Tag: τεχνολογία

Φυτευτό – για σίγουρο

Πέμπτη 3 Γενάρη. Αν το επαινέσουμε (σαν εύχρηστο) θα κατηγορηθούμε για τεχνοφετιχιστές… Αν το καταγγείλουμε («σαν «χάραγμα του σατανά»!) θα κατηγορηθούμε για τεχνοφοβικοί…

Στριμωγμένοι απ’ αυτά τα δεδομένα (λέμε τώρα…) αρκούμαστε στο να χαζεύουμε ένα επιχείρημα: «για να μην το χάσω» (ή «για να μην μου το κλέψουν»). «Για να μην…» βάλτο κάτω απ’ το πετσί! Ενδιαφέρουσα εξέλιξη – απ’ την άποψη της ανθρωποβλακείας που, αλλοίμονο, είναι το βασικότερο πολεμικό πλεονέκτημα του είδους μας απέναντι σ’ όλα τα άλλα είδη του πλανήτη.

Για σκεφτείτε το! «Για να μην το χάσεις…» κάντο injection, βάλτο μέσα στο στόμα, ράφτο στο μπουφάν, δέστο με αλυσίδα και σέρνε το πίσω σου! Κάπως περιορισμένη (στο χώρο) αυτή η αντίληψη για την ασφάλεια της ατομικής ιδιοκτησίας… Αλλά και πάλι «ο κόσμος εξελίσσεται»… Στην ιστορική φάση της απώλειας κάθε σωματικής αυτονομίας, στην ιστορική φάση της καθολικής cyber αποικιοποίησης των σωμάτων, αυτά ακριβώς τα σώματα προτείνονται σαν ο έσχατος προστάτης της ιδιοκτησίας (των data τους…)!!! Ουάου!!! Ανήκουν στη μεγα-μηχανή, αλλά παραμυθιάζονται ότι είναι οι ιδιοκτήτες των μικρο-αποφύσεών της! Ξανά ουάου!!!

Τι να μην χάσεις; Το αμάξι. Τα κλειδιά. Το παιδί. Τον χρόνο. Τον προσανατολισμό σου…

Ω ναι!!! Θεοί της τεχνολογίας μπορείτε να κάνετε όλες τις αυταπάτες κι όλες τις ψευδαισθήσεις μικροτσίπ; Μπορείτε να τις φυτέψετε υποδόρεια, ώστε κανείς να μην τις χάνει κανείς πια; Να τις έχει εξασφαλισμένες και στον ύπνο του;

Κι ύστερα, ό,τι μείνει απ’ το ανθρώπινο τομάρι, μπορείτε να το κάνετε touch screen; Να βλέπουμε selfies στο selfie κελί μας;

Ω θεοί του κεφάλαιου!!! Κάντε κι άλλα θαύματα!!!

Η πολιτική οικονομία του “ως οι μηχανές έσεσθαι”

Πέμπτη 3 Γενάρη. Καλή η ειρωνεία, αλλά… Μετά τις χημείες, τα γυμναστήρια, τον υγιεινισμό και τις πλαστικές διορθώσεις κάθε είδους, η μετατροπή του σώματος σε motherboard είναι η πιο πρόσφατη φάση της αποικιοποίησής του… απ’ τις καπιταλιστικές νόρμες. Κι όπως έχει συμβεί μ’ όλες τις προηγούμενες φάσεις, έτσι και η τωρινή υιοθετείται σαν «ελευθερία» και σαν «ευκολία». Σαν αυτοπραγμάτωση κυριολεκτικά: μετατροπή του «εγώ» σε πράγμα· ανώτερης (τεχνολογικά) τάξης.

Δεν ήταν, πριν, mainstream η «φυσικότητα» και τώρα έρχεται η «τεχνητότητα»! Όχι άλλα δάκρυα για τον «χαμένο παράδεισο»!!! Όχι άλλες θεολογίες “επιστροφής στη φύση”!!! Και πριν (εδώ και τουλάχιστον 150 χρόνια…) προτυποποιημένα ήθελε η κυρίαρχη (καπιταλιστική / εμπορευματική) κουλτούρα τα σώματα – κι έτσι αυτοκατασκευάζονταν. Σε διάφορα mode / μόδες. Είτε το αναγνώριζαν, είτε όχι. Γι’ αυτό και είναι εύκολο κι απλό το πέρασμα απ’ το ένα επίπεδο τεχνικής στο επόμενο, εν προκειμένω το ηλεκτρονικο/μηχανικό.

Καμμία απ’ τις προηγούμενες τεχνικές «φαίνεσθαι» και «λειτουργείν» δεν θα εξαφανιστεί. Θα συνυπάρχουν όλες, σαν διαφορετικές ιστορικές στοιβάδες, σε ένα είδος διαρκούς σωματικής πρωταρχικής συσσώρευσης – για λογαριασμό της «πολυδιάστατης» κατεργασίας μας…

Εν τω μεταξύ το πιο φυσικό στα ανθρώπινα σώματα (ειδικά στα πρωτοκοσμικά), χωρίς εισαγωγικά και αμφιβολίες,  παραμένει αυτό που απωθούν / απωθούμε: οι συστάδες συμβιωτικών μικροοργανισμών, εκατομμύρια τέτοιων, τόσο στο δέρμα όσο και εντός. Στα όργανα.

Πανούργα τεχνολογία έχεις να κάνεις πολλά ακόμα: να πεταλώσεις τα βακτηρίδια και τους μύκητες!

Happy new (industrial revolution)

Τρίτη 1 Γενάρη – Τετάρτη 2 Γενάρη. Το κινέζικο γυναικείο pop group SNH48, από την Σαγκάη, είναι το πρώτο που τραγουδάει μαζί με τα ολογραμματικά avatar των μελών του. Και μάλιστα σε οποιοδήποτε μέγεθος. Η κινεζική εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης ObEN σχεδίασε και κατασκευάσε αυτό που ο αντιπρόεδρός της Xiong Wei χαρακτήρισε σαν το πρώτο δοκιμαστικό βήμα της αγοράς εικονικών ειδώλων. Η εταιρεία έχει σκοπό να σχεδιάσει ακόμα πιο έξυπνα εικονικά pop είδωλα, να δημιουργήσει άλμπουμ και ταινίες μ’ αυτά…

Γιατί; Επειδή:

… Τα ανθρώπινα pop είδωλα δύσκολα τελειοποιούνται. Έχουν ηλικιακά όρια… Τα εικονικά είδωλα όχι…

Αντικαθίστανται επίσης πανεύκολα (τα εικονικά είδωλα), χωρίς “δράματα”…

Ταυτόχρονα μια άλλη εταιρεία, η Base Hologram (θυγατρική της Base Entertainment), έχει βγάλει ήδη σε περιοδεία σε διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ένα ολόγραμμα της Maria Callas, ενώ ετοιμάζει κάτι ανάλογο για την Amy Winehouse και τον Roy Orbison. Η ανάσταση των νεκρών είναι εδώ – χωρίς δευτέρα παρουσία!

Ίσως υπάρχουν κάποιοι τεχνικοί περιορισμοί ακόμα για το που μπορούν να “εμφανίζονται” αυτά τα θαύματα / φαντάσματα. Όμως οι βιομηχανίες της διαφήμισης, της διασκέδασης, όπως και εκείνες των ηλεκτρονικών «οικιακών βοηθών» σίγουρα κάνουν άλματα….

Happy new (militarism)

Τρίτη 1 Γενάρη – Τετάρτη 2 Γενάρη. Το ρωσικό καθεστώς πανηγυρίζει με την πετυχημένη δοκιμή ενός απ’ τα νέα όπλα του: του υπερηχητικού βλήματος avanguard. Η Μόσχα θεωρεί ότι ξαναμπαίνει στην πρωτοπορεία των στρατιωτικών εξοπλισμών αφήνοντας πίσω της την Ουάσιγκτον· και πως έτσι εξασφαλίζει μερικά χρόνια «ειρήνης»….

Όλοι μιλούν για νέο κύμα ανταγωνισμού πολεμικών εξοπλισμών (και τεχνολογιών) έχοντας κατά νου αυτό που ονομάστηκε «ψυχρός πόλεμος» (τον 3ο παγκόσμιο) που, για το μεγαλύτερο μέρος του καπιταλιστικού βορρά ήταν «ειρηνικός». Πόσο πιθανό είναι όμως να επαναληφθεί αυτό το ιστορικό παράδοξο, ότι δηλαδή δεν γίνεται ένας all out παγκόσμιος πόλεμος επειδή υπάρχουν παρά πολλά καταστροφικά όπλα και … θα καταστραφεί ο πλανήτης;

Τάκλιν στην καρωτίδα;

Παρασκευή 7 Δεκέμβρη. Η σύλληψη της Meng Wanzhou στον καναδά πριν λίγες ημέρες (την 1η Δεκέμβρη) και η επικείμενη απέλασή της στις ηπα, ανεβάζει την ένταση του όλο και λιγότερο συγκεκαλυμένου πολέμου της Ουάσιγκτον με το Πεκίνο. Η 46χρονη Meng Wanzhou είναι πρώτης γραμμής αφεντικό στον γαλαξία του κινεζικού καπιταλισμού: κόρη του Ren Zhengfei, ιδρυτή, ιδιοκτήτη και προέδρου της θρυλικής hi tech εταιρείας huawei, αντιπρόεδρός της (η Meng), συνελήφθη σαν αντίποινα επειδή (κατά την Ουάσιγκτον) η huawei “παραβιάζει τις αμερικανικές κυρώσεις κατά του ιράν” πουλώντας στην Τεχεράνη υψηλή τεχνολογία… Η Ουάσιγκτον υποστηρίζει ότι η huawei «έχει κλέψει» αμερικανική τεχνολογία, αλλά όπως γίνεται κανόνας πλέον, δεν αποδεικνύει τίποτα… Εν τω μεταξύ η σύλληψη έγινε «βρώμικα»: δεν είχε εκδοθεί από κάποιον εισαγγελέα διεθνές ένταλμα σύλληψης εναντίον της Wanzhou, έγινε «υπόγεια» και με κρυφή συνεννόηση μεταξύ των ασφαλιτών των δυο κράτων… Με δυο λόγια: πρόκειται για απαγωγή!

Μπορούμε να το διατυπώσουμε αλλιώς. Η Ουάσιγκτον αποσύρεται απ’ την συμφωνία που είχε υπογράψει για τα πυρηνικά της Τεχεράνης, και ύστερα αρχίζει να πυροβολεί κατά βούληση κυρώσεις εναντίον του ιρανικού καθεστώτος… Έχοντας στο στόχαστρο όχι μόνον αυτό αλλά και (κυρίως) οποιονδήποτε κάνει δουλειές μαζί του… Το Πεκίνο αγνοεί την αμερικανική μονομέρεια, και δεν είναι μόνο του… Η huawei θεωρείται παγκόσμια πρωτοπόρος στις 5G επικοινωνιακές τεχνολογίες που είναι το τωρινό holy grail της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, του internet of things, της τεχνητής νοημοσύνης, κλπ… Προκειμένου να αντιμετωπίσει η Ουάσιγκτον την παγκόσμια τεχνολογική έφοδο και ήδη ορατή υπεροχή του “made in china 2025” ζητάει την σύλληψη (απαγωγή) της αντιπροέδρου και κόρης του ιδιοκτήτη της huawei, “τσακώνοντας” την εταιρεία … στο ιράν… (Ταυτόχρονα επιδοτεί τις αμερικανικές εταιρείες 5G για να γίνουν ανταγωνιστικές των κινεζικών, και πείθει τους συμμάχους της στην «αγγλόσφαιρα» – αυστραλία, νέα ζηλανδία και αγγλία – «να μην κάνουν δουλειές με τους κινέζους»… για λόγους ασφαλείας…)

Τι καταλαβαίνετε; Η ασταμάτητη μηχανή καταλαβαίνει ότι η Ουάσιγκτον χρησιμοποιεί όλο και περισσότερο μαφιόζικες μεθόδους στην προσπάθειά της να κρατήσει την ιμπεριαλιστική της πρωτοκαθεδρία στον πλανήτη. Το κινεζικό καθεστώς ζήτησε ήδη την άμεση απελευθέρωση της Meng Wanzhou αφήνοντας να εννοηθεί (μέσα απ’ τα σφιγμένα δόντια του) ότι δεν θα μείνει αδρανές… Δεν πρόκειται, εδώ, για εισαγωγές σόγιας… Το πράγμα είναι πολύ σοβαρότερο και πολύ πιο «ευαίσθητο» από πολιτική άποψη…

Η σύλληψή της Meng Wanzhou έχει όλα τα δεδομένα για να γίνει μια «Khashoggi case» χωρίς ηλεκτρικά πριόνια και κομματιάσματα, αλλά σ’ ένα πολύ πολύ ανώτερο επίπεδο του οξυνόμενου ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού (δηλαδή: του 4ου παγκόσμιου πολέμου). Μια «Khashoggi case» στην οποία το ζητούμενο δεν είναι η «τακτοποίηση» ενός αντιφρονούντα αλλά η «τακτοποίηση» ενός πολύ μεγάλου τεχνολογικού ανταγωνιστή: του κινεζικού καπιταλισμού. Με πολλές, πάρα πολλές προεκτάσεις. (Είθε η κομφουκιανή «σοφία» του Πεκίνου να το φωτίσει να βρει ασύμμετρους τρόπους απάντησης…)

Παρακολουθείστε ωστόσο, παρακαλούμε, το πως πρόσωπα και «προσωπικές περιπτώσεις» μπορούν να λειτουργήσουν σαν καταλύτες στην όξυνση δομικά απρόσωπων διαδικασίων πλανητικής κλίμακας…

Ευτυχώς που στα μέρη μας δεν υπάρχουν έγνοιες για τέτοια ζητήματα. Ευτυχώς που στα μέρη μας τα φλέγοντα του παρόντος και του μέλλοντος είναι οι χρόνιες εθνικές ψυχώσεις – το παρελθόν δηλαδή…

All these robots…

Κυριακή 25 Νοέμβρη. Θυμάστε τα tamagotchi; Θυμάστε την second life (αλλά και όλα τα videogames «ρόλων»); Έχετε υπόψη σας την Alexa ή την Siri;

Μπορεί ναι, μπορεί όχι. Όμως το «όχι» δεν σημαίνει ότι αυτά (τα tamagotchi, τα avatars των second lifes, οι Alexa και οι Siri) δεν υπάρχουν – ήδη σε πολλά εκατομύρια (ανθρώπινες ζωές) με διαρκή αυξητική τάση… (Εκτός αν είστε οπαδοί των «εναλλακτικών πραγματικοτήτων», της ιδέας δηλαδή ότι «η πραγματικότητα είναι όπως νομίζω ότι είναι»…)

Δείτε, αν έχετε χρόνο και όρεξη, το πιο κάτω. Πρόκειται για διαφημιστικό του ρομποτικού σκύλου της ιαπωνικής sony- με το όνομα Aido.

Είναι πιθανό ότι δεν σας γεμίσει το μάτι, ειδικά αν έχετε ήδη pet. Ωστόσο ο Aido έχει μερικά ακαταμάχητα προσόντα… Δεν χρειάζεται ούτε τάισμα ούτε γιατρούς (μπορεί να χρειαστεί όμως μηχανικό επισκευής!) πράγμα που σημαίνει ότι τα σχεδόν 3000 δολάρια (τιμή usa) του κόστους αγοράς καλύπτονται πολύ γρήγορα. Ύστερα δεν απαιτεί βόλτες και, το ακόμα σημαντικότερο, δεν χρειάζεται να μαζεύετε τα σκατά του (πράγμα που κανείς δεν το κάνει με χαρά!…). Σα να λέμε είναι ιδανική «παρουσία» για διαμερίσματα (κουτά ή «έξυπνα»…) Τελευταίο; Αν τον βαρεθείτε απλά του βγάζετε τις μπαταρίες και τον αφήνετε σ’ ένα ράφι.

Κι ακόμα θα απορρίπτατε τον Aido… σαν ενήλικες… Αν, όμως, είσασταν παιδιά 4, 5 ή 8 χρονών; Δεν θα συμπαθούσατε αυτό το κατοικίδιο ρομπότ, που σε κάθε αναβαθμισμένη ετήσια έκδοσή του μπορεί να κάνει (ή να «καταλαβαίνει») περισσότερα; Δεν είναι μια καλή παρέα / παιχνίδι; Αν άρχιζε να μιλάει (εκτός απ’ το να γαυγίζει);

Υπάρχει όμως κάτι επιπλέον, που θα ανέβαζε τις μετοχές του Aido (ή οποιουδήποτε άλλου, παρόμοιου, ρομποτικού pet) μεταξύ ενηλίκων: η δυνατότητα της «διασταύρωσής» του με τις «οικιακές βοηθούς» τύπου Alexa ή Siri. Ένα κινητό κέντρο ελέγχου των οικιακών μηχανών και αισθητήρων σε συνθήκες smart home / internet of things – και, κατά συνέπεια, ένας εν δυνάμει φύλακας τόσο του σπιτιού όσο και των παιδιών σ’ αυτό…

Μήπως το ξανασκέφτεσθε; Κι αν «όχι» σαν αγοραστές / «αφεντικά» του Aido, μήπως θα έπρεπε να σκεφτούμε την περίπτωση σαν τμήμα της «4ης βιομηχανικής επανάστασης» – μιας κι έχει αρχίσει να πουλιέται και στα μέρη μας σαν hype;

Μηχανική (καπιταλιστική) αναδιάρθρωση σε κλίμακα σπιτιού

Κυριακή 25 Νοέμβρη. Αφενός οι λεγόμενες «έξυπνες» και αφετέρου οι ρομποτικές εφαρμογές (προφανώς και ο συνδυασμός τους) καθημερινής, οικιακής χρήσης, είναι μια ήδη τεράστια και παγκόσμια ανερχόμενη αγορά. Δεν θα αργήσει να φτάσει, κανονικότατα, και στα μέρη μας (κατ’ αρχήν στα πιο φραγκάτα «νοικοκυριά»…) καθώς σερβίρεται σαν η απάντηση στα πάντα. Από θέματα «ευκολίας» (να ανάβεις τα φώτα ή να κλείνεις τα ρολά από οπουδήποτε στο σπίτι) μέχρι θέματα «ασφάλειας» (να βλέπεις τον διαρρήκτη live…). Από ζητήματα «διεπαφής» μεταξύ οικιακού χώρου και σύμπαντος (το ψυγείο σου κάνει μόνο του την παραγγελία στο σούπερ μάρκετ της περιοχής με βάση τις ελλείψεις σε κωδικούς, τις οποίες αναγνωρίζει μόνο του· εσύ περνάς και απλά πληρώνεις και παραλαμβάνεις, οπότε κερδίζεις χρόνο… ή ανάβεις τον θερμοσίφωνα απ’ την δουλειά, για να είναι ζεστό το νερό μόλις μπεις στο σπίτι…) μέχρι ζητήματα «ατμόσφαιρας» (τα φώτα και τα air condition προσαρμόζονται και στην ψυχολογική σου διάθεση…).

Άσχετα, πάντως, απ’ το πως ακριβώς λανσάρεται, η καθολική μηχανοποίηση του οίκου θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν το τελευταίο, το πιο πρόσφατο βήμα μιας διαδικασίας που ξεκίνησε τις αρχές του 20ου αιώνα. Με τα ηλεκτρικά ψυγεία, τα ηλεκτρικά σίδερα και τα ηλεκτρικά πλυντήρια. Από τότε, και με αφετηρία το ηλεκτρικό δίκτυο, ως τώρα, με την μεσολάβηση του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης, και μετά των οικιακής χρήσης pcs και των “smart phones», η δικτύωση της καθημερινής ζωής φέρνει, κατά κύματα, ριζοσπαστικές αλλαγές σ’ αυτήν την “καθημερινή ζωή”. Που σπάνια γίνονται αντιληπτές στο σύνολό τους. Στην πράξη εννοούνται (και υιοθετούνται) μόνο απ’ την πλευρά της “ευκολίας”. Της “διευκόλυνσης”.

Αυτή η πλευρά είναι αναμφισβήτητη… Υπάρχει όμως και η πίσω πλευρά αυτής της διαδικασίας όλο και πυκνότερης και πιο διευρυμένης δικτύωσης της καθημερινής ζωής. Αυτή η ζωή υπόκειται, πλέον, σε όλο και πιο κεντρικούς και κεντρικά ελεγχόμενους μηχανισμούς (από θεσμούς ως το υλικό, μηχανικό τους hardware) που έχουν χαρακτηριστικά εντελώς διαφορετικά απ’ τις «ευκολίες» που εμφανίζονται στην μικρο-κλίμακα της απόληξης των (όποιων) δικτύων. Αυτή η συγκέντρωση είναι συγκέντρωση κεφαλαίου. Μπορεί να γίνεται ευκολότερη αλλά σταδιακά χάνει την αυτοτέλειά της αυτή η «δικτυωμένη» καθημερινή ζωή. Υπάγεται, όλο και πιο κατηγορηματικά, στο “συγκεντρωμένο κεφάλαιο”. Θα έλεγε κανείς ότι “κατά βάθος” αυτή η συγκέντρωση (και ό,τι αυτή σημαίνει) είναι που διευκολύνεται…

Δείτε, σαν άσκηση σκέψης, το πιο απλό: το ηλεκτρικό δίκτυο. Χωρίς δεύτερη κουβέντα οποιοδήποτε ενδεχόμενο μακρυάς (ας πούμε για 1 ή 2 χρόνια) εξαφάνισης του ηλεκτρισμού σε μια μεγάλη περιοχή, οσονδήποτε αναπτυγμένη καπιταλιστικά, θα οδηγούσε σε έκρηξη βίας· έως και κανιβαλισμό. Συνεπώς η «ασφάλεια του κέντρου» του δικτύου, είτε με την έννοια της διαρκούς παραγωγής ρεύματος είτε με την έννοια της διαφύλαξής του από κακόβουλες επιθέσεις είναι στρατηγικό ζήτημα. Ένα στρατηγικό ζήτημα υψηλότατου κόστους. Το οποίο μεταφέρεται στους «δικτυωμένους», όλους εμάς δηλαδή, όχι μόνο και όχι τόσο με την μορφή του λογαριασμού ρεύματος αλλά, κυρίως, με άλλες μορφές. Για παράδειγμα πως θα δουλεύουν διαρκώς τα ηλεκτροπαραγωγά κέντρα (με την τωρινή βασική τεχνολογία) χωρίς διαρκή τροφοδοσία σε φτηνό πετρέλαιο; Συνεπώς η προστασία του κέντρου του ηλεκτρικού δικτύου απαιτεί χούντες (φιλικές προς εμάς) εκεί που εξορύσσεται το πετρέλαιο. Και, φυσικά, οφείλουμε να ανταποδίδουμε αυτήν την φιλία… με όποιον τρόπο μας ζητηθεί.

Προφανώς το παράδειγμα είναι τετριμένο: είναι μεγάλο μέρος της ιστορίας του 20ου αιώνα. Δείχνει όμως το «πρότυπο», το «μοντέλο», το «παράδειγμα» και του καινούργιου κύματος μηχανοποίησης / δικτύωσης, ψηφιακής αυτή τη φορά: τα «κέντρα» που θα εξασφαλίζουν τις ψηφιακές «ευκολίες» καινούργιου είδους, θα γίνουν παντοδύναμα σε ότι αφορά τους όρους λειτουργίας τους.

Ο ρομποτικός σκύλος Aido είναι ένα χοντροκομμένο αστείο μπροστά στην ανάδυση των νέων κέντρων ελέγχου (και όχι μόνο με την έννοια της επιτήρησης) των νέων «ευκολιών».

All these lonely people…

Κυριακή 25 Νοέμβρη. Παρά την εντυπωσιακότητά του, αστείο θα μπορούσε να θεωρηθεί κι αυτό: τα ολογράμματα συντροφιάς:

Αν δεν το καταλάβατε: το φαινόμενο μέσα στην σαν καφετέρια μηχανή που διεκδικεί θέση πλάσματος είναι ολόγραμμα, σε συνδυασμό με «τεχνητή νοημοσύνη» (και ψηφιακές επικοινωνίες). Η κατασκευάστρια gatebox είναι μια ιαπωνική start up. Με δεδομένο ότι οι ιάπωνες (και ευρύτερα οι ασιάτες;) είναι, λόγω θρησκευτικής καταγωγής, κατά κάποιον τρόπο «ανιμιστές», είναι εύλογη η ευκολία με την οποία αναγνωρίζουν «ψυχή» σε μηχανικά φαινόμενα και λειτουργίες.

Όμως θα παραήταν απλό το να ησυχάσει κανείς λέγοντας «αυτά συμβαίνουν στην ιαπωνία». Γιατί η σύγχρονη μοναξιά ή/και η αναζήτηση «ταυτότητας» μπορεί να έχουν μεγάλη αγορά στην ιαπωνία, αλλά δεν είναι γιαπωνέζικες ιδιαιτερότητες. Παρά την προσπάθεια να παρουσιαστούν σαν «ιαπωνισμός»:

Ούτε τα tamagotchi, ούτε – πολύ περισσότερο – οι ψηφιακές περσόνες, τα avatars και το ψηφιακό gaming έμειναν περιορισμένα στην ιαπωνική ή την ασιατική αγορά. Και η αιτία δεν βρίσκεται – όπως πάντα υποστηρίζουν οι κοινωνιολόγοι των «βιομηχανικών επαναστάσεων» – στο ότι, τελικά, οι μηχανικές μεσολαβήσεις και αναπαραστάσεις «καλύπτουν ανθρώπινες ανάγκες». Αλλά στο ότι οι ειδικοί τους τις επεξεργάζονται και τις μετασχηματίζουν, διαμορφώνοντάς τες σε (συχνά ευφάνταστες…) μορφές κατάλληλες για καπιταλιστική αξιοποίηση – συμπεριλαμβανομένης, πάντα, της μέσω διαφήμισης δημιουργίας της ανάλογης επιθυμίας.

Τα ολογραμματικά φαινόμενα οικιακής, καθημερινής χρήσης (όπως και εκείνα που θα εφευρεθούν για δημόσια χρήση, κατ’ αρχήν διαφήμισης…) έχουν, πράγματι, μια εν δυνάμει μεγάλη αγορά. Και είναι σε θέση να κάνουν γρήγορα τις σημερινές, σαν βάζα «οικιακές βοηθούς» τύπου Alexa ή Siri, να μοιάζουν με αρχαιολογία· αν και στην πράξη θα σερβίρουν την “τεχνητή νοημοσύνη” τους σε μια πιο “ζεστή” μορφή.

Αυτή η εξέλιξη έχει ήδη όνομα: “επαυξημένη (ή υβριδική) πραγματικότητα”. Η πειστική (“πειστικότητα” υπό τις κατάλληλες παραδοχές φυσικά…) τρισδιάσταση ψηφιακή “φωτεινή” αναπαράσταση σε πραγματικούς, “φυσικούς” χωροχρόνους, διεκδικεί ήδη την θέση εκείνων που άλλοτε λέγονταν ζωντανά πλάσματα. Κι αυτό θα εντείνει δυναμικά εκείνο που ήδη συμβαίνει: την ριζική αναδιάρθρωση του (ανθρώπινου) συναισθηματισμού / ψυχισμού. Αλλά και της (ανθρώπινης) νόησης.

Ριζική αναδιάρθρωση; Κάποιοι θα έλεγαν αλλοτρίωση. Όμως η αλλοτρίωση δεν είναι κάτι που “θα” συμβεί. Είναι κάτι που συμβαίνει ήδη! Τα smart phones και τα social nets είναι κιόλας αναντικατάστατοι μηχανικοί «φίλοι»!! Και έγιναν τέτοιοι σε λιγότερο από μια δεκαπενταετία…

Προσέξτε, ωστόσο: βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή.

All this capitalism

Κυριακή 25 Νοέμβρη. Έχοντας την επίγνωση, οι επιφορτισμένοι ειδικοί του συστήματος, ότι αυτές οι εξελίξεις δημιουργούν ήδη και θα δημιουργήσουν στο κοντινό μέλλον ακόμα ισχυρότερες και μαζικότερες «ηθικο-αισθητικές κρίσεις» (το μεγαλύτερο μέρος των οποίων θα εκτρέπεται σε διαχειρίσιμα ψυχολογικά προβλήματα) μας προτείνουν να «ξαναστοχαστούμε τι είναι ο άνθρωπος»… Να στοχαζόμαστε αφελώς και πειθαρχημένα ενόσω η τεχνολογική βάση του καπιταλισμού θα κάνει όλο και μεγαλύτερες δρασκελιές εξέλιξης / κυριαρχίας.

Αυτή η προτροπή, η συστηματική και με διάφορα μέσα και τρόπους υπόδειξή τους προς μια ήρεμη, ακόμα και αναχωριστική, ασκητική οντο-λογία είναι μεγάλη παγίδα. Μια παγίδα που, ωστόσο, δουλεύει – αφού ταιριάζει στον ήδη δεδομένο μαζικό μικροαστισμό. «Τι είναι, λοιπόν, ο άνθρωπος;» (με την έννοια «τι είμαι Εγώ;») Μήπως θα ήταν καλύτερα να γυρίσουμε στις σπηλιές («πριμιτιβισμός»). Ή μήπως θα ήταν καλύτερα να γυρίσουμε στην περίοδο της 2ης βιομηχανικής επανάστασης; (Πρόκειται για τον διάδοχο «προβληματισμό» εκείνου το πολύ πρόσφατου, μέσα στην εντόπια διαχείριση της κρίσης, «να γυρίσουμε στα χωριά να φυτεύουμε τα μαρούλια και τις πατάτες μας»…). Τελικά μήπως είναι αρκετό να φανταζόμαστε την “ανθρωπινότητα”;

Οποιαδήποτε οντολογία, οποιαδήποτε απάντηση δηλαδή στο «τι είναι ο άνθρωπος» είναι, τελικά, θρησκευτική – όπως και το ίδιο το ερώτημα. Ακόμα κι αν η ερώτηση γίνεται “φιλοσοφικά”, η απάντηση δίνεται με όρους πίστης – και μόνο.

Παρότι ρεύματα «επιστροφής στη φύση» (μια «φύση» πάντα φιλική, άρα πάντα μυθοποιημένη) είναι εύλογο να γυροφέρνουν, δεν είναι η οντολογία το πεδίο απ’ όπου θα προκύψουν οι καινούργιες κριτικές, θεωρητικές και πρακτικές αρνήσεις. Το πεδίο της σύγκρουσης είναι η καταραμένη (και για διάφορους ανόητους ξεπερασμένη) πολιτική οικονομία.

Η 4η βιομηχανική επανάσταση, όπως όλες οι προηγούμενες, δεν γίνεται ούτε επειδή το ανθρώπινο πνεύμα είναι φιλοπρόοδο, ούτε σαν συνωμοσία σκοτεινών κύκλων! Γίνεται σαν καπιταλιστική αναγκαιότητα. Χωρίς το κέρδος (χρηματικό και όχι μόνο) καμμία μηχανή δεν δουλεύει…

Και τα τεχνολογικά θαύματα δεν έπαψαν να υπακούουν σ’ αυτό. Ακόμα κι όταν εμφανίζουν ορισμένες λειτουργίες τους υπό τον διαφανή μεν αλλά δούρειο μανδύα του «δωρεάν»…

Προσοχή! 21th century somewhere near you!

Τρίτη 20 Νοέμβρη. Είναι ένα είδος πραγματικής εκδίκησης της ιστορίας το γεγονός ότι το ελλαδιστάν, σαν θεσμοί, σαν κυρίαρχες ιδεολογίες, σαν «δημόσιος λόγος», σαν κρατικοί και παρακρατικοί μηχανισμοί, είναι καταδικασμένο να παριστάνει ότι προσπαθεί να «λύσει» ένα ζήτημα που ανήκει στο ρεπερτόριο των αρχών του 20ου (και πολύ λέμε), την ώρα που φιλοξενεί – πρακτικά μόνο για τους ελάχιστους φανατικούς – ένα διήμερο συνέδριο με επικεφαλίδα την singularity.

Το μπαγιάτικο ζήτημα που διάφοροι καθεστωτικοί παριστάνουν ότι θα «λύσουν» είναι η επιχειρησιακή, πολιτική ενότητα ανάμεσα στο κράτος (που, υπό νορμάλ συνθήκες, θα έπρεπε να εννοείται και να είναι από ανέκαθεν σαν «δημόσια civil διοίκηση») και στους εμπόρους της σωτηρίας της ψυχής (γνωστούς σαν «ορθόδοξη εκκλησία»). Είναι βαθιά γελοία η παράσταση: η μόνη λύση με την κυριολεκτική έννοια της λέξης «λύση» είναι η καταστροφή και των δύο, και του ελληνικού κράτους και της ελληνο-ορθόδοξης εκκλησίας… Κανείς δεν θα τολμούσε καν να το πει… Ωστόσο, χωρίς αυτήν την καταστροφή, κατά περιόδους απλά θα παίζεται η ίδια φάρσα: οι συνέταιροι εργολάβοι θα παριστάνουν ότι θέλει ο καθένας το δικό του μαγαζί, «αλλά»…

Την ίδια ακριβώς στιγμή κάπου στην Αθήνα μαζεύτηκαν εκείνοι που δεν τολμάνε να διαολοστείλουν δημόσια το παπαδαριό και την θρησκευτική πρέζα, για να διαλαλήσουν το δικό τους smart drug: Singularity. Αιώνες χωρίζουν την “ιερά σύνοδο” και τα κόλπα του εξοχότατου τενεκεδένιου πρωθυπουργού απ’ τις δοξασίες των ειδικών της 4ης βιομηχανικής επανάστασης… Κι ωστόσο η γεωγραφική (και σε τελευταία ανάλυση: πολιτική) σύμπτωσή τους μας δίνει ένα πρώτης τάξης ερέθισμα για να καταλάβουμε όχι μόνο τη νέα τεχνοεπιστημονική θεολογία, αλλά και τις γενεαλογικές σχέσεις της με την παλιά.

Τεχνολογική “μοναδικότητα” (singuarity) είναι η ιδέα ότι η εφεύρεση της τεχνολογικής υπερ-ευφυΐας θα προκαλέσει μια “αλυσιδωτή αντίδραση” διαδοχικών κύκλων “τεχνολογικής αυτο-βελτίωσης”, όπου διαδοχικά κύματα όλο και “εξυπνότερων μηχανών” θα κατασκευάζονται όλο και πιο γρήγορα προκαλώντας μια έκρηξη της “τεχνικής ευφυΐας” που θα ξεπεράσει κατά πολύ οτιδήποτε έχει εννοηθεί ποτέ σαν ανθρώπινη σκέψη και εξυπνάδα.

Αυτό (λένε οι θιασώτες της singularity) θα δημιουργήσει την απόλυτη τομή στον “ανθρώπινο πολιτισμό”… Αυτό επανέλαβαν χτες και σήμερα στο summit τους στην Αθήνα… Οι έλληνες «εκπρόσωποι», φίλοι της εκκλησίας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ήταν όχι «πρώτη γραμμή» αλλά οι φτωχοί συγγενείς ενός καπιταλιστικού αιώνα (του 21ου) που τους έχει, απλά, χεσμένους.