Tag: βιετνάμ

Μια παράξενη εργατική αποχή

Δευτέρα 8 Νοέμβρη>> Όχι, αυτό δεν ήταν στο πρόγραμμα. Το γνωστό καθεστωτικό fortune έγραφε στις 22 Οκτώβρη:

… Η οικονομία είναι τώρα σε μεγέθυνση σε σχέση με πριν την πανδημία. Κι ωστόσο είμαστε με 5 εκατομμύρια εργάτες λιγότερους στις ηπα σε σχέση με πριν την κρίση. Η εξήγηση γι’ αυτήν την έλλειψη εργατών είναι συγκεχυμένη…

«Έλλειψη εργατών»; Κάποια μιλούν (υπερβολικά) για κάτι σαν «ήρεμη επανάσταση». Άλλοι για την «μεγάλη παραίτηση». Τα γεγονότα είναι απροσδόκητα: εκατομύρια εργάτες σ’ όλο τον καπιταλιστικό κόσμο «παρατούν» τις δουλειές τους! Και μάλιστα άσχετα από βαθμό ειδίκευσης ή, συχνά, και ηλικία. Το turnover των μισθωτών, που πάντα βραχυκύκλωνε τους παγιωμένους καταμερισμούς εργασίας, μοιάζει να έχει κάνει μια εντυπωσιακή (λόγω μαζικότητας) επιστροφή σε μια ιστορική στιγμή που κανείς δεν το περίμενε.

Μερικά ενδεικτικά νούμερα. Σύμφωνα με το γραφείο εργασίας των ηπα (united states department of labor) μόνο τον περασμένο Απρίλη παραιτήθηκε το 2,7% της εργατικής δυνάμης στις ηπα. Και ο ρυθμός «εγκατάλειψης εργασίας» συνεχίστηκε αμείωτος και ασυνήθιστα υψηλός. Τον Αύγουστο του 2021 παραιτήθηκαν 4,3 εκατομμύρια αμερικάνων μισθωτών (το 2,9% της εργατικής δύναμης), και απ’ τον Απρίλη ως τον Αύγουστο το σύνολο των «τα παρατάω» ήταν 20 μύρια, ούτε λίγο ούτε πολύ το 13,5% του συνόλου των καταγραμμένων μισθωτών. Κάτι παραπάνω απ’ ένας στους οκτώ…

Δεν είναι αποκλειστικά αμερικανικό φαινόμενο. Στο βιετνάμ χιλιάδες εργάτες στις φάμπρικες ένδυσης / υπόδησης «τα βρόντηξαν»∙ ενώ στην ινδία έκανε το ίδιο το 23% των ειδικευμένων του τεχνολογικού τομέα. Στις ηπα οι μεγάλες εμπορικές αλυσίδες δεν βρίσκουν ανθρώπους να κάνουν προσλήψεις σε δουλειές που θεωρούνται (δηλαδή πληρώνονται σαν) ανειδίκευτες∙ αλλά στη γερμανία το 1/3 των επιχειρήσεων (λέει ότι) δεν μπορεί να βρει ειδικευμένους (σε διάφορους τομείς), με αποτέλεσμα τουλάχιστον 400.000 τέτοιες «θέσεις εργασίας» να μένουν άδειες… Πού εξαφανίστηκε η σύγχρονη εργατική τάξη;;;

Πουθενά! Σ’ αυτόν τον πλανήτη συνεχίζει να βρίσκεται! Ο πρώτος, ίσως βασικότερος και πάντως ανομολόγητος παράγοντας που έχει προκαλέσει αυτήν την «αναστάτωση» στις θεωρούμενες «στρωμένες αγορές εργασίας» είναι οι μετανάστες / μετανάστριες! Αυτό φάνηκε πανηγυρικά πρόσφατα στην επικράτεια της αυτού μεγαλειότητας βασίλισσας της αγγλίας, ουαλίας, βόρειας ιρλανδίας και λοιπά, με την «εξαφάνιση» / έλλειψη χιλιάδων οδηγών φορτηγών, αλλά ισχύει για όλους τους μείζονες καπιταλισμούς της ευρώπης και της βόρειας αμερικής: οι πολύμηνες καθολικές απαγορεύσεις μετακινήσεων (και οπωσδήποτε ταξιδιών) και όλοι οι έλεγχοι, τα τσεκ και οι καραντίνες μετέτρεψαν στα «αναπτυγμένα καπιταλιστικά κράτη» σε παγίδες / φυλακές για εκατομμύρια μετανάστες / μετανάστριες – με – χαρτιά (ακόμα χειρότερα για τους χωρίς…). Μπορεί να μην σκόπευαν (ή να μην μπορούσαν) να πηγαινοέρχονται κάθε τόσο στα μέρη τους, αλλά το να απαγορεύεται να το κάνεις είναι κάτι πολύ διαφορετικό και συναισθηματικά πολύ πιο έντονο. Επιπλέον οι «μαύροι» δεν πήραν ούτε μισό σεντς «βοήθειας» απ’ τα αντίστοιχα κράτη… Μόλις βρήκαν ευκαιρία έφυγαν, γύρισαν πίσω: ακόμα και τα χειρότερα της υγιεινιστικής τρομοεκστρατείας μπορεί ο καθένας να τα κουμαντάρει καλύτερα όταν είναι κοντά σε συγγενείς και οικείους παρά όταν είναι χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά.

Εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες / μετανάστριες από κράτη μέλη της ε.ε. που δούλευαν-σαν-τα-σκυλιά στους μητροπολιτικούς καπιταλισμούς έφυγαν, γύρισαν πίσω. Και το ίδιο έκαναν πολλές (άγνωστο πόσες) χιλιάδες «νομιμοποιημένων» ή μη μεταναστών / μεταναστριών απ’ τη λατινική αμερική στις ηπα. Αυτό πυροδότησε μια σειρά ρωγμών στις πρωτοκοσμικές «οικονομίες» αφού ικανό μέρος αυτών των εργατικών υποκειμένων, πέρα απ’ το πως πληρώνονταν, ήταν λίγο πολύ ειδικευμένα-στην-πράξη. Είτε στις οικοδομές, στο λιανικό εμπόριο, στις μεταφορές, στην κατ’ οίκον φροντίδα ή στην καθαριότητα είτε σε χαμηλές και μεσαίες βαθμίδες των τεχνολογικών τομέων.

Δεν ήταν / είναι, όμως, μόνο αυτό. Για πολλά εκατομμύρια άλλων μισθωτών, πρωτοκοσμικών, η κατ’ οίκον φυλάκιση, οι διαφόρων ειδών απαγορεύσεις «άσκοπων μετακινήσεων», και η δημιουργία σύγχυσης για το τι είναι υγεία και τι αρρώστια, δεν προκάλεσαν φόβο και παράλυση. Ή δεν προκάλεσαν μόνον αυτά. Σκέφτηκαν και ξανασκέφτηκαν γύρω απ’ αυτό που θα λεγόταν «το νόημα της ζωής»… Όχι, δεν έγιναν άθεοι, απάτριδες και αναρχικοί!!! Απλά επανεκτίμησαν τις συνθήκες «υπερεργασίας» (εξοντωτικά ωράρια για ψίχουλα…) στις οποίες ήταν σιωπηλά καταδικασμένοι (είτε σε «χαμηλά» πόστα είτε σε «μεσαία»…), την αξία του να βλέπεις τους φίλους σου ή/και τα παιδιά σου…. Τέτοια ταπεινά πράγματα. Ειδικά στις ηπα το πολύχρονο κίνημα fight for 15 είχε απλώσει επιπλέον πολύ πλατιά τον σπόρο της εργατικής αξιοπρέπειας. Και τώρα το turnover αυτών των πολλών εκατομυρίων πρωτοκοσμικών μισθωτών κινείται πάνω σ’ αυτές τις γραμμές: λιγότερη δουλειά, περισσότερα λεφτά – και σεβασμός απ’ την μεριά των αφεντικών και των προϊστάμενων! Μ’ άλλα λόγια: ψάχνουν (ή πρόκειται να ψάξουν) για «καλύτερες δουλειές»…

Χρειάζεται ένα ξεκαθάρισμα εδώ, απ’ την μεριά μας∙ είναι εύκολο να δοξάσει ή να ελεεινολογήσει ο οποιοσδήποτε αυτήν την «αναταραχή». Δεν πρόκειται για επανάσταση με την πολιτική έννοια! Δεν πρόκειται ούτε για ένα οργανωμένο ρεφορμιστικό / εργατικό / συνδικαλιστικό ρεύμα στο σύνολό του, παρότι διάφορα ρυάκια έχουν καταλήξει σ’ αυτήν την κοίτη. Πρόκειται για εκδήλωση (επαναλαμβάνουμε: όχι επαναστατική) της αυτονομίας της εργατικής τάξης, σε ότι αφορά την «κίνησή» της, σε μια εποχή που αυτή η αυτονομία της απαγορεύεται όχι μόνο σε σχέση με τους προσδιορισμούς της υγείας και της αρρώστιας, αλλά ακόμα και της φυσικής κίνησης (: καραντίνες, «πιστοποιητικά»…) Και φυσικά η εκδήλωση της συγκεκριμένης αυτονομίας δεν είναι οργανωμένη και – κάλλιστα – μπορεί να περιλαμβάνει και μικροαστικούς υπολογισμούς.

Απ’ την άλλη μεριά όμως έχει δημιουργήσει μεγάλη αναταραχή στις τάξεις των αφεντικών! Που έχοντας απέναντί τους αυτήν την παράξενη, «ανεξήγητη», μαζική και διαφορική άρνηση εργασίας υποχωρούν εκεί που ως τώρα έδειχναν την μεγαλύτερη και σκληρότερη αποφασιστικότητα: στο ζήτημα των μισθών και των συνθηκών εργασίας – προκειμένου να κάνουν «ελκυστικότερες τις θέσεις εργασίας» που προτείνουν! Κτηνώδεις εμπορικές αλυσίδες για παράδειγμα, τύπου wallmart, που έκαναν ό,τι μπορούσαν κατά του κινήματος fight for 15, αναγκάζονται σ’ αυτή τη φάση να «κυνηγήσουν» εργάτες και εργάτριες. Και η πειστική αύξηση του βασικού μισθού / ημερομίσθιου γίνεται τώρα το πικρό χάπι που πρέπει να καταπιούν χιλιάδες εργοδότες. (Το τι μέρος απ’ αυτές τις αυξήσεις θα φάει ο πληθωρισμός είναι, επίσης, ένα σοβαρό ζήτημα…)

Οι δειγματοληπτικές έρευνες (με ό,τι αυτές σημαίνουν γενικά…) στις ηπα δείχνουν ότι το 40% εκείνων που «τα έχουν παρατήσει» ή σκοπεύουν να το κάνουν επιδιώκουν «δουλειά απ’ το σπίτι», σε ωράρια που θα ταιριάζουν στην καθημερινότητά τους, και πάντως όχι εξοντωτικά. Άλλοι πάλι ονειρεύονται να κάνουν «μια δική τους δουλειά», κυρίως μέσω internet… Αγνοούν προφανώς ότι τις λεγόμενες «θέσεις εργασίας» (και μάλιστα τις «καλές» τέτοιες) δεν τις φτιάχνει ο καθένας μόνος του, κατά βούληση! Αγνοούν επίσης ότι αυτό το παράξενο turnover θα σπρώξει τον ψηφιακό μετασχηματισμό στην οργάνωση της (εκμετάλλευσης της) εργασίας ακόμα πιο έντονα∙ την καπιταλιστική αναδιάρθρωση δηλαδή που, στις βασικές της γραμμές, είναι ήδη αναγγελμένη.

Προς το παρόν προκαλείται μια κάποια ανατίμηση της εργασίας… Φοβούμαστε όμως ότι θα είναι προσωρινή. Δεν έχει κερδηθεί – προέκυψε… Την έλλειψη οργάνωσης και σχεδιασμού απ’ την μεριά της τάξης μας δεν μπορεί να την μπαλώσει ο (ατομικός) βολονταρισμός, ακόμα και στις πιο δίκαιες εκφάνσεις του…

Αλλά πάλι; Ποιός το περίμενε;

Vingt mille lieues sous les mers*

Δευτέρα 20 Σεπτέμβρη>> Το συμβόλαιο ήταν παχύ παχύ. Πενήντα δισεκατομύρια αυστραλέζικα δολάρια, για 12 υποβρύχια. Ήταν τέλος του 2015 ή αρχές του 2016, και νικητής στο διαγωνισμό ήταν η γαλλική DCNS (μετέπειτα Naval Group). Ο τότε γάλλος πρόεδρος Hollande πανηγύρισε για την «συμφωνία του αιώνα»: χιλιάδες θέσεις εργασίας για το γαλλικό στρατοβιομηχανικό σύμπλεγμα…

Υπήρχαν, βέβαια, κάποια προβληματάκια. Ο εν λόγω τύπος υποβρυχίων ήταν στα σχέδια, δεν είχε κατασκευαστεί ούτε ένα. Με δυο λόγια η Καμπέρα αγόραζε «μακέτο». Μετά προέκυψε αυτό που στα ελληνικά λέγεται «υπερκοστολόγηση εκ των υστέρων»: άλλα 50 δισεκατομυριάκια θα ήταν απαραίτητα για την συντήρηση των 12 υποβρυχίων, υπό την καθοδήγηση φυσικά της κατασκευάστριας. Εν τω μεταξύ είχαν αρχίσει οι γκρίνιες. Πόσο κομμάτι της κατασκευής θα γίνει στη γαλλία και πόσο στην αυστραλία; Η δεύτερη δεν έχει ναυπηγείο κατάλληλο για υποβρύχια, αλλά κάποιες καλές υπεργολαβίες για τα ηλεκτρονικά συστήματα θα μπορούσε (και θα έπρεπε) να τις αναλάβει…

Η παράδοση των πρώτων κομματιών είχε κανονιστεί για το 2030… Αλλά απ’ τον περασμένο Μάη το deal έδειχνε ότι πάει για ναυάγιο σε ρηχά νερά. Πολύ περισσότερο που διάφοροι ανταγωνιστές της Naval Group δεν είχαν πάψει να πηγαίνουν με ντοσιέ στο αυστραλέζικο υπ.αμ. για φτηνότερες και γρηγορότερες προσφορές…

Μπορεί ο τρόπος της αλλαγής παραγγελίας να μην ήταν και τόσο κομψός. Αλλά η Καμπέρα είχε αλλάξει ήδη σχεδιασμούς. Θα προτιμούσε να πληρώσει την ρήτρα ακύρωσής της και να ξεφορτωθεί τα έτσι κι αλλιώς ανύπαρκτα γαλλικά υποβρύχια. Όμως ο πομπώδης τρόπος που αυτό ανακοινώθηκε έσπασε τα νεύρα του βασιλιά Μακρόν: ήταν κομμένος και ραμμένος γι’ αυτό. Είχε και ο βασιλιάς τα δίκια του: τον ξεφτύλισαν…

Το τι τα θέλει τα made in usa υποβρύχια το αυστραλέζικο καθεστώς είναι προφανές: να κάνουν παρέα στα αμερικανικά στις περιπολίες τους στη νότια θάλασσα της κίνας. Συμβατά συστήματα επικοινωνιών, συμβατά όπλα… μια ωραία ατμόσφαιρα. Όμως δεν θα είναι έτοιμα ούτε αύριο ούτε σ’ ένα χρόνο, ούτε σε δύο.

Κι εκεί θα προκύψει σίγουρα ένα πρόβλημα: δεν είναι σοφό να λέγεσαι αυστραλία και να προκαλείς τόσο ανοικτά το Πεκίνο. Το κινέζικο κράτος / κεφάλαιο έχει αποδεδειγμένα την δυνατότητα να ναυπηγεί 4 υποβρύχια ταυτόχρονα, στο ίδιο διάστημα που οπουδήποτε αλλού στον καπιταλιστικό πλανήτη ναυπηγούν ένα. Πράγμα που σημαίνει ότι ο αυστραλέζικος υποβρύχιος στόλος, όταν θα είναι έτοιμος, δεν θα αλλάξει στο ελάχιστο τους συσχετισμούς όπλων (και δυνάμεων) στην ευρύτερη περιοχή υπέρ των αμερικανο-αγγλο-αυστραλών…

Αντίθετα θα σπρώξει κάποιους γείτονες προς την μεριά της κίνας. Εκτός απ’ το θυμωμένο Παρίσι με την τελευταία αμερικανική παραγγελία έχει θορυβηθεί και η ισλαμική Τζακάρτα (ινδονησία): βρίσκεται ακριβώς απέναντι.

Τι απομένει απ’ αυτήν την σύντομη οικονομική – πολιτική διαμάχη; Κάποτε το Παρίσι είχε μεγάλες αποικίες στην ινδοκίνα. Κάποτε… Τώρα δεν μπορεί να ελπίζει σε οποιαδήποτε σημαντική επιρροή χωρίς την άδεια (και τον έλεγχο) της Ουάσιγκτον. Τον περασμένο Ιούλη ο γάλλος υπ.αμ. Jean-Yves Le Drian ευρισκόμενος στην αμερικανική πρωτεύουσα, είχε την έμπνευση να δηλώσει αλαζονικά τις φιλοδοξίες του γαλλικού ιμπεριαλισμού: Η Γαλλία είπε ήταν ένα έθνος του ινδικού-ειρηνικού, κατέχοντας περιοχές που της έδιναν την δεύτερη σε μέγεθος αποκλειστική οικονομική ζώνη, και μόνιμη στρατιωτική παρουσία 8.500 ανδρών…

Η απάντηση της Ουάσιγκτον δεν άργησε: «ήταν!!» “Πάρτε τα υποβρύχιά σας και δρόμο!!”, χοντροκομμένα… Περασμένα μεγαλεία… Αλλά ο βασιλιάς Μακρόν φαίνεται πως έχει ξεχάσει την μάχη και την ήττα του γαλλικού στρατού και των συμμάχων του στο Dien Bien Phu του βιετνάμ. Είναι «παλιά» βέβαια, του 1954. Οπότε λίγος ρεαλισμός δεν θα έβλαπτε. Καλύτερα μια χαμένη παραγγελία τώρα παρά ένα, δύο, τρία πολλά Dien Bien Phu στο μέλλον…

* Είκοσι χιλιάδες λεύγες υπό την θάλασσα – Ιούλιος Βερν, 1859 (;)…

(φωτογραφία: Οι Viet Minh σηκώνουν την σημαία τους στο αρχηγείο του γαλλικού στρατού στο Dien Ben Phu. Μετά την συντριπτική ήττα του το Παρίσι αναγκάστηκε, το 1954, να αποχωρήσει απ’ όλες τις αποικίες του στην ινδοκίνα…)

Ινδοκούς: the graveyard

Δευτέρα 16 Αυγούστου>> Τελικά οι ταλιμπάν άκουσαν την κινέζικη συμβουλή με τον δικό τους τρόπο: προχώρησαν τόσο γρήγορα (ή ειπωμένο διαφορετικά: ο επίσημος αφγανικός στρατός παραδόθηκε / προσχώρησε στην τελευταία πράξη της αντικατοχικής εκστρατείας τόσο γρήγορα) ώστε η Καμπούλ (και ό,τι αυτή συμβολίζει πολιτικά και οικονομικά αυτά τα 20 χρόνια της κατοχής) να παραδοθεί ειρηνικά. Ο πρόεδρος / ανδρείκελο Ashraf Ghani την έκανε αεροπλανικά μαζί με την αυλή του, και η μάχη δρόμο δρόμο που Τεχεράνη, Ισλαμαμπάντ, Πεκίνο και Μόσχα δεν ήθελαν με τίποτα, τελικά δεν έγινε. Δεν την ήθελαν ούτε οι αφγανοί.

Η εικονογραφία της άρον άρον αποχώρησης των τελευταίων νατοϊκών κατοχικών θυμίζει έντονα μια άλλη ήττα. Στο βιετνάμ, το 1975. Υπάρχουν ομοιότητες αλλά και σοβαρές διαφορές. Οι ταλιμπάν δεν είναι κομμουνιστές, είναι συντηρητικοί ισλαμιστές (αλλά όχι ουαχαβίτες τύπου isis, το αντίθετο!). Η αποχώρηση του κατοχικού στρατού (δηλαδή η ήττα του) δεν προκλήθηκε (και) από ένα ρωμαλέο αντιπολεμικό κίνημα στον δυτικό καπιταλιστικό κόσμο – το αντίθετο. Οι δυτικοί «ειρηνιστές / αντιμιλιταριστές» (αν υπάρχουν ακόμα τέτοιοι) είναι στη μεγάλη πλειοψηφία τους απασχολημένοι με τα «δικά» τους, και ποτέ δεν είδαν στην κατοχή και στα εγκλήματα πολέμου στο αφγανιστάν τίποτα άλλο απ’ την κυρίαρχη άποψη: την ιεραποστολική προσπάθεια του λευκού ανθρώπου να εκπολιτίσει πρωτόγονους πληθυσμούς και κοινωνίες. Με δυο λόγια η χθεσινή ημέρα δεν σφραγίζει μόνο την ήττα του δυτικού / αμερικάνικου ιμπεριαλισμού στο ινδοκούς· σφραγίζει επίσης και τον αλαζονικό πρωτοκοσμικό (πολιτιστικό) ναρκισσισμό. Η «αυτοδιάθεση του αφγανικού λαού», κατακτημένη με τα όπλα μετά από 20 χρόνια αντίστασης, δεν εορτάζεται πουθενά στη δύση. Αλλά αυτό είναι πρόβλημα (ένα απ’ τα πολλά) των δυτικών κοινωνιών, κανενός άλλου!

(φωτογραφίες από πάνω προς τα κάτω:

Saigon 1975: κόσμος (όχι μόνο διπλωματικοί υπάλληλοι αλλά και νοτιο-βιετναμέζοι συνεργάτες των κατοχικών) συνωστίζεται για να ανέβει στα ελικόπτερα που προσγειώνονται στην ταράτσα της αμερικανικής πρεσβείας. Οι βιετκόνγκ έχουν εισβάλει ήδη στην πρωτεύουσα.

Kabul 2021: ένα απ’ τα αμερικανικά Σινούκ πετάει απ’ την ταράτσα της αμερικανικής πρεσβείας προς το αεροδρόμιο που οι ταλιμπάν έχουν αφήσει ανοικτό για να διευκολυνθεί η φυγή των τελευταίων αμερικάνων / νατοϊκών. Όσο για τους συνεργάτες της κατοχής; Όλοι οι νατοϊκοί (συμπεριλαμβανομένων και των ελλήνων που είχαν 80 ντόπιους συνεργάτες) τους υποσχέθηκαν πολλά, αλλά οι πραγματικότητα είναι ότι ελάχιστοι είναι πολύτιμοι. Όπως συμβαίνει παντού και πάντα η μεγάλη πλειοψηφία των «συνεργατών» είναι αναλώσιμοι. Αυτοί λοιπόν θα πρέπει τώρα να διαπραγματευτούν το μέλλον τους με τους απελευθερωτές ταλιμπάν…)

Τουριστική προσέγγιση…

Δευτέρα 1 Μάρτη. Αν πει, γράψει η ασταμάτητη μηχανή τέτοια πράγματα (το έχει κάνει συστηματικά) είναι για να ριχτεί στην φωτιά· ή να την αναλάβει η πολυπρόσωπη αστυνομία σκέψης. Αν, όμως, τα γράφουν καθεστωτικοί;

Την ώρα που όλος ο πλανήτης τον Ιούνιο θαύμαζε (δικαίως) τη Νέα Ζηλανδία για την εξάλειψη του κορωνοϊού, έστω προσωρινά, ένα άλλο θαύμα συνέβαινε σε μια άλλη γωνιά του κόσμου, που δεν είχε πάρει τόση δημοσιότητα. Η νοτιοανατολική Ασία, μια από τις φτωχότερες περιοχές του κόσμου, με αιχμή το Βιετνάμ, ζούσε το δικό της success story. Μέχρι τότε [σ.σ. Ιούνιος 2020] η χώρα των 97 εκατ. κατοίκων δεν είχε ούτε ένα θάνατο από Covid-19! Μέχρι τώρα έχει 35, ενώ τα συνολικά της κρούσματα δεν ξεπερνούν τα 2.400. Μερικά ακόμα εντυπωσιακά νούμερα για του λόγου το αληθές: η πάμφτωχη Καμπότζη των 17 εκατ. κατοίκων έχει 483 κρούσματα και 0 θανάτους, η Ταϊβάν των 24 εκατ. 940 κρούσματα και 9 θανάτους, η Ταϊλάνδη των 70 εκατ. μόλις 82 θανάτους, ενώ η χώρα που δεν τα κατάφερε τόσο καλά, οι Φιλιππίνες των 108 εκατ., δεν έχει ξεπεράσει τους 12.000 θανάτους.

Πού οφείλεται αυτό; Ταχύτητα στη λήψη ριζικών μέτρων (κλείσιμο αεροδρομίων, λοκντάουν και καμπάνιες ευαισθητοποίησης από τον Φεβρουάριο, χρήση της τεχνολογίας με εφαρμογές κινητών που κατέγραφαν ύποπτα περιστατικά, στοχευμένα τεστ), καθολική συμμόρφωση στη χρήση της μάσκας εξαρχής, λόγω εξοικείωσης του πληθυσμού και πρότερης εμπειρίας με τον SARS, ελάχιστο οικονομικό κόστος για τους πολίτες από τα μέτρα – κίνηση που βοήθησε στη συμμόρφωση και στην αποδοχή τους -, καθώς και κουλτούρα που δεν ευνοεί τη σωματική επαφή. Αυτό που διερευνάται ακόμα είναι μια πιθανή φυσική ανοσία του πληθυσμού, όπως υποστηρίζουν κάποιοι ερευνητές με επιχείρημα το ότι π.χ. στην Ταϊλάνδη το 90% των κρουσμάτων παρέμεναν ασυμπτωματικοί.

Αυτά μπορούσε να διαβάσει κάποιος χτες στο ένθετο περιοδικό «Κ» της καθεστωτικής «καθημερινής». Άσχετα με τις προθέσεις της συντάκτριας η προσέγγιση είναι ένα μικρό δείγμα οριενταλισμού – θα ήταν δύσκολο να είναι διαφορετικά. Για κάθε δυτικό η ανατολή (κοντινή ή μακρινή) είναι μέρη και κοινωνίες για τα οποία μπορεί να λέει ό,τι θέλει, αδιάφορο το τι λένε οι ίδιοι εκεί, είτε πρόκειται για τις εξουσίες, είτε πρόκειται για τις κοινωνίες και τα όποια τμήματά τους. Επιπλέον το «κανονικό» είναι αυτό που συμβαίνει στη Δύση (: θάνατος είναι οι κάργιες που κτυπιούνται … στα μήντια και στα λογιστήρια…) και οτιδήποτε άλλο είναι εξαίρεση, ασυνήθιστο, εξωτικό. Το μυαλό όσων νοιώθουν αφεντικά του πλανήτη (και, παράδοξο ή όχι, ακόμα και οι πιο ταπεινοί υπήκοοι νοιώθουν ότι έχουν μέρισμα στην ανωτερότητα…) είναι αδιανόητος ακόμα και ο υπαινιγμός ότι ο δυτικός (καπιταλιστικός) κόσμος είναι το κέντρο της πιο πρόσφατης βαθιάς παρακμής… Και πως στην προσπάθειά τους να ρεφάρουν (στον παγκόσμιο ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό) τα πιο δυναμικά αφεντικά του επείγονται να επιβάλλουν ολοκληρωτισμούς και βίαια τεχνολογικά άλματα, οπότε κατασκεύασαν την υγιεινιστική τρομοεκστρατεία, τις κοινές δεξαμενές της, την θανατοπολιτική, την «επιδημία κρουσμάτων» – είναι όμως η εξαίρεση στον πλανήτη…

Φαίνεται ότι γι’ αυτό έχουμε κατηγορηθεί για «συνωμοσιολόγοι»: κάνοντας κριτική στον καπιταλισμό και στην μορφή-κράτος δεν χωράς στον βούρκο…

(φωτογραφία: Υπαίθρια αγορά κάπου στην ταϋλάνδη… Φαίνεται καθαρά ότι “δεν ευνοείται η σωματική επαφή”… Ή όχι;)

Επιτέλους: είναι «κόκκινοι»!

Πέμπτη 28 Νοέμβρη. …Εν τέλει η συμμαχία μας πρέπει να δώσει την πρέπουσα σημασία στην τρέχουσα και εν δυνάμει μακροπρόθεση απειλή που προέρχεται απ’ το κινεζικό κομμουνιστικό κόμμα. Εβδομήντα χρόνια πριν, τα κράτη μας που έφτιαξαν το νατο, συνασπίστηκαν για την ελευθερία και την δημοκρατία. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τις θεμελιώδεις διαφορές και πεποιθήσεις ανάμεσα στις χώρες μας και αυτές του κινεζικού κομμουνιστικού κόμματος…

Θα πρέπει να είναι σχετικά εύκολο να υποθέσετε ποιος θυμήθηκε πολύ πρόσφατα ότι στην κίνα κάνει κουμάντο ένα κάποιο «κομμουνιστικό κόμμα» – και στα κίνητρα που τον οδήγησαν σ’ αυτήν την τρομακτική ανακάλυψη. Ας το πάρει το ποτάμι: ο plus one (της συμμαχίας Αθήνας – Τελ Αβίβ – Λευκωσίας..) αμερικάνος υπ.εξ. Πομπηίας ήταν, μιλώντας στη σύνοδο των υπ.εξ. των κρατών μελών του νατο στις Βρυξέλλες πριν μια βδομάδα, στις 19 και 20 Νοέμβρη. Θα έπρεπε να τον συμβουλέψει κάποιος «μην τα λες αυτά περί κομμουνιστικού κινδύνου δυνατά, γιατί μπορεί να τα πιστέψουν διάφοροι ανά τον πλανήτη, και τότε θα έχουμε κακά ξεμπερδέματα»… Ας αφήσουμε την άλλη αφροσύνη του plus one, αναμενόμενη για όσους έχουν χάσει την μπάλα: και το Hanoi, ελπίδα της Ουάσιγκτον στον “αντισινικό” αγώνα, κομμουνιστικό (δηλώνει πως) είναι…
Αλλά – κι εδώ τα κίνητρα είναι πιο δύνατα – ο αμερικάνος υπ.εξ. και, κυρίως, τα υπεύθυνα «πατριωτικά» think tank των ηπα, δείχνουν να βρίσκονται σε αδιέξοδο. Όπως κάνουν πάντα εδώ και δεκαετίες έτσι και τώρα θα έπρεπε να βρουν μια απλή, μονολεκτική απειλή (και αντίστοιχα ιδεολογία), για να την πουλήσουν στο πόπολο εντός και εκτός συνόρων, μπας και φτιάξουν συναίνεση σ’ ένα αξιόμαχο μπλοκ κατά του Πεκίνου, στον εξελισσόμενο 4ο παγκόσμιο πόλεμο.

Δυστυχώς ο «αντιτρομοκρατικός» εθισμός των υπηκόων εδώ και 18 χρόνια, δημιουργεί ένα εννοιολογικό όριο. Πόσα να χωρέσει, εν τέλει, το κρανίο του μέσου κοκκινόσβερκου αμερικάνου; Να κατηγορηθεί το Πεκίνο για «τρομοκράτης»; Εύκολο να το λες, πολύ δύσκολο να το πουλήσεις… Να κατηγορηθεί σαν «κλέφτης των επιτευγμάτων μας»; Αυτό έχει γίνει ήδη, αλλά σε μια εποχή αβέβαιης αναγνώρισης της «πνευματικής ιδιοκτησίας» (: παράνομο downloading…) δεν πείθει.

«Πάμε πίσω» λοιπόν. Τι υπάρχει στο σακούλι; Α χα! Ο κομμουνιστικός κίνδυνος!!! Γι’ αυτό είναι επικίνδυνοι οι κινέζοι (αρχίζοντας απ’ την Huawei): είναι παλιοκομμουνιστές! Έχει προοπτική αυτό το χάπι; Μην πείτε «όχι» – η μεταμοντέρνα υπερτεχνολογική βλακεία είναι ικανή να καταπιεί όχι μόνο τα πάντα αλλά πολύ περισσότερα απ’ τα πάντα. Άλλωστε έχουν κι αυτοί κάτι σφυροδρέπανα «να!» – με το συμπάθειο…

(Ο ρημαδοΓου(αϊ)δοΝικόλας που συμμετείχε σ’ αυτό πάρτυ δεν ενημέρωσε την πατρίδα που είχε υποδεχθεί τον αυτοκράτορα Xi («κόκκινο αυτοκράτορα» μήπως;) πριν λίγες ημέρες, με κάθε τιμή και ελπίδα… Αν υπάρχει κίνδυνος να ξεφυτρώσουν τίποτα containers με κονσερβοκούτια απ’ τις καβάτζες της cosco στον Πειραιά δεν θα έπρεπε οι «πατριωτικές δυνάμεις» να είναι σε ετοιμότητα; Ε;)

Το θείο πτώμα απ’ την αμερική 1

Παρασκευή 1 Νοέμβρη. Εντάξει λοιπόν. Το ψόφιο κουνάβι δεν το εννοούσε σοβαρά ότι ένας σκύλος είναι «american hero» και ότι θα μπορούσε να τον παρασημοφορήσει… Έκανε πλάκα – απλά. (Με τι ακριβώς αστειευόταν το ψόφιο κουνάβι;). Αν, τέλος πάντων, το αστείο είναι το άλλοθι του γελοίου, ας κάνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε κι ας πάμε παρακάτω.

Ενώ ιστορικές αναλύσεις για άλλες εποχές υπάρχουν πολλές, με το πλεονέκτημα του «εκ των υστέρων», ειδικά για την παρακμή των «μεγάλων δυνάμεων» αυτών των άλλων εποχών, η κριτική – και μάλιστα η εργατική – ανάλυση σε «πραγματικό χρόνο» είναι, πράγματι, δύσκολο έργο. Τι νόημα έχει όμως οποιαδήποτε αναλυτική εργατική εργαλειοθήκη αν δεν λειτουργεί συγχρονικά; Η κριτική απ’ τις θέσεις της τάξης δεν προορίζεται για απομνημονεύματα και μαυσωλεία!

Η παρακμή της «μόνης (μόλις απ’ το ’90 και μετά) υπερδύναμης» δεν είναι μια διαδικασία που εξελίσσεται μόνο σε πεδία διπλωματικών ελιγμών, κελαηδισμάτων και δευτερεουσών μαχών. Είναι, επίσης (και από μερικές απόψεις κυρίως) μια διαδικασία που εξελίσσεται στην πολιτική καρδιά της υπερδύναμης· στο κέντρο του συστήματος εξουσίας στις ηπα. (Να θυμίσουμε ότι τέλος της σοβιετικής ένωσης δεν ήταν η πτώση του τείχους στη γερμανία, αλλά το αποτυχημένο μεν πραξικόπημα δε στις 21 Αυγούστου του 1991 – στην καρδιά της Μόσχας: τα τανκς που κύκλωσαν το Κρεμλίνο…)

Στη διάρκεια της «χρυσής εποχής» του αμερικανικού ιμπεριαλισμού (και της αμερικανικής ευδαιμονίας), ας πούμε στο μεγαλύτερο μέρος του 20ου αιώνα, ο πυρήνας των κανόνων πολιτικής διεύθυνσης στο εσωτερικό διαμορφώθηκε άμεσα ή έμμεσα με βάση τις επιτυχίες (ή τις αποτυχίες) εκτός συνόρων. Ο πόλεμος και η ήττα στο βιετνάμ είναι η επιτομή του πως το «έξω απ’ τα σύνορα» και το «μέσα στα σύνορα» έχουν διαλλεκτική σχέση για κάθε ιμπεριαλιστικό καπιταλιστικό σχηματισμό. Ωστόσο ακόμα και τότε, η αμφισβήτηση των κανόνων πολιτικής διεύθυνσης απ’ τα κάτω, έφτασε (όσο έφτασε) έμμεσα στην κορυφή της πολιτικής εξουσίας. To «σκάνδαλο Watergate», απ’ το 1972 ως το 1974, που οδήγησε στην παραίτηση του τότε προέδρου Nixon (προκειμένου να αποφύγει τα χειρότερα) τον Αύγουστο του 1974, ήταν η κορυφαία εκδήλωση αυτής της έμμεσης κορύφωσης της μαζικής, κινηματικής αμφισβήτησης του πολιτικού συστήματος στις ηπα απ’ τα κάτω. Γιατί δεν επρόκειτο για την αντιπαράθεση μεταξύ «συντηρητικών» και «δημοκρατικών», παρότι αυτή ήταν η φανερή ύλη του «σκανδάλου». Ήταν η σύγκρουση ανάμεσα στο σύστημα διεύθυνσης και σε μια δημοσιογραφία που, στις αρχές της δεκαετίας του ’70, θεωρούσε ακόμα ότι πρέπει να υπηρετεί το κοινό συμφέρον και όχι τις απαιτήσεις και τις ανάγκες των πολιτικών βιτρινών.

Ωστόσο, ακόμα κι έτσι, δεν θα έπρεπε να διαφύγει απ’ τον ιστορικό υλιστή η καθόλου σύμπτωση: την ημέρα του ο πρόεδρος των ηπα αναγκαζόταν να γονατίσει μπροστά στην κοινωνική δύναμη της δημοσιότητας, ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός στην ανατολική ασία είχε ήδη γονατίσει, αφενός εξαιτίας της πετυχημένης αντίστασης των βορειοβιετναμέζων βιετκόνγκ και αφετέρου εξαιτίας της κοινωνικής δύναμης της δημοσιότητας που είχε εκτοξεύσει το αντιπολεμικό / αντιιμπεριαλιστικό κίνημα στην καρδιά του κτήνους.

(φωτογραφία: Αυτή η φωτογραφία, με το γυμνό κοριτσάκι καμμένο απ’ τις αμερικανικές ναπάλμ να τρέχει κλαίγοντας ανάμεσα σε αμερικάνους πεζοναύτες, δημοσιεύτηκε στις ηπα στις 12 Ιούνη του 1972. Προκάλεσε σοκ σε μια κοινωνία που δεν είχε μπει ακόμα στην ωριμότητα του θεάματος του θανάτου των Άλλων. Ο Nixon αμφισβήτησε την αυθεντικότητα της φωτογραφίας, αλλά είναι αμφίβολο αν υπήρχε έστω και ένας μη φασίστας αμερικάνος που να μην ανατρίχιασε.

Οκτώ μήνες μετά την παραίτηση του Nixon ο αμερικανικός στρατός αποχωρούσε ηττημένος έως ταπεινωμένος απ’ το βιετνάμ…)

Κόλλυβα 1

Κυριακή 4 Αυγούστου. Εδώ κι εκεί μπορεί να βρει κανείς κουβέντες «μεγάλων ανδρών» (της δύσης) που μπορεί να μην προορίζονται να κρατήσουν καλή θέση στην Ιστορία, δείχνουν όμως την απελπισία τους.

Ο Bruno Le Maire είναι υπ.οικ. της γαλλίας· και το γαλλικό κράτος απλώνει όσο μπορεί τον ιμπεριαλισμό του (στην αφρική) για να σταθεροποιήσει μια θέση στην «α εθνική» των καπιταλιστικών κρατών στον 21ο αιώνα. Μιλώντας στα μέσα του περασμένου Ιούλη στην επέτειο των 75 χρόνων απ’ τις συμφωνίες του Bretton Woods, ο (ανιστόρητος;) κυρ Le Maire δήλωσε με κάθε σοβαρότητα:

… Η τάξη του Bretton Woods όπως την ξέραμε έφτασε στα όριά της… Ή θα μπορέσουμε να ξαναεφεύρουμε το Bretton Woods, είτε οι Νέοι Δρόμοι του Μεταξιού θα γίνουν η νέα παγκόσμια τάξη. Και τα κινεζικά στάνταρς… θα γίνουν παγκόσμια…

Είναι δύσκολο για την ασταμάτητη μηχανή να μπει στο μυαλό ενός γάλλου υπ.οικ., ειδικά όταν τον πιάνουν τέτοιες νοσταλγίες. Είναι επίσης δύσκολο να εξηγήσουμε απο εδώ (σε όσους / όσες δεν γνωρίζουν) τι ήταν και τι σημασία είχαν εκείνες οι διεθνείς συμφωνίες (που μεταξύ άλλων έφτιαξαν το δντ και την παγκόσμια τράπεζα· κυρίως, όμως, έκαναν το αμερικανικό δολάριο νόμισμα των διεθνών συναλλαγών διώχνοντας για πάντα την αγγλική στερλίνα). Το σίγουρο είναι ότι εκείνον τον Ιούλη του 1944, πριν τελειώσει επίσημα ο Β παγκόσμιος, οι εκπρόσωποι των 44 κρατών που μαζεύτηκαν σ’ ένα ξενοδοχείο του New Hampshire αναγνώρισαν την πολιτική και οικονομική (για την στρατιωτική δεν υπήρχε θέμα!) ηγεμονία των ηπα – σ’ όλο τον πλανήτη εκτός απ’ το μετέπειτα «ανατολικό μπλοκ».

Όμως το πραγματικό τέλος εκείνης της «παγκόσμιας τάξης» δεν έρχεται τώρα· ούτε το προκαλεί ο κινεζικός καπιταλισμός… Το τέλος των συμφωνιών του Bretton Woods ήρθε στα μέσα Αυγούστου του 1971 όταν οι ηπα, με πρόεδρο τον Νίξον, κατάργησαν τον βασικό σκελετό τους: την σταθερή σχέση του δολαρίου με τον χρυσό (35 δολάρια η ουγκιά). Ο Νίξον ήθελε επειγόντως να τυπώσει και να ξανατυπώσει δολάρια άσχετα με την ποσότητα του χρυσού που είχε η κεντρική του τράπεζα, για να χρηματοδοτήσει ακόμα περισσότερο έναν πόλεμο που έχανε: στο βιετνάμ. Αυτό σήμαινε πως απο εκεί και μετά όλα τα νομίσματα θα είχαν «ανταλλακτική αξία» με βάση μόνο τις μεταξύ τους χρηματιστηριακές σχέσεις (και τα σχετικά «παιχνίδια»…). Ωστόσο απο εκείνο το χρονικό σημείο και μετά το δολάριο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί (και χρησιμοποιήθηκε, με μεγαλύτερη ένταση στις μέρες μας) σαν όπλο· αντί για άξονας περιστροφής μιας «σταθερής μέτρησης της αξίας» στον καπιταλιστικό κόσμο.

Με δυο λόγια το τέλος του Bretton Woods δεν τον φέρνουν οι κινέζικοι “δρόμοι του μεταξιού”. Το έφερε πριν σχεδόν μισό αιώνα το μονοπάτι Χο Τσι Μινχ των βιετκόνγκ! Να γιατί ο κυρ Le Maire είναι ανιστόρητος! Και οι ανιστόρητοι, όσο «μεγάλοι» κι αν δείχνουν, είναι χαμένοι…

Μπλοκ του Βλαδιβοστόκ – και περισσότερα

Σάββατο 20 Απρίλη. Τις επόμενες ημέρες (η ακριβής ημερομηνία δεν λέγεται, για λόγους ασφαλείας…) ο Kim της Πγιονγκγιάνγκ θα συναντήσει τον Putin της Μόσχας – επισκεπτόμενος «κάπου» την ρωσία. (Ίσως το Βλαδιβοστόκ). Ουάου! Είναι η πρώτη τέτοια συνάντηση – και η διεθνής συγκυρία θα μπορούσε να την χαρακτηρίσει «αναγκαία». Αν όχι για την ουσία, σίγουρα για τις εντυπώσεις.

Η ρωσία έχει σύνορα με την βόρεια κορέα. Χερσαία σύνορα που δεν ελέγχονται απ’ την Ουάσιγκτον είναι (ή μπορεί να γίνουν) πολύτιμα. Όχι, δεν εννοούμε ότι η Μόσχα θα σπάσει τις κυρώσεις κατά της Πγιονγκγιάνγκ – το κάνει ήδη.

Νοτιότερα ίσως μπαίνει σε κίνηση μια διαδικασία με ιστορικό βάθος και τωρινό πολιτικό βάρος. Εκατόν τρεις (103) βιετναμέζοι, επιζώντες του πολέμου στο βιετνάμ ή/και μέλη των οικογενειών τους, απ’ τους 9000 που σφάχτηκαν απ’ τον νοτιοκορεατικό στρατό (σύμμαχο, τότε, του αμερικανικού) σε 17 (βορειο)βιετναμέζικα χωριά, ζητούν απ’ την κυβέρνηση του Moon να αναγνωρίσει την σφαγή, να ερευνήσει για τους υπεύθυνους, μια επίσημη συγγνώμη και αποζημιώσεις.

Υπάρχει ήδη νοτιοκορεατικό κίνημα υπέρ τους· και δεν αποκλείεται ο Moon να ανταποκριθεί σε κάποιοα βαθμό (ειδικά όταν η Σεούλ μαζί με την Πγιονγκγιάνγκ έχουν ανάλογες δίκαιες αξιώσεις σε βάρος του Τόκιο για την κατοχή της κορεατικής χερσονήσου). Το ενδιαφέρον (το δικό μας οπωσδήποτε) βρίσκεται όμως πιο πέρα: στη σχέση του τωρινού βιετναμέζικου καθεστώτος με την Ουάσιγκτον και στις εύλογες μνήμες (και όχι μόνο) των αμερικανικών σφαγών εκεί, απ’ το 1962 ως το 1975. Η απαίτηση απέναντι στη Σεούλ θα πρέπει να είναι ο προπομπός των απαιτήσεων απέναντι στην Ουάσιγκτον – κι αυτές οι τελευταίες, αν ποτέ διατυπωθούν, θα είναι τέτοιου μεγέθους ώστε δεν μπορούμε καν να φανταστούμε τις συνέπειές τους…

Το καθεστώς της νότιας κορέας ήταν δικτατορικό συνεχώς ως το 1987 – «προϊόν», αν μπορεί κανείς το πει έτσι, του διαρκούς 3ου παγκόσμιου πολέμου στην ανατολική ασία, και του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Η διαίρεση της κορεατικής χερσονήσου είναι το έσχατο απομεινάρι εκείνης της εποχής· το οποίο η Ουάσιγκτον θέλει να κρατήσει με νύχια και δόντια.

Οι απαιτήσεις των 103 βιετναμέζων σημαίνει πολύ περισσότερα από μια υπόθεση «εθνικής δικαίωσης» όπως, ίσως, νομίζουν όσοι σκέφτονται ελληνικά. Είναι ανάκληση όλης της ιστορίας μιας μεγάλης έκτασης της ανατολικής ασίας κάτω απ’ τις προσταγές, της αρβύλες και τις βόμβες της Ουάσιγκτον και των τότε συμμάχων της (σαν διάδοχης αποικιοκρατικής δύναμης μετά την γαλλία, την αγγλία, την ολλανδία…)

Το τι μπορεί να πυροδοτήσει μια τέτοια ανάκληση της ανατολικοασιατικής συλλογικής μνήμης σε μια ιστορική περίοδο όπου η Ουάσιγκτον προσπαθεί να κρατήσει την επιρροή της εκεί απειλώντας νέους πολέμους, θα φανεί. Σιγά σιγά ή και πιο γρήγορα.

Νοτιοανατολική ασία 1

Σάββατο 16 Φλεβάρη. Την περασμένη Τρίτη κάναμε μια σύντομη αναφορά στα λεγόμενα του Ben Rhodes, πρώην βασικού συμβούλου του Obama. Μεταξύ άλλων θρηνούσε για την αλλαγή γραμμής στην Ουάσιγκτον, και για το γεγονός ότι η ψοφιοκουναβική διοίκηση γκρεμίζει την παγκόσμια επιρροή (των ηπα) που είχε προσπαθήσει να συγκρατήσει η προηγούμενη διοίκηση των δημοκρατικών.

Μια κρίσιμη περιοχή τέτοιων «οικοδομικών εργασιών» είναι η νοτιοανατολική ασία. Η Ουάσιγκτον έχει κάνει μεγάλες «επενδύσεις» (κυρίως αν και όχι αποκλειστικά μέσω στρατιωτικών σχέσεων) με τα κράτη της περιοχής (φιλιππίνες, βιετνάμ, καμπότζη, μαλαισία, ινδονησία) και ο λόγος είναι προφανής: πρόκειται για τον βασικό «προμαχώνα» για την ανάσχεση της θαλάσσιας επέκτασης του Πεκίνου.

Όταν η Ουάσιγκτον έχασε την Μανίλα (με την εκλογή του Duterte) έχασε ένα βασικό «εργαλείο πίεσης» προς τον κινεζικό καπιταλισμό / ιμπεριαλισμό. Η κόντρα της Μανίλα με το Πεκίνο για την κυριότητα διάφορων νησίδων και ατολών στη νότια θάλασσα της κίνας ήταν που επέτρεπε στην Ουάσιγκτον να εμφανίζεται ταυτόχρονα σαν «προστάτης της ελευθερίας» στον Ειρηνικό και «προστάτης των αδυνάτων» απέναντι στον κινέζικο γίγαντα.

Εδώ και 2 περίπου χρόνια η Ουάσιγκτον χάνει και την Πχνομ Πενχ – την καμπότζη. Αντίστοιχα την κερδίζει το Πεκίνο. Το κράτος της καμπότζης (όπως και το γειτονικό του βιετνάμ) κυβερνώνται από «κομμουνιστικά κόμματα», είναι δηλαδή μονοκομματικό κράτος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται πρακτικά. Αυτή η ιδεολογική / πολιτική συγγένεια με το Πεκίνο θα ήταν αρκετή για να δικαιολογήσει την αμοιβαία έλξη (πιο έντονη στην περίπτωση της καμπότζης, ανερχόμενη στην περίπτωση του βιετνάμ).

Δεν πρόκειται, όμως, γι’ αυτό· ή, έστω, κυρίως γι’ αυτό. Τα κράτη της περιοχής, όπως και όλα όσα στον πλανήτη έχουν σοβαρά προβλήματα καπιταλιστικής ανάπτυξης, ζυγίζουν την ισχύ των όποιων πιθανών συμμάχων τους· και το είδος των ανταλλαγμάτων που μπορούν να πάρουν απ’ αυτούς. Στην περίπτωση της νοτιοανατολικής ασίας μιλάμε κυρίως για γεωπολιτικές προσόδους (το ελλαδιστάν δεν είναι το μόνο καθεστώς του πλανήτη που την βγάζει έτσι!) Αυτές ανεβαίνουν όσο οξύνεται μια αντιπαράθεση παγκόσμιας κλίμακας (όπως αυτή ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και το Πεκίνο)· αλλά μαζί μ’ αυτή την «αύξηση» γίνονται πιο έντονες οι απαιτήσεις για μια «τελική επιλογή πλευράς».

Το καμποτζιανό καθεστώς δείχνει να έχει αποφασίσει: Πεκίνο. Δεν είναι το πρώτο που παίρνει τέτοια απόφαση. Θυμηθείτε: νότια κορέα, βόρεια κορέα, φιλιππίνες, μαλαισία… Αποφασιστικοί παράγοντες είναι δύο. Απ’ την μια η «απλοχεριά» με την οποία το Πεκίνο ανταμοίβει τις επιρροές του, χωρίς όρους του είδους «δημοκρατία» κλπ. Απ’ την άλλη το τι μεθοδεύει ξανά η Ουάσιγκτον στο όνομα της «δημοκρατίας»: κι εδώ η περίπτωση βενεζουέλα γίνεται άμεσα αντιληπτή σαν «σήμα κινδύνου».

Η μόνη περίπτωση για διάφορα καθεστώτα της νοτιοανατολικής ασίας να μείνουν αυταρχικά (είτε λέγονται «κομμουνιστικά» είτε όχι) αναπτυσσόμενα ταυτόχρονα από καπιταλιστική άποψη (εντασσόμενα, αν θέλετε, σε βελτιωμένες θέσεις στον παγκόσμιο καπιταλιστικό καταμερισμό) είναι να συμμαχήσουν με το Πεκίνο. Και, στον βαθμό που μπορούν, να αντιγράψουν το δικό του μοντέλο καπιταλιστικής ανάπτυξης: υπό μονοκομματική κρατική διεύθυνση.

Όταν, απ’ την άλλη μεριά, η Ουάσιγκτον «τιμωρεί» με διάφορες οικονομικές κυρώσεις όποιον δεν είναι στα μέτρα της, φτάνοντας ξανά (όπως άλλοτε) να απειλεί στρατιωτική εισβολή εναντίον ενός καθεστώτος (Μαδούρο) που, σε τελευταία ανάλυση, έχει την τυπική νομιμοποίηση εκλογών, οι μνήμες της αιμοβόρας αμερικανικής ιμπεριαλιστικής δράσης στην ανατολική ασία στα ‘60s και στα ‘70s «ξυπνούν». Δεν είναι στενά ιδεολογικό το ζήτημα, του είδους 3ος παγκόσμιος και «δημοκρατία εναντίον κομμουνισμού». Είναι σκέτο ζήτημα γεωπολιτικών επιρροών, όπως άλλωστε ήταν και τότε, κάτω απ’ το χαλί της ιδεολογίας. Κι αφού μια τέτοια «αφύπνιση» γίνεται στη σκιά ενός ασιάτη γίγαντα που είναι διατεθειμένος να προσφέρει την προστασία του (όχι μόνο στρατιωτική αλλά και οικονομική) και δεν βαρύνεται με στρατιωτικές εκστρατείες ούτε με ιδεολογικές απαιτήσεις, είναι σαφές ότι το κλάμα του Rhodes έχει σοβαρή βάση.

Κι έρχεται η σειρά του Ανόι. Που επίσης έχει θέματα με το Πεκίνο για τη νότια θάλασσα της κίνας. Αλλά… προηγείται ο ρεαλισμός…

(φωτογραφία στη μέση: Τα αποτελέσματα αμερικανικού carpet bombing στην καμπότζη, στη διάρκεια του πολέμου στο βιετνάμ…

Κάτω: ο καμποτζιανός πρωθ. Hun Sen με τον Xi Jinping στο «παλάτι της ειρήνης» στην Phnom Penh, στις 13 Οκτώβρη του 2016. Ο ένας γυιός του είναι νο 2 στη στρατιωτική ιεραρχία ενώ ο άλλος επικεφαλής των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών).

…Και κρύο του λουτρού

Δευτέρα 19 Νοέμβρη. Μ’ αυτά τα δεδομένα, η σύνοδος του apec πέτυχε ένα μοναδικό κατόρθωμα. Για πρώτη φορά στην 29χρονη ιστορία του θεσμού χθες δεν βγήκε κοινό ανακοινωθέν με τα συμπεράσματα της συνόδου· ούτε, καν, έτσι, για τους τύπους. Η αιτία είναι χοντροκομμένα απλή. Τα κράτη μέλη του οργανισμού ικανοποιούνται σε γενικές γραμμές απ’ τις προδιαγραφές του παγκόσμιου οργανισμού εμπορίου (ποε) – όλα τα κράτη, εκτός από ένα. Τις ηπα. Ο Pence τράβηξε το σπαθί του όχι μόνο για να καταγγείλει το Πεκίνο αλλά και για να εκβιάσει τα μέλη του οργανισμού να ζητήσουν την αναμόρφωση του ποε – με τρόπο που να βολεύει τη Ουάσιγκτον και την «ζήτω τα διμερή εμπορικά deal» τακτική της.

Παρότι υπό άλλες συνθήκες τα μικρότερα (σε σχέση με την κίνα) κράτη θα τόνιζαν τις υπαρκές διαφορές ή και αντιθέσεις του με τον κινεζικό καπιταλισμό, η επιθετικότητα με την οποία είναι υποχρεωμένη να κινείται η Ουάσιγκτον τα βάζει σε μια θέση που δεν είναι επιλογή τους: να γίνουν εχθροί του Πεκίνου κάτω απ’ την ομπρέλα της Ουάσιγκτον…. Το επιλέγει κανείς με ελαφριά καρδιά; (Όχι, εκτός αν το νο 1 εθνικό του κεφάλαιο είναι οι εφοπλιστές – ονόματα δεν λέμε…)

Μιλώντας γενικά ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός έχει κάθε άλλο παρά «καλό όνομα» στη νοτιοανατολική ασία. Και τώρα κάνει ό,τι μπορεί για να θυμίζει το παρελθόν του. Υπ’ αυτές τις συνθήκες τα νοτιοασιατικά κράτη δεν είναι αυτονόητα διατεθειμένα θα ακουμπήσουν το μέλλον τους στα αμερικανικά αεροπλανοφόρα. Κι όσο περισσότερο η Ουάσιγκτον επιδεικνύει την όποια στρατιωτική της πυγμή, τόσο πιο πολύ το βιετνάμ, η ταϋλάνδη, η μαλαισία, η σιγκαπούρη, και οι φιλιππίνες (του Duterte…) κάνουν και ξανακάνουν δεύτερες σκέψεις. «Από ‘δω ή από ‘κει;».

Σαν ταύρος σε υαλοπωλείο η Ουάσιγκτον διακινδυνεύει να χάσει περισσότερα στην ευρύτερη περιοχή απ’ όσα έχει χάσει ως τώρα.

Απ’ την άλλη μεριά έτσι συμβαίνει με τους παγκόσμιους πολέμους, όσο οξύνονται σαν ενδοκαπιταλιστικοί, διακρατικοί ανταγωνισμοί: διάφορα κρατικά αφεντικά, οπορτουνιστικά κινούμενα, παίζουν «πάσο» όσο περισσότερο μπορούν…