Πόλεμοι νομισμάτων (και όχι μόνο)

Δευτέρα 16 Σεπτέμβρη. Παρότι ο διεθνής κύκλος κυκλοφορίας του δολάριου μικραίνει σταθερά, το αμερικανικό νόμισμα διατηρεί ακόμα, προς το παρόν, την πρωτιά. Περίπου το 40% (σε αξία) των διεθνών συναλλαγών γίνονται σε δολάρια· το 36% όμως γίνονται σε ευρώ. Η “ευρωζώνη” (και η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα) έχει μεγάλα περιθώρια να αυξήσει αισθητά την διεθνή κυκλοφορία του ευρώ. Για παράδειγμα, ενώ η ε.ε. εισάγει μόνο το 2% των ενεργειακών πρώτων υλών που χρειάζεται απ’ τις ηπα, πληρώνει το 80% του συνόλου των τέτοιων εισαγωγών της σε δολάρια. Αν αντικαθιστούσε το δολάριο με το ευρώ…

Πόσο εύκολο είναι όμως αυτό; Από που εισάγει η ε.ε. πετρέλαιο, φυσικό αέριο και κάρβουνο (ναι, κάρβουνο!); Τα στοιχεία του 2017 δείχνουν τα εξής:

Εισαγωγές πετρελαίου: 30,3% απ’ την ρωσία· 11,4% απ’ τη νορβηγία· 8,2% απ’ το ιράκ· 7,4% απ’ το καζακστάν· 6,6% απ’ την σαουδική αραβία· 6,4% απ’ τη νιγηρία – και μετά ακολουθούν μικρότεροι προμηθευτές.

Εισαγωγές φυσικού αερίου: 39,8% από την ρωσία· 26,2% απ’ τη νορβηγία· 10,7% απ’ την αλγερία· 5,2% απ’ το κατάρ – 18,1% από μικρότερους προμηθευτές.

Εισαγωγές άνθρακα: 38,8% από την ρωσία· 16,7% από την κολομβία· 16,5% απ’ τις ηπα· 11,6% από την αυστραλία· το 4,8% απ’ τη νότια αφρική – 11,6% από μικρότερους προμηθευτές.

Είναι σαφές (ακόμα και μια γρήγορη ματιά) ότι τα κράτη της ε.ε. πληρώνουν ακόμα μεγάλο μέρος των ρωσικών καυσίμων σε δολάρια. Είναι ακόμα σαφές ότι η ε.ε. έχει μικρή μόνο «εξάρτηση» απ’ το πετρέλαιο της σαουδικής αραβίας· το οποίο είναι, απ’ το 1979, το θεμέλιο των πετροδόλαρων, δηλαδή των πληρωμών για πετρέλαιο σε δολάρια.

Είναι επίσης λογικό, με λίγο περισσότερη σκέψη, ότι η ευρωζώνη σαν καταναλωτής ενεργειακών πρώτων υλών και εξαγωγέας βιομηχανικών εμπορευμάτων (με το ευρώ σαν ισχυρό και αναγνωρισμένο διεθνώς νόμισμα)· η ρωσία σαν μεγάλης κλίμακας πωλητής ενεργειακών πρώτων υλών· και η κίνα, σαν καταναλωτής ενεργειακών πρώτων υλών, εξαγωγέας εμπορευμάτων (και το γουάν σαν «ανερχόμενο» νόμισμα διεθνώς συναλλαγών) έχουν τον «όγκο» να προσελκύσουν έναν αριθμό κρατών ακόμα (την τουρκία, το ιράν, το πακιστάν, κάποια ακόμα απ’ τη λατινική αμερική και την αφρική – η βενεζουέλα ήδη τιμολογεί της πετροεξαγωγές της σε ευρώ και γουάν..) να εγκαταλείψουν ή να περιορίσουν σημαντικά την χρήση του δολαρίου στις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές τους.

Αυτό σημαίνει πως άπαξ και ξεκίνησε η «πτώση» του δολαρίου (σαν το κυριότερο μέσο διεθνώς συναλλαγών) θα συνεχιστεί· και θα συνεχιστεί γρήγορα. Είναι, για να το πούμε έτσι, μια κοσμοϊστορική περίοδος, αφού τέτοιες ανακατατάξεις συμβαίνουν «μια φορά στα εκατό χρόνια». Και δεν συμβαίνουν συναινετικά…

Δεν είναι σίγουρο ότι αυτήν την «πτώση» του δολαρίου θα την διαδεχθεί αμέσως η υιοθέτηση κάποιου άλλου νομίσματος σαν ηγεμονικού στο διεθνές εμπόριο και στα αποθέματα των κεντρικών τραπεζών. Το «κλείδωμα» της ηγεμονίας ενός και μόνο νομίσματος, του δολαρίου, αν τοποθετηθεί στο περιβάλλον της καπιταλιστικής συνθετότητας του 20ου αιώνα, οφείλεται σε δύο γεγονότα που δεν μπορούν να θεωρηθούν νόμος της ιστορίας. Πρώτον, στο γεγονός ότι στη διάρκεια του β παγκόσμιου πολέμου η αμερικανική fed βρέθηκε να είναι ο φύλακας σχεδόν του συνόλου του χρυσού των ευρωπαϊκών κρατών που ήταν αντίπαλοι του χίτλερ· και πάνω σ’ αυτήν την κατοχή στήριξε, με τις συμφωνίες του Bretton Woods, την αποκλειστική ισοτιμία χρυσού – δολαρίου, επιβάλλοντας σ’ όλα τα υπόλοιπα νομίσματα (οπωσδήποτε των ανταγωνιστών της) να μην έχουν back up «αξίας» σε χρυσό αλλά σε δολάρια. Και δεύτερον, όταν την προηγούμενη συνθήκη σύνδεσης δολαρίου – χρυσού την βούλιαξε η ίδια η Ουάσιγκτον, κατάφερε ύστερα να «συμφωνήσει» με τις πετροπαραγωγικές χούντες της αραβικής χερσονήσου (βασικά με το Ριάντ) να πουλάνε πετρέλαιο μόνο σε δολάρια. Αποδεσμεύτηκε απ’ τον χρυσό αλλά δέθηκε με το πετρέλαιο (το δολάριο) και, έτσι, με την βοήθεια του Ριάντ έγινε υποχρεωτικά το κύριο νόμισμα των διεθνών συναλλαγών συνολικά.

Ωστόσο δεν είναι απαραίτητο να ξανασυμβούν παρόμοια πράγματα για να υπάρξει διάδοχη κατάσταση· όχι άμεσα τουλάχιστον, και οπωσδήποτε όχι γι’ αυτό το λόγο. Αν ο βασιλιάς δολάριο πέσει απ’ τον θρόνο του, τότε οι ανταγωνιστές του μπορούν να βρουν, έστω για ένα άγνωστης διάρκειας διάστημα, μια συναλλαγματική ισορροπία μεταξύ τους. Άλλοι με back up αποθέματα χρυσού (όπως κάνει η Μόσχα για το ρούβλι) και άλλοι με back up τον καπιταλιστικό δυναμισμό τους (όπως το Πεκίνο ή η ευρωζώνη).

Ας συνοψίσουμε: Α) Είναι αρκετοί εκείνοι που θέλουν να ξεφορτωθούν την ηγεμονία του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές. Και το μεθοδεύουν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο.

Β) Η δολαριακή ηγεμονία θεμελιώθηκε και στηρίζεται στο διεθνές εμπόριο του πετρελαίου.

Γ) Αυτό το εμπόριο θα περιοριστεί εκ των πραγμάτων (αλλαγή ενεργειακού μοντέλου)· πράγμα που σημαίνει ότι κάποιες «παραγωγές» πρέπει να σταματήσουν, για να μείνουν σχετικά καλές οι διεθνείς τιμές για τις υπόλοιπες, σε συνθήκες περιορισμένης ζήτησης.

Δ) Το ποιες θα είναι αυτές δεν αποφασίζεται κοινή συναινέσει. Για τους μεν θα πρέπει να συνεχίσουν να τιμολογούν σε δολάρια, για τους δε όχι. Συνεπώς είναι στον πάγκο οι «ζώνες επιρροής» του πλανήτη, νομισματικές και όχι μόνο.

5G

Παρασκευή 13 Σεπτέμβρη. Σε μια μάλλον απροσδόκητη εξέλιξη του θέματος / θεάματος «η Huawei και πως θα την σταματήσουμε» ο ιδρυτής και ιδιοκτήτης της Ren Zhengfei ανακοίνωσε πριν 3 ημέρες συνεντευξιαζόμενος στο αγγλικό καθεστωτικό περιοδικό economist ότι διατίθεται να πουλήσει την 5G τεχνολογία της εταιρείας (δηλαδή τις πατέντες, τις άδειες, τον κώδικα, την διαδικασία παραγωγής) σε οποιαδήποτε δυτική εταιρεία ενδιαφέρεται (με ένα εφάπαξ ποσό)… Έτσι ώστε να ξαναγράψει τον πηγαίο κώδικά της και να την χρησιμοποιήσει χωρίς η εταιρεία (ή το κινεζικό κράτος) να έχουν οποιονδήποτε έλεγχο. Ταυτόχρονα (είπε) η Huawei θα συνεχίσει να αναπτύσσει και να εμπορεύεται την 5G τεχνολογία της. Λογικό.

Η πρόταση / προσφορά του Zhengfei είναι ενδιαφέρουσα, επειδή απ’ την μια δείχνει την αυτοπεποίθηση της εταιρείας του (: ακόμα κι αν σας δώσουμε την τεχνολογία μας δεν μπορείτε να μας ανταγωνιστείτε αποτελεσματικά!) και απ’ την άλλη στοχεύει στην αμερικανική ρητορική περί “κινδύνου κατασκοπείας” του Πεκίνου μέσω των δικτύων της Huawei.

Ωστόσο η κατάσταση είναι πιο σύνθετη· και ο Zhengfei το ξέρει. Ήδη διάφορα επιτελεία στο ψοφιοκουναβιστάν δουλεύουν πάνω στη μετατροπή της «κινεζικής τεχνολογίας» συνολικότερα από οικονομική / εμπορική απειλή σε απειλή εθνικής ασφάλειας. Πρόκειται για μια σοβαρή «πολιτική μετατόπιση» που χρειάζεται μια νομική πανοπλία· κι αυτό είναι που χρειάζεται λεπτομερή δουλειά. Η νομική πανοπλία χρειάζεται όχι για να κηρυχτεί η Huawei (και όχι μόνον αυτή, φυσικά) «τρομοκράτης» (ας πούμε) αλλά για να προσδιοριστούν οι συνέπειες για όποιον συνεργάζεται άμεσα ή έμμεσα με κινεζικές τεχνολογικές εταιρείες πρώτης γραμμής. Οι συνέπειες της “εθνικής προδοσίας” αυτού του είδους. Απ’ αυτήν την άποψη η πρόταση του Zhengfei είναι στο ίδιο μήκος κύματος με την πρόταση του Putin προς το ψόφιο κουνάβι να αγοράσει (αν θέλει) ρωσικά όπλα τελευταίας τεχνολογίας: ειρωνικός ελιγμός.

Η άλλη πλευρά το θέμα έχει σοβαρές τεχνολογικές διαστάσεις. Μια σειρά πρωτοκλασσάτων τεχνολογικών εταιρειών (όπως η ιαπωνική toshiba ή/και η νοτιοκορεατική sk telecom) ερευνούν πυρετωδώς το πως θα ενσωματώσουν την κβαντική φυσική στις τηλεπικοινωνίες, πάνω στα 5G δίκτυα. Οι κβαντικές επικοινωνίες θεωρούνται σαν απόλυτα ασφαλείς απέναντι σε οποιαδήποτε προσπάθεια υποκλοπής…

Το «πρόβλημα» είναι ότι οι κινέζοι φυσικοί είναι πολύ μπροστά και σ’ αυτό το θέμα: τον Ιούνη του 2017 δοκίμασαν με επιτυχία την μεταφορά κβαντικού σήματος μέσω δορυφόρου. Κάτι που ήταν πολύ μακριά απ’ ότι είχαν πετύχει ως τότε (και ως σήμερα) τα εργαστήρια άλλων εθνικοτήτων. Μια υπόθεση της ασταμάτητης μηχανής είναι, λοιπόν, ότι η αυτοπεποίθηση με την οποία ο κυρ Zhengfei δηλώνει έτοιμος να μοιραστεί το τωρινό εμπορικά διαθέσιμο know how της εταιρείας τους σχετικά με τις 5G επικοινωνίες οφείλεται στο ότι η Ηuawei (ή άλλες κινέζικες εταιρείες…) βρίσκεται σχετικά κοντά στο να κάνει εκείνο που θεωρείται το υπέραγιο δισκοπότηρο παγκόσμια, το μεγάλο άλμα, για την 4η (ή μήπως την 5η;) βιομηχανική επανάσταση: κβαντικές εφαρμογές επικοινωνιών, για λογαριασμό του internet of things.

(Κάποιοι βολεύονται να πιστεύουν ότι η επιθετικότητα του ψοφιοκουναβιστάν οφειλόταν στον Bolton (κράτησε το πόστο του «συμβόλου εθνικής ασφάλειας» μόνο για 1,5 χρόνο) και ότι τώρα πια το ψόφιο κουνάβι, «λεύτερο και ξαλαφρωμένο», θα αρχίσει να γίνεται φίλος με τους πάντες. Με την Τεχεράνη, με το Πεκίνο, με την Πγιονγκγιάνγκ… Λες και πριν πιάσει δουλειά ο Bolton το ψοφιοκουναβιστάν ήταν μεσ’ τα μέλια…

Με την μία ή την άλλη φάτσα, η Ουάσιγκτον βυθίζεται όλο και περισσότερο σε μια μάχη επιβίωσης της ηγεμονίας της. Ο καπιταλισμός δεν είναι καπη πολεμοκάπηλων· είναι μηχανή καταστροφής…)

“Security personnel” – στα κινεζικά

Πέμπτη 12 Σεπτέμβρη. Το ιράν δίνει μεγάλη σημασία στις σχέσεις του με τη λαϊκή δημοκρατία της κίνας σε όλους τους τομείς. Έχουμε μακρόχρονους δεσμούς στον στρατιωτικό τομέα επίσης, και ελπίζουμε ότι αυτή η επίσκεψη θα είναι ένα σημείο καμπής στην ανάπτυξη και στην ενίσχυση αυτών των σχέσεων.

Ο λόγος δεν είναι για την 25ετή συμφωνία οικονομικής συνεργασίας Τεχεράνης – Πεκίνου (γράφαμε πριν 2 ημέρες Η άλλη εκδοχή του Indian – Pacific). Μάλλον το «security personnel» αφορά, αφού τα πιο πάνω ήταν δηλώσεις του επικεφαλής του (τακτικού) ιρανικού στρατού στρατηγού Mohammad Baqeri, που πετάχτηκε χτες ως το Πεκίνο. Για συζητήσεις περί “σχέσεων”. Αυτό που προκύπτει από άλλα σημεία των δηλώσεών του, είναι ότι η πρώτη φάση της παρουσίας του κινεζικού στρατιωτικού «personnel» στο ιράν θα έχει την (επίσημη) μορφή μικτών επιτροπών (με τον ιρανικό στρατό)…

Πολύς κόσμος πηγαινοέρχεται στα κινέζικα ανάκτορα. Όλοι κάτι έχουν να κερδίσουν… Για παράδειγμα η κυρία Μέρκελ (και οι επιχειρηματίες που την συνόδευαν) έφυγε με 11 συμφωνίες.

Χωρίς security personnel… Αλλά με security; Οι γερμανικές επιχειρήσεις που έχουν ή πρόκειται να ανοίξουν εγκαταστάσεις στην κινεζική επικράτεια δεν γουστάρουν να δουλεύει το κινεζικό καθεστωτικό πανοπτικό (γνωστό σαν social credit system) μέσα σ’ αυτές…

Πάλι «σχέσεις»: το Πεκίνο βασίζει πολλά για την επίδειξη καπιταλιστικής «ανοιχτοσύνης» στις εμπορικές / οικονομικές σχέσεις με την ε.ε. – και ειδικά με τον γερμανικό καπιταλισμό. Υπάρχει, άλλωστε, κοινός αντίπαλος: το ψοφιοκουναβιστάν. Θα πρέπει να υποχωρήσει λοιπόν, και να εξαιρέσει τις ευρωπαϊκές εγκαταστάσεις απ’ την εκ των έσω επιτήρηση.

Να που το ψοφιοκουναβιστάν, έστω και στην παρακμή του, έχει μια «παραγωγική» συνέπεια· που καθόλου δεν γουστάρει: επιταχύνει και διαρθρώσει τις σχέσεις των «υπόλοιπων».

Wellcome Matthew!

Τετάρτη 11 Σεπτέμβρη. Μετά από αρκετούς μήνες όπου το ψοφιοκουναβιστάν δεν είχε κανονικό υπουργό άμυνας, απέκτησε έναν, απ’ τα μέσα του περασμένου Ιούνη. Λέγεται Mark (Thomas) Esper. Επάξια πήρε το πόστο, αφού η προηγούμενη δουλειά του ήταν αντιπρόεδρος του τμήματος «σχέσεων με την κυβέρνηση» της γνωστής στρατιωτικής / πολεμικής βιομηχανίας Raytheon. Συνεπώς με το διπλό του know how, υπουργός «άμυνας» και πλασιέ όπλων, μπορεί να έρθει κι απ’ τα μέρη μας. Wellcome!

Και λέει ότι θα έχει πολύ δουλειά (κι’ απ’ τις δύο πλευρές του ικανοτήτων του). Να τι δήλωσε συνεντευξιαζόμενος στο γνωστό ακροδεξιό Fox στις 21 Αυγούστου, σαν υπουργός (κυρίως…):

… Πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι πρέπει θα έχουμε την ικανότητα να ανασχέσουμε την κακή συμπεριφορά της κίνας… Η κίνα είναι η νούμερο 1 προετεραιότητα για το υπουργείο. Έχει υπογραμμιστεί στην εθνική στρατηγική ασφάλειας το γιατί θεωρούμε ότι είναι ένας μακροπρόθεσμα στρατηγικός ανταγωνιστής, κι αυτός που χρειάζεται μεγιστοποίηση της εκστρατείας, αν θέλετε, στο θέατρο Ινδικού-Ειρηνικού, είτε πολιτικά, είτε οικονομικά, είτε στρατιωτικά… Έρχεται μια αλλαγή, απ’ την σύγκρουση χαμηλής έντασης που κράτησε 18 χρόνια σε συγκρούσεις υψηλής έντασης με ανταγωνιστές όπως η ρωσία και η κίνα…

Παλιά την αλήθεια την μάθαινες είτε από μικρό είτε από τρελό. Προστέθηκαν τώρα και οι πλασιέ όπλων… Εδώ και 18 χρόνια η Ουάσιγκτον κάνει «πόλεμο χαμηλής έντασης» εναντίον της ρωσίας και της κίνας – το είπε καθαρά ο κυρ Matthew!.. Θυμάστε μήπως τι έγινε πριν 18 χρόνια; Η «11η/9ου» και η εκκίνηση του πολέμου κατά της τρομοκρατίας… Ευχαριστούμε κυρ Matthew που το ξεκαθαρίζεις με κάθε επισημότητα παρότι ελάχιστοι θα το καταλάβουν: ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» ήταν το ψευδώνυμο του «πολέμου χαμηλής έντασης» κατά της Μόσχας και του Πεκίνου (αν και οι αφγανοί, οι ιρακινοί, οι σύριοι, οι υεμενίτες, οι λίβυοι, οι αιγύπτιοι, οι παλαιστίνιοι, δεν έχουν καταλάβει «χαμηλή» ένταση – αλλά ποιος ασχολείται μ’ αυτούς); Συνεπώς έχει απόλυτα δίκιο το «περιθώριο» (: Τρίτη γενιά, Sarajevo…) που υποστηρίζει 18 χρόνια τώρα ότι βρίσκεται σε εξέλιξη ο 4ος παγκόσμιος πόλεμος. Never mind…

Αλλά ο αμερικάνος υπουργός / πλασιέ δεν αρκείται σ’ αυτό. Αναγγέλει ότι 18 χρόνια of low intensity conflicts είναι enough (για να μην πει ότι απέτυχαν). Και ότι στον ορίζοντα ανατέλλει η (αναπόφευκτα) επόμενη φάση, των high intensity conflicts. Θα κλάψουν περισσότερες μανούλες εννοεί… Όμως: ο κυρ Matthew θεωρεί, απ’ την καινούργια, την δεύτερη θέση του, ότι έχει το απαραίτητο οπλοστάσιο; Ή, δρώντας πρώτα και κύρια σαν πλασιέ, αναγγέλει την επόμενη φάση για να κάνει μπίζνες η εταιρεία που εκπροσωπεί με το υπουργείο στο οποίο ηγείται;

Ίσως (ίσως λέμε) όταν υπάρχουν Esper να μην πολυχρειάζονται οι Bolton…

Η άλλη εκδοχή του Indian – Pacific…

Τρίτη 10 Σεπτέμβρη. Το ψόφιο κουνάβι, το έχουμε ξαναπεί, ψάχνει κάποιον που θα πάει γονατιστός (κάτω απ’ το βάρος των “κυρώσεων”, των “δασμών”, των τιμωριών, του στρατού, κάτω απ’ το αμερικανικό βάρος τέλος πάντων!) και θα τονώσει (φωτογραφικά κατά προτίμηση…) το πεσμένο του ηθικό. Βορειοκορεάτης; Ιρανός; Ταλιμπάν έστω; Όμως παρά τις βεβαιότητές του για την αποτελεσματικότητα του “αμερικανού βάρους”, όλοι του γυρνάνε την πλάτη. Το ψοφιοκουναβιστάν όλο και λιγότερο αντιμετωπίζεται, καν και καν, σαν απειλή με την οποία θα πρέπει οι στοχοποιημένοι να συνδυαλλαγούν ψάχνοντας συμβιβασμούς.

Η επίσκεψη του ιρανού υπ.εξ. Zarif στο Πεκίνο στα τέλη Αυγούστου (αμέσως μετά το σύντομο πέρασμά του απ’ το γαλλικό Biarritz…) πέρασε στα ψιλά. Κακώς. Για την ακρίβεια η σημασία που δόθηκε στις κουβέντες του με τον Macron ήταν δυσανάλογα μεγάλη για ένα μάλλον αμελητέο γεγονός δημόσιων σχέσεων, σε σχέση με το τι έκανε στην κινεζική πρωτεύουσα.

Λοιπόν: υπέγραψε μια 25ετή συμφωνία «οικονομικών σχέσεων» μεταξύ Τεχεράνης και Πεκίνου που, πρακτικά, συνιστά μεγάλης κλίμακας απόβαση του κινεζικού καπιταλισμού στην ιρανική επικράτεια. Τα μεγέθη είναι εντυπωσιακά το λιγότερο: κινέζικες επενδύσεις 280 δις δολαρίων στον πετροχημικό τομέα του κινεζικού καπιταλισμού, κι άλλα 120 δις δολάρια σε υποδομές μεταφορών και βιομηχανίας. Σε αντάλλαγμα το Πεκίνο θα αγοράζει ιρανικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο με έκπτωση 30% σε σχέση με την μέση διεθνή τιμή εξαμήνου καθε φορά· ενώ θα είναι η πρώτη προτίμηση του ιρανικού καθεστώτος για την εκμετάλλευση νέων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, την παραγωγή προϊόντων διύλισης, την σχετική τεχνολογία· ακόμα και το εξειδικευμένο προσωπικό που θα χρειάζεται κάθε φορά. Οι υποδομές που θα φτιαχτούν (δρόμοι, γραμμές τραίνων, τραίνα, γέφυρες, αγωγοί, εγκαταστάσεις υγροποίησης) και τα εργοστάσια θα είναι ενταγμένα στον κινεζικό σχεδιασμό για τους «δρόμους του μεταξιού». Αυτό σημαίνει κάποιες προεκτάσεις τους προς την τουρκία. Σ’ αυτόν τον τομέα (ειδικά τους αγωγούς) θα πάρει μέρος και μία τουλάχιστον ρωσική εταιρεία.

Επειδή η 25ετία είναι πολύς καιρός, η συμφωνία προβλέπει ότι η υλοποίησή της θα είναι «εμπροσθοβαρής»: θα ξεκινήσει εντατικά την 5ετία που αρχίζει τώρα, απ’ το 2020, κι αν στην εξέλιξη χρειαστεί επιπλέον χρήμα, θα δοθεί.

Το ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι αυτό: στην 25ετή συμφωνία προβλέπεται ότι 5.000 κινέζοι «security personnel» θα εγκατασταθούν στην επικράτεια του ιράν για την προστασία των κινεζικών project, και θα είναι διαθέσιμο επιπλέον προσωπικό και υλικά μέσα για την προστασία της διαρκούς μεταφοράς πετρελαίου, αερίου και πετροχημικών παραγώγων απ’ το ιράν στην κίνα, όποτε χρειαστεί, συμπεριλαμβανομένου του περσικού κόλπου….

Τι είδους θα είναι αυτό το «security personnel» είναι εύκολο να το φανταστεί ο καθένας. Το σύνταγμα του ιράν απαγορεύει βέβαια την δημιουργία ξένων βάσεων στο έδαφός του, από οποιονδήποτε. Θα χρειαστεί μια κάπως ελαστική ερμηνεία του· αυτά είναι απλά όταν μιλάμε για τέτοιες δουλειές.

Αν και η οικονομική σχέση Τεχεράνης Πεκίνου δεν ήταν κρυφή, αυτή η 25ετής συμφωνία σημαίνει ότι ο κινέζικος καπιταλισμός αποφάσισε να «υιοθετήσει» ουσιαστικά τον ιρανικό, φροντίζοντας και για την ασφάλεια των επενδύσεών του. Ακόμα και μόνο του αυτό θα ήταν αρκετό σαν καταστροφή των σχεδιασμών του ψοφιοκουναβιστάν να γονατίσει την Τεχεράνη με οικονομικά μέσα. Αλλά δεν είναι μόνο του. Προσθέστε και την ένταξη του ιράν στην (ρωσοκεντρική) «ευρασιατική οικονομική ένωση» και θα έχετε μια πληρέστερη εικόνα.

Όλα αυτά έχουν φυσικά και «γεωπολιτικές» συνέπειες: όσο περνάει ο καιρός τόσο γρηγορότερα η ευρύτερη μέση Ανατολή «γλυστράει» όπως η άμμος απ’ τα χέρια του αμερικανικού, του αγγλικού, του γαλλικού και του ισραηλινού ιμπεριαλισμού…. Κι όλο περισσότερο ακούγεται στη δύση όχι μόνο η κουβέντα του Macron (“η ηγεμονία της δύσης φτάνει στο τέλος της”) αλλά ότι ο 21ος αιώνας θα είναι αιώνας της ασίας…

Μόνο που δεν πρόκειται για σκυταλοδρομία! Πρόκειται για ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό…

(φωτογραφία: Πλάνο απ’ το κέντρο της Τεχεράνης)

Τα σκουπίδια στην μπρίζα

Τρίτη 10 Σεπτέμβρη. Θα υπέθετε ίσως κάποιος ότι η δανειοληπτική πτώση της Ford συμπίπτει με την άνοδο μιας άλλης αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, της Tesla· και πως κατά συνέπεια το παλιό πεθαίνει ενόσω έχει γεννηθεί το καινούργιο (διαμάντι).

Όμως τα νέα για την persona Elon Musk (ή, πιο σωστά, για την «περιπέτειά» του στην αυτοκινητοβιομηχανία) δεν είναι ευχάριστα. Η Tesla παραμένει σταθερά ζημιογόνος (την βγάζει με δάνεια και με αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου) και, κυρίως, δεν φαίνεται ικανή να πετύχει ένα επίπεδο παραγωγής που να αντιστοιχεί στη σχετική ζήτηση. Αυτό οφείλεται στο ότι ο Musk πρώτα επέδειξε το ηλεκτρικό αυτοκίνητο (σε διάφορες εκδοχές) σαν πρότυπο και μετά άρχισε να μαζεύει λεφτά για να φτιάξει τα εργοστάσια για την κατασκευή του. Η τελευταία του ελπίδα είναι ένα υπό κατασκευή εργοστάσιο στην κίνα.

Όμως… Ενώ ξεκίνησε χωρίς ανταγωνιστές στο είδος, τώρα αυτοί φυτρώνουν σαν μανιτάρια, όχι μόνο στην κίνα (πάνω από 100 κατασκευαστικές ηλεκτρικών αυτοκινήτων) ή στην ιαπωνία και τη νότια κορέα, αλλά και στην ευρώπη. Με υπαρκτά εργοστάσια και έτοιμες γραμμές παραγωγής…

Διάφοροι υποστηρίζουν ότι η Tesla είναι τελειωμένη ιστορία… Θα φανεί οριστικά τους επόμενους μήνες. Πάντως οι προβλέψεις δείχνουν ότι ακόμα κι αν επιβιώσει σαν φίρμα, το «Tesla first» δεν έχει πια καμμία προοπτική.

Στο mass shooting πάντως το ψοφιοκουναβιστάν είναι αδιαφιλονίκητος παγκόσμιος πρωταθλητής!

(φωτογραφία: Ο Musk συμμετείχε πριν λίγες ημέρες σ’ ένα «debate» στη Σαγκάη, μαζί με τον Jack Ma, της Alibaba, με θέμα το μέλλον της ανθρωπότητας στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης. Ο Musk, ένας αποτυχημένος αμερικάνος επιχειρηματίας αλλά τυχερός ως τώρα «πλασιέ» και συλλέκτης χρηματοδοτήσεων, ήταν εξαιρετικά απαισιόδοξος. Αντίθετα ο Ma, ένας πετυχημένος επιχειρηματίας, ή έστω πετυχημένη βιτρίνα του Πεκίνου, προσπαθούσε να τον συμμαζέψει. Οι άνθρωποι θα είναι πάντα εξυπνότεροι απ’ τις μηχανές υποστήριξε.

Εξαρτάται απ’ το τι πουλάνε – θα λέγαμε. Οι άνθρωποι ή/και οι μηχανές… Να θυμίσουμε ότι ο Musk κυρίως πουλάει τρέλα. Για παράδειγμα η πρότασή του να βομβαρδιστεί ο Άρης με πυρηνικά για να γίνει κατοικήσιμος απ’ το είδος μας…

Με τέτοια μυαλά έχει δίκιο να ανησυχεί για τη νοημοσύνη των μηχανών. Ακόμα κι ένας θερμοσίφωνας φαίνεται ώρες ώρες εξυπνότερος μπροστά του…)

Χονγκ Κονγκ

Δευτέρα 9 Σεπτέμβρη. Θα μπορούσε να τους αναγνωριστεί, σαν ελαφρυντικό, η έλλειψη πολιτικής πείρας… Αλλά δεν είναι αρκετό. Είναι σίγουρο ότι ξέρουν κινέζικα, και άρα ξέρουν ότι το Πεκίνο κατηγορεί το ψοφιοκουναβιστάν για εμπλοκή στην εξέγερση στην πόλη. Αν, παρ’ όλα αυτά, μερικές δεκάδες κατεβαίνουν με αμερικανικές σημαίες, διαδηλώνοντας στο αμερικανικό προξενείο, για να ζητήσουν την βοήθεια του ψόφιου κουναβιού, τότε εκτός από πολιτική πείρα τους λείπει και η στοιχειώδης νόηση. Η κοινή λογική. Και, πιθανόν, περισσεύει η απελπισία. Να λοιπόν μια υπόθεση που άνετα θα μπορούσε να ονομαστεί “οι αγανακτισμένοι του Χονγκ Κονγκ”!

Ακόμα και τα καθεστωτικά μήντια στο Πεκίνο αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν σοβαρά προβλήματα στην οικονομία του Χονγκ Κόνγκ· που θίγουν αυτούς που θα ήθελαν και θα μπορούσαν να ανήκουν στη “μεσαία τάξη” της πόλης, αλλά δεν τα καταφέρνουν. Κατά το επίσημο κινεζικό κράτος το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η πολύ ακριβή κατοίκηση, είτε πρόκειται για νοίκι είτε πρόκειται για αγορά. Οπότε η “λύση” είναι η ακόμα μεγαλύτερη σύνδεση του καπιταλισμού του Χονγκ Κόνγκ με τον κεντρικό καπιταλισμό του Πεκίνου.

Αυτή είναι μια ανάλυση “αιτίων” που μπορεί να μην απέχει πολύ απ’ την πραγματικότητα, ωστόσο είναι βολική για το Πεκίνο. Το αναδεικνύει σαν την λύση (υπονοώντας ότι το “δεύτερο σύστημα”, αυτό του Χονγκ Κονγκ, έχει αποτύχει…) Απ’ την άλλη μεριά οι νεαροί διαδηλωτές, εκτός απ’ το να δείχνουν την δυσφορία τους (και απέναντι στην καταστολή) δεν φαίνονται ικανοί για τίποτα παραπάνω απ’ το να γυρίζουν γύρω γύρω απ’ τους εαυτούς τους και τις εντυπώσεις που δημιουργούν.

Παρότι αυτοί οι αμερικανο-σημαιοφόροι είναι λίγοι σε σχέση με το σύνολο των διαδηλωτών, το γεγονός ότι υπάρχουν εδώ και καιρό και παραμένουν ανεκτοί δείχνει σύγχιση. Το ελάτε να μας σώσετε ω γιάνκηδες (ή και οτιδήποτε άλλο) σαν δημόσια έκκληση είναι κάτι που δεν θα το επέτρεπαν στους εαυτούς τους σοβαροί τύποι μετά από δύο μήνες διαδηλώσεων· ακόμα κι αν το πίστευαν. Αν όχι τίποτα άλλο, σίγουρα επειδή έτσι θα παραδέχονταν την μεγάλη αδυναμία τους.

Μην ανησυχείτε boys. Κάποια στιγμή, στο μέλλον, θα έρθει αυτή η πολυπόθητη “αμερικανική βοήθεια”. Αλλά θα έχει σχήμα B-52, και μάλλον δεν θα σας αρέσει…

Διαφορετικές τακτικές

Παρασκευή 6 Σεπτέμβρη. Ενώ η κυρία Merkel (με «πολυμελή επιχειρηματική αντιπροσωπεία») βρίσκεται στο Πεκίνο για δουλειές, ερευνητές της Deutsche Bank ανακαλύπτουν κομμάτια της «κινέζικης φιλοσοφίας» στην καπιταλιστική της αναβάθμιση, με φόντο τον «εμπορικό πόλεμο» που έχει κηρύξει η Ουάσιγκτον:

… Πιστεύουμε ότι η κίνα ούτε επιδιώκει να επιτευχθεί γρήγορα μια εμπορική συμφωνία, ούτε προσπαθεί να απαντήσει στις ηπα όσο σκληρά μπορεί… Μάλλον φαίνεται πως έχει εσωτερικεύσει τον εμπορικό πόλεμο θεωρώντας τον δεδομένο, και επιδιώκει να διατηρήσει την ευελιξία της σε συνθήκες αυξανόμενων δασμών…

Αυτό που αρχίζουν να αναγνωρίζουν ορισμένοι (ευρωπαίοι) «παρατηρητές» είναι ότι ενώ το ψοφιοκουναβιστάν επείγεται για άμεσα αποτελέσματα (δηλαδή «νίκες») ο κινεζικός καπιταλισμός δίνει αισθητά μικρότερη σημασία σ’ αυτά και πολύ μεγαλύτερη στον μεσομακροπρόθεσμο σχεδιασμό και στις ανάλογες επιτυχίες του. Ο ένας πυροβολεί κουτάκια, ο άλλος παίζει σκάκι…

Η αμερικανική «βιασύνη» (στα όρια του «άγχους») σ’ αυτήν την αναμέτρηση αποδίδεται στον αμερικανικό εκλογικό κύκλο και στην ανάγκη του ψόφιου κουναβιού να επιδείξει νίκες στους ψηφοφόρους του εν όψει των εκλογών του 2020. Τίποτα πιο λαθεμένο: το ψόφιο κουνάβι είναι ένα σύμπτωμα της παρακμής, αλλά η βιασύνη είναι η έκφραση της ανομολόγητης συνειδητοποίησής της. Γιατί όντως, αν ανάμεσα σ’ αυτούς τους δύο καπιταλισμούς (αμερικανικό και κινεζικό) κάποιος έχει τον χρόνο με την μεριά του, αυτός είναι ο κινέζικος. Αν μέσα σε δεκαπέντε ή είκοσι χρόνια πέτυχε να κάνει (και να ξεπεράσει) αυτά που σε άλλους χρειάστηκαν πενήντα, τότε είναι στ’ αλήθεια σε θέση να προχωράει «περιμένοντας» χωρίς να χάνει χρόνο σε μια «αναμέτρηση» στην οποία ο αμερικανικός καπιταλισμός δίνει ουσιαστικά μάχες οπισθοφυλακών καθώς υποχωρεί και υποχωρεί.

Τα νούμερα λένε ότι το 80% του κινέζικου αεπ προκύπτει «εσωτερικά», απ’ τις δημόσιες επενδύσεις και την κατανάλωση. Κι εκεί υπάρχει ακόμα μεγάλο περιθώριο… Απ’ το υπόλοιπο 20% που οφείλεται στις εξαγωγές και στο διεθνές εμπόριο, περίπου το ένα τέταρτο σχετίζεται με τις εξαγωγές στις ηπα. Αυτό σημαίνει πως ακόμα κι αν το ψοφιοκουναβιστάν έκοβε εντελώς τις εισαγωγές απ’ την κίνα (κάτι αυτοκτονικό σε βάρος των υπηκόων / καταναλωτών…) και πάλι το Πεκίνο θα μπορούσε να το αντέξει μεσομακροπρόθεσμα, εν μέρει αυξάνοντας τις εσωτερικές επενδύσεις (τα «μεγάλα» και «μεσαία» έργα – μεσαία και μεγάλα στην κινέζικη κλίμακα… και τον στρατιωτικό εξοπλισμό) και την κατανάλωση, και εν μέρει με εξαγωγές εμπορευμάτων και χρήματος για επενδύσεις αλλού.

Αυτή είναι η υλική βάση της «αντοχής στο χρόνο» του κινεζικού καπιταλισμού, σίγουρα για το ερχόμενο διάστημα. Συν αυτά που προκύπτουν από δημοσιεύσεις και αναδημοσιεύσεις μη εμπορικού περιεχομένου. Όπως αυτή, για παράδειγμα, της δεξιάς γερμανικής die welt, που λίγο πριν την αναχώρηση της Merkel αναδημοσίευσε (κάτω απ’ τον τίτλο «η στρατηγική χρεωκοπία της αμερικής»…) μια πολύ πρόσφατη έκθεση ενός think tank του πανεπιστημίου του Σίδνευ. Σύμφωνα με την οποία οι κινεζικοί πύραυλοι μπορούν να καταστρέψουν όλες τις στρατηγικές αμερικανικές εγκαταστάσεις στην ασία μέσα σε λίγες ώρες, αφού το ψοφιοκουναβιστάν δεν έχει τρόπο να τους αντιμετωπίσει.

Time is not just today’s money…

…αλλά και μία γνωστή

Παρασκευή 6 Σεπτέμβρη. Προσέξτε λοιπόν, για τους πιο πάνω και άλλους προφανείς λόγους, το πως έχει αρχίσει (κυρίως στις ηπα αλλά, εν μέρει, και στην ευρώπη, μέσω διάφορων μήντια…) η κατασκευή του αντι-σινισμού…

Το φάντασμα της “πνευματικής ιδιοκτησίας”

Τετάρτη 4 Σεπτέμβρη. Προκειμένου να δικαιολογήσει τους δασμούς που απελπισμένα επιβάλλει το ψοφιοκουναβιστάν στις εισαγωγές απ’ την κίνα, μεταξύ άλλων κατηγορεί το Πεκίνο ότι κλέβει την αμερικανική «υπέροχη» τεχνολογία. Έχει κανείς στον κόσμο το know how της Huawei στις 5G επικοινωνίες για να το κλέψουν οι κινέζοι; Όχι – άρα πρόκειται για πρωτότυπη παραγωγή… Έχει κανείς στον κόσμο το κινεζικό know how στις κβαντικές επικοινωνίες; Όχι – άρα πρόκειται για πρωτότυπη παραγωγή… Έχει στείλει κανείς διαστημικό όχημα στη «σκοτεινή» πλευρά του φεγγαριού, με ενδιάμεσο δορυφόρο επικοινωνίας; Όχι – άρα πρόκειται για πρωτότυπη παραγωγή… Ακόμα κι αν η κινεζική κατασκοπεία «έκλεψε» ή «αντέγραψε», αυτό αφορά πια παλιότερα τεχνολογικά στάδια…

Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε κι άλλα τέτοια. Για παράδειγμα, όταν η γερμανική siemens έφτιαξε εργοστάσιο στην κίνα για την κατασκευή ηλεκτρικών / μαγνητικών τραίνων, εκτίμησε ότι οι κινέζοι μηχανικοί θα χρειαστούν δεκαετίες για να καταλάβουν την τεχνολογία. Μέσα σε λιγότερο από δέκα χρόνια τα κινέζικα τραίνα υψηλών ταχυτήτων ήταν το ίδιο καλά (αν όχι καλύτερα) απ’ τα γερμανικά, φτηνότερα, εξίσου αξιόπιστα· οι αντίστοιχες κινεζικές εταιρείες θεωρούνται πλέον «world leaders» στον τομέα. Το καθεστώς Xi άρχισε να απλώνει με ρυθμό πολυβόλου γραμμές και γέφυρες στην επικράτεια, οπότε η κινεζική κατασκευή των μαγνητικών τραίνων ωρίμασε… Το ίδιο έγινε με την βιομηχανία φωτοβολταϊκών. Στην κατασκευαστική τεχνολογία (ειδικά στις μεγάλες και δύσκολες γέφυρες) οι κινέζοι μηχανικοί εφαρμόζουν τεχνικές που μοιάζουν απίστευτες: δεν είναι τυχαίο ότι αναλαμβάνουν πια τέτοια έργα παντού στον κόσμο…

Στις ηπα η ψύχωση ότι «μας κλέβουν και μας εκμεταλλεύονται οι κινέζοι» πλανάρει πάνω σ’ ένα παχύ σύννεφο φαντασιώσεων. Το κινεζικό κονσόρτσιουμ crrc ανέλαβε να φτιάξει συρμούς του μετρό για τις αμερικανικές πόλεις. Πρότεινε να φτιάξει εργοστάσια στις ηπα, για να γίνεται εκεί το 60% της κατασκευής… Όταν, ωστόσο, το crrc παρέδωσε τον πρώτο συρμό στη Βοστώνη, το σχόλιο του βουλευτή Chuck Schumer ήταν πως «ανησυχεί ότι μέσω αυτών των τραίνων οι κινέζοι θα κατασκοπεύουν τους αμερικάνους»… Η δε βουλευτίνα Harley Rouda το τερμάτισε. Πρότεινε να ψηφιστεί νόμος που θα απαγορεύει δολάρια απ’ τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό να πηγαίνουν σε τραίνα μετρό φτιαγμένα απ’ το crrs. Δεν είναι δυνατόν… δήλωσε … τα χρήματα των σκληρά εργαζόμενων αμερικάνων να πηγαίνουν σε κινέζικες εταιρείες που υπονομεύουν τις δικές μας που είναι τόσο κρίσιμες για την εθνική ασφάλεια.

Μια μικρή λεπτομέρεια: δεν υπάρχει αμερικανική εταιρεία κατασκευής τέτοιων συρμών εδώ και δεκαετίες…. Ίσως, για πατριωτικούς λόγους, οι αμερικάνοι θα πρέπει να ξεχάσουν τα μετρό· ας πηγαινοέρχονται στις δουλειές τους με τα πόδια…

Όπως έγινε με τα αφεντικά των «3 μεγάλων» πριν μερικές δεκαετίες έτσι και τώρα οι παραισθήσεις μεγαλείου κυριαρχούν… Κι όχι μόνο στο ψοφιοκουναβιστάν… Ωστόσο άλλο πράγμα ο καπιταλισμός σαν σύστημα και άλλο οι καπιταλιστές και οι υποτακτικοί τους σαν άτομα…