Tag: ιστορία

Θρησκευτικοί κάλοι

Δευτέρα 13 Ιούλη. Μερικές δεκάδες μέτρα απόσταση απ’ την γνωστή «αγιασοφιά», στην παλιά πόλη της Istanbul, είναι κτισμένο το μπλε τζαμί. Επίσημα: το τζαμί του Sultan Ahmed, που ‘χει δώσει το όνομα σ’ όλη τη γειτονιά. Εξίσου εντυπωσιακό σαν κτίριο με την «αγιασοφιά», τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά, με τον αρχιτέκτονά του (Sedafkar Mehmed Aga) να έχει υιοθετήσει ορισμένες τεχνικές κατασκευαστικές λύσεις απ’ την «αγιασοφιά» (λύσεις που έφεραν στο βυζάντιο μαστόρια, κτίστες και μηχανικοί απ’ την ανατολή…), το μπλε τζαμί είναι ταυτόχρονα μουσουλμανική εκκλησία και αξιοθέατο για τους τουρίστες.

Γιατί πρέπει να θυμίζουμε αυτά τα κοινότοπα σε μια εποχή εθνο-χριστιανικού παραληρήματος; Για έναν απλό λόγο. Αυτό που έκανε ο Erdogan ήταν να ξανακαθιέρωσει την προσευχή της Παρασκευής στο επί 5 αιώνες τζαμί, και μετέπειτα «καλλιτεχνικό μνημείο του ανθρώπινου πολιτισμού» – το οποίο για τους «ελληνορθόδοξους» είναι ένας ιδεολογικός κάλος. Τις υπόλοιπες 6 μέρες της εβδομάδας το μνημείο θα συνεχίσει να είναι τουριστική ατραξιόν, ενδεχομένως με κάποια αυξημένη φροντίδα να μην ενοχλούνται πιθανοί μεμονωμένοι που προσεύχονται.

Είναι εύκολα κατανοητό τι προσφέρει στον συντηρητικό Erdogan αυτή η κίνηση: μια εύκολη, φτηνή και συμβολική χειρονομία εκπροσώπου του ισλάμ. Ας μην ξεχνάμε ωστόσο πως τόσο τον Erdogan σαν εκπρόσωπο του σουνιτισμού, όσο και τους ιρανούς παπάδες σαν εκπρόσωπους του σιιτισμού, άλλα μνημεία τους ενδιαφέρουν να απελευθερώσουν (εντός ή εκτός εισαγωγικών) απ’ τους δυτικούς «σταυροφόρους» και τους ντόπιoυς συνεργάτες τους. Το al Aqsa στην Ιερουσαλήμ / al Quds, την Μέκκα και την Μεδίνα στην επικράτεια του τοξικού…

Μ’ όλον αυτόν τον θόρυβο που ξεσήκωσε η κωλοπετσωμένη σε θέματα αντιμουσουλμανισμού χριστιανική δύση, για κάτι που δεν συνιστά ούτε στο ελάχιστο “απαγόρευση” απ’ τη μεριά του Erdogan, του έχει κάνει μεγάλη χάρη. Μεγάλη διαφήμιση. Τώρα, απ’ το μαρόκο ως την ινδονησία και τις φιλιππίνες, όλοι οι μουσουλμάνοι του πλανήτη, έμαθαν ότι οι δυτικοί «βρίζουν» έναν «δικό τους» – 25 χρόνια μετά από τότε που οι ίδιοι δυτικοί είχαν βάλει τους «δικούς τους» να αποτελειώσουν όσους περισσότερους μουσουλμάνους μπορούσαν στην Βοσνία… Έχουν ξεπέσει τόσο αυτοί οι δυτικοί ώστε δεν προσέχουν (ή κάνουν ότι δεν καταλαβαίνουν) ούτε τους χρονικούς συμβολισμούς…

Δεν θα είχε άδικο ο Erdogan αν στείλει σ’ όλους αυτούς τους χριστιανούς ηγέτες από ένα κουτί σοροπιαστά γλυκά «turkish delight» απ’ τα ζαχαροπλαστεία της Istiklal… Για να τους ευχαριστήσει για τον κόπο τους να τον καταγγείλουν…

(Στο ρημαδογκουβέρνο μπορεί να στείλει διπλή μερίδα… Κυρίως επειδή, σαν «εκσυγχρονιστές» που δηλώνουν πως είναι, ξέχασαν ότι την ενίσχυση του θρησκευτικού οίστρου στο πόπολο θα την πληρώσουν, αργά ή γρήγορα, οι ίδιοι…

Κι αν βγει κανά φασιστοκομμάντο και κάψει κανά υπόγειο τζαμί, όλος ο εθνικός κορμός, δεξιός και αριστερός θα έχει την πολιτική ευθύνη…)

Οι «πολλές πραγματικότητες» 1

Δευτέρα 13 Ιούλη. Έχουμε υποδείξει ξανά και ξανά από εδώ την συστηματική πλαστογράφηση της πραγματικότητας, όχι από λούμπεν «συνωμοσιολόγους» αλλά απ’ τα κράτη, τους ειδικούς και τους δημαγωγούς τους. Η υγιεινιστική τρομοεκστρατεία είχε και έχει πολύ απ’ αυτήν την εκστρατεία. Αποδίδαμε (και αποδίδουμε) ως ένα βαθμό αυτήν την διαδικασία στις τεχνικές δυνατότητες της 3ης και της 4ης βιομηχανικής καπιταλιστικής επανάστασης.

Να όμως που δεν πρόκειται για κάτι εντελώς καινούργιο – στον πυρήνα του… Να που η διάλυση, η υπονόμευση, η «ανασυναρμολόγηση» της πραγματικότητας για μαζική χρήση έχει μεν σχέση με τα τεχνικά μέσα (προπαγάνδας) κάθε καπιταλιστικής φάσης· έχει όμως άμεση και σχέση με την συγκρότηση ολοκληρωτικών μηχανισμών εξουσίας…

Στο blog dangerfew! θα μπορούσε κάποιος να διαβάσει πριν 3 χρόνια αυτήν την υπενθύμιση (ευχαριστούμε την Π. για την αποστολή). Σε μεγάλο μέρος της μοιάζει σα να γράφτηκε χτες· κι όμως γράφτηκε πριν 77 χρόνια, το 1943, απ’ τον George Orwell, στο Ξανακοιτώντας τον Ισπανικό Εμφύλιο. Ιδού λοιπόν:

«Από νωρίς στη ζωή μου είχα καταλάβει πως οι εφημερίδες δεν μεταδίδουν ποτέ σωστά τα γεγονότα, αλλά στην Ισπανία είδα για πρώτη μου φορά να γράφονται ρεπορτάζ που δεν είχαν καμιά σχέση με τα γεγονότα, ούτε καν με την έννοια του συνηθισμένου ψέματος. Είδα στις εφημερίδες ρεπορτάζ για εντελώς ανύπαρκτες ‘‘μεγάλες μάχες’’, ενώ την ίδια στιγμή δεν έλεγαν λέξη για γεγονότα στα οποία είχαν σκοτωθεί εκατοντάδες άνθρωποι. Είδα να συκοφαντούν αποκαλώντας ‘‘δειλούς’’ στρατιώτες που είχαν πολεμήσει με γενναιότητα, ενώ άλλους, που δεν είχαν ρίξει ούτε μια ντουφεκιά, να τους εξυμνούν σαν ήρωες ανύπαρκτων θριάμβων. Είδα τις εφημερίδες του Λονδίνου να μοσχοπουλούν αυτά τα ψέμματα και διανοούμενους να υψώνουν συγκινησιακούς πύργους πάνω σε γεγονότα που δεν συνέβησαν ποτέ. (…)

Αυτό το πράγμα με τρομάζει, διότι μου δίνει την αίσθηση ότι η ίδια η έννοια της αντικειμενικής αλήθειας σβήνει από τον κόσμο. Τρέμω στην ιδέα ότι όλα αυτά τα ψέμματα κι οι συκοφαντίες μπορεί να περάσουν στην ιστορία. Πώς θα γραφτεί άραγε η ιστορία του Ισπανικού πολέμου; (…)

Γνωρίζω καλά πως είναι πια της μόδας να θεωρείται, ότι είναι ψέμματα τα περισσότερα από όσα έχουν γραφτεί για την Ιστορία. Δεν έχω πρόβλημα να δεχτώ ότι, πράγματι, η γραπτή Ιστορία κατά κύριο λόγο είναι μεροληπτική και βρίθει αναληθειών. Όμως η εποχή μας έχει εγκαταλείψει την ίδια την ιδέα ότι η Ιστορία μπορεί να γραφτεί αμερόληπτα και με σεβασμό στην αλήθεια.

Στο παρελθόν, οι άνθρωποι έγραφαν συνειδητά ψέμματα ή, χωρίς να το καταλαβαίνουν, χρωμάτιζαν μεροληπτικά αυτά που έγραφαν· ή πάλι αγωνίζονταν να εντοπίσουν και να γράψουν την αλήθεια, γνωρίζοντας καλά ότι μπορεί να κάνουν πολλά σφάλματα. Σε κάθε περίπτωση όμως, πίστευαν ότι ‘‘τα πραγματικά γεγονότα’’ υπήρξαν και ότι θα μπορούσε κανείς, αν ήθελε, να τα ανακαλύψει. (…)

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της ναζιστικής θεωρίας είναι ακριβώς ότι αρνείται πως υπάρχει ‘‘η αλήθεια’’. Κατ’ αυτήν δεν υπάρχει ‘‘η επιστήμη’’· υπάρχει μόνο ‘‘η Γερμανική επιστήμη’’, ‘‘η Εβραϊκή επιστήμη’’, κ.ο.κ. Σε αυτό το είδος σκέψης, το ‘‘αντικειμενικό’’ είναι ένας εφιαλτικός κόσμος, όπου ο Ηγέτης, ή κάποια κυρίαρχη κλίκα, δεν ελέγχει μόνο το μέλλον αλλά και το παρελθόν. Αν ο Ηγέτης πει ότι το τάδε γεγονός ‘‘δεν συνέβη ποτέ’’, ε τότε δεν συνέβη! Αν πει ότι ‘‘δυο και δυο κάνουν πέντε’’, ε τότε κάνουν πέντε.

Αυτό με τρομάζει πολύ περισσότερο από τις βόμβες – κι από αυτά που έζησα τα τελευταία χρόνια σας διαβεβαιώνω ότι δεν το λέω ελαφρά τη καρδία.»

Το ότι η τωρινή εποχή βρωμάει ολοκληρωτισμό, ίδιας δομικής καταγωγής με τις ιστορικές του εκδοχές, με μικρές μόνο διαφορές ως προς την εικονογράφησή του, το καταλαβαίνουν όσοι δεν κοιτάνε το είδωλό τους στους καθρέφτες. Μια διαφορά (;) είναι ίσως στο τι θεωρείται “επιστήμη”: επιστήμη είναι ΜΟΝΟ αυτό που φέρνει κέρδη στα αφεντικά. Κέρδη οικονομικά, κέρδη ελέγχου…

Δεν είναι θέμα ιδεολογίας· όχι, τουλάχιστον, κατ’ αρχήν. Είναι θέμα πελατείας.

Θυμάται κανείς;

Σάββατο 11 Ιούλη. Πριν 25 χρόνια, τέτοιες μέρες, με την γνώση (και υπό το βλέμματα) όλου του «πολιτισμένου κόσμου» οι σερβοφασίστες κορύφωναν την δουλειά που τους είχε αναθέσει αυτός ο «πολιτισμένος κόσμος»: την σφαγή στη Βοσνία, με την Srebrenica να είναι το διαμάντι στο στέμμα του αίματος και του θανάτου. Πριν 25 χρόνια, τέτοιες ημέρες, όταν οι πρώτοι άντρες που είχαν επιζήσει δραπετεύοντας απ’ το σφαγείο της Srebrenica διηγούνταν τι είχε συμβεί, εν χορώ όλοι οι «πολιτισμένοι» κατηγορούσαν τους μουσουλμάνους σαν ευφάνταστους ψεύτες. Πριν 25 χρόνια, τέτοιες μέρες, σύσσωμος ο ελληνικός διακομματικός φασισμός, απ’ την κοινωνική βάση ως την κορυφή όλων των εξουσιών και πάλι πίσω πανηγύριζε – είχε στείλει άλλωστε τα δικά του καθάρματα να βοηθήσουν στο έγκλημα. Μαζί του πανηγύριζαν όλοι οι πρωτοκοσμικοί φασισμοί, τόσο στην ευρώπη και στις ηπα, όσο και στην ανατολική Μεσόγειο.

Η μισή μας καρδιά βρίσκεται από τότε εκεί· θαμμένη κάπου στους ομαδικούς τάφους κάποιων απ’ τους 8.000 σφαγμένους αμάχους που τα κόκκαλά τους δεν έχουν βρεθεί ακόμα. Δεν θα κάνουμε όμως μνημόσυνα. Απλά θα θυμίσουμε ορισμένες απωθημένες ιστορικές πραγματικότητες.

Η σφαγή στη Βοσνία απ’ το 1992 ως το 1995 (τουλάχιστον 250.000 δολοφονημένοι, χιλιάδες βιασμένες γυναίκες, καταστροφές – καταστροφές – καταστροφές), με μόνο πραγματικό στόχο το να μην δημιουργηθεί βοσνιακό κράτος με πλειοψηφία τυπικά μουσουλμάνους στην ευρώπη, ήταν ο καταλύτης της ριζοσπαστικοποίησης χιλιάδων μουσουλμάνων, αράβων και μη, απ’ τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό. H ωμή σφαγή στη Βοσνία συμπλήρωνε το αιματηρό στρατιωτικό πραξικόπημα στην αλγερία στα τέλη του 1991 (έτσι ώστε να μην νικήσει στις τότε εκλογές, όπως ήταν αναμενόμενο, το μετριοπαθές «ισλαμικό μέτωπο σωτηρίας» – FIS), καθώς και την διαρκή χούντα στην τουρκία…

Σύμφωνα με την καθόλου λαθεμένη ανάλυση των ριζοσπαστών μουσουλμάνων, το τέλος του ψυχρού πολέμου (3ου παγκόσμιου λέμε) δεν είχε οδηγήσει στο τέλος των μιλιταριστικών αποικοκρατικών καθεστώτων που στηρίζονταν απ’ τους δυτικούς ιμπεριαλισμούς. Αντίθετα ήταν σαφές ότι αυτοί οι ιμπεριαλισμοί, σε μόνιμη συνεργασία με τα τοπικά καθεστώτα, δεν είχαν κανένα πρόβλημα να «καθαρίσουν» οποιαδήποτε δημοκρατική διαδικασία στις μουσουλμανικές κοινωνίες – παρά τις διακηρύξεις περί “νίκης της ελευθερίας” στον πλανήτη. Στη δε Βοσνία να «καθαρίσουν» τον ίδιο τον πληθυσμό, ώστε να μην φτιαχτεί μια δημοκρατική τυπικά μουσουλμανική «κηλίδα» στην ευρώπη, που θα ήταν μόνιμο αγκάθι και αμφισβήτηση στον πρωτοκοσμικό ρατσιστικό αντι-μουσουλμανισμό που ετοιμαζόταν να ξεχυθεί…

Ποιά θα μπορούσε να είναι η απάντηση; Βγαλμένη απ’ το manual του πρωτοκοσμικού μαρξισμού-λενινισμού (αλλά και την εμπειρία των αντι-αποικιακών επαναστάσεων τόσο στην αφρική όσο και στη λατινική αμερική): ένοπλη αντάρτικη δράση, έτσι ώστε να αποσταθεροποιηθούν οι «φιλοδυτικές» χούντες στον μουσουλμανικό κόσμο! Τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο.

Υπάρχει ένας θεωρητικός αυτού του ισλαμικού «μ/λ αντάρτικου» (υπάρχει μια αντίφαση στους όρους, αλλά συνεννοούμαστε…) και οικονομικός υποστηρικτής των ένοπλων οργανώσεων αντι-καθεστωτικού, αντι-ιμπεριαλιστικού αγώνα, που είναι πασίγνωστος. Λεγόταν bin Laden. Έχουμε γράψει αλλού για την περίπτωσή του, και δεν θα τα επαναλάβουμε εδώ. Ωστόσο ήταν και ο Laden που είχε δημόσια ξεκαθαρίσει τον ρόλο που έπαιξε η σφαγή των βοσνίων στο να επιβεβαιωθεί η πεποίθηση ότι χωρίς ένοπλη δράση κατά των φασιστικών καθεστώτων στις μουσουλμανικές κοινωνίες και κατά των (αμερικάνων κυρίως αλλά όχι μόνο) ιμπεριαλιστικών στηριγμάτων τους, αυτές οι κοινωνίες δεν θα έβλεπαν ποτέ άσπρη μέρα.

Τον καιρό, λοιπόν, που το πρωτοκοσμικό φασισταριό πανηγύριζε για τις «νίκες» των σερβοφασιστών και των συμμάχων τους στη βοσνία, νεαροί απ’ το μαρόκο ως την τουρκία και βετεράνοι απ’ το αφγανιστάν, είτε είχαν δημιουργήσει κάποιες (μικρές αριθμητικά) διεθνείς ταξιαρχίες πηγαίνοντας να πολεμήσουν στη βοσνία, είτε – αργότερα – δημιουργούσαν τους πρώτους πυρήνες ισλαμικής αντι-ιμπεριαλιστικής δράσης στην αφρική και στη μέση Ανατολή.

Σ’ αυτές τις εξελίξεις ο bin Laden ήταν βασικά ιδεολογικός καθοδηγητής και χρηματοδότης. Αλλά ήδη, απ’ τα τέλη της δεκαετίας του ’90, είχε γίνει στόχος. Τόσο της σαουδαραβικής χούντας (αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον όρο «μεγαλοαστός» για την σαουδαραβική κοινωνική διαστρωμάτωση, τότε ο bin Laden ήταν ακριβώς τέτοιος!) όσο και για την Ουάσιγκτον, το Λονδίνο, το Τελ Αβίβ, το Κάιρο, την Τύνιδα, το Αλγέρι…

Τα υπόλοιπα ίσως τα ξέρετε, με τις θηριώδεις δυτικές διαστρεβλώσεις. Εκείνο που είναι ελάχιστα παραδεκτό είναι αυτό: ότι η νίκη των τούρκων ισλαμοδημοκρατών στις εκλογές του 2002 και, κυρίως, η σταθεροποίησή τους στην εξουσία, άνοιξε για πρώτη φορά έναν δρόμο μη βίαιης καθιέρωσης στην εξουσία του πολιτικού ισλάμ. Αυτό που πνίγηκε στο αίμα στη Βοσνία έγινε, τελικά, στην τουρκία. Εντέλει δεν ήταν ζήτημα προσωπικής γοητείας του Erdogan το γεγονός ότι τα πιο συντηρητικά υποκείμενα των αραβικών εξεγέρσεων / επαναστάσεων του 2011 έβλεπαν το τουρκικό παράδειγμα σαν αυτό που θα ήθελαν να εφαρμόσουν μετά την ανατροπή των δικτατοριών. Ισλαμοδημοκρατικές κυβερνήσεις, κατ’ αντιστοιχία των χριστιανοδημοκρατικών στην ευρώπη…

Εικοσιπέντε χρόνια μετά την σφαγή στη Σρεμπρένιτσα των σχεδόν 8.000 ανδρών, μανάδες, σύζυγοι, κόρες και γυιοί, δεν έχουν ξεχάσει – πώς θα ήταν δυνατόν; Δεν έχει ξεχάσει όμως ούτε η Ιστορία. Όχι η πρωτοκοσμική· αυτή είναι κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της πρωτοκοσμικής βαρβαρότητας.

Δεν έχει ξεχάσει η Ιστορία των Άλλων. Αυτή συνεχίζεται.

Ένας μαύρος πάνθηρας είναι πάντα μαύρος πάνθηρας

Δευτέρα 22 Ιούνη. Ο Aaron Dixon ήταν απ’ τους συνιδρυτές του κόμματος των Μαύρων Πανθήρων στο Seattle, το 1968 – ήταν 19 χρονών τότε.

Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του (δημοσιεύτηκε στο counterpunch), παραμένοντας ριζοσπάστης, θυμάται περιστατικά απ’ το παρελθόν, και ελπίζει για το παρόν και το μέλλον του κινήματος στις ηπα.

Για την ασταμάτητη μηχανή κρατήσαμε την τελευταία ερώτηση / απάντηση:

Ερώτηση: Πες μερικές απ’ τις παγκόσμιες συγκρούσεις που σε αφορούν.

Απάντηση: Νομίζω ότι η σύγκρουση μεταξύ των σιωνιστών και των παλαιστίνιων είναι ένας κρίσιμος αντιαποικιακός αγώνας, το αποτέλεσμα του οποίου θα επηρεάσει τον κόσμο. Πρέπει να συνδέσουμε αυτά που συμβαίνουν εδώ με αυτά που συμβαίνουν στο Ισραήλ/Παλαιστίνη και σε άλλα αποικιακά σχέδια των λευκών ρατσιστών. Καθένας που πληρώνει φόρους εδώ πρέπει να αναρωτηθεί για το πως μπορούμε να επιτρέπουμε την συνέχιση της γενοκτονίας και του απαρτχάιντ κατά των παλαιστινίων. Αυτή είναι η καρδιά, το κέντρο της σύγκρουσης σ’ όλο τον κόσμο. Πρέπει να τελειώσουμε την κατοχή της Παλαιστίνης και την εκμετάλλευση των μαύρων και όλων των άλλων υποτελών απ’ τις καπιταλιστικές δυνάμεις σ’ όλο τον κόσμο.

(Το video είναι trailer για την έκδοση του βιβλίου του Dixon, My People Are Rising, το 2012.).

Detroit riot, 1967

Τρίτη 9 Ιούνη. Η καθολική «συμπαράσταση» στις αμερικανικές διαδηλώσεις για την δολοφονία του G. Floyd, που προβάλλεται σαν ένα παγκόσμιο φαινόμενο, έχει κάτι πολύ επιφανειακό – κατά την ταπεινή μας γνώμη. Ειδικά η γονυκλισία είναι τόσο εύκολη κίνηση (στα όρια της διαφημιστικής ατάκας…) ώστε αναρωτιέται κανείς αν όλοι αυτοί που τώρα δείχνουν έστω κι έτσι μια κάποια «ευαισθησία» έχουν ποτέ ασχοληθεί με τον διαρκή πόλεμο στους αμερικανικούς δρόμους, τον θεσμικό, νομοθετημένο ρατσισμό του αμερικάνικου συμπλέγματος της ασφάλειας, την κατάσταση στις αμερικανικές φυλακές – και την αποτυχία / ήττα / ενσωμάτωση αντιρατσιστικών κινημάτων πολύ πιο συνταρακτικών τόσο για την αμερικανική όσο και την παγκόσμια ιστορία.

Το 2020 ανήκει στον 21ο αιώνα, και οι τωρινές αντιδράσεις κουβαλάνε επάνω τους ανεξίτηλα, είτε το καταλαβαίνουν οι διαδηλωτές είτε όχι, την Ιστορία τους. Το σχετικά καινούργιο στοιχείο δεν είναι το ψόφιο κουνάβι το ίδιο· ούτε καν οι σωματοφύλακές του. Είναι μάλλον η ανανεωμένη σκλήρυνση των «λευκών προτεσταντών» αμερικάνων, που εκδηλώνεται και με πολλούς άλλους τρόπους πέρα απ’ τον ρατσισμό· εν μέρει παρακμιακά, κρισιακά, και σαν γενικό πνεύμα επιθετικά. Αυτό το τμήμα της πολυεθνικής αμερικανικής κοινωνίας, νοιώθοντας ότι πληθυσμιακά και πολιτιστικά γίνεται σταδιακά μειοψηφία, επιλέγει (και στην περίπτωση του ψόφιου κουναβιού καταφέρνει να εκλέξει) πολιτικές βιτρίνες που υπηρετούν την εσωτερική πόλωση· με την ελπίδα ότι θα επιβληθεί δια της βίας (συχνά πυροβολεί και στο ψαχνό…). Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε. Πριν το ψόφιο κουνάβι είχε εμφανιστεί ένα “tea party”, με πιο γνωστή περσόνα την Sarah Palin. Ενώ οι εκατοντάδες χιλιάδες αμερικάνοι hard core “ευαγγελιστές” είναι φασίστες διεθνούς βεληνεκούς…

Αν οι διαδηλώσεις στις ηπα είναι, ουσιαστικά, εναντίον αυτού του “κοινωνικού υποκειμένου” (και όχι μόνο εναντίον της αστυνομικής βαρβαρότητας), αυτό είναι πράγματι καινούργιο στοιχείο – που φυσικά κανείς δεν θα τολμήσει να υποδείξει. Σαν αντικαταστολή πάντως και σαν αντιρατσισμός πρόκειται μάλλον για εκδηλώσεις αδυναμίας.

Ένα μέτρο της ιστορίας: οι χρονιές 1967 και 1968 έχουν να επιδείξουν μια πολύ πιο σκληρή σύγκρουση. Ένα μόνο γεγονός, η εξέγερση στο Ντητρόιτ τον Ιούλιο του 1967, θα ήταν αρκετό για να θυμίσει ότι αυτό που λέγεται Ιστορία είναι πράγματι πολύ βαρύ.

Η εξέγερση στο Ντητρόιτ, κυρίως των αφρο-αμερικάνων εργατών της πόλης, ξεκίνησε τα χαράματα της Κυριακής 23 Ιούλη (του 1967) όταν η αστυνομία έκανε ντου σ’ ένα παράνομο ξενυχτάδικο μπαρ. Για την καταστολή της ο κυβερνήτης του Μίτσιγκαν κινητοποίησε την εθνοφρουρά. Δεν ήταν αρκετή. Ο τότε αμερικάνος πρόεδρος Lindon Johnson έστειλε το τακτικό στρατό, την 82η και την 101η μεραρχία πεζοναυτών – είναι οι ίδιες που απειλούσε ότι θα έριχνε στους δρόμους της Ουάσιγκτον τώρα το ψόφιο κουνάβι.

Η εξέγερση κράτησε 5 μερόνυχτα. Όταν τελικά ο στρατός και η αστυνομία κατάφεραν να ανακαταλάβουν το κέντρο της πόλης είχαν δολοφονήσει 43 άτομα, είχαν τραυματήσει 1.189, και είχαν κάνει πάνω από 7.200 συλλήψεις. Επιπλέον πάνω από 2.000 κτίρια είχαν πυρποληθεί.

Ακόμα και ο πιο ανίδεος καταλαβαίνει ότι τόσο αίμα δείχνει πόλεμο, χωρίς εισαγωγικά. Ωστόσο ο αγώνας των αφροαμερικάνων δεν υποχώρησε. Οργανώθηκε καλύτερα, πολιτικοποιήθηκε πιο συγκεκριμένα, και συνέχισε τα επόμενα χρόνια.

Ξέρουμε την εύκολη απάντηση: άλλο τότε άλλο τώρα. Πράγματι. Όμως το παρελθόν ρίχνει το δικό του φως στο παρόν· ειδικά όταν τα συνθήματα αφορούν τα ίδια ζητήματα….

(φωτογραφία: Τεθωρακισμένο και πυροσβεστική σε δρόμο του Ντητρόιτ – στο «καυτό καλοκαίρι» του 1967…)

Σωβιν….

Τετάρτη 3 Ιούνη. Παράξενα παιχνίδια. Ο φασιστοδολοφόνος μπάτσος του Geoarge Floyd λέγεται Derek Chauvin. Μπορεί η καταγωγή του να έχει μια μακρινή γαλλική ρίζα: Nicolas Chauvin είναι το όνομα ενός γάλλου στρατιώτη (ενδεχομένως μυθικού) που ήταν (λέει ο θρύλος) τόσο πολύ αφοσιωμένος στον Βοναπάρτη ώστε για χάρη του στρατηγού του τραυματίστηκε σε μάχες σχεδόν 20 φορές.

Απ’ το όνομα αυτό προέκυψε η λέξη σωβινισμός. Στην αρχή σήμαινε ανεξέλεγκτη, τυφλή προσήλωση στον εθνικό ηγέτη. Και, στη συνέχεια, σκέτο εθνικο-μιλιταρισμό….

Κάτι συμπτώσεις!

Κόσμος, χάρτες, κυριαρχία 1…

Τρίτη 12 Μάη. Ένα μικρό διάλειμα ιστορικής γεωγραφίας για σήμερα (δεν έχουμε ξεχάσει τα θέματα της περιόδου!).

Η πιο πάνω φωτογραφία είναι από κινεζικό χάρτη του κόσμου. Ένας δικηγόρος της Σαγκάης, ο Liu Gang, τον βρήκε σ’ ένα παλαιοπωλείο. Πόσο παλιός είναι; Ή, πιο σωστά, αν είναι αντίγραφο, πόσο παλιός μπορεί να ήταν ο πρωτότυπος χάρτης;

Οι γνώμες διίστανται. Κατά μία άποψη αυτός ο χάρτης είναι αντίγραφο του 18ου αιώνα από έναν χάρτη του 1418… Αν είναι έτσι, επιβεβαιώνεται ένας κινέζικος θρύλος, που αφορά έναν επίσης θρυλικό κινέζο ναύαρχο, τον Zheng He: πολύ πριν ευρωπαίοι θαλασσοπόροι (του σκοινιού και του παλουκιού) αρχίσουν να ξεμακραίνουν απ’ τις ευρωπαϊκές ακτές ψάχνοντας έναν σύντομο θαλάσσιο δρόμο προς τις ινδίες (και καταλαμβάνοντας, συν τω χρόνω, δια πυρός και σιδήρου μεγάλο μέρος του κόσμου), η «ουράνια αυτοκρατορία» είχε ταξιδέψει (και χαρτογραφήσει) ολόκληρο τον πλανήτη! Η αντίθετη άποψη υποστηρίζει πως πρόκειται απλά για κινέζικο αντίγραφο κάποιου ευρωπαϊκού χάρτη των αρχών του 17ου αιώνα. Έχει διάφορα επιχειρήματα υπέρ της, δεν μπορεί όμως να εξηγήσει το γιατί στο κέντρο του χάρτη βρίσκεται η κίνα… Το πώς προσδιορίζεται χαρτογραφικά το κέντρο του κόσμου είναι πολιτική επιλογή υψηλής συμβολικής σημασίας… Σε κάθε περίπτωση οι χάρτες δεν ομολογούν την καταγωγή τους, συνεπώς η αβεβαιότητα για τον κινέζικο συνεχίζει.

Οι χάρτες (και οι χαρτογραφήσεις) λένε όμως άλλα ενδιαφέροντα πράγματα. Και ο Zheng He όχι μόνο υπήρξε πραγματικό πρόσωπο, αλλά αφορά ένα σημαντικό μέρος της άλλης (δηλαδή της “μη δυτικής”) ιστορίας του κόσμου. Εκείνης που αγνοεί επιδεικτικά ο μέσος δυτικός υπήκοος· την ξέρουν όμως οι ασιάτες.

Τα παρακάτω σε πλάγια είναι ελεύθερη απόδοση αποσπασμάτων από πρόσφατο άρθρο του γνωστού βραζιλιάνου δημοσιογράφου Pepe Escobar.

 

Κόσμος, χάρτες, κυριαρχία 2…

Τρίτη 12 Μάη. Η πρώτη κινέζικη ιστορική – γεωγραφική εγκυκλοπαίδεια είναι του 2ου π.Χ. αιώνα, με τίτλο «Βασικά για τα βουνά και τις θάλασσες». Περιγράφει ότι κόσμος είναι κάθε τι που βρίσκεται κάτω απ’ τον ήλιο (tienhia). Καθώς ο κόσμος αποτελείται από βουνά και θάλασσες, έχει μια ξηρά που απλώνεται ανάμεσα σε «τέσσερεις θάλασσες» (shihai). Κι αυτός ο στεριανός κόσμος έχει ένα κέντρο. Το όνομά του είναι «Μέσο Βασίλειο» (Zhongguo) – και είναι η κίνα.

… Πέντε αιώνες μετά η ρωμαϊκή αυτοκρατορία χαρτογραφεί τον κόσμο για λογαριασμό της. Τώρα το κέντρο είναι η ανατολική Μεσόγειος. Το 293 ο Διοκλητιανός δημιουργεί την “τετραρχία”, με δύο Αύγουστους και δύο Καίσαρες, και αντίστοιχα 4 διοικητικές ενότητες. Σ’ αυτό το σχήμα δημιουργείται μια “δύση” (Occidens) με την επαρχία της ιταλίας στο διοικητικό κέντρο της, και το Μιλάνο σαν πρωτεύουσα· και μια «ανατολή» (Oriens), με πρωτεύουσα τη Νικομήδεια. H Ρώμη έχει απομείνει σαν σύμβολο… Το κέντρο βάρους (στρατιωτικό και ισχύος) μετατοπίζεται σταδιακά ανατολικά. Η Νικομήδεια αντικαθίσταται απ’ την πόλη Βυζάντιο απ’ τον Κωνσταντίνο· κι όταν το δυτικό τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας καταρρέει το 476, η ρωμαϊκή αυτοκρατορία είναι ουσιαστικά το ανατολικό της τμήμα…. Τους επόμενους αιώνες η Μεσόγειος είναι η «κεντρική θάλασσα» για το εμπόριο· και οι πόλεμοι της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, σε μεγάλο βαθμό ασιατικής με τα σημερινά γεωγραφικά ονόματα, είναι χερσαίοι.

… Ο Zheng He γεννήθηκε σαν μουσουλμάνος [Ηui: οι κινέζοι μουσουλμάνοι] με το όνομα Μa He, στην επαρχία Yunnan. Μεγάλωσε μαθαίνοντας μανδαρίνικα και αραβικά, με μεγάλο ενδιαφέρον για την γεωγραφία. Στα 13 του ο πρίγκηπας Zhu Di της δυναστείας των Ming (η δυναστεία είχε ανέλθει στην εξουσία της κινεζικής αυτοκρατορίας απ’ το 1387) τον έβαλε σ’ ένα σχολείο, σπούδασε διπλωματία και την τέχνη του πολέμου, και ασπάστηκε τον βουδισμό … Ο Zhu Di έγινε αυτοκράτορας με το όνομα Yong Le το 1402, και την επόμενη χρονιά έκανε τον Zheng He ναύαρχο, με μια ειδική αποστολή: να επιβλέψει την κατασκευή ενός μεγάλου στόλου με σκοπό την εξερεύνηση των «δυτικών θαλασσών». [Είναι ο σημερινός ινδικός ωκεανός]. Ο προηγούμενος αυτοκράτορας Hongwu είχε τον ίδιο στόχο: είχε διατάξει το φύτεμα ενός δισεκατομμυρίου δένδρων στην επαρχία Nanjing, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ξυλεία για την ναυπήγηση ενός μεγάλου στόλου…

… Από το 1405 ως το 1433, επί σχεδόν 3 δεκαετίες, ο Zheng He ήταν επικεφαλής εφτά αποστολών στις θάλασσες προς την αραβική χερσόνησο και την ανατολική αφρική. Δεν επρόκειτο για ένα ή δύο πλοία, αλλά για αρμάδες, μερικές φορές με πάνω από 200 πλοία, εκ των οποίων τουλάχιστον τα 70 ήταν τα βασικά και τα υπόλοιπα βοηθητικά, με 30.000 ναυτικούς, και μεγάλες ποσότητες πολύτιμων κινεζικών υλικών για εμπορικές ανταλλαγές και δώρα στους εντόπιους που συναντούσαν κάθε φορά. Μετάξι, πορσελάνη, ασήμι, βαμβάκι, δερμάτινα είδη, μεταλλικά μαγειρικά σκεύη: η κινεζική αντίληψη για το εμπόριο ξεκινούσε με ανταλλαγές δώρων… Η ναυαρχίδα του Zheng He ήταν ένα πλοίο μήκους 140 μέτρων, πλάτους 50, με 500 άτομα πλήρωμα…

… Καθώς αυτός ο εντυπωσιακός σε μέγεθος, ναυπηγικές δυνατότητες, πλούτο και πληρώματα κινεζικός στόλος έπλεε προς τη νότια αφρική, στην τελευταία (όπως προέκυψε) αποστολή του, το 1433, οι πορτογάλλοι μόλις είχαν ξεκινήσει σιγά σιγά τις δικές τους περιπέτειες στον Ατλαντικό. Η κατάκτηση του ακρωτηρίου Bojador (λίγο νοτιότερα απ’ τα κανάρια νησιά…) που θεωρήθηκε τότε μεγάλη επιτυχία, έγινε το 1434. Τα ευρωπαϊκά βασίλεια μόλις είχαν αρχίσει να ψάχνουν έναν θαλάσσιο δρόμο προς τις ινδίες, κατ’ αρχήν για εμπορικούς λόγους: για να αποφεύγουν τους χερσαίους δρόμους που ήλεγχε η όλο και πιο δυναμική και γρήγορα εξαπλούμενη στην ανατολική Μεσόγειο οθωμανική αυτοκρατορία…

Ο Bartolomeu Dias κατέκτησε το ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στη νότια αφρική το 1488· και ο Vasco da Gama έφτασε στις ακτές της ινδίας το 1498. Τί θα είχε συμβεί αν το 1445 ή το 1455 η ευρωπαϊκή εξερευνητική πειρατεία γύρω απ’ την αφρική είχε πέσει πάνω στις αρμάδες του Zheng He, τέτοιες που ευρωπαίοι δεν είχαν ξαναδεί ούτε φανταστεί;

Η ιστορία δεν γράφεται με «αν»… Οι ευρωπαίοι συνέχισαν να εξερευνούν και να κατακτούν τον κόσμο απερίσπαστοι· οι κινεζικές ναυτικές αποστολές σταμάτησαν ξαφνικά. Γιατί;

 

Κόσμος, χάρτες, κυριαρχία 3…

Τρίτη 12 Μάη. Ο αυτοκράτορας Yong Le είχε κι άλλα φιλόδοξα σχέδια. Χρηματοδότησε την κατασκευή του «μεγάλου καναλιού» γυρνώντας ένα μεγάλο μέρος του νερού του κίτρινου ποταμού προς τις πεδιάδες της Yangtze. Και έφτιαξε το ανακτορικό σύμπλεγμα που ονομάστηκε «απαγορευμένη πόλη». Έργα μεγαλεπήβολα – και πανάκριβα.

Μόλις η κατασκευή της «απαγορευμένης πόλης» τελείωσε, το 1421, έπιασε φωτιά και καταστράφηκε μεγάλο μέρος της. Για την κομφουκιανή αντίληψη του κόσμου αυτό έδειχνε δυσαρμονία ανάμεσα στον ουρανό και την κοσμική εξουσία. Οι ευνούχοι του παλατιού βρέθηκαν κατηγορούμενοι γι’ αυτήν την δυσαρμονία. Ο επόμενος αυτοκράτορας της δυναστείας Zhu Gaozhi (1424 – 1425) άρχισε να αναρωτιέται τι αξία έχουν οι πανάκριβες ναυτικές / εμπορικές αποστολές όταν η αυτοκρατορία παράγει όλα τα αγαθά που χρειάζεται. Ο Zhu Zangi που τον διαδέχτηκε (1426 – 1435) είχε να αντιμετωπίσει δυσκολίες στα αυτοκρατορικά ταμεία, εισβολές νομαδικών φυλών απ’ τον βορρά, και επιπλέον την αυξανόμενη αντιπαλότητα της αυτοκρατορικής γραφειοκρατείας προς την αναπτυσσόμενη κινεζική εμπορική ελίτ που ευνοούσε τα εξερευνητικά ταξίδια, τις διεθνείς εμπορικές αποστολές και αντιπροσωπείες σε διάφορα μέρη της νότιας ασίας και της αφρικής, και την αίγλη του Zheng He. (Θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για την ανάδυση μιας κινεζικής αστικής τάξης αιώνες νωρίτερα απ’ την αντίστοιχη ευρωπαϊκή…)

Με διαδοχικές διαταγές του ο Zhu Zangi αρχικά επέβαλε περιορισμούς και στη συνέχεια απαγόρευσε εντελώς το διεθνές εμπόριο και τα μεγάλα ναυτικά ταξίδια. Ο Zheng He πέθανε (το 1433 ή το 1435), τα πλοία του στόλου καταστράφηκαν, όπως και όλα τα αρχεία και τα ντοκουμέντα σχετικά με εκείνες τις εξερευνήσεις. Η δυναστεία των Ming εγκατέλειψε οριστικά τους δρόμους της θάλασσας, επιστρέφοντας στις παραδόσεις του αγροτικού κονφουκιανισμού και στην προσπάθεια προστασίας των βόρειων χερσαίων συνόρων. (Η οχύρωση που ονομάζεται «σινικό τείχος» αν και ξεκίνησε πολύ νωρίτερα σαν επιμέρους οχυρά, ήταν έργο κυρίως της δυναστείας των Ming, για την αντιμετώπιση των μογγολικών εισβολών, ένα τείχος που έγινε επιτακτικό μετά την ήττα του αυτοκράτορα της δυναστείας των Ming Ying Zong και ενός στρατού 500.000 ατόμων απ’ τις μικρότερες δυνάμεις των Oirat τον Σεπτέμβρη του 1449…)

Οι «νότιες θάλασσες» άδειασαν απ’ το σαφέστατα υπέρτερο κινεζικό ναυτικό την «κατάλληλη στιγμή»… Ο πλανήτης άρχισε να καταλαμβάνεται από ευρωπαίους τυχοδιώκτες, για λογαριασμό ευρωπαίων βασιλιάδων και εμπόρων. Οι λεηλασίες των κατακτήσεων αποδείχθηκαν η άγρια, πρωταρχική συσσώρευση που γέννησε στη συνέχεια το πιο επιθετικό αλλά και παραγωγικό μοντέλο εκμετάλλευσης και εξουσίας που είχε εμφανιστεί ποτέ στον πλανήτη: τον καπιταλισμό. Το κινεζικό αυτοκρατορικό μοντέλο (που δεν επεδίωκε κατακτήσεις εδαφών αλλά εμπορικές συναλλαγές και φόρου υποτέλεια) παρέμεινε εσωστρεφές και συντηρητικό. Στις αρχές του 15ου αιώνα το κινεζικό καθεστώς ήταν τεχνολογικά πολύ πιο μπροστά απ’ τα ευρωπαϊκά. Τους επόμενους άρχισε να χάνει σταθερά έδαφος σ’ αυτόν τον κρίσιμο τομέα. Ώσπου απ’ το 1839 ως το 1860 ο «αφέντης του κόσμου», η αγγλική αυτοκρατορία, με δύο εκστρατείες («πόλεμοι του οπίου») απ’ την άλλη άκρη του κόσμου, επέβαλε στην κινεζική αυτοκρατορία ταπεινωτικούς, σχεδόν αποικιοκρατικούς όρους.

Τον αιώνα αυτόν, απ’ το 1840 ως το 1949, ένα διάλειμα παρακμής σε 50 αιώνες συνεχούς ύπαρξης, η επίσημη κινεζική ιστορία τον θυμάται. Τον ονομάζει αιώνα της ταπείνωσης…

 

Κόσμος, χάρτες, κυριαρχία 4…

Τρίτη 12 Μάη. Οπωσδήποτε δεν είναι (ακόμα λιγότερο στα μέρη μας) γνωστή η ιστορία της ασίας. Ο κόσμος, οι χάρτες και η ιστορία που συνήθως μαθαίνουμε είναι αφόρητα δυτικο-κεντρικά. Αυτό, με τη σειρά του, διαμορφώνει απόψεις, πεποιθήσεις, «διανοητικούς αυτοματισμούς», που πολύ δύσκολα αλλάζουν.

Τα μυαλά μπορεί να μένουν ακίνητα – οι ενδοκαπιταλιστικοί συσχετισμοί όχι! Κάποιοι (οι χαμένοι) ασυνήθιστοι εντελώς στην ήττα και την παρακμή τρελλαίνονται· ή έτσι λένε (φωτογραφία επάνω). Εν τω μεταξύ οι χαρτογράφοι συνεχίζουν να τοποθετούν στους χάρτες τους το κέντρο-του-κόσμου, όπως το εννοούν…

Ο πιο κάτω χάρτης είναι επίσημος, κινεζικός – του 2013…