Αερομπελάδες

Παρασκευή 15 Μάρτη. Η παγκόσμια καθήλωση των 350 (;) boeing 737 max φυσικά και προκαλεί “πόνο” στην κατασκευάστρια εταιρεία. Ειδικά αφού πρώτον, η “διόρθωση του προβλήματος” (στο “έξυπνο” λογισμικό) θα χρειαστεί καιρό· και δεύτερον, ακόμα κι όταν η boeing πει «το κάναμε», θα πρέπει να βρει έναν τρόπο να το αποδείξει στους πελάτες της· κάτι καθόλου εύκολο σε ζήτηματα «μηχανικής ευφυίας». Η boeing είναι πιθανό ότι θα χρειαστεί πολύ καιρό για να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη των πελατών της… Δεν είναι αστείο: εκκρεμούν 5000 παραγγελίες για το συγκεκριμένο μοντέλο, αξίας 600 δισεκατομυρίων… 5000 παραγγελίες που μπορεί να ακυρωθούν!

Ο αριθμός των 737 max σε καθήλωση δεν είναι μεγάλος σε σχέση με το σύνολο των επιβατικών αεροπλάνων σε χρήση· επιμέρους όμως (σε σχέση με συγκεκριμένες εταιρείες) μπορεί να δημιουργηθεί κάποια έλλειψη πτητικών μέσων. Εκτός, λοιπόν, απ’ τις μετοχές των ανταγωνιστών της boeing (και δεν είναι μόνο η airbus αλλά και η κινεζική comac) και τις παραγγελίες, θα επηρεαστούν στον ένα ή τον άλλο βαθμό και οι επιβάτες. Ως προς τιμές εισιτηρίων, ως προς διαθεσιμότητα δρομολογίων, κλπ.

Τέτοια προβλήματα λύνονται στον καπιταλισμό. Με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.

(φωτογραφία: Το C919, της κινεζικής comac, έχει απ’ το 2017 28 πελάτες με 815 παραγγελίες – λίγες δηλαδή. Θεωρείται όμως ευθέως ανταγωνιστικό τόσο του 737 της boeing, όσο και του Α320neo της airbus. Αν ένα μεγάλο μέρος των 5000 παραγγελιών φύγει απ’ την boeing, δεν θα μπορεί να το καλύψει μόνη της η airbus.

Πάνω που το ψοφιοκουναβιστάν πάει να στριμώξει το Πεκίνο, ένα παλιο-λογισμικό του ανοίγει νέους εμπορικούς ορίζοντες…)

Οι ωραίοι έχουν χρέη – μέχρι να πάψουν (να είναι ωραίοι)

Δευτέρα 11 Φλεβάρη. Πρόκειται για πικρή ελληνική παροιμία, που θα μπορούσε να γίνει εξαγώγιμο είδος.

Το δημόσιο χρέος των ηπα ήταν το 2008 (ας πούμε την χρονιά της επίσημης έναρξης της πιο πρόφατης όξυνσης της «κρίσης») 10,6 τρισεκατομμύρια δολάρια. Δέκα χρόνια μετά, στα τέλη του 2018, έφτασε τα 22 τρις – με αεπ στα 21. Και σύμφωνα με τις αρμόδιες αμερικανικές υπηρεσίες αναμένεται σε μια δεκαετία, το 2029, να έχει πιάσει τα χρόνια του Χριστού, σε τρις. 33 (τριάντα τρία τρισεκατομμύρια δολάρια)…

Τα χρέη των αμερικανικών επιχειρήσεων βρίσκονταν (τέλη του 2018) κοντά στα 6,5 τρις – με σαφείς ανοδικές τάσεις. Και τα καταναλωτικά χρέη (συμπεριλαμβανομένων των στεγαστικών και των φοιτητικών δανείων) λίγο πιο πάνω απ’ τα 4 τρις – επίσης με ανοδικές τάσεις.

Δεν υπάρχει αντικειμενικός τρόπος για να προσδιοριστεί ποιο ποσό χρέους είναι too much ώστε να θεωρηθεί “δύσκολα αποπληρώσιμο” (και επάρατο, και τρισκατάρατο, και επονείδιστο, και όλα τα κακά του κόσμου). Είναι πιο εύκολο να προσδιορίσει κανείς ότι η όποια ευκολία του αμερικανικού κράτους, των επιχειρήσεων (και των ιδιωτών) να δανείζονται οφείλεται σε δύο παράγοντες. Πρώτον στη (διεθνή) εκτίμηση για την “υγεία” και τον “δυναμισμό” του αμερικανικού καπιταλισμού. Και δεύτερον (που σχετίζεται με το προηγούμενο) στον διεθνή κύκλο κυκλοφορίας του δολαρίου. Ωστόσο, στο τέλος, και τα δύο αυτά συγκλίνουν σε ένα: στη στρατιωτική ισχύ.

Το βέβαιο είναι πως είναι αδύνατο το αμερικανικό κράτος / κεφάλαιο να δανείζεται επ’ αόριστο με επιτόκια αρκετά χαμηλά ώστε να υπάρχει η ελπίδα (έστω και αφηρημένη…) ότι θα μπορέσει να ξεχρεώσει. Καθώς θα προχωράει ο 21ος αιώνας, ο παγκόσμιος ενδοκαπιταλιστικός ανταγωνισμός θα γίνεται όλο και πιο “υπαρξιακό” ζήτημα για το αμέρικα. Ο πρακτικός περιορισμός της διεθνούς κυκλοφορίας του δολαρίου έχει ξεκινήσει· ενώ ο πόλεμος κατά του κινεζικού καπιταλισμού, ειδικά στα κομβικά ζητήματα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, δεν μπορεί να κρύψει την τεχνολογική υστέρηση των ηπα. Που είναι προϊόν μόλις της τελευταίας δεκαετίας. Αν αυτή η υστέρηση συνεχίσει, τότε και ο “δυναμισμός” του αμερικανικού καπιταλισμού θα αρχίσει να υποβαθμίζεται.

Αυτό που ονομάζεται “πολυπολικός κόσμος” είναι μια μεταβατική περίοδος. Αν και δεν μπορεί να προβλέψει κανείς με ακρίβεια πόσο σύντομη θα αποδειχθεί, μοιάζει πως ήδη οι παγκόσμιοι συσχετισμοί βρίσκονται στην κόψη του ξυραφιού.

Έχουμε την άποψη ότι αυτά που συμβαίνουν (και αυτά που δεν συμβαίνουν) στην “πίσω αυλή” των ηπα, με κέντρο το Καράκας, είναι ισχυρή ένδειξη της ύπαρξης του ξυραφιού…

Κρίση / αναδιάρθρωση

Δευτέρα 24 Σεπτέμβρη. Όταν αναγγέλεται το επόμενο ξέσπασμα της κρίσης / αναδιάρθρωσης είναι, άραγε, πιθανό να μην συμβεί; Δεν ισχύει πως οι ειδικοί του καπιταλισμού γενικά δεν προβλέπουν τα “μοιραία γεγονότα”;

Οι δυσοίωνες προγνώσεις μαγαζιών σαν την Morgan Stanley ή την Goldman Sachs θα μπορούσαν, ωστόσο, να αποδειχθούν αυτοεκπληρούμενες προφητείες. Πάντως είναι πλήρως εναρμονισμένες με τις καπιταλιστικές διαδικασίες, κι έτσι θα άξιζε να τις έχει κανείς υπόψη του.

Τι προβλέπουν λοιπόν; Ότι έρχεται η ώρα της κατάρρευσης όχι των ενυπόθηκων δανείων χαμηλής εξασφάλισης και άρα της αγοράς ακινήτων (η εκκίνηση του ξεσπάσματος του 2007 / 2008) αλλά των επιχειρηματικών δανείων. Και, κατά συνέπεια, των ίδιων των εταιρειών μαζί με τα χρέη τους. Γιατί κάνουν τέτοιες ανησυχητικές προβλέψεις οι αμερικάνοι αρχιτραπεζίτες; Επειδή στη διάρκεια της 8χρονης «ποσοτικής χαλάρωσης», (2009 – 2017) με τα μεθοδικά συγκρατημένα χαμηλά επιτόκια, χιλιάδες επιχειρήσεις (αμερικανικές και μη) πήραν φτηνά δάνεια, διπλασιάζοντας τον (συνολικό) επιχειρηματικό δανεισμό – σε σχέση με το 2007. Και τώρα, εκτός απ’ τα υπόλοιπα, ξεδιπλώνεται και “εμπορικός πόλεμος”…

Ταυτόχρονα οι κεντρικές τράπεζες (ξεκινώντας απ’ την fed) προσπαθούν να «επαναπατρίσουν» τον ωκεανό «φτηνού χρήματος» ανεβάζοντας τα επιτόκια. Αυτό σημαίνει πως οι λιγότερο αποδοτικές καπιταλιστικές επιχειρήσεις θα δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να «γυρίσουν» τα δάνειά τους: θα δανείζονται ακριβότερα για να καλύψουν παλιότερα φτηνά δάνεια. Είναι αυτό που συμβαίνει ήδη σε διάφορους «περιφερειακούς» καπιταλισμούς, μαζί με την υποτίμηση των εθνικών νομισμάτων τους. Ένα ποσό επιχειρηματικών δανείων πάνω από 1,3 τρισεκατομύρια δολάρια (το 20% του συνόλου) λήγει ως το 2020· και θα «γυρίσει» πιο ακριβά. Πόσα μαγαζιά θα το αντέξουν;

Ένας γνήσιος νεοφιλελεύθερος θα χαιρόταν: επιτέλους να καθαρίσει η «αγορά» απ’ τα όχι αποδοτικά κεφάλαια (: επιχειρήσεις). Και ένας πυρομανής θα χαιρόταν, επίσης, με μια φωτιά στο δάσος: επιτέλους να καθαρίσει το βουνό απ’ τα ξερόκλαδα… Το πρόβλημα είναι, όμως, ευρύτερο: η πιθανή κατάρρευση / χρεωκοπία επιχειρήσεων να συμπαρασύρει και ασφαλιστικές επιχειρήσεις· κι αυτές, με τη σειρά τους, τράπεζες (που έτσι κι αλλιώς είναι εκτεθειμένες σε επιχειρηματικά δάνεια).

Πέρα απ’ τα υπόλοιπα είναι εύλογο ότι οι δανειστές που θα χάνουν απ’ τις επιχειρηματικές χρεωκοπίες θα στραφούν αλλού για να ρεφάρουν. Και ένα βασικό απ’ τα «αλλού» είναι οι κρατικοί δανεισμοί. Οι φλύαροι τενεκεδένιοι και λοιποί ντόπιοι διαχειριστές ας ετοιμάζονται γι’ αυτό που δεν μπορούν να εμποδίσουν: το κακόφημο ελληνικό μαγαζί δεν θα βρει «απάνεμο λιμάνι» στην επερχόμενη χρηματοπιστωτική τρικυμία.

Κι ο θρυλικός κουμπαράς (το λεγόμενο «μαξιλάρι» – για τους υπνοβάτες· «σωσίβιο» λειτουργικά) έχει προβλεφτεί μόνο για διετή διάρκεια…

Ασύμμετρη ανταπόδοση

Σάββατο 22 Σεπτέμβρη. Εν τω μεταξύ, το Πεκίνο δείχνει διατεθειμένο να απαντήσει έξυπνα στον τελευταίο γύρο αμερικανικών εμπορικών κυρώσεων. Ανεπίσημα διαρρέει η πρόθεση να μην επιβάλλει έξτρα δασμούς στις εισαγωγές των αμερικάνικων στην κίνα· αλλά να μειώσει αισθητά τους δασμούς στις εισαγωγές από άλλα κράτη, συμπεριλαμβανόμενων και ανταγωνιστών των ηπα!!! Μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια: και τα αμερικανικά θα είναι (σχετικά) ακριβότερα στην κινεζική αγορά, και το Πεκίνο «κάνει την καλή» σε άλλους, δείχνοντας την σταθερότητά του στο «ελεύθερο εμπόριο»…

Υπάρχουν, όμως και άλλα οφέλη. Ακριβαίνοντας τις εισαγωγές απ’ την κίνα, και στο βαθμό που οι αυξημένες λόγω δασμών τιμές περιορίσουν όντως την ζήτηση / κατανάλωση, η Ουάσιγκτον δημιουργεί πρόβλημα όχι μόνο στις homeland εμπορικές αλυσίδες αλλά και στους ίδιους τους αμερικάνους καταναλωτές. Στο αντίστροφο ακριβώς σκοπεύει το Πεκίνο: κάνοντας φτηνότερα τα όποια εισαγόμενα (πλην των αμερικανικών) θέλει να τονώσει την εσωτερική κατανάλωση (που παίζει ρόλο στους «δείκτες ανάπτυξης») κρατώντας ταυτόχρονα χαμηλά τον πληθωρισμό.

Η (τυπική) εθνικότητα των εισαγωγών στην κινεζική επικράτεια είναι η εξής (στοιχεία του 2017): νότια κορέα (180 δις δολάρια), ιαπωνία (170 δις δολάρια), ηπα (155 δις), γερμανία (95 δις), αυστραλία (90 δις), βραζιλία (65 δις), μαλαισία (55 δις), βιετνάμ (50 δις), ταϋλάνδη (45 δις), ρωσία (40 δις). Συνολικά οι κινεζικές εισαγωγές το 2017 ήταν 1,84 τρισεκατομμύρια δολάρια – η κίνα είναι εδώ και χρόνια ο μεγαλύτερος εισαγωγέας του πλανήτη. (Μιλάμε για «τυπική» εθνικότητα επειδή οι γραμμές συναρμολόγησης μπορεί να είναι πολυεθνικές – περισσότερα αύριο).

Υπάρχει και μεσοπρόθεσμη συνέχεια. Το Πεκίνο θέλει να κάνει το γουάν βασικό νόμισμα των διεθνών συναλλαγών (εκτοπίζοντας το δολάριο). Έχει κάνει ήδη την αρχή, εγκαινιάζοντας «αγορά συμβολαίων πετρελαίου σε γουάν» στο χρηματιστήριο της Σαγκάης, πριν λίγους μήνες· ήδη το 15% της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου τιμολογείται σε γουάν.

Ενισχύοντας τις εισαγωγές θα είναι σε καλύτερη θέση να διαπραγματευτεί πληρωμές σε γουάν· ενισχύοντας τον διεθνή κύκλο κυκλοφορίας του, κατ’ αρχήν σε ασιατικά κράτη…