια λέξη εμποτισμένη με βία και μέχρι τον 20ο αιώνα είχε μόνο αρνητικές συνεκδοχές. Έως και τη δεκαετία του 1920 ακόμη, ο κόσμος τη χρησιμοποιούσε όταν αναφερόταν στη σοβαρότερη ασθένεια εκείνης της εποχής: τη φυματίωση…

Αυτό σημειώνει στις πρώτες σελίδες ενός βιβλίου γραμμένου πριν σχεδόν 25 χρόνια ο Jeremy Rifkin. Η γενεαλογία μιας «συνθήκης» (της κατανάλωσης) που έγινε τόσο κεντρική καπιταλιστικά εδώ και έναν αιώνα ώστε να βρίσκεται σήμερα στο πιο «κορυφαίο» σημείο της, αυτό της (μαζικής) αυτο-κατανάλωσης, θα μπορούσε ίσως να βοηθήσει (όχι αυτόματα ωστόσο!) στο ξεμπέρδεμα διάφορων «κόμπων» που βασανίζουν εκατομμύρια υπηκόους.

Ο Rifkin συνεχίζει την εξιστόρησή του:

… Το φαινόμενο της μαζικής κατανάλωσης δεν ήταν ούτε τυχαίο ούτε θεωρήθηκε ποτέ σαν το αναπόφευκτο παράγωγο μιας αχόρταγης ανθρώπινης φύσης. Κάθε άλλο. Στις αρχές του 20ου αιώνα, οι οικονομολόγοι παρατήρησαν ότι οι περισσότεροι εργαζόμενοι προτιμούσαν να κερδίζουν αρκετά για να καλύπτουν τις βασικές ανάγκες τους και να απολαμβάνουν κάποιες μικρές ανέσεις και περισσότερο ελεύθερο χρόνο παρά να εργάζονται υπερωρίες και να αυξάνουν το εισόδημά τους… Το γεγονός ότι οι άνθρωποι προτιμούσαν να έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο από το να εργάζονται περισσότερες ώρες αποτέλεσε ένα από τα βασικά προβλήματα των επιχειρηματιών, που έβλεπαν τα προϊόντα τους να συσσωρεύονται σε εργοστάσια και αποθήκες…

… Απο πολύ νωρίς οι μεγαλοεπιχειρηματίες συνειδητοποίησαν ότι για να μπορέσουν να κάνουν τους ανθρώπους να «θέλουν» πράγματα που ποτέ στο παρελθόν δεν είχαν αναζητήσει, θα έπρεπε να δημιουργήσουν τον «μη ικανοποιημένο καταναλωτή». Ο Τσαρλς Κέτερινγκ της Τζένεραλ Μότορς ήταν από τους πρώτους που κήρυξαν το νέο ευαγγέλιο κατανάλωσης. Η Τζένεραλ Μότορς είχε ήδη αρχίσει να παρουσιάζει κάθε χρόνο νέα μοντέλα αυτοκινήτων και ξεκίνησε μια τεράστια διαφημιστική εκστρατεία, στόχος της οποίας ήταν να κάνει τους αγοραστές να μη μένουν ευχαριστημένοι με το αυτοκίνητο που είχαν στην κατοχή τους. «Το μυστικό της οικονομικής ευμάρειας», έλεγε ο Κέτερινγκ, «είναι η οργανωμένη δημιουργία της μη ικανοποίησης»…

Ωμό; Ναι. Η οργανωμένη δημιουργία της μη ικανοποίησης, η οργανωμένη δημιουργία δηλαδή μιας «διαρκούς, ισόβιας έλλειψης», ενός διαρκούς, ισόβιου κενού ευχαρίστησης, και μάλιστα όχι ενός συγκεκριμένου κενού, όχι μιας συγκεκριμμένης έλλειψης, αλλά μιας «αφηρημένης μη ικανοποίησης», που να αλλάζει μορφές και να παραμένει πάντα απροσδιόριστη, έχει ήδη έναν αιώνα πετυχημένης καπιταλιστικής ιστορίας!

Η κατασκευή μιας αρρώστιας 2

Σάββατο 4 Μάη. Μετά από έναν αιώνα μοιάζει ίσως δύσκολο να συνειδητοποιηθεί σήμερα το βάθος και η ένταση των μαζικών αλλαγών («ψυχολογικών»; «συναισθηματικών»; «οντολογικών»; – πείτε τις όπως θέλετε) που έφερε και ξανάφερε και διαρκώς ξαναφέρνει η «οργανωμένη δημιουργία της μη ικανοποίησης». Έχουν γίνει ως τώρα 3 τουλάχιστον πραγματικές «επαναστάσεις» στην «οργανωμένη δημιουργία της μη ικανοποίησης». Η μία, η αρχική, στη δεκαετία του 1920. Η δεύτερη στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στα ‘80s. Η τρίτη στα ‘90s και στα ‘00s. Η τέταρτη έχει ξεκινήσει ήδη. Δεν υπάρχει κανένα «ιστορικό παράδοξο» στο ότι η αφηρημένη κενότητα κατακλύζει ξανά, με άγριο και βασανιστικό τρόπο, τα σώματα, τα μυαλά και τις καρδιές εκατοντάδων εκατομυρίων πρωτοκοσμικών υπηκόων αρρωσταίνοντάς τους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

Ο Rifkin αναφέρεται σε διάφορα παραδείγματα της πρώτης «καταναλωτικής επανάστασης». Να ένα:

… Πολλές εταιρείες αναζητούσαν νέους τρόπους για να αναπροσανατολίσουν την παραγωγή τους, προκειμένου να αυξήσουν τις πωλήσεις. Η κόκα κόλα εμφανίστηκε αρχικά στην αγορά σαν φάρμακο για τον πονοκέφαλο. Στη συνέχεια τη διοχέτευσαν ξανά στην αγορά σαν ένα λαοφιλές αναψυκτικό. Ο Έισα Κάντλερ, που αγόρασε την πατέντα σε αυτό το διάστημα από έναν φαρμακοποιό της Ατλάντας, έκανε τη σκέψη ότι «αυτοί που πάσχουν από χρόνιους πονοκεφάλους μπορεί να υποφέρουν μια φορά την εβδομάδα. Πολλοί παθαίνουν πονοκέφαλο μόνο μια φορά το χρόνο. Υπήρχε, όμως, μια άλλη φοβερή πάθηση που έπληττε τους ανθρώπους … καθημερινά … η οποία, έξι με οχτώ μήνες το χρόνο, μπορούσε να αντιμετωπιστεί και να ανακουφιστεί, για να επανεμφανιστεί σε λιγότερο από μια ώρα. Η ασθένεια αυτή ήταν η δίψα…

Αυτά τα έλεγε ο Κάντλερ μόλις το 1908. Το ότι σκόπευε να μετατρέψει την δίψα σε μια «ασθένεια», που θα «ανακουφίζεται για λίγο και θα επανεμφανίζεται σε λιγότερο από μια ώρα» θα μπορούσε να θεωρηθεί τρομακτικό – αλλά το πέτυχε! Όμως δεν θα μπορούσε να είναι μια μοναχική επιτυχία. Ήταν μία απ’ τις μορφές της μαζικής «οργανωμένης δημιουργίας της μη ικανοποίησης».

Ωστόσο προκύπτει ένα ερώτημα, για τότε και για τώρα: πώς είναι δυνατόν να γίνει «πειστική», «ελκυστική» ή έστω ανεκτή η μη ικανοποίηση;

Η κατασκευή μιας αρρώστιας 3

Σάββατο 4 Μάη. Η απάντηση στο ερώτημα είναι τερατωδώς απλή (και τόσο γνωστή ώστε να είναι, πια, κοινότοπη): η (καταναλωτική) μη ικανοποίηση έγινε (και γίνεται διαρκώς) «πειστική», «ελκυστική», ή έστω ανεκτή σαν υποτιθέμενη προστασία απέναντι στην απειλή του θανάτου! Μια ειδική μορφή θανάτου: του κοινωνικού θανάτου!

Τί είναι ο «κοινωνικός θάνατος» – ή, πιο σωστά, τί άρχισε να προβάλλεται (και να εμπεδώνεται σταδιακά) εδώ και έναν αιώνα σαν «αόριστος φόβος κοινωνικού θανάτου»; Η «κοινωνική περιθωριοποίηση» – ή, για να το πούμε με μεγαλύτερη ακρίβεια, «η απώλεια κοινωνικής αναγνωρισιμότητας και αποδοχής».

Συνεπώς, εδώ και 100 χρόνια, με ενδιάμεσες «εκτινάξεις» αυτής της διαδικασίας, η καπιταλιστική πραγματικότητα παράγει και αναπαράγει, παράγεται και αναπαράγεται, μέσα απ’ αυτήν την διαλεκτική (απο)σύνθεση: η μαζική αποδοχή της διαρκούς μη ικανοποίησης, η μαζική αποδοχή του (ανά εποχή) απροσδιόριστου («υπαρξιακού») κενού σαν προφύλαξη απέναντι στο ενδεχόμενο κοινωνικού θανάτου· απέναντι στην απειλή της κοινωνικής «μη αναγνωρισιμότητας» ή/και «μη αποδοχής».

Η πιο πρόσφατη και πασίγνωστη μορφή της επιτυχίας αυτού του εκβιασμού είναι τα «κοινωνικά δίκτυα»…. Η μηχανικά / εμπορικά μεσολαβημένη “κοινωνικότητα”…

Η κατασκευή μιας αρρώστιας 4

Σάββατο 4 Μάη. Η έννοια που στην απαρχή της ήταν εμποτισμένη με βία, η «ανάλωση» (: αυτό που σε τρώει από μέσα σου), έγινε συνηθισμένη κοινωνική κατάσταση. Εμποτισμένη με πολλαπλάσια βία – καπιταλιστικότατη πια.

Και ακριβώς επειδή τόσο η συνηθισμένη κοινωνική κατάσταση όσο και η πολλαπλάσια «εσωτερική και εξωτερική» βία της είναι καπιταλιστικότατες, κινήθηκαν εδώ και έναν αιώνα και κινούνται πάντα πάνω σε δύο ράγες. Απ’ την μια την κατά διαστήματα διαρκή πρόκληση κρίσεων «οικονομικού» χαρακτήρα. Απ’ την άλλη την διαρκή πρόκληση κρίσεων «υπαρξιακού» χαρακτήρα. Το ότι οι δεύτερες (και όχι οι πρώτες…) κρίσεις εμφανίζονται (δηλαδή: πουλιούνται) πάντα σαν «μυστηριώδεις» και «ψυχολογικές» είναι, απλά, η γνωστή άμυνα του συστήματος: ο αποπροσανατολισμός, η μυστικοποίηση…

Γράφει ο Rifkin για σχεδόν 100 χρόνια πριν:

… Το 1929, η μαζική ψυχολογία του καταναλωτισμού είχε πιάσει ρίζες στην Αμερική. Οι πατροπαράδοτες αμερικανικές αρετές [σ.σ.: αρχαϊκές «προτεσταντικές» αρετές…] της λιτότητας και της αυτοθυσίας είχαν αρχίσει να ξεθωριάζουν. Εκείνη τη χρονιά η Επιτροπή Τρεχουσών Οικονομικών Μεταβολών του προέδρου Χέρμπερτ Χούβερ έδωσε στη δημοσιότητα μια αποκαλυπτική έκθεση για τις βαθιές μεταβολές στην ανθρώπινη ψυχολογία, που είχαν σημειωθεί σε λιγότερο από μια δεκαετία. Η έκθεση κατέληγε σε μια σαφή πρόβλεψη για το τι περίμενε την Αμερική:

«…Η μελέτη απέδειξε με κατηγορηματικό τρόπο αυτό που πάντοτε πιστεύαμε θεωρητικά, ότι οι ανάγκες είναι ακόρεστες: η ικανοποίηση μιας ανάγκης ανοίγει το δρόμο για μια άλλη. Το συμπέρασμα είναι ότι οικονομικά το πεδίο απλώνεται απέραντο μπροστά μας: ότι υπάρχουν νέες ανάγκες που θα παραχωρούν τη θέση τους σε νεότερες τη στιγμή που ικανοποιούνται… Με τη διαφήμιση και άλλα μέσα προβολής.. έχει δημιουργηθεί μια ευκρινής διέξοδος για την παραγωγή… Είναι εμφανές ότι μπορούν να συνεχιστούν οι δραστηριότητές μας.. Η κατάσταση που επικρατεί μπορεί να θεωρηθεί ευτύχημα, ο ρυθμός μας είναι αξιοσημείωτος…»

Η παράγραφος θα μπορούσε να επαναληφθεί ξανά και ξανά (και έτσι έχει γίνει ήδη). Εν τω μεταξύ το 2029 η 4η βιομηχανική επανάσταση θα έχει προχωρήσει…

Και οι καταθλίψεις θα είναι πάντα μαζικές, «μυστηριώδεις» – και «ψυχολογικά προβλήματα» του καθενός και της καθεμιάς…