Tag: αναδιάρθρωση

Πετρέλαιο 3

Πέμπτη 28 Ιούνη. Σαν σε αμόκ ιμπεριαλιστικής παράνοιας η Ουάσιγκτον ξεφεύγει όλο και περισσότερο: μ’ ένα όπλο που είναι καταδικασμένο να αρχίσει να εκπυρσοκροτεί με ρυθμό πολυβόλου (τις «οικονομικές κυρώσεις») συμπεριφέρεται σαν το αφεντικό του πλανήτη, επιχειρώντας να επιβάλει σ’ όλους τους ανταγωνιστές της (αλλά ακόμα και σε συμμάχους της) τι θα αγοράζουν και τι θα πωλούν, σε ποιούς, πότε, και σε τι τιμές!!

Πώς σας φαίνεται;

Είναι σπάνιες οι ιστορικές περίοδοι (και οι γενιές των ανθρώπων που συμβαίνει να τις ζουν) όπου αυτό που λέγεται όξυνση του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού συμβαίνει μπροστά στα μάτια των πάντων, με χειροπιαστό τρόπο. Η Ουάσιγκτον έχει κηρύξει γενική επίθεση (εξαιρούνται απ’ το στόχαστρό της το Τελ Αβίβ και το Ριάντ), θεωρώντας μάλιστα ότι θα νικήσει.

Πώς σας φαίνεται;

“Μπροστά στα μάτια των πάντων”; Όχι δα. Η απώθηση είναι τρομακτική συναισθηματική και α-λογική συμπεριφορά μπροστά σε κινδύνους που δεν είναι άμεσοι, είναι μελλοντικοί, και … «χώσε το κεφάλι στην άμμο»…

Ο εύλογος τρόμος αφορά φυσικά τον επόμενο γύρο, μετά την διαγραφόμενη οικονομική ήττα των ηπα. Η οποία δεν είναι κάτι που «θα» συμβεί, αλλά κάτι που συμβαίνει ήδη. Το μόνο που δεν θα περιλαμβάνεται σ’ αυτόν τον επόμενο γύρο θα είναι ένα αμερικανικό «συγγνώμη που σας αναστατώσαμε…»

Όμως το θεωρείτε φρόνιμο, έξυπνο, να παραδοθείτε στον φόβο που προκαλεί αυτή η «όξυνση»…; Το θεωρείτε έξυπνο να αγοράσετε έναν κουβά άμμο, για προσωπική, external use;

Αν ναι, αγοράστε δύο (κουβάδες). Ποτέ δεν ξέρεις πόσο χώμα θέλει ο φόβος για να φυτευτεί… Και αργότερα ν’ ανθίσει…

Ινδο – Ειρηνικός

Πέμπτη 7 Ιούνη. Ο αμερικάνος ναύαρχος Davidson (πιο πάνω) μίλησε το κογκρέσσο επ’ ευκαιρία της ορκομωσίας του σαν «αρχηγού του αμερικανικού στόλου» όχι στον Ειρηνικό, αλλά (πλέον) στον Ινδο-Ειρηνικό. Η Ουάσιγκτον (αυτό περιγράφεται άλλωστε και στο νέο «δόγμα εθνικής ασφάλειας» της) προσπαθεί να επεκτείνει (ακόμα και τυπικά, μέσω ονοματοδοσιών) την γραμμή αντιπαράθεσης· και φαίνεται πως θεωρεί το Νέο Δελχί στρατηγικό σύμμαχο σ’ αυτήν την επέκταση. Είναι, όμως, έτσι;

Μιλώντας πριν 5 ημέρες σ’ ένα απ’ τα πολλά και διάφορα διεθνή φόρουμ ασφάλειας, τον διάλογο Shangri-La, στη Σιγκαπούρη, ο ινδός πρωθ. Narendra Modi περιέγραψε μια διαφορετική, και πάντως όχι συγκρουσιακή αντίληψη για την «στρατηγική ασφάλειας» στον ινδικό – ειρηνικό· σε σχέση με εκείνη του «τρελού σκύλου» Mattis, στην δική του ομιλία.

Πριν 20 ή ακόμα και 15 χρόνια, ο ινδικός και ο κινεζικός καπιταλισμός θεωρούνταν ότι βρίσκονται περίπου στο ίδιο επίπεδο «ανάπτυξης». Και ότι θα κινούνταν με περίπου παρόμοια ταχύτητα. Εν έτει 2018 η σύγκριση είναι συντριπτική – σε βάρος του ινδικού καπιταλισμού. Παρότι έχει κάνει κι αυτός βήματα «ανάπτυξης» τα κινεζικά άλματα τον έχουν αφήσει πολύ πίσω. Οι αιτίες γι’ αυτό το «άνοιγμα της ψαλίδας» είναι ενδιαφέρουσες, αλλά δεν θα τις αναφέρουμε αυτή τη στιγμή.

Η σημαντική (και αυξανόμενη) υστέρηση έναντι του Πεκίνου είναι ένα δεδομένο που το ινδικό καθεστώς είναι αναγκασμένο να παίρνει πολύ σοβαρά υπόψη του, παρότι υπάρχουν και συνοριακές και ιστορικές διαφορές / αντιπαλότητες με το κινεζικό. Απ’ την άλλη μεριά, για τις ινδικές ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες, το να γίνει το Νέο Δελχί εξάρτημα της Ουάσιγκτον δεν είναι η λύση… Συνεπώς ο Modi, παρότι κατηγόρησε «κάπως» το Πεκίνο για τις επιχειρήσεις του στη νότια θάλασσα της κίνας, εξέθεσε μια «αρχιτεκτονική ασφάλειας» με όλους μέσα: και το Νέο Δελχί, και την Ουάσιγκτον, και το Πεκίνο και την Μόσχα. Με διάφορους τρόπους ο Modi επιβεβαίωσε την «στρατηγική ανεξαρτησία» του ινδικού καπιταλισμού και την παράδοση της «ανεξάρτητης πολιτικής» του. Όπως ήταν αναμενόμενο αυτά δεν ήταν όσα θα ήθελε να ακούσει ο Mattis…

Επιπλέον το Νέο Δελχί συμμετέχει στο «σύμφωνο της Σαγκάης»… Ακόμα κι αν δεν μπορεί να θεωρηθεί μια «συμπαγής στρατιωτική συμμαχία», ούτε το νατο είναι πλέον κάτι τέτοιο…

Ευρασία

Πέμπτη 7 Ιούνη. Το πλήθος και η ένταση των πολιτικών, στρατιωτικών, οικονομικών και πολιτιστικών κρατικών καπιταλιστικών σχέσεων, συμφωνιών, σχεδιασμών που βρίσκονται σε εξέλιξη στην Ασία (ως τις όχθες της στην ανατολική Μεσόγειο – να το θυμάστε πάντα αυτό!) με την οργανική συμμετοχή και της «ευρασιατικής» ρωσίας είναι τόσο μεγάλα που θα χρειαστεί μελλοντικά μια αναλυτική αναφορά, πέρα απ’ την ασταμάτητη μηχανή.

Οι αλλαγές στους συσχετισμούς δύναμης βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη· ακόμα κι αν γίνονται μέσα στην ομίχλη της (πρωτοκοσμικής) ιδεολογίας και της (εξίσου πρωτοκοσμικής) νοσταλγίας της ηγεμονίας της. Που, στο τέλος, κομματιάζεται, σπάει σε «ψιλά», γίνεται εθνικιστική (φασιστική) νοσταλγία «μεγαλείου».

Σ’ ένα πρόσφατο 100σέλιδο βιβλίο του με τον προκλητικό τίτλο «Έχασε η Δύση;» ο Kishore Mahbubani, πρώην πρεσβευτής της σιγκαπούρης στον οηε και νυν καθηγητής πανεπιστημίου, συμπυκνώνει τις παρατηρήσεις του:

«…Κοιτώντας τους τελευταίους 18 αιώνες της ανθρώπινης ιστορίας, η πρόσφατη σχετική υπεροχή του δυτικού πολιτισμού απέναντι σ’ όλους τους άλλους είναι μια σημαντική ιστορική παρέκκλιση. Όλες οι παρεκκλίσεις τέτοιου είδους κάποτε τελειώνουν, κι αυτό είναι που συμβαίνει τώρα…»

Παρότι υπάρχουν αξιοσημείωτες πολιτιστικές διαφορές, δεν πρόκειται για «σύγκρουση πολιτισμών»! Η χριστιανική δύση, και ειδικά η προτεσταντική φράξια του χριστιανισμού, έκανε ένα «δηλητηριώδες δώρο» σ’ όλον τον πλανήτη· κι αυτό το «δώρο» εξαπλώθηκε και εγκαταστάθηκε παντού: τον καπιταλισμό. Μετά απ’ αυτό, δεν πρόκειται για ζητήματα πολιτιστικής υπεροχής· αλλά για ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς κσι συγκρούσεις.

Ένας άλλος πανεπιστημιακός, διευθυντής κινεζικού ινστιτούτου που ασχολείται με τους «δρόμους του μεταξιού», ο Xiang Lanxin, το είχε πει σαφώς πιο πολιτικά μιλώντας στον διάλογο Shangri-La πριν 2 χρόνια: δημιουργείται ένας μετα-Βεστφαλιανός κόσμος…

(Για την θεία Λίτσα μην ανησυχεί κανείς: είναι προ-Βεστφαλιανά σκαρφαλωμένη πάντα στην “χρυσή βίδα / κέντρο του κόσμου” και ασχολείται με τα γνωστά, καμαρωτά καμαρωτά…)

Ω αιώνια πόλη! (1)

Πέμπτη 31 Μάη. Η ασταμάτητη μηχανή δεν είναι αδιάφορη απέναντι σ’ αυτό που παρουσιάζεται σαν «ιταλικό δράμα». Και τι δεν έχουν δει τα ντουβάρια στη Ρώμη / αιώνια πόλη: συνωμοσίες, προδοσίες, συγκλητικούς, Καίσαρες, Κλεοπάτρες, μαχαιρώματα, φασίστες, πραξικοπήματα, εξεγερμένους δούλους, κομμουνιστές εργάτες, Βάνδαλους, ακόμα και τον Αννίβα (ad portas!)…. Που σημαίνει: κοιτώντας το πράγμα στο ιστορικό του βάθος έχουμε μια κάποια εμπιστοσύνη στο “ιταλικό σύστημα”. Θα τα καταφέρει (το άλλοτε “εργαστήριο της ευρώπης”) κι αυτή τη φορά!!!

Η αλήθεια είναι, όμως, ότι ο ιταλικός καπιταλισμός έχει προβλήματα – και δεν είναι ο μόνος στην ευρωζώνη. Αν ήταν πριν 70 και βάλε χρόνια, θα προσπαθούσε να τα λύσει κάνοντας μια εκστρατεία στην αιθιοπία και ύστερα μια στην ελλάδα· θα αποτύγχανε και στις δύο· και ύστερα η μαφία του νότου θα συμμαχούσε με τους αμερικάνους διευκολύνοντας μια εισβολή από Σικελία μεριά. Δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί πρόοδος το γεγονός ότι τώρα η Ρώμη δεν στέλνει (όχι, σίγουρα, σε ικανή ποσότητα) στρατό εκτός συνόρων και, αντίθετα, για να λύσει τα προβλήματά του ο ιταλικός καπιταλισμός μοιάζει σα να τρώει τα ρούχα του. Πρόοδος και επιτυχία της ευρωζώνης – το λέμε για διάφορους “πατριώτες” που θα προτιμούσαν να μην υπάρχει αυτή η ρημαδοζώνη (και να πλέκει η μανούλα τους κάλτσες για τα ποδαράκια τους στο μέτωπο της αλβανίας 2.0…)

Ποια είναι τα προβλήματα του ιταλικού καπιταλισμού; Θα το πούμε το μυστικό: την έννοια της πολιτικής προσόδου, την δημιουργία δηλαδή ενός συστήματος καταμερισμού “ωφελημάτων” στη βάση της απόστασης απ’ τις δομές εξουσίας (κι εδώ, εκτός απ’ το “κράτος των κομμάτων” θα πρέπει να συμπεριλάβει κανείς την εκκλησία και την μαφία) ιταλοί αυτόνομοι την συνέλαβαν και την επεξεργάστηκαν! (Thank you Tony!). Και πολιτική προσόδος σημαίνει μόνιμο σφετερισμό του πλούτου που παράγει η εργασία επιπλέον του “τυπικού” καπιταλιστικού. Δεν θα μας έκανε εντύπωση αν μαθαίναμε για κτηνώδη ποσά παρκαρισμένα σε διάφορους φορολογικούς παραδείσους.

Παρότι το ιταλικό κράτος / κεφάλαιο έχει ιστορική μπουρζουαζία εσωτερικού (σε αντίθεση με το ελληνικό) και κατάφερε να σταθεί καλά (απ’ την άποψη του διεθνούς καταμερισμού) στη διάρκεια της 2ης βιομηχανικής επανάστασης, άρχισε να χάνει λάδια στη διάρκεια της 3ης. Και αγνοείται το μέλλον του στην 4η. Έχασε σε διάφορους τομείς την θρυλική μάχη της «ανταγωνιστικότητας» (μια σειρά πρωτοκλασσάτες φίρμες, απ’ την olivetti ως τις αυτοκινητοβιομηχανίες και τις φαρμακοβιομηχανίες έχουν στριμωχτεί σοβαρά) αν και κρατάει καλά στην πετροχημική βιομηχανία (eni) , στη μόδα και αλλού. Αλλά ως πότε; Για να το πούμε διαφορετικά: απέναντι στην κινεζική / ασιατική επέλαση που τόσο φοβάται όλος ο ιστορικός ευρωπαϊκός καπιταλισμός και την αμερικανική “προστατευτική” επίθεση, τι θα καταφέρει να αντιπαρατάξει το ιταλικό κεφάλαιο / κράτος; Αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις; Όχι δα!!…

Αυτά είναι για καμμένους και ψεκασμένους…

Ω αιώνια πόλη! (2)

Πέμπτη 31 Μάη. Όχι, δεν πάει για φούντο συνολικά!!! Ο πολιτικός (και ο γεωπολιτικός) προσοδισμός είναι το μόνο “στοιχείο” της Αθήνας· όχι, όμως, της Ρώμης. Απ’ την άλλη μεριά ο φανερός τρόπος με τον οποίο η άγρια συσσώρευση (μαφίες) είναι συστατικό στοιχείο του (μαύρου) ιταλικού αεπ, και η εν μέρει κατάρρευση της “δημόσιας διοίκησης” (πάλι υπέρ της άγριας εκμετάλλευσης της εργασίας των μεταναστών / μεταναστριών, ειδικά αν και όχι μόνο στο νότο) δείχνει αυτήν την πόλωση των αντιθέσεων ανάμεσα στο (κατά Gramsci) «παλιό που έχει πεθάνει» και στο «καινούργιο που δεν έχει γεννηθεί ακόμα»: εδώ και σχεδόν 3 δεκαετίες η «πολιτική» έκφραση της ιταλικής κοινωνίας χαροπαλεύει ανάμεσα σε διάφορα φασισταριά («επιστροφής στο ηρωϊκό παρελθόν») και σ’ έναν κοινωνισμό / εναλλακτισμό (με την καλή έννοια) που δεν μπορεί να γίνει γενικό σχέδιο.

Για τον ιταλικό καπιταλισμό και την ιστορία του η «επιστροφή στη λιρέττα» είναι εκατό φορές πιο γελοία απ’ την ελληνική «επιστροφή στη δραχμή». Όμως κι εδώ κι εκεί ο αποφασιστικός παράγοντας που έχει εκλείψει (για διαφορετικούς λόγους) είναι ο μεγάλης κλίμακας εργατικός ανταγωνισμός. Κι αν στην ελλάδα αυτός υπήρξε μόνο σποραδικά τα τελευταία 40 χρόνια, χωρίς μνήμη και χωρίς την δική του ιστορία, στην ιταλία τα πράγματα είναι διαφορετικά (αν και χειρότερα από κάποιες απόψεις).

Δεν είναι μόνο ότι εργατικός ανταγωνισμός πετάει όλο αυτό το σκυλολόι των δεξιο-φασιστο μικροαστών που τώρα ψηφίζουν – ψηφίζουν – ψηφίζουν bring back the good old days στα σκουπίδια. Είναι, κυρίως, (στην χειρότερη για εμάς περίπτωση) ότι αναγκάζει τα αφεντικά να σταθούν ενώπιον των θεμελειωδών καπιταλιστικών αντινομιών μέσα στο πεδίο της «εθνικής συσσώρευσής» τους χωρίς τα γιατρικά και τα προσχήματα του πολιτικού προσοδισμού.

Επειδή τα ιταλικά αφεντικά (και όχι μόνο) είναι υποχρεωμένα να αποκλείσουν το ενδεχόμενο του ανταγωνισμού της τάξης μας, «προσφέρουν» ιδεολογικά: το όνειρο μιας ψεύτικης και εικονικής «νομισματικής» / λογιστικής ανατίμησης της ντόπιας (στην ιταλία) εργασίας (με ένα πληθωριστικό «εθνικό νόμισμα») ΚΑΙ την όξυνση του πολέμου κατά των μεταναστών εργατών. Τα ξέρουμε αυτά τα κόλπα – παίζουν κι εδώ. Αυτό, βέβαια, είναι σχέδιο καταστροφής της εργατικής τάξης· με ροζ κορδέλες· και «σωτηρίας» της συσσώρευσης μέσω πραγματικής (έως ακόμα πιο άγριας) υποτίμησης.

Ναι, λοιπόν, η ασταμάτητη μηχανή παρακολουθεί το «ιταλικό δράμα», και θα επανέλθει. Εκείνο που δυσκολεύεται να εντοπίσει είναι το ιταλικό εργατικό αντι-παράδειγμα. Την έφαγε κι εκεί την τάξη μας η «αυτο-πραγμάτωση μέσω τέχνης» – ή «τα ζώα μου αργά»;

Ναι, φαίνεται πως κάπως έτσι έχουν τα πράγματα…

Παράδοξο ή όχι, είναι οι παρακμιακές ηπα όπου η τάξη μας δίνει μαθήματα ανταγωνισμού – υπό δύσκολες συνθήκες…

(φωτογραφία: Κοιτάξτε την γρήγορα – είναι παλιά! Και δεν είναι απ’ τη Ρώμη…)

Ζητήματα ανάλυσης και πρακτικής 1

Πέμπτη 24 Μάη. Ο φίλος της ασταμάτητης μηχανής ήταν λιτός στο μήνυμά του: Θέλετε να εξετάσετε και την περίπτωση να μην ξέρουν τι κάνουν; Αναφερόταν στις γιουνάιτεντ στέιτς οφ αμέρικα, αλλά όχι μόνο.

Η σκέψη δεν είναι καινούργια – αλλά έχει σοβαρές προκλήσεις, ένα μέρος απ’ τις οποίες (αλλά όχι όλες) η ασταμάτητη μηχανή τις αντιμετωπίσει ήδη. Σύμφωνα με το ορθόδοξο manual, επικεφαλής καθε κράτους είναι η αντίστοιχη «εθνική αστική τάξη» (τα εισαγωγικά είναι με αιτία…) που, στις επιλογές, στις κατευθύνσεις και στις μεθοδεύσεις της πολιτικής εκφράζει και υπηρετεί τα γενικά καπιταλιστικά συμφέροντα στον εθνοκρατικό σχηματισμό που της αναλογεί· χωρίς παραπάνω διευκρινίσεις για το τι σημαίνει «γενικά συμφέροντα» και πως διαμορφώνονται.

Το σχήμα είναι βολικό, επειδή δείχνει να έχει μια τυπική επάρκεια, στη βάση της ταξικής διαστρωμάτωσης των καπιταλιστικών κοινωνιών. Κι ενώ αυτή η διαστρωμάτωση είναι (για εμάς) αναμφισβήτητη, το προβοκατόρικο ερώτημα είναι το εξής: Κι αν δεν υπάρχει πλέον «εθνική αστική τάξη» εδώ ή εκεί; Κι αν στη θέση της, εκ των πραγμάτων, υπάρχει «κάτι άλλο», επιφορτισμένο με τις αρμοδιότητές της ή έχοντας κάνει πειρατεία στο πόστο; Αν συμβαίνει κάτι τέτοιο – και η εργατική ανάλυση δεν πρέπει να είναι συντηρητική, κομπλεξική, ώστε να αποκλείει το ενδεχόμενο – τότε πως ακριβώς διεκπεραιώνεται η διακυβέρνηση των καπιταλιστικών κοινωνιών, στο πέρασμα απ’ την 3η στην 4η βιομηχανική επανάσταση;

Η δική μας εργατική ανάλυση σηκώνει αυτό το γάντι, επειδή το θεωρεί πολύ σοβαρό τόσο από θεωρητική όσο και από πρακτική άποψη. Την υπόδειξη της (σταδιακής ή ακαριαίας;) μείωσης της σημασίας της τάξης των ιδιοκτητών των μέσων παραγωγής (: ιστορική αστική τάξη…) δεν την έκανε προχτές κάποιος κομμουνιστής. Αλλά στη δεκαετία του 1930 ένας φιλελεύθερος, που έμεινε να αφήσει το όνομα και τις απόψεις του στην ιστορία: ο Κέυνς. Ήταν αυτός που εισήγαγε στην ανάλυση της «καπιταλιστικής οικονομίας» την πραγματικότητα της πολυμετοχικής καπιταλιστικής επιχείρησης και του στρώματος των διευθυντών (: managers), που τυπικά δεν είναι ΟΙ ιδιοκτήτες (ακόμα κι αν είναι μέτοχοι) αλλά είναι έμμισθοι υψηλόβαθμοι γραφειοκράτες – κι ωστόσο αυτοί είναι που αποφασίζουν. Ενημερώνοντας (ή κοροϊδεύοντας), ανάλογα με τα ειδικά συμφέροντά τους, τους «μετόχους» – τυπικά ιδιοκτήτες. Αυτό ισχύει στις επιχειρήσεις. Ισχύει και στο κράτος; Γιατί όχι;

Παρότι στα ‘60s (και σε σχέση με την τότε σοβιετική ένωση) δημιουργήθηκε μια αναλυτική βάση για τον γραφειοκρατικό καπιταλισμό, που τοποθετούσε τους «διαχειριστές» της καπιταλιστικής συσσώρευσης σε μια θέση “ad hoc μπουρζουαζίας» αν και χωρίς την τυπική ιδιοκτησία, το πράγμα ξεχάστηκε στη συνέχεια. Παρότι, ούτε η «πολυμετοχική» καπιταλιστική επιχείρηση εξαφανίστηκε (το αντίθετο), ούτε οι managers και οι ceo…

Ζητήματα ανάλυσης και πρακτικής 2

Πέμπτη 24 Μάη. Αν και το θέμα είναι απ’ αυτά που μας ενδιαφέρουν σαν αυτόνομους εργάτες, ξεπερνάει κατά πολύ τα όρια της ασταμάτητης μηχανής. Μην περιμένετε εδώ την στοιχειωδώς επαρκή ανάλυσή μας!

Ωστόσο κρατάμε το εξής: η ιμπεριαλιστική πολιτική της άλλοτε «μόνης υπερδύναμης», μπορεί πράγματι να αναλυθεί με τα εργαλεία της straight ταξικής διαστρωμάτωσης α λα αρχές του 20ου αιώνα (με “αστική τάξη” και τα συμφέροντά της) ή πρέπει να ενσωματωθούν σ’ αυτήν την ανάλυση (και όχι μόνο για τις ηπα) στοιχεία δομικών μετασχηματισμών στις διαδικασίες μεσολάβησης / αντιπροσώπευσης / επικύρωσης, που δεν είναι καθόλου καινούργια για το “νεοφιλελεύθερο κράτος” (ήδη απ’ τα ‘80s) αλλά έχουν αγνοηθεί συστηματικά επειδή προσθέτουν πολυπλοκότητα σε αναλυτικά σχήματα που θα ήταν βολικό να μείνουν απλά (ακόμα κι αν η απλότητά τους είναι άχρηστη)… Ε;

Το καθεστωτικό ειδησειογραφικό πρακτορείο associated press, πριν δυο μέρες, κάτω απ’ τον τίτλο The princes, the president and the fortune seekers παρουσίασε τεκμηριωμένα στοιχεία (από υποκλοπές mails – αυτό είναι κοινότοπο πια!) που ρίχνουν ένα διαγώνιο φως στην πραγματικότητα του αμερικανικού συστήματος πολιτικής / κρατικής διεύθυνσης: επώνυμοι ποινικοί με φράγκα και αρχινταβάδες ιδιωτικών στρατών, που κάνουν deal με σαουδάραβες και εμιριτιανούς πρίγκηπες (με σκοπό ακόμα περισσότερα φράγκα) και έχοντας πρόσβαση στον, ας πούμε «κεντρικό πυρήνα εξουσίας» στην Ουάσιγκτον, διαμορφώνουν σχεδιασμένα κατά τα συμφέροντά τους, σε συνεργασία με τον «βασιλικό γαμπρό» της Ουάσιγκτον (“clown prince” τον αποκαλούν, ωστόσο!), αυτό που λέγεται «εξωτερική πολιτική των ηπα», για λογαριασμό των πελατών τους: του Ριάντ, του Ντουμπάι, του Τελ Αβίβ. Με άλλα λόγια σχεδιάζουν ακόμα κι έναν πόλεμο επειδή αυτός τους βολεύει· χωρίς “αστική τάξη”….

Δεν είναι η πρώτη φορά που πέφτουν στην αντίληψή μας τέτοιου είδους στοιχεία· κι όχι μόνο για τις ηπα (αλλά και για την ψωροκώσταινα ελλάδα). Η πρώτη λογική (και αποδεκτή απ’ την ασταμάτητη μηχανή σαν αφετηρία) ένσταση θα ήταν κάπως έτσι: δεν μπορούμε (και δεν πρέπει) να αντιμετωπίσουμε τις όποιες καπιταλιστικές διαδικασίες σαν «προσωπικές ιστορίες». Συμφωνούμε κατ’ αρχήν… Όμως:

Ζητήματα ανάλυσης και πρακτικής 3

Πέμπτη 24 Μάη. Η συγκρότηση της αστικής τάξης σαν συλλογικό υποκείμενο (κρατικής) διεύθυνσης, μετά την όποια επαναστατική φάση της (κατά της φεουδαρχίας) έχει συμβεί ΜΟΝΟ όταν είχε να αντιμετωπίσει ένα επίσης συλλογικά οργανωμένο και αποφασισμένο ταξικό υποκείμενο / αντίπαλο: την εργατική τάξη, την τάξη μας. Χωρίς σοβαρή εργατική απειλή γιατί θα έπρεπε να περιμένει κανείς είτε απ’ την αστική τάξη (όταν υπήρχε) είτε απ’ τους διαχειριστές των επιχειρήσεων σαν τέτοιους να συμπεριφερθούν με ενιαίο τρόπο, σαν «εκ των πραγμάτων» τάξη; Μια τέτοια «ελπίδα» θα ήταν μεταφυσική. Θα αγνοούσε ότι ο καπιταλισμός είναι σκληρά ανταγωνιστικός όχι μόνο με όρους «τάξης εναντίον τάξης» όταν, και μόνο τότε, η δική μας τάξη επιβάλει μια τέτοια αναμέτρηση, αλλά και με όρους «κλάδος εναντίον κλάδου», «εθνικοί επιχειρηματίες εναντίον εθνικών επιχειρηματιών», «αφεντικό εναντίον αφεντικού» ή και “γιάπης εναντίον γιάπη”.

Αυτών δοθέντων, και με δεδομένο ότι ήδη απ’ τα ‘80s o νεοφιλελευθερισμός σαν σχέδιο των αφεντικών είχε διπλή ατζέντα, απ’ την μια την διάλυση της όποιας εργατικής απειλής και αφετέρου την αναδιαμόρφωση της «αντιπροσώπευσης» στο πολιτικό τμήμα του κράτους, ούτε παράξενη ούτε εκτός πραγματικότητας θεωρούμε την εξέλιξη και την κεντρικότητα του λομπισμού. Την διαμόρφωση, δηλαδή, ενός πλέγματος εξουσίας όπου τα συμφέροντα δεν μεταφέρονται στην κορυφή με όρους «γενικού ταξικού συμφέροντος» αλλά κυρίως (ή, συχνά, μόνο) με όρους επιμέρους συντεχνιακής οργάνωσης και διείσδυσης. (Προφανώς είναι μάταιο, αλλά έτσι, «για την ιστορία», μπορείτε να  διαβάσετε σχετικά: Sarajevo νο 78, Νοέμβρης 2013 κοινοβουλευτισμός, εξουσία, κράτος – νο 80 Γενάρης 2014, κοινοβουλευτισμός, εξουσία κράτος 2 – και νο 90, Δεκέμβρης 2014, κοινοβουλευτισμός, εξουσία, κράτος 3).

Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου παράδοξο αυτό που εμφανίζεται σαν «δημοσιογραφικές αποκαλύψεις» για την ως πρόσφατα αιχμή της παγκόσμιας καπιταλιστικής ανάπτυξης – και του νεοφιλελευθερισμού –, τις ηπα, που (δεν θα γινόταν διαφορετικά, αυτό το ξέρει η γενική αντικαπιταλιστική ανάλυση!) εμφανίζει πιο καθαρά την διαμόρφωση του λομπίστικου κράτους· του κράτους, δηλαδή, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται από κυκλώματα «υψηλής συνάφειας» με τις πολιτικές βιτρίνες. Ένα είδος πολιτικού προσοδισμού ανώτερης τάξης (απ’ αυτόν που μελετάμε στο ελλαδιστάν).

Ενώ, λοιπόν, η ανάλυση με κριτήρια «γενικών καπιταλιστικών συμφερόντων» εξακολουθεί να είναι ισχυρή και αποτελεσματική, η σημασία των «ειδικών» (λομπίστικων) συμφερόντων στη διαμόρφωση της κατεύθυνσης και της επιθετικότητας των «γενικών….» δεν πρέπει να υποτιμηθεί απ’ την εργατική ανάλυση. Γιατί μπορεί να εξηγήσει τις οφθαλμοφανείς αστοχίες / αποτυχίες στην ιμπεριαλιστική διάπραξη των «γενικών…». Καθώς και την διαφορά ανάμεσα στις καπιταλιστικές περιπτώσεις όπου το «γενικό» εμφανίζεται ισχυρά προσωποποιημένο και στιβαρό (π.χ. ρωσία ή κίνα) και τις άλλες όπου εμφανίζεται σαν αναιμικό, ακριβώς επειδή δεν έχει γίνει δυνατόν να σχηματιστεί και άρα να εκπροσωπηθεί κεντρικά (π.χ. αγγλία ή ηπα).

Θέλουμε να πούμε, και το αφήνουμε έτσι για το μέλλον: εκεί που κάποιος περιμένει την ακρίβεια και την επεξεργασία του «στρατηγικού» καπιταλιστικού συμφέροντος (εννοημένου σαν έκφραση κάποιας διαμορφωμένης γενικότητας στα καπιταλιστικά συμφέροντα) μπορεί να βρίσκεται αμήχανος μπροστά στις «τακτικές» διαφορετικών «εθνικών» (ή «εθνικά γαλβανισμένων») συμφερόντων, οππορτουνιστικές απ’ την αρχή ως το τέλος. Που παράγουν υποχρεωτικά ασυνέχειες, αντιφάσεις, καραμπινάτες αστοχίες και αποτυχίες… Έτσι ώστε στο τέλος ο παρατηρητής που αναζητεί την συμπαγή έκφραση του γενικού να αναρωτιέται: ξέρουν τί κάνουν;

Δεν ξέρουν και δεν ενδιαφέρονται για τίποτα παραπάνω από μια γρήγορη αρπαχτή – είναι, όμως, ενεργούμενα της γενικής καπιταλιστικής ιστορίας που τους ξεπερνάει. Για καλό και για κακό όμως η τάξη μας (αν βρισκόταν στη θέση που πρέπει) θα έπρεπε να αποφύγει το να να ξεπεραστεί / αλεστεί απ’ την εξέλιξη του καπιταλισμού. Που σημαίνει ότι θα έπρεπε να τα έχει 400…

(Ώφου!!!!! Μέρα μπαίνει μέρα βγαίνει, η ασταμάτητη μηχανή κάτι θυμάται!! Προτιμότερο, πιο καταπραϋντικό, το αντίθετο: μέρα μπαίνει μέρα βγαίνει, λήθη…)

Κλόουν 1

Κυριακή 6 Μάη. Ο ισραηλινός πρωθυπουργός Netanyahu δεν απέτυχε, απλά, να πείσει με το πρόσφατο show του με τις δήθεν αποδείξεις του δήθεν «κρυφού» πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης… Γελοιοποιήθηκε διεθνώς! Έγινε ρεζίλι. Έχοντας παρακολουθήσει το show και, βλέποντας τις επόμενες ημέρες τις αντιδράσεις εκτός (αλλά και εντός) ισραήλ, κρίνουμε ότι μπήκε πανάξια στη διάσημη κατηγορία ελλήνων «αντιμνημονιακών» πολιτικών, την εποχή της ακμής τους. Στην κατηγορία «τρεις λαλούν και δυο χορεύουν».

Όμως θα πρέπει να δώσουμε περισσότερη και κάπως πιο απρόσωπη σημασία στο ζήτημα. Σε μια σειρά κρατών (που «τυχαίνει» να είναι συμμαχικά…) συμβαίνει ταυτόχρονα το ίδιο: πολιτικές βιτρίνες – καραγκιόζηδες, στον έναν ή στον άλλο βαθμό. Ουάσιγκτον, Αθήνα, Λευκωσία, Τελ Αβίβ· και σε κάποιο βαθμό Λονδίνο. Αν οι πολιτικές βιτρίνες αποτελούν εκπρόσωπους του κεφάλαιου σε κάθε κράτος (ολόκληρου ή της ηγεμονικής μερίδας του), πράγμα που θεωρούμε ότι ισχύει πάντα, τι σημαίνει το να έχουν αυτές οι πολιτικές βιτρίνες στοιχεία (συχνά έντονα) γελοιότητας; Μήπως έτσι εκφράζεται δημόσια κάποιου είδους υπόγεια «σύγχιση» στις τάξεις αυτών των «εθνικών» κεφαλαίων; Κι αν αυτό ισχύει, τι είδους είναι αυτή η «σύγχιση», και ποια είναι τα ιστορικά της χαρακτηριστικά;

Δεν θα ήταν σωστή κάποια ενιαία απάντηση. Τα μεγέθη είναι τόσο διαφορετικά μεταξύ τους, ώστε δεν επιτρέπουν μια συνολική γενίκευση. Ωστόσο πρέπει να υποδειχθεί ότι υπάρχει ένα τουλάχιστον κοινό ανάμεσα σ’ αυτούς τους «συμμάχους», με τις όποιες ιδιαιτερότητες ανά περίπτωση: σύγχιση μεσομακροπρόθεσμου προσανατολισμού σ’ έναν καπιταλιστικό κόσμο που οι συσχετισμοί αλλάζουν πολύ γρήγορα. Ή, για να το πούμε διαφορά: τακτικισμός χωρίς ουσιαστικό στρατηγικό ορίζοντα και βάθος.

Ας πάρουμε το ελληνικό παράδειγμα, αφού είμαστε υποχρεωμένοι να το τρώμε στα μούτρα. Το εντόπιο «εθνικό κεφάλαιο», τα ντόπια αφεντικά όλων των κατηγοριών και μεγεθών, αρνήθηκαν κατηγορηματικά το 2009 και το 2010 ότι έχουν σοβαρό, δομικό πρόβλημα συγκρότησης και «λειτουργίας» (με κριτήρια ορθολογισμού), παρότι η χρεωκοπία τόσο του κράτους όσο και των τραπεζών ήταν δεδομένη. Έπεισαν εύκολα τους υποτελείς ότι «φταίνε οι ξένοι» (άλλο που δεν ήθελε η μικροαστική μάζα) και προώθησαν διαδοχικά στο κέντρο της σκηνής διάφορες πολιτικές βιτρίνες που εκπροσωπούσαν αυτό ακριβώς το ελληνικό, εθνικό, καπιταλιστικό. μελοδραματικό δόγμα: «εμείς δεν φταίμε».

Χάρη σ’ αυτό το δόγμα πέρασαν 8 γεμάτα χρόνια, κατά τα οποία το ελληνικό «εθνικό» κεφάλαιο (και, κατά συνέπεια, οι πολιτικοί του εκπρόσωποι) απέδειξε σ’ όλο τον κόσμο πως ούτε έχει ούτε μπορεί να φτιάξει ένα δικό του σχέδιο για την δική του διάσωση / διεθνή αναβάθμιση. Οκτώ γεμάτα χρόνια κατά τα οποία η μόνη δραστηριότητα ήταν ο «λομπισμός» μέσα στις γραμμές των «σχεδίων διάσωσης» που ήρθαν απ’ έξω, η προσπάθεια δηλαδή να διασωθούν οι πολιτικές πρόσοδοι για το ένα ή το άλλο «υποκείμενο»: αφεντικά της μεσαίας τάξης, «μεγάλα» αφεντικά, μικροαστικά αφεντικά διάφορων κατηγοριών.

Μετά από 8 γεμάτα χρόνια πολιτικού δανεισμού και επιτήρησης οι πολιτικές βιτρίνες (σαν εκπρόσωποι του «εθνικού» κεφάλαιου που έχει αποτύχει όχι στο να «βγάζει» φράγκα, ξύγκι κι απ’ την μύγα – άγρια υποτίμηση της εργασίας – αλλά στο να σχεδιάζει μεσο-μακροπρόθεσμα) μιλάνε στα σοβαρά για «έξοδο». «Έξοδο» από που; Απ’ την ανυποληψία δεν φεύγεις έτσι!!! Μια (κινέζικη;) παροιμία, με γενική αξία, λέει ότι η εμπιστοσύνη είναι κάτι που φεύγει γρήγορα καβάλα σε άλογο, και έρχεται δύσκολα κι αργά, περπατώντας με πολύ μικρά βήματα.

Η ελληνική κρατική και καπιταλιστική ανυποληψία, πεταμένη πάνω στον πάγκο του διεθνούς εμπορίου χρήματος, ήταν που εκτόξευσε τα επιτόκια δανεισμού στα τέλη του ’09 και στις αρχές του ’10. Έκτοτε, το μόνο που έκανε το «εθνικό κεφάλαιο» και οι πολιτικοί του εκπρόσωποι μ’ αυτήν την ανυποληψία, ήταν να την βάλουν να χορεύει κάνοντας στριπτίζ. Ακόμα κι εκείνοι (διεθνώς) που στις αρχές αυτής της οκταετίας δεν ήξεραν τώρα ξέρουν.

Το μαξιλάρι της θείας Λίτσας

Κυριακή 22 Απρίλη. Ακούστηκε, ξανακούστηκε, είναι αλήθεια. Η θεία Λίτσα κάνει αποταμίευση (απ’ την σύνταξη της) και τον κουμπαρά τον έχει κάνει προσκεφάλι της.

Δεν το είχαμε πάρει χαμπάρι. Η θεία Λίτσα κοιμάται πάνω σε μερικά δισεκατομμύρια, με προοπτική να γίνουν καμιά εικοσαριά. Δεν είναι πούπουλα, είναι παράδες.

Έπεσε πανικός. Το τελευταίο που θα ήθελε το σπίτι και η γειτονιά είναι να κάνει security στο κομπόδεμα της θείας Λίτσας. Γιατί φωνάζει ότι «το μαξιλάρι θα την σώσει όταν βγει απ’ το τούνελ»; ρώτησε κάποιος. «Επειδή είναι καμμένη» απάντησε ένας άλλος· κι αμέσως μετά η κουβέντα πήγε στους καμμένους γενικά.

Ο οικονομολόγος της παρέας είπε ότι υπάρχει μια διεθνής τάση επιστροφής στο χρυσάφι. Θα προσπαθήσουμε να την πείσουμε να κάνει το κομπόδεμά της λίρες αγγλίας, όπως παλιά. Να τις βάλουμε σε ντενεκέ, να τον θάψουμε στην αυλή. «Κι αν αρχίσει να κοιμάται από πάνω;» ρώτησε ο ξάδελφος ανήσυχος. «Θα της ρίξουμε χώμα, να μην κρυώσει» του είπα. Με τον τόνο του «δώστε στην πατρίδα του θανάτου το φιλί».

«Πεθαίνει σαν χώρα» μουρμούρησε ο ξάδελφος. Αλλά το είπε σιγανά, να μην το ακούσει η θεία Λίτσα, και νομίζει ότι θέλουμε να την κληρονομήσουμε…

(φωτογραφία: Χρυσοθήρες στη ν. ζηλανδία, στη δεκαετία του 1930. Η αναζήτηση χρυσού με σκάψιμο, πολύ σκάψιμο, είχε την τιμητική της στη διάρκεια σοβαρών κρίσεων, ανεργίας, φτώχιας, κλπ. Όπως και η αναζήτηση πετρελαίου.

Καμία σχέση με την θεία Λίτσα, το μαξιλάρι της, την αοζ της και το γκάζι κάπου θαμμένο…)