Tag: τεχνολογία

Χρήσιμα γκάτζετ

Παρασκευή 26 Ιούλη. Είναι drone φλογοβόλο. Νόμιμο, νομιμότατο. Κοστίζει μόλις 1500 δολάρια. Και δείχνει να την κάνει την δουλειά του.

Βοηθείστε όμως: τι δουλειά κάνει ακριβώς; Εξοντώνει σφηκοφωλιές σε στυλ βιετνάμ;

“Trumputin”

Τετάρτη 17 Ιούλη. Αν αναπαράγουμε το πιο κάτω video δεν είναι για το θέμα του αλλά για την τεχνολογική του αρτιότητα: η δυνατότητα να «διασκευάσει» κανείς ένα πρόσωπο σε video αλλάζοντας τα χαρακτηριστικά του επιδεικνύεται εδώ πανηγυρικά. (Εδώ έγινε διασταύρωση της φάτσα του ψόφιου κουναβιού με την φάτσα του Putin…)

Το τι ρόλο θα παίξουν αυτές οι τεχνικές στην πλαστογράφηση της πραγματικότητας, το αφήνουμε στην αντίληψή σας για τον σύγχρονο καπιταλιστικό κόσμο…

Αυτά που ξέρατε να τα ξεχάσετε!

Δευτέρα 15 Ιούλη. Ο τύπος λέγεται Frank Zapata (απλή συνωνυμία με τον μεξικάνο επαναστάτη) και είναι ο εφευρέτης του «flyboard» – ή όπως αλλιώς ονομαστεί. Είναι ό,τι κοντινότερο στο «μαγικό χαλί του Αλαντίν» θα μπορούσε να προσφέρει αυτή τη στιγμή η τεχνολογία, αλλά δεν είναι καθόλου χαριτωμένο. Ο Zapata χρηματοδοτήθηκε γενναία απ’ τον γαλλικό στρατό (με πάνω από 1 μύριο ευρώ) για να εξελίξει την εφεύρεσή του· και χτες, «ημέρα της πτώσης της Βαστίλης» (εθνική επέτειος για τους γάλλους, με παρελάσεις και λοιπά) έκανε μια θεαματική πτήση πάνω απ’ τον Macron οπλισμένος… Με την άδειά του φυσικά! Ίσως για να θυμίσει ότι μελλοντικά όχι μόνο ο στρατός αλλά και η αστυνομία θα «σκάει (κυριολεκτικά) από εκεί που δεν το περιμένεις».

Στο παρακάτω video προτιμήσαμε την πιο σπορ εκδοχή του πράγματος· άοπλη και φυσιολατρική. Εν μέρει επειδή αυτή η εφεύρεση μπορεί να καιροφυλακτεί στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον για να κάνει τους κούριερ κυριολεκτικά «ελικόπτερα». Και εν μέρει επειδή …τέρμα οι δικαιολογίες για την καθυστέρηση στη δουλειά επειδή «είχε κίνηση»!!!!

Εντάξει; Συνεννοηθήκαμε;

Επιστήμη – και καπιταλισμός

Σάββατο 13 Ιούλη. Θα αναγνωριστεί, άραγε, απ’ την “επιστημονική κοινότητα” ότι η συγκεκριμένη έρευνα έχει βάση; Η εκτίμησή μας είναι ότι “όχι, τουλάχιστον προς το παρόν” – ίσως χρειαστούν πολύ περισσότερες… Και, κυρίως, να περάσει κάμποσος καιρός ώστε να προχωρήσει η αλλαγή του ενεργειακού μοντέλου του καπιταλιστικού κόσμου.

Γιατί, κατά την άποψη της ασταμάτητης μηχανής, αυτό ήταν και παραμένει το πρωτεύον. Το “φαινόμενο του θερμοκηπίου” με υπεύθυνο το διοξείδιο του άνθρακα άρα την καύση υδρογονανθράκων (κυρίως πετρελαίου) άρχισε να γίνεται πολιτικό θέμα και να αποκτά επιστημονική υποστήριξη μόλις το καλοκαίρι του 1988, στις ηπα. Όμως 15 χρόνια μετά την “πετρελαϊκή κρίση” του 1973 οι σκέψεις (όχι υποχρεωτικά δημόσιες) για “απεξάρτηση απ’ το πετρέλαιο” θα μπορούσαν να έχουν πολύ πιο ταπεινές και στέρεες αιτίες απ’ την ατμόσφαιρα… Εάν κάποιοι πρωτοπόροι (μεταξύ των αφεντικών και των ειδικών τους), ενδεχομένως και με “οικολογικές ανησυχίες”, θεωρούσαν ότι προοπτικά η τεχνολογία του κινητήρα εσωτερικής καύσης θα πρέπει να ξεπεραστεί, είτε υπέρ της πυρηνικής ενέργειας είτε υπέρ των λεγόμενων “ανανεώσιμων πηγών” (παραγωγής ηλεκτρισμού)· κι αν μέσα σ’ αυτό το ξεπέρασμα περιλαμβανόταν και η γεωπολιτική “απεξάρτηση” από μια σειρά πετρελαιοπαραγωγών κρατών του πλανήτη, τότε το 1988 και το “φαινόμενο του θερμοκηπίου” έπεσαν στην κατάλληλη στιγμή.

Δεν μπορούμε, δεν ξέρουμε, ούτε πρέπει να εμπλακούμε σε “υπεράσπιση” ή “καταγγελία” της μίας ή της άλλης άποψης για την “υπερθέρμανση του πλανήτη”! Μπορούμε και πρέπει να τονίσουμε ωστόσο ότι όπως η εργασία έτσι και η ενέργεια είναι κομβικής σημασίας ζητήματα για την εξέλιξη του καπιταλισμού. Είναι ζητήματα πολιτικά όχι σε τελευταία αλλά μάλλον σε πρώτη ανάλυση!

Κι έτσι για παράδειγμα, όταν το ψόφιο κουνάβι υπερασπίζεται το πετρέλαιο και καταγγέλει τους υποστηρικτές του “φαινόμενου του θερμοκηπίου”, δεν το κάνει επειδή είναι λάτρης του ενεργειακού μοντέλου της 2ης βιομηχανικής επανάστασης! Αλλά επειδή η αμερικανική βιομηχανία έχει μείνει σχετικά πίσω στις εναλλακτικές ενεργειακές τεχνολογίες· και επειδή για τα επόμενα 10 ή 15 χρόνια το αμερικανικό σύμπλεγμα κεφάλαιου / κράτους (θεωρεί ότι) μπορεί να συντηρήσει την όποια παγκόσμια ηγεμονία του (σε βάρος των ανταγωνιστών του) ελέγχοντας τις ροές υδρογονανθράκων…

Flying machines – αλλά όχι έπεα πτερόεντα…

Πέμπτη 6 Ιούνη. Ένα απ’ τα δόγματα αυτής της μίζερης selfie εποχής είναι ότι «οι καιροί αλλάζουν, οπότε…» Τα αποσιωπητικά υπονοούν ένα αόριστο συμπέρασμα· και (κυρίως) τη νομιμοποίηση της αναδίπλωσης στον Εαυτό, στις διάφορες γνωστές μορφές του: άτομο, οικογένεια, στενές παρέες, ιδεολογικές βεβαιότητες, συμβατικές συμπεριφορές. Ακόμα περισσότερο αφού το «οι καιροί αλλάζουν» (επιμένουμε να το ονομάζουμε καπιταλιστική αναδιάρθρωση!) συμπίπτει (καμμία σύμπτωση!) με την οξυνόμενη κρίση (δηλαδή την ένταση των καπιταλιστικών δομικών αντινομιών).

Για την εργατική κριτική η «αλλαγή των καιρών» δεν είναι ο μύθος που νομιμοποιεί την υποχώρηση και τον αφοπλισμό της, θεωρητικά και πρακτικά. Είναι το αντίθετο. Πρόκληση. Πολύ περισσότερο που η «αλλαγή των καιρών» είναι το μισό μόνο της πραγματικότητας. Το άλλο μισό είναι το αντίθετο: η συντήρηση και η αντίδραση, συσκευασμένες με παλιούς ή νέους τρόπους.

Η selfie κατάσταση είναι ακριβώς αυτό: συντήρηση και αντίδραση σε «νεοφιλελεύθερη» (συχνά επιθετική και σχεδόν πάντα αυθάδη…) συσκευασία. Τα «ιδεολογικά πρόσημα» της selfie κατάστασης είναι πλαστά. Αυτό που έχει σημασία είναι πως είναι τόσο καλά θωρακισμένη ώστε το μόνο ανατρεπτικό / απελευθερωτικό που θα μπορούσε να της συμβεί είναι να σπάσει· κάτι οδυνηρό σε πρώτο χρόνο.

Η ανταγωνιστική εργατική κριτική πρέπει να λάβει υπόψη της και αυτές τις πλευρές της πραγματικότητας. Η καπιταλιστική κρίση / αναδιάρθρωση είναι (και πάντα ήταν, σε όλες τις προηγούμενες «καπιταλιστικές επαναστάσεις») γεννήτρια συμβιβασμένων υποκειμενικοτήτων. Η ανταγωνιστική εργατική κριτική απαγορεύεται να αγνοήσει οποιαδήποτε πλευρά της πραγματικότητας επειδή άλλες είναι θλιβερές, άλλες «μαγικές», κι άλλες απλά βολικές… Απαγορεύεται να αγνοήσει την «κατασκευή υποκειμενικοτήτων» – οφείλει να αναμετρηθεί μαζί της. Οφείλει να αναμετρηθεί με όλες τις πλευρές της καπιταλιστικής πραγματικότητας καθώς αυτή βρίσκονται σε κίνηση, καθώς εξελίσσονται, οσονδήποτε Εγωϊκές κι αν εμφανίζονται. Άλλες θα πρέπει να γκρεμίσει και άλλες να παρακάμψει, ανάλογα με την εκτίμηση των περιστάσεων. Η εργατική κριτική δεν κάνει δημόσιες σχέσεις. Είναι σε πόλεμο. Δεν μετράει κεφάλια. Φτιάχνει συνειδήσεις. Δεν μαζεύει “επαναστατόσημα”, δεν ψάχνει “σύνταξη”. Λέει πάντα: μόλις τώρα ξεκινάω…

Εν τω μεταξύ ο καπιταλισμός προχωράει με άλματα. Παρακολουθούμε αλλού (συνέλευση game over, cyborg) συστηματικά την κίνησή του. Αλλά εδώ δείτε ενδεικτικά το παρακάτω video (11.30 λεπτά, του 2016, χρειάζονται αγγλικούλια…). Προσέξτε ειδικά, προς το τέλος, αυτό που είναι η «αυτο-οργάνωση των μηχανών»· και τα χειροκροτήματα των ανόητων. Νομίζουν οι ανόητοι ότι πρόκειται για «παιχνίδια». Όπως πριν λίγα μόνο χρόνια πίστευαν ότι το internet είναι «ο χώρος της ελευθερίας»· κάποιοι, μάλιστα, της αντικαπιταλιστικής ελευθερίας!

Όμως αυτό είναι ένα δείγμα «ολόκληρης της πραγματικότητας»: η παρέλαση της 4ης βιομηχανικής επανάστασης και η μαζική Εγωϊκή υποτέλεια (φοβική ή ενθουσιώδης) στα μαγικά της…

Ρομποτικές “μέλισσες”

Πέμπτη 6 Ιούνη. Για να τελειώσουμε την σαιζόν με κάπως πιο ανάλαφρο τρόπο. Μην ανησυχείτε! Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος θα έχει και “καλές” εφαρμογές!

Να, για παράδειγμα, ιάπωνες τεχνικοί έφτιαξαν ρομποτικές “μέλισσες” (εδώ και δυό χρόνια…) για να κάνουν την επικονίαση στα λουλούδια, αν ο πλανήτης ξεμείνει από τις κανονικές μέλισσες (υπάρχει μια τέτοια “τάση”…)

Σκεφτείτε το απλά: δεν φοβάστε τις μέλισσες; Ε, τα μίνι ρομπότ δεν θα τσιμπάνε! Φυσικά δεν θα φτιάχνουν μέλι, πρόπολη, κερί… αλλά “σιγά τώρα”!

Για λόγους ασφαλείας 1

Τετάρτη 5 Ιούνη. Αν δεν οπλοφορούν καθηγητές, δάσκαλοι και μαθητές στα αμερικανικά σχολεία (αυτή είναι μια πρόταση για την αντιμετώπιση των περιστατικών mass shooting βγαλμένη κατευθείαν απ’ την μυθολογία του far west) υπάρχουν κι άλλοι τρόποι.

Ένα σχολείο στη Ν. Υόρκη είναι το πρώτο που εγκαθιστά ένα σύστημα καμερών / λογισμικού αναγνώρισης προσώπου. Λέγεται «aegis» (το ίδιο όνομα έχει και ένα αντιπυραυλικό σύστημα του αμερικανικού στρατού…) και περιγράφεται σαν «σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης»… Θα έχει λίστα «επικίνδυνων ατόμων» (με τι προέλευση η λίστα;) και θα παρακολουθεί τις κινήσεις αυτών των ατόμων μέσα στο σχολείο. Εννοείται ότι θα καταγράφει τους πάντες και τα πάντα.

Ακόμα και στην ίδια την ρητορική της υπεράσπισης του «πανοπτικού», εκείνοι που το προωθούν γίνονται καταγέλαστοι. Προς το παρόν. Οι σφαγές στα αμερικανικά σχολεία δεν γίνονται από «εξωσχολικούς» ή «ποινικούς», αλλά από μαθητές των σχολείων. Συνεπώς καμμία «aegis» δεν θα σώσει κανέναν.

Ισχύει, όμως, κάτι διαφορετικό. Η μαζική επιτήρηση μέσω της «αναγνώρισης προσώπου» πρέπει να πουληθεί (και ιδεολογικά), συνεπώς πρέπει να διαφημιστεί. Στην αγγλία έχει ήδη εγκατασταθεί σε κεντρικά σημεία των πόλεων, και δεν υπάρχει εμπόδιο να γίνει το ίδιο και στις ηπα. Αλλά στα σχολεία;

Ναι, και εκεί. Οι ανήλικοι / ες πιθανόν να μην έχουν γνώμη, έχουν όμως οι γονείς τους. Ακόμα κι αν κάποιοι απ’ αυτούς έχουν γενικά επιφυλάξεις ελευθεριακού τύπου, δεν θα κάνουν μια έκπτωση σ’ αυτές αν πρόκειται για παιδιά τους;

Αυτό το αποφασιστικό (αν και καθόλου το μοναδικό) στοιχείο εκείνου που ονομάζουμε νεοκρατισμό έχει μπει στις ράγες. Μπορεί να μην προχωρήσει παντού ευθύγραμμα. Μπορεί εδώ ή εκεί να υπάρξουν αναγκαστικές οπισθοχωρήσεις. Αν, όμως, δεν γίνει σε ικανή (κοινωνική) έκταση συνειδητό το περί τίνος πρόκειται, οι τάσεις είναι σαφείς.

Για λόγους ασφαλείας 2

Τετάρτη 5 Ιούνη. Για τις εμπορικές αλυσίδες τύπου wallmart τα κίνητρα είναι πιο συγκεκριμένα· και ποιός θα εκδηλώσει αντιρρήσεις αν δεν έχει κάτι να φοβηθεί; (στην πραγματικότητα πολλοί, ακόμα…) Η εταιρεία ετοιμάζεται να εγκαταστήσει στα μαγαζιά της ένα σύστημα παρακολούθησης / αναγνώρισης προσώπου (ονόματι FaceFirst) για να αντιμετωπίσει εκείνους / εκείνες που ψειρίζουν τα ράφια… Έτσι λέει…

Η amazon και το facebook; Η δεύτερη αναπτύσσει (και ισχυρίζεται ότι βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο) την επόμενη γενιά «αναγνώρισης προσώπου»: την αναγνώριση συναισθημάτων απ’ τις εκφράσεις του προσώπου. Σκοπεύει να πουλήσει το know how σε κατασκευαστές ρομπότ οικιακής χρήσης, για να γίνουν από «έξυπνα» σκέτα «τζιμάνια», αφού θα καταλαβαίνουν την συναισθηματική κατάσταση των ανθρώπων γύρω τους (αν υπάρχουν ακόμα τέτοιοι με την παλιά έννοια της λέξης). Ή αυτό λέει.

Η amazon απ’ την μεριά της ψάχνει κι αυτή ανιχνευτές αισθημάτων, αλλά μέσω φορετών (wearable) συσκευών. Απ’ την «αναγνώριση τόνου φωνής» σε συνδυασμό, πιθανότατα, με την πίεση του αίματος… Εξελίσσει παράλληλα και το ρομπότ «οικιακής φροντίδας». Ενδεχομένως ένας συνδυασμός τέτοιων συσκευών (wearables και ρομπότ) να κάνουν την καθολικά μηχανοποιημένη καθημερινότητα γεμάτη αισθήματα…

Το γεγονός είναι ότι αυτοί οι αλγόριθμοι «αναγνώρισης προσώπων» και «αναγνώρισης συναισθημάτων» κάνουν ακόμα πολλά λάθη όταν εφαρμόζονται. Αλλά αυτό είναι κίνητρο για να βελτιωθούν. Σε συνδυασμό, φυσικά, με τις όλο και πιο ογκώδεις «βάσεις δεδομένων» που μαζεύονται από παντού.

Αποδίδεται στον Benjamin Franklin η φράση: εκείνοι που παραδίδουν τις βασικές ελευθερίες τους για να επωφεληθούν από λίγη παραπάνω ασφάλεια δεν αξίζουν ούτε ελευθερία ούτε ασφάλεια.

Εντάξει – αλλά δεν είχε υπόψη του τις ώριμες καπιταλιστικά κοινωνίες στην ιστορική φάση της 4ης βιομηχανικής επανάστασης… Εδώ το δόγμα είναι ότι «αξίζεις ό,τι φαίνεσαι».

Τιτιβίσματα και κουκιά

Τρίτη 4 Ιούνη. Μήπως είστε ψηφοφόρος; Μήπως έχετε γνωστούς που είναι; Κανονικά ένα ρεπορτάζ της ελληνικής έκδοσης της γνωστής huffpost θα έπρεπε να ενδιαφέρει. Αλλά όχι – δεν είναι καιρός τώρα να μπαίνουν ψύλλοι στ’ αυτιά.

Μια δημοσιογραφική ομάδα με τίτλο «μεσογειακό ινστιτούτο ερευνητικής δημοσιογραφίας» (δεν ξέρουμε περισσότερα) έκανε για μήνες έρευνα με θέμα τον επηρεασμό της κοινής γνώμης μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης – ειδικά του twitter. Ο επίσημος τίτλος της έρευνας είναι αυτός στη φωτογραφία επάνω. Η έρευνα εστίασε, σαν case studies, την περσινή διεθνή έκθεση Θεσσαλονίκης και τον τελικό της εκπομπής “greece next top model” – για να γίνει σύγκριση των «δράσεων» των ρομποτικών (άρα και ψεύτικων) λογαριασμών στο twitter:

«Αυτό που ουσιαστικά θέλαμε είναι να μελετήσουμε τη χρήση αλγορίθμου για τη διάδοση της πολιτικής προπαγάνδας. Υπήρχαν αντίστοιχες ακαδημαϊκές και λίγες δημοσιογραφικές έρευνες στο εξωτερικό. Επιχειρήσαμε στην Ελλάδα για πρώτη φορά μία έρευνα με ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα για να δούμε πώς γίνεται η παραπληροφόρηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και η ενίσχυση του μηνύματος»…

Τα συμπεράσματα; Αυτά (περιληπτικά):

– ΣΥΡΙΖΑ και ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ κατέχουν τη μερίδα του λέοντος ως προς την αυτοματοποίηση και μάλιστα με πολύ μεγάλη διαφορά σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο πολιτικό κόμμα. Η ΝΔ αρνήθηκε να σχολιάσει την έρευνα του MIIR. Ο ΣΥΡΙΖΑ αρνήθηκε οποιαδήποτε σχέση με αυτοματοποιημένους λογαριασμούς.

– Κατά τη διάρκεια των ομιλιών του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα και του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ 2018, αλλά και λίγες ώρες πριν και μετά, αυξήθηκε εντυπωσιακά ο όγκος των ενεργειών που έκαναν οι χρήστες. Αναλογικά αυξημένη είναι και η δραστηριότητα των bots στο ίδιο χρονικό διάστημα με στόχο την προώθηση της πολιτικής προπαγάνδας.

– Τα μεγαλύτερα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα προωθούνται καθημερινά από πλήθος bots τα οποία συνδέονται με συγκεκριμένους λογαριασμούς πολιτικών στελεχών, influencers του διαδικτύου, δημοσιογράφων και μέσων ενημέρωσης.

– Το «κλειδί» για την επιτυχή διάδοσή των ψευδών ειδήσεων είναι ίδιο σε όλο τον κόσμο και δεν είναι άλλο από την αυτοματοποίηση. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν το πεδίο, όπου με την κατάλληλη τεχνική μπορεί με πέντε ανθρώπους να δημιουργηθεί η αίσθηση ότι πέντε εκατομμύρια άνθρωποι συζητούν για ένα θέμα.

Φήμες και ψευτιές

Τρίτη 4 Ιούνη. Θα έλεγε κάποιος ότι αν όλοι οι καθεστωτικοί μηχανισμοί (π.χ. τα κόμματα) χρησιμοποιούν τα ίδια μέσα στις ψευδοαναμετρήσεις μεταξύ τους, η επίδρασή τους ισοφαρίζεται αμοιβαία· συνεπώς, το «καθαρό πολιτικό αποτέλεσμα» του επηρεασμού τείνει στο μηδέν.

Αυτή η σκέψη θα ήταν ολοκληρωμένη αν οι αναμετρήσεις δεν ήταν «ψευδό» – και αυτό προσπαθούν να επιδείξουν: ότι είναι αληθινές – χρησιμοποιώντας ψέμματα μαζικής διάδοσης. Αν οι αναμετρήσεις είναι εικονικές ή προσχηματικές, αν δηλαδή υπάρχει κρατικός / καπιταλιστικός πυρήνας που βρίσκεται εκτός σύγκρουσης επειδή αυτόν υπηρετεί όλος ο εσμός των «συγκρουόμενων», τότε η πύκνωση και η όξυνση (μέσω κοινωνικών δικτύων) της εικονικότητας της (δήθεν) σύγκρουσης έχει ένα άλλο αποτέλεσμα: το μπετονάρισμα της μέσης κοινωνικής αποβλάκωσης.

Φανταστείτε ένα μέρος που βομβαρδίζεται εναλλάξ από αεροπλάνα υποτιθέμενων αντιπάλων. Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα φωτογραφίσει κανείς τους τα ερείπια σαν απόδειξη της υπεροχής του· αλλά τα ερείπια είναι η πραγματικότητα που πέτυχαν από κοινού! Η μαζική, εντατική, σαν βομβαρδισμός διασπορά ψευδών ειδήσεων μπορεί να μην παράγει ένα χτυπητό αποτέλεσμα υπέρ του ενός ή του άλλου βομβαρδιστικού. Παράγει όμως ένα χτυπητό αποτέλεσμα υπέρ όλων των βομβαρδιστικών: τα ερείπια της σκέψης και της συνείδησης.

Είναι χειροπιαστά βέβαιο πως όλοι οι συλλέκτες κουκιών, «μεγάλοι», «μεσαίοι» και «μικροί», ενδιαφέρονται για τέτοιου είδους ερείπια: όσο πιο ερειπωμένες είναι οι συνειδήσεις τόσο ευκολότερα εξουσιοδοτούν τον ένα ή τον άλλο «εκπρόσωπο», τον πληρώνουν αδρά, και ταυτόχρονα παραιτούνται απ’ το δικαίωμα να τον ελέγχουν άμεσα και διαρκώς, ώστε να αποσύρουν την εξουσιοδότηση που του έδωσαν οποτεδήποτε το κρίνουν.

Αυτό που λέγεται «δημοκρατία» είναι, στο μεγαλύτερο διάστημα της ιστορίας της, «ολιγαρχία». Τα ιστορικά διαστήματα που τα αφεντικά αναγκάζονταν να γκρεμίσουν για λίγο τις ολιγαρχικές οχυρώσεις τους ήταν όταν η εργατική τάξη (ή κοινωνικά υποκείμενα σε συγχρονισμό μαζί της) απέσυραν τις εξουσιοδοτήσεις τους μαζικά και κατηγορηματικά: ξηλώνοντας πεζοδρόμια.

Απ’ αυτήν την άποψη η αυτοματοποίηση της παραπλάνησης και του αποπροσανατολισμού είναι πράγματι μια ποσοτική και πολιτική εξέλιξη, υπέρ των αφεντικών και των πολιτικών τους λακέδων. Ωστόσο το έδαφος που απαλλοτριώνουν οι αναβαθμισμένες τεχνικές εξαπάτησης μέσω bots είναι το ίδιο όπως την εποχή του ραδιοφώνου: η «ευπιστία», η συμφεροντολογία, ο κυνισμός των υπηκόων. Η «αθώωτητα» του «είμαι μικρός και με κοροϊδεύουν»…

Στην επόμενη έκρηξη εργατικής / κοινωνικής χειραφέτησης ένα απ’ τα συνθήματα θα είναι: βάλτε τα bots στον πάτο σας!