Tag: κίνα

Μονοπώλιο;

Σάββατο 22 Σεπτέμβρη. Όπως ήταν αναμενόμενο το Πεκίνο θύμωσε ιδιαίτερα μετά τις «τιμωρίες» που επέβαλε η Ουάσιγκτον στη «διεύθυνση εξοπλισμών» και τον επικεφαλής της Li Shangfu: απαγόρευση συμμετοχής στο δολαριακό χρηματοπιστωτικό σύστημα, απαγόρευση εξαγωγών στις ηπα, απαγόρευση οποιασδήποτε επιχειρηματικής σχέσης με αμερικανικές εταιρείες.

Είναι ενδιαφέρον πως αυτές καθαυτές οι υλικές συνέπειες αυτών των “τιμωριών” πάνω στον κινεζικό στρατιωτικό εξοπλισμό θα είναι ασήμαντες. Το ξέρουν το ίδιο καλά τόσο στην Ουάσιγκτον όσο και στο Πεκίνο. Υπάρχει, όμως, ένας ισχυρός συμβολισμός εδώ· και υπάρχει και η συνέχεια, που θα αφορά άλλα κράτη, μικρότερης ισχύος απ’ το κινεζικό.

Η Ουάσιγκτον, μάλλον απεγνωσμένα (αν μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει την λέξη “απόγνωση” για κρατικές και καπιταλιστικές ενέργειες… ωστόσο πάντα κάποιοι απ’ το ανθρώπινο είδος αποφασίζουν) προσπαθεί να δείξει ότι είναι το “αφεντικό” του πλανήτη. Αλλά αυτού του είδους ο πόλεμος αποτυγχάνει – το λέει όχι η ασταμάτητη μηχανή, αυτή το έχει πει από καιρό – αλλά διάφοροι “ειδικοί” μάλλον φιλοαμερικάνοι. Έχει (αυτός ο πόλεμος των “τιμωριών”) μια διπολική παραδοχή στην αφετηρία του, σε μια ιστορική φάση που στον παγκόσμιο καπιταλισμό δεν έχουν οριστικοποιηθεί δύο αντίπαλα “μπλοκ”. Είναι συνέχεια του δόγματος “ή μαζί μας ή εναντίον μας” που πρακτικά απέτυχε ακόμα κι όταν το πρωτοδιακήρυξε ο Μπους τον Β, το 2003… Παραμονές της εισβολής στο ιράκ.

Συνεπώς, η προσπάθεια να “φοβηθούν” όχι το Πεκίνο αλλά μικρότερα κράτη (πιθανοί σύμμαχοι του ευρασιατικού project) δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα πετύχει. Κι αυτό επειδή είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πως όταν ένα κράτος που θέλει να παραστήσει την «μόνη υπερδύναμη» καταφεύγει σε τέτοιους ψευτοπαιδαγωγικούς εκβιασμούς, μία – δύο – τρεις, μάλλον έχει πάψει να είναι «μόνη», ίσως και «υπερδύναμη».

Το κωμικο-γελοίο της ιστορίας είναι το τι είπε ένας «ανώνυμος αμερικάνος αξιωματούχος» στο Reuters, απαντώντας στη θυμωμένη προειδοποίηση του κινεζικού υπ.εξ., ότι η Ουάσιγκτον θα πρέπει να διορθώσει αμέσως τα λάθη της, πριν να είναι αργά – και υποστεί τις συνέπειές τους.

Όχι – είπε ο αμερικάνος – οι κυρώσεις στρέφονται κατά της Μόσχας και όχι του Πεκίνου και του στρατού του. Οι κυρώσεις δεν έχουν σκοπό να υπονομεύσουν τις αμυντικές δυνατότητες οποιασδήποτε χώρας. Αντίθετα σκοπεύουν να προκαλέσουν κόστος στη ρωσία, σαν απάντηση στις μοχθηρές ενεργειές της.

Το «μάζεψε»! Το Πεκίνο υφίσταται, απλά, τις συνέπειες του να είναι μια «παράπλευρη απώλεια»…

Ασύμμετρη ανταπόδοση

Σάββατο 22 Σεπτέμβρη. Εν τω μεταξύ, το Πεκίνο δείχνει διατεθειμένο να απαντήσει έξυπνα στον τελευταίο γύρο αμερικανικών εμπορικών κυρώσεων. Ανεπίσημα διαρρέει η πρόθεση να μην επιβάλλει έξτρα δασμούς στις εισαγωγές των αμερικάνικων στην κίνα· αλλά να μειώσει αισθητά τους δασμούς στις εισαγωγές από άλλα κράτη, συμπεριλαμβανόμενων και ανταγωνιστών των ηπα!!! Μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια: και τα αμερικανικά θα είναι (σχετικά) ακριβότερα στην κινεζική αγορά, και το Πεκίνο «κάνει την καλή» σε άλλους, δείχνοντας την σταθερότητά του στο «ελεύθερο εμπόριο»…

Υπάρχουν, όμως και άλλα οφέλη. Ακριβαίνοντας τις εισαγωγές απ’ την κίνα, και στο βαθμό που οι αυξημένες λόγω δασμών τιμές περιορίσουν όντως την ζήτηση / κατανάλωση, η Ουάσιγκτον δημιουργεί πρόβλημα όχι μόνο στις homeland εμπορικές αλυσίδες αλλά και στους ίδιους τους αμερικάνους καταναλωτές. Στο αντίστροφο ακριβώς σκοπεύει το Πεκίνο: κάνοντας φτηνότερα τα όποια εισαγόμενα (πλην των αμερικανικών) θέλει να τονώσει την εσωτερική κατανάλωση (που παίζει ρόλο στους «δείκτες ανάπτυξης») κρατώντας ταυτόχρονα χαμηλά τον πληθωρισμό.

Η (τυπική) εθνικότητα των εισαγωγών στην κινεζική επικράτεια είναι η εξής (στοιχεία του 2017): νότια κορέα (180 δις δολάρια), ιαπωνία (170 δις δολάρια), ηπα (155 δις), γερμανία (95 δις), αυστραλία (90 δις), βραζιλία (65 δις), μαλαισία (55 δις), βιετνάμ (50 δις), ταϋλάνδη (45 δις), ρωσία (40 δις). Συνολικά οι κινεζικές εισαγωγές το 2017 ήταν 1,84 τρισεκατομμύρια δολάρια – η κίνα είναι εδώ και χρόνια ο μεγαλύτερος εισαγωγέας του πλανήτη. (Μιλάμε για «τυπική» εθνικότητα επειδή οι γραμμές συναρμολόγησης μπορεί να είναι πολυεθνικές – περισσότερα αύριο).

Υπάρχει και μεσοπρόθεσμη συνέχεια. Το Πεκίνο θέλει να κάνει το γουάν βασικό νόμισμα των διεθνών συναλλαγών (εκτοπίζοντας το δολάριο). Έχει κάνει ήδη την αρχή, εγκαινιάζοντας «αγορά συμβολαίων πετρελαίου σε γουάν» στο χρηματιστήριο της Σαγκάης, πριν λίγους μήνες· ήδη το 15% της παγκόσμιας αγοράς πετρελαίου τιμολογείται σε γουάν.

Ενισχύοντας τις εισαγωγές θα είναι σε καλύτερη θέση να διαπραγματευτεί πληρωμές σε γουάν· ενισχύοντας τον διεθνή κύκλο κυκλοφορίας του, κατ’ αρχήν σε ασιατικά κράτη…

Κυρώσεις ή κύρωση;

Παρασκευή 21 Σεπτέμβρη. Δεν «θα» γίνει «παθολογικό». Έχει γίνει ήδη. Η Ουάσιγκτον συνεχίζει να βαράει κυρώσεις δεξιά και αριστέρα, σαν εκείνον που έχοντας ένα σφυρί θεωρούσε όλα του τα προβλήματα πρόκες· μέχρι που απ’ την παράνοιά του άρχισε να ανεμίζει το σφυρί δεξιά κι αριστέρα, κτυπώντας τον αέρα…

Αν «ο εμπορικός πόλεμος» της Ουάσιγκτον κατά του Πεκίνου προσπαθεί να καθυστερήσει το μοιραίο όπως αυτό προδιαγράφεται με οικονομικούς όρους (γράψαμε αναλυτικότερα χτες), οι κυρώσεις κατά της Μόσχας έχουν στόχο απ’ την μια μεριά την ενεργειακή της βιομηχανία και απ’ την άλλη το στρατοβιομηχανικό της σύμπλεγμα.

Πόσο παρανοϊκή μπορεί να γίνει αυτή η «άμυνα»; Στον τελευταίο (χθεσινό) γύρο κυρώσεων, σαν μηχανή που κόβει πρόστιμα αυτόματα κι ως να της τελειώσει το χαρτί, η Ουάσιγκτον στόχευσε διάφορους ρώσους (άτομα και οργανισμούς) για την “δηλητηρίαση των Skripal”… αλλά και την «κινεζική διεύθυνση στρατιωτικών εξοπλισμών». Τι έκανε η παλιοδιεύθυνση; Δηλητηρίασε κι αυτή; Όχι! Αγόρασε το 2017 ρωσικά πολεμικά Su-35 και το 2018 αντιεροπορικές συστοιχίες S-400…. Α πα πα! Ώστε έτσι; Όποιος θέλει εξοπλίζεται χωρίς να ρωτήσει τον “θείο Σάμ”, ε;

Συνεπώς, δεν μπορεί να γίνει αλλιώς, ανάλογες “κυρώσεις” θα υποστούν τόσο η Άγκυρα όσο και το Νέο Δελχί – το οποίο επίσης αγόρασε πρόσφατα ρωσικούς αντιαεροπορικούς πυραύλους. (Εκτός αν το ινδικό κράτος έχει εξασφαλίσει “εξαίρεση”…)

Mafia state: αν δεν μπορείς να φοβήσεις προληκτικά τους αντιπάλους σου, ρίξτους! Μόνο που αυτό είναι ο καπιταλιστικός κόσμος, στις 12 παρά 5… Τα γάντια βγαίνουν: μόνο η ασταμάτητη μηχανή το προσέχει και το θεωρεί μείζον πολιτικό ζήτημα του εργατικού ανταγωνισμού, ειδικά μέσα σ’ ένα κράτος του οποίου οι ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες βρίσκουν αποκούμπι στην Ουάσιγκτον, στο Τελ Αβίβ και στο Κάιρο;

(Δεν αρκεί που αγοράζουν τα αμερικανικά όπλα οι πετροχούντες της αραβικής χερσονήσου; Δεν αρκεί που οι αρχαιολόγοι του μέλλοντος θα τα βρουν, άλλα κατεστραμμένα κι άλλα άθικτα, θαμμένα στην έρημο;)

Ένας “εμπορικός πόλεμος”, πριν και μετά (1)

Πέμπτη 20 Σεπτέμβρη. Όταν το 2001 έγινε δεκτή η αίτηση του Πεκίνου να γίνει μέλος του «παγκόσμιου οργανισμού εμπορίου» (ΠΟΕ) τα δυτικά καπιταλιστικά κράτη (οι βασικοί αποδέκτες του αιτήματος και εκείνοι που είπαν ουσιαστικά το μεγάλο «ναι») παρέβλεψαν την «έλλειψη δημοκρατίας» εκεί· ένα επιχείρημα που έχουν χρησιμοποιήσει κατά κόρον για πολύ πιο light ζητήματα, όταν τα βόλευε… Ο κινεζικός καπιταλισμός προοριζόταν τότε να γίνει το «εργοστάσιο του κόσμου» για τα είδη κατανάλωσης της καθημερινής ατομικής εργατικής αναπαραγωγής στον αναπτυγμένο καπιταλισμό. Ρούχα, παπούτσια, χαμηλής ποιότητας οικιακές ηλεκτρικές συσκευές, παιχνίδια, χαμηλής ποιότητας γκάτζετ, κλπ… Αν αυτά μπορούσαν να μείνουν φτηνά (και έτσι θα συνέβαινε με δεδομένο το εξαιρετικά χαμηλό κόστος του κινεζικού προλεταριάτου) τότε θα ήταν εύκολη, και πάντως όχι εκρηκτική, η μισθολογική υποτίμηση μεγάλων τμημάτων της εργατικής τάξης στον πρώτο κόσμο.

Απ’ την άλλη μεριά (έτσι πήγαινε ο υπολογισμός των δυτικών αφεντικών) το να γίνει η κίνα το παγκόσμιο εργοστάσιο των «φτηνών» και των «απομιμήσεων» θα δημιουργούσε μια ευάριθμη κινεζική «μεσαία τάξη» αρκετών δεκάδων εκατομυρίων καταναλωτών, που θα αποτελούσαν την αγορά για τα πρωτοκοσμικά αναβαθμισμένα (τεχνολογικά, ποιοτικά) εμπορεύματα.

Συνεπώς η ένταξη του κινεζικού καπιταλισμού, το 2001, στην «παγκόσμια αγορά / παραγωγή / κατανάλωση» ήταν για τον πρωτοκοσμικό / δυτικό καπιταλισμό η σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα επανάληψη της διεξόδου των «τίγρεων της ασίας» των ‘90s, που είχαν γονατίσει όμως με το ξέσπασμα της κρίσης του 1997. Η ένταξη της κίνας ήταν, λοιπόν, η προσπάθεια εξόδου απ’ την μόνιμη δομική κρίση των δυτικών καπιταλισμών που κατάγεται ήδη απ’ τα ‘80s, και αφορά το όλο και μεγαλύτερο «άνοιγμα» ανάμεσα στη μέση εργατική παραγωγικότητα και στους μισθούς του μεγαλύτερου μέρους των δυτικών εργατικών τάξεων.

Στην αρχή τα πράγματα πήγαιναν όπως περίπου τα ήθελαν τα δυτικά αφεντικά…

Ένας “εμπορικός πόλεμος”, πριν και μετά (2)

Πέμπτη 20 Σεπτέμβρη. Απ’ το 2002 και για τα επόμενα χρόνια οι κινεζικές εξαγωγές άρχισαν να ογκώνονται εντυπωσιακά. Αυξάνονταν με μέσο ποσοστό 20% κάθε χρόνο! Ανάλογη ήταν η μεγέθυνση του κινεζικού αεπ: το 2007 μεγάλωσε κατά 14%, ένα ποσοστό απλησίαστο έστω κατά φαντασίαν στη δύση… Ωστόσο ο κινεζικός καπιταλισμός παρέμενε ακόμα ένας «μικρομεσαίος» στην παγκόσμια κατάταξη. Το 2006 το αεπ των ηπα ήταν 400 φορές μεγαλύτερο απ’ το κινεζικό· συνεπώς δεν υπήρχε κανένας λόγος ανησυχίας στο ορατό μέλλον…

Και ύστερα… Ύστερα ξέσπασε το πιο έντονο ως τώρα «βίαιο γεγονός» της κρίσης, που «φούσκωνε» απ’ το 2007 αλλά εκδηλώθηκε σαν έκρηξη με την κατάρρευση της αμερικανικής Lehman Brothers τον Σεπτέμβρη του 2008… Τους επόμενους μήνες διεθνώς οι μετοχές και τα χρηματιστήρια κατέρρευσαν, μεγάλες, μεσαίες και μικρές τράπεζες άρχισαν να χρεωκοπούν η μία μετά την άλλη, επιχειρήσεις έκλειναν, κράτη χρεωκόπησαν επίσης· η λεγόμενη «ρευστότητα» (το διαθέσιμο χρήμα των «επενδυτών» δηλαδή) είτε εξαφανίστηκε είτε έγινε πολύ «ακριβό»… Η αντίδραση των «ηγεμόνων» της δύσης ήταν μισο-κεϋνσιανική: τεράστια ποσά χρηματοδότησης («δημιουργία νέου χρήματος» απ’ τις κεντρικές τράπεζες, κατ’ ευφημισμόν «ποσοτική χαλάρωση») που κατευθύνθηκαν σε μεγάλο βαθμό εκεί που εκδηλώθηκε το πρόβλημα: στον τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό τομέα…

Ο κινεζικός καπιταλισμός ήταν ήδη «εργοστάσιο του κόσμου» το 2008· ωστόσο ο χρηματοπιστωτικός του τομέας δεν είχε ενσωματωθεί σε μεγάλο βαθμό στο διεθνές κύκλωμα του «το χρήμα γεννάει χρήμα», με τα «σύνθετα προϊόντα» και τα υπόλοιπα. Οι συνέπειες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής (και, κατά συνέπεια, εμπορικής) καθίζησης στα τέλη του 2008 και το 2009 κτύπησαν τον κινεζικό καπιταλισμό εκεί που ήταν καλά αρθρωμένος με την «παγκόσμια αγορά». Μέσα σε λίγους μήνες οι κινεζικές εξαγωγές έπεσαν κατά 1/3, και τουλάχιστον 20 εκατομμύρια κινέζοι εργάτες απολύθηκαν, κυρίως από βιομηχανίες έντασης εργασίας (τα «φτηνά» και οι «απομιμήσεις» που προορίζονταν για τις εξαγωγές) και απ’ τις οικοδομές (η «άνθηση της μεσαίας τάξης»).

Η αντίδραση της κινεζικής εξουσίας ήταν άμεση, και επίσης κεϋνσιανή – αλλά full: έχοντας ήδη υψηλά χρηματικά αποθέματα απ’ το εμπορικό πλεόνασμα των προηγούμενων χρόνων σχεδίασε και χρηματοδότησε ένα μαζικό πρόγραμμα δημόσιων έργων: δρόμους ταχείας κυκλοφορίας, τραίνα μεγάλων ταχυτήτων, αποχετευτικά συστήματα, προγράμματα προστασίας του περιβάλλοντος – και μαζικά προγράμματα κατασκευής κατοικιών. Αλλά επίσης σχεδίασε και χρηματοδότησε ένα εκτεταμένο και φιλόδοξο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της εκπαίδευσης και προσανατολισμού της σε όλους τους τομείς των νέων τεχνολογιών.

Το αποτέλεσμα ήταν πως ενώ τα δυτικά καπιταλιστικά κράτη (στο μεγαλύτερο μέρος τους) συνέχισαν να ταλαιπωρούνται με αναιμικούς ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης, το κινεζικό ανασυγκροτήθηκε πολύ γρήγορα. Ενώ το 2006 το κινεζικό αεπ ήταν 2,8 τρισεκατομύρια δολάρια, μια μόνο δεκαετία μετά, το 2017, είχε υπετετραπλασιαστεί στα 12,2 τρισεκατομύρια (αύξηση 435%!!!). Ενώ το 2006 το αμερικανικό αεπ ήταν 400 φορές μεγαλύτερο απ’ το κινεζικό, το 2017 ήταν μόνο λίγο παρά πάνω από μισό (κατά 58%) μεγαλύτερο… Κι ακόμα χειρότερα: κατά τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ λίγο μετά το 2025 το κινεζικό αεπ θα έχει ξεπεράσει το αμερικανικό…

Ένας “εμπορικός πόλεμος”, πριν και μετά (3)

Πέμπτη 20 Σεπτέμβρη. Η ανατροπή είναι εντυπωσιακή ως προς το μέγεθος και το βάθος της. Κυρίως όμως στα όρια του απίστευτου είναι η ταχύτητα με την οποία έγινε! Το 2008 τόσο το αμερικανικό κράτος όσο και το κινεζικό μπήκαν στη «διαχείριση της κρίσης» απ’ το ίδιο περίπου σημείο: με δημόσιο χρέος 40% του αεπ του το καθένα (το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης του Πεκίνου ήταν 27% του αεπ, αλλά συνυπολογίζεται και το χρέος των τοπικών κυβερνήσεων μέσα στην κίνα). Στα τέλη 2017 (εξαιτίας της ραγδαίας αύξησης του δημόσιου δανεισμού και της μικρής αύξησης του αεπ) το αμερικανικό χρέος είχε ξεπεράσει το αντίστοιχο αεπ (105,5%) όντας 4ο στον πλανήτη, ενώ το κινεζικό ήταν λίγο πάνω από το 60%. Στη φετεινή χρονιά το επιπλέον χρέος που θα προστεθεί στο αμερικανικό υπ.οικ. θα είναι μεγαλύτερο απ’ ότι συνολικά στα 200 πρώτα χρόνια ύπαρξης του αμερικανικού κράτους.

Κι αν αυτά μοιάζουν “ποσοτικά” στοιχεία υπάρχουν και “ποιοτικά”. Ένας δείκτης καπιταλιστικής ανάπτυξης είναι ο αριθμός αιτήσεων για “πατέντες” (αναγνώριση πνευματικής ιδιοκτησίας) που αφορούν εκ των πραγμάτων “έρευνα και ανάπτυξη” σ’ όλη την τεχνολογική γκάμα. Το 2016 οι κινέζοι ερευνητές είχαν καταθέσει 1.338.503 αιτήσεις για παντέτες, περισσότερες απ’ το άθροισμα των τέσσερων επόμενων (ηπα: 605.571, ιαπωνία 318.381, νότια κορέα 208.830, ευρωπαϊκό γραφείο 159.358…) Έλαβαν, τελικά, 404.208 πιστοποιήσεις πνευματικής ιδιοκτησίας, έναντι 303.049 των ηπα, 203.087 της ιαπωνίας και 108.875 της νότιας κορέας.

Η ταχύτητα και το εύρος της κινεζικής καπιταλιστικής ανάπτυξης δεν μπορεί παρά να προκαλεί δέος έως τρόμο – κατ’ αρχήν στις ηπα αλλά και στα ευρωπαϊκά κράτη. Είτε το δέος είτε ο τρόμος δεν αφορούν μόνο αυτό που έχει γίνει ήδη, αλλά – επιπλέον – αυτό που μπορεί να κάνει το Πεκίνο τα επόμενα χρόνια. Το παγκόσμιο «κινεζικό σχέδιο Marshall», οι δρόμοι του μεταξιού, που σκοπεύει σε μια παγκόσμια περιφερειακή καπιταλιστική ανάπτυξη προσδεδεμένη στον κινεζικό «κέντρο», είναι ακόμα στα πρώτα του βήματα… Το σχέδιο “made in china 2025” που έχει σκοπό να βάλει την κινεζική παραγωγή στην κορυφή των τεχνολογιών σ’ όλη την γκάμα τους (βιοτεχνολογίες, cloud, internet of things, κβαντικοί υπολογιστές, διαστημικά προγράμματα, κλπ), δείχνει απειλητικά ρεαλιστικό… Ο κινεζικός καπιταλισμός φαίνεται στ’ αλήθεια ικανός να μπει εξ εφόδου επικεφαλής της 4ης βιομηχανικής επανάστασης – αν δεν είναι ήδη. Όποιος έχει γνώση των διεθνών εκθέσεων υψηλής τεχνολογίας που γίνονται στην κίνα καταλαβαίνει…

Την ίδια στιγμή ο αμερικανικός καπιταλισμός δουλεύει, περίπου, στα όρια των δυνατοτήτων του. Τι θα μπορούσε να κάνει όχι το ψόφιο κουνάβι αλλά οποιοσδήποτε στη θέση του για να αντιμετωπίσει το κινεζικό «τσουνάμι»;

Ένας “εμπορικός πόλεμος”, πριν και μετά (4)

Πέμπτη 20 Σεπτέμβρη. Το πιο πρόσφατο ξέσπασμα της παγκόσμιας κρίσης, εκείνο του 2008, είχε σαν μην προβλέψιμο αποτέλεσμα την επιτάχυνση της κινεζικής καπιταλιστικής ανάπτυξης με ρυθμό που κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί! H “δύση” πιάστηκε, κυριολεκτικά, με κατεβασμένα βρακιά! Κι αυτή τη στιγμή τόσο τα ποσοτικά όσο και τα ποιοτικά δεδομένα συνεχίζουν να ευνοούν το Πεκίνο – και τους συμμάχους του.

Με τον «προστατευτισμό» της η Ουάσιγκτον δεν προσπαθεί απλά να περιορίσει τις εισαγωγές. Προσπαθεί αφενός να φρενάρει την κινεζική ανάπτυξη, και απ’ την άλλη να εκβιάσει όλους τους υπόλοιπους (συμπεριλαμβανομένων και ιστορικών συμμάχων όπως η ε.ε., η ιαπωνία, ο καναδάς) να «κάνουν στην άκρη» ενισχύοντας τους αμερικανικούς ρυθμούς ανάπτυξης (αγοράζοντας αμερικανικά…). Πολύ περισσότερο «στην άκρη» απαιτεί ο αμερικανικός σχεδιασμός να κάνουν μεσαίου επιπέδου καπιταλιστικά κράτη, όπως το ιράν, η τουρκία, η ρωσία, ή η βραζιλία… Ενώ η γεμάτη αυτοπεποίθηση κινεζική προσέγγιση προς τρίτους είναι «κάνεις deal μαζί μας και κερδίζουμε αμοιβαία», η αμερικανική ανάλογη είναι «κάνεις deal μαζί μας και κερδίζουμε εμείς». Μην αναρωτηθείτε ποιος είναι πειστικότερος στην ασία, στην αφρική, στη λατινική αμερική – είναι εύκολο.

Είναι εύλογο ότι αυτή η «επιθετική άμυνα» της Ουάσιγκτον το μόνο που πετυχαίνει είναι να οξύνει τις ενδοκαπιταλιστικές αντινομίες και αντιπαλότητες, επιταχύνοντας το επόμενο ξέσπασμα της κρίσης. Όχι, όμως, μόνον αυτό. Θεωρητικά το έσχατο καταφύγιο του αμερικανικού κεφάλαιου είναι ο στρατός του και η υπεροχή του. Ούτε κι εδώ, όμως, μπορεί να περιμένει μέχρι να φτάσουν τα «κακά μαντάτα». Ο κινεζικός καπιταλισμός εξοπλίζεται ποσοτικά και ποιοτικά (χωρίς να δίνει λογαριασμό, άρα κανείς δεν ξέρει που βρίσκεται…)· ο ρωσικός συνεχίζει την παράδοσή του στην υψηλή στρατιωτική τεχνολογία και επιδεικνύει πότε πότε κάποια απ’ τα κατορθώματά του· άλλοι, σε χαμηλότερο τεχνολογικό επίπεδο, αναπτύσσουν homemade τεχνικές «ασύμμετρης ανταπόδοσης», απέναντι στις οποίες δεν υπάρχουν manual… Με δυο λόγια το καλύτερο στο οποίο θα μπορούσε να ελπίζει η άλλοτε μόνη υπερδύναμη του πλανήτη είναι η αβεβαιότητα. (Γιατί αν φτάσουμε σε βεβαιότητες, αυτές είναι γενικά εναντίον της).

Είναι εξίσου εύλογο πως αν τα αφεντικά της Ουάσιγκτον δουν (αυτό που είναι αναμενόμενο) ότι, δηλαδή, δεν μπορούν να ανακόψουν με «οικονομικά μέσα» την διεθνή υποτίμησή τους, θα χρησιμοποιήσουν τα έσχατα όπλα τους. Πριν αρχίσουν να εκδηλώνονται αμφιβολίες για την εξυπηρέτηση του τόσο υψηλού αμερικανικού χρέους· πριν το δολάριο αρχίσει να χάνει μεγάλα μερίδια της παγκόσμιας αγοράς· πριν οι αντίπαλοι της Ουάσιγκτον δέσουν γερά και λειτουργικά τις μεταξύ τους συμμαχίες…

Κι όσο για τους συμμάχους της Ουάσιγκτον; Ωωωω! Ξέρετε κάποιον; (Εμείς, όμως, δεν πολεμάμε για κανέναν!!!)

(πίνακας πάνω: στην κατάταξη των εταιρειών που κατοχύρωσαν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας το 2016, στις 2 πρώτες θέσεις παγκόσμια ήταν οι κινεζικές huawei και zte, ακολουθούμενες απ’ την αμερικανική intel και την ιαπωνική mitsubishi.)

Τάδε έφη ψοφιοκουναβιστάν

Τρίτη 18 Σεπτέμβρη. Η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε χτες την επιβολή έξτρα δασμών σε εισαγωγές απ’ το Πεκίνο αξίας 200 δις δολαρίων – όπως ήταν αναμενόμενο. Και (άραγε ισχύει το «μωραίνει ο κύριος ον βούλεται απωλέσαι»;) το έκανε με τέτοιο τρόπο ώστε να προκαλεί βασικούς καπιταλιστικούς κανόνες.

Τι είπε ο άνθρωπος που αγάπησε ο τενεκεδένιος (ή, εν πάσει περιπτώσει, ακόμα και χωρίς γνήσια αισθήματα, είναι ο νο 1 σύμμαχος της Αθήνας); Ότι οι έξτρα δασμοί από σήμερα είναι 10%… Αλλά θα γίνουν αυτόματα 25% απ’ την 1η Γενάρη του 2019… Επιπλέον, αν το Πεκίνο τολμήσει να απαντήσει με δασμούς στις εισαγωγές αμερικανικών αγροτικών ή βιομηχανικών εμπορευμάτων, τότε η Ουάσιγκτον αμέσως θα προχωρήσει στην «φάση 3» του πολέμου της, επιβάλλοντας επιπλέον δασμούς στις υπόλοιπες (αξίας 267 δις δολάρια) εισαγωγές κινεζικών εμπορευμάτων. “Πόλεμος σε δόσεις”; Χμμμμ…

Τώρα όλοι περιμένουν την κινεζική απάντηση. Δεν την ξέρουμε, ούτε θα κάνουμε προβλέψεις. Όμως σ’ αυτού του είδους τον πόλεμο, εκείνος που πυροβολεί δεύτερος στη σειρά δεν είναι καταδικασμένος να αποτύχει· ούτε να βιαστεί. Κατά συνέπεια επιτρέπονται όλες οι εικασίες και οι αναταραχές.

Κι έτσι, επειδή μιλάμε για καπιταλισμό, εμπόριο – άρα και χρηματιστήρια – ο πόλεμος αυτός έχει τόσα επίπεδα «ασύμμετρης ανταπόκρισης» ώστε μόνο λευκοί αμερικάνοι γελαδάρηδες θα τον ξεκινούσαν σίγουροι ότι θα τον κερδίσουν!

Θέλουμε να πούμε: αν μια φορά έφυγαν (απ’ το βιετνάμ) τρέχοντας με ελικόπτερα ενώ είχαν την απόλυτη υπεροπλία, ποιος μπορεί να είναι σίγουρος για την τωρινή έκβαση μιας σύγκρουσης στην οποία δεν έχουν απεριόριστη δύναμη πυρός;

(Ένας καλός αριθμός αμερικανικών επιχειρήσεων, αγροτικών, βιομηχανικών και εμπορικών, πρόκειται να ξεκινήσει απ’ την επόμενη εβδομάδα εκστρατεία κατά των δασμών στις εισαγωγικές απ’ την κίνα. Είτε επειδή αποτελούν την αμερικανική αλυσίδα για το εμπόριο των κινεζικών εισαγωγών· είτε επειδή εισάγουν πρώτες ύλες ή/και ανταλλακτικά απ’ την κίνα· είτε επειδή φοβούνται τα κινεζικά αντίποινα – αυτό αφορά τις αγρομπίζνες.

Δεν θα προβλέψουμε ούτε την ένταση ούτε το αποτέλεσμα της εκστρατείας. Αξίζει όμως να τονίσουμε ότι αυτή η περιβόητη «παγκοσμιοποίηση», που χρειάστηκε τουλάχιστον δυο δεκαετίες εντατικών ενεργειών για πάρει μια κάπως τελική μορφή, δεν μπορεί να αναιρεθεί με διατάγματα σε μερικούς μήνες. Πολύ περισσότερο που η «αμερικανική αγορά» δεν είναι καθόλου αυτάρκης.

Το ψοφιοκουναβιστάν ονειρεύεται υπέρ του αλλαγές στην μοιρασιά της παγκόσμιας αγοράς – αυτός είναι ο στόχος του «εμπορικού πολέμου» κατά των πάντων – κι ακόμα περισσότερο φωνάζει ότι αυτό μπορεί να το πετύχει ειρηνικά. Αμ δε!!! Αν κάτι τέτοιο ήταν εφικτό δεν θα γίνονταν πόλεμοι με μπαρούτι…)

Βλήματα από χαρτί ή οξείδια μετάλλων;

Δευτέρα 17 Σεπτέμβρη. Σήμερα (σύμφωνα με τον αμερικανικό πολεμικό προγραμματισμό) πρόκειται να ανακοινωθεί ο νέος γύρος δασμών κατά κινεζικών εισαγωγών, ύψους 200 δισεκατομυρίων. Είναι άγνωστο αν το ψόφιο κουνάβι θα υπογράψει έξτρα δασμούς 25% ή μόνο 10%, αφήνοντας το υπόλοιπο 15% για αργότερα.

Είναι άγνωστο, επίσης, το πως θα αντιδράσει το Πεκίνο. Φαίνεται ότι υπάρχουν ιδέες για «ποιοτική αντίδραση». Όχι, δηλαδή, δασμούς στις αμερικανικές εισαγωγές στην κίνα αλλά περιορισμούς στις κινεζικές εξαγωγές πρώτων υλών στην αμερικανική βιομηχανία. Οι «σπάνιες γαίες» είναι βαρύ όπλο στα χέρια του κινεζικού καθεστώτος, και μπορεί να γονατίσει για μήνες την homeland αμερικανική βιομηχανία ηλεκτρονικών, αυτοκινήτων, όπλων και πολλών άλλων ειδών. Η κίνα προμηθεύει σήμερα ένα ποσοστό από 85% έως 95% (ανάλογα με το οξείδιο) της παγκόσμιας αγοράς σε σπάνιες γαίες. Για να βρουν εναλλακτικούς προμηθευτές σπάνιων γαιών (αν και όσους βρουν) οι αμερικανικές εταιρείες θα χρειαστούν μήνες· και, εν τω μεταξύ, θα έχουν χάσει τα μερίδιά τους σε μια just in time (παγκόσμια) αγορά.

Θα είχε την πλάκα του αυτό το είδους προ-πολέμου· αν δεν ήταν να πέσει στο κεφάλι μας ο ουρανός και όχι μόνο…

(φωτογραφίες: χρήσιμη απεικόνιση της πανταχού παρουσίας των σπανίων γαιών από το site «απεροπία», που συστήνεται σαν «το πρώτο ελληνικό site περί μετανθρωπισμού»…)

Μπλοκ του Βλαδιβοστόκ

Κυριακή 16 Σεπτέμβρη. Αναρωτιόμασταν πριν λίγες ημέρες αν υπήρχε χώρος για το βορειοκορεατικό καθεστώς στη συνάντηση του «ανατολικού οικονομικού φόρουμ» στο Βλαδιβοστόκ, απ’ την στιγμή που ούτε ο Kim ούτε ο Moon το τίμησαν με την παρουσία τους. Ασφαλώς και υπήρχε! Στη θέση του Kim πήγε ο υπ.εξ. της βόρειας κορέας Kim Yong Jae – και οι επαφές που έπρεπε να γίνουν έγιναν.

Την προσοχή μας τραβάει ωστόσο κάτι άλλο. Ως και τον Ιούλιο (μπορεί και λίγο αργότερα, δεν είναι δυνατόν να βρούμε ακριβείς ημερομηνίες) προετοιμαζόταν η παρουσία του Kim (άρα και του Moon) στο φθινοπωρινό Βλαδιβοστόκ! Μια ολομέλια του μπλοκ… η οποία, όμως, μπήκε στην άκρη. Τις προετοιμασίες για το ταξίδι του Kim στο «ανατολικό οικονομικό φόρουμ» προδίδει η δοκιμαστική πτήση που έκανε το προεδρικό του αεροπλάνο, απ’ την Πγιονγκγιάνγκ προς το Βλαδιβοστόκ και επιστροφή (χωρίς προσγείωση) στις 9 Ιούλη.

Κάτι φαίνεται να έχει συμβεί εδώ, απ’ τα μέσα του καλοκαιριού και μετά: το μπλοκ του Βλαδιβοστόκ «ανεβοκατεβάζει» τους διπλωματικούς του τόνους (έχοντας σα μέτωπο την Ουάσιγκτον και το Τόκιο) με μη γραμμικό τρόπο. Η μη γραμμικότητα σαν μέθοδος δεν μας εκπλήσσει, παρότι κάνει δυσκολότερο το να καταλαβαίνει κάποιος από μακριά.

Εντελώς σχηματικά μοιάζει σαν, προς στιγμήν, να συμβαίνει το εξής: καθώς η Ουάσιγκτον βρίσκεται σε φάση «αντεπίθεσης», με όλο και χειρότερες κυρώσεις κατά της Μόσχας και του Πεκίνου, και με προσανατολισμό πόλωσης κατά της βόρειας κορέας (με το ένα μάτι και το ένα χέρι πάνω στη Σεούλ) το μπλοκ του Βλαδιβοστόκ ανοίγει την διάταξή του, «διασκορπίζεται» κατά κάποιον τρόπο, χωρίς όμως να χάνει τη συνοχή του. Παρότι οι 4 (νότια και βόρεια κορέα, κίνα και ρωσία) έχουν πυκνές επαφές μεταξύ τους σε διάφορα επίπεδα, δεν εμφανίζονται μαζί ακόμα κι αν το είχαν προγραμματίσει· δεν μορφοποιούν ανοικτά και καθαρά την στρατηγική συμπόρευσή τους.

Παρακολουθούμε, μαθαίνουμε – για να καταλάβουμε. Ο ιστορικός χρόνος πυκνώνει με τρόπους που δεν έχουμε συνηθίσει – αυτό είναι σίγουρο…