Μια τωρινή ιστορία· σε εξέλιξη

Πέμπτη 23 Νοέμβρη. Το Τελ Αβίβ (στο οποίο, για να μην ξεχνιόμαστε, η Αθήνα κάνει συμμαχικές επικύψεις…) φοβάται απ’ αυτήν την εντυπωσιακή αλλαγή των συσχετισμών· αλλαγή που κόντρα στους υπολογισμούς του προκάλεσε και η δική του δράση, όπως κι εκείνη των συμμάχων του (Ουάσιγκτον και Ριάντ). Κυρίως απ’ το γεγονός ότι η Μόσχα κατέβηκε ξανά “τόσο κοντά” – και το εννοεί.

Η υποτιθέμενα “μετριοπαθής” καθεστωτική haaretz έγραφε πριν 3 ημέρες (20 Νοέμβρη), όχι χωρίς κάποια ανησυχία:

Ο ρώσος υπ.εξ Sergei Lavrov … δήλωσε ότι η παρουσία του ιρανικού στρατού στη συρία είναι νόμιμη, όπως και του ρωσικού, εφόσον προσκλήθηκαν απ’ το καθεστώς Άσαντ. Συνεπώς δεν σκοπεύει να ζητήσει απ’ τους ιρανούς να φύγουν απ’ την συρία.

Το μόνο το οποίο δέχτηκαν οι ρώσοι είναι ότι οι ιρανοί και οι σιιτικές μονάδες που δίνουν λογαριασμό σ’ αυτούς θα μείνουν 5 χιλιόμετρα μακριά απ’ την γραμμή “επαφής” με τους αντικαθεστωτικούς. Για το ισραήλ αυτό σημαίνει ότι οι ιρανοί θα βρίσκονται … μόλις 10 χιλιόμετρα απ’ τα σύνορα του. Αυτή είναι η αιτία της απογοήτευσης του ισραήλ, που έγινε εντονότερη μετά την δήλωση του Lavrov.

Η δήλωση του ρώσου υπ.εξ. περιλάμβανε κι ένα άλλο κρυμμένο μήνυμα: η Μόσχα είναι που θα αποφασίσει τι γίνεται στη συρία. Η πλήρης απουσία αμερικανικής αντίδρασης στις δηλώσεις του Lavrov … αποδεικνύει ποιοι κάνουν κουμάντο στη συρία.

Η αιτία για την ρωσική υποστηρίξη στο ιράν … είναι απλή: οι ιρανοί, και ειδικά οι proxies τους της Χεζμπ’ αλλάχ, είναι που παρέχουν στους ρώσους και στο καθεστώς του Άσαντ το πεζικό απ’ το οποίο κρέμεται η ύπαρξη του καθεστώτος. Η διατήρηση του καθεστώτος είναι η νούμερο 1 αποστολή για τους ρώσους, επειδή έτσι μπορούν να έχουν όλα τα πλεονεκτήματα – την εικόνα της δύναμης, μια βάση στη Μεσόγειο, πιθανές εμπορικές συμφωνίες – που προκύπτουν απ’ τη νίκη του Άσαντ. Η ρωσία δεν ανακατεύεται ούτε διαμαρτύρεται όταν το ισραήλ περιστασιακά βομβαρδίζει κάποιο convoy της Χεζμπ’ αλλάχ στη συρία (εφόσον δεν κινδυνεύουν ρώσοι στρατιώτες), αλλά δεν έχει και κανένα λόγο να αναγκαστεί να αποδεχθεί όλες τις ισραηλινές απαιτήσεις για το διώξιμο των ιρανών απ’ τη συρία.

Ο πρωθ. Netanyahu δήλωσε αυτή τη βδομάδα ότι το ισραήλ δεν δεσμεύεται απ’ την τριμερή συμφωνία [σ.σ.: εννοεί την συμφωνία μεταξύ Ουάσιγκτον, Μόσχας και Αμμάν για την απομάκρυνση των φιλοαμερικάνων ανταρτών απ’ τα σύνορα της συρίας με την ιορδανία] και ο υπ.αμ. Lieberman επανέλαβε την προειδοποίησή του ότι το ισραήλ δεν θα υποχωρήσει και δεν θα επιτρέψει την ιρανική κατοχύρωση στη συρία ή να γίνει η συρία μια προκεχωρημένη θέση κατά του ισραήλ, προσθέτοντας: «όποιος δεν το έχει καταλάβει αυτό καλά θα κάνει να το καταλάβει».

Ποιον ακριβώς απειλεί ο ισραηλινός “mad dog” Lieberman; Χτες στο Sochi η «τριπλή συνεννόηση» προχώρησε – σύμφωνα με τις δηλώσεις όλων. Το πως ακριβώς θα φανεί, και δεν χρειάζεται να κάνουμε σχετικές προβλέψεις. Αλλά ούτε το Τελ Αβίβ ούτε η Ουάσιγκτον μπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά τις εξελίξεις. Μόνο να τις προβοκάρουν μπορούν, ξαναβάζοντας φωτιά· αυτοπροσώπως…

(φωτογραφία: οι “3 εγγυήτριες δυνάμεις” χτες, στο Sochi).

“Εγγυήτριες δυνάμεις”

Τετάρτη 22 Νοέμβρη. Την ίδια μέρα που ο ψόφιος κοριός και ο πλυντηράς Αναστασιάδης καμάρωναν επειδή θεωρούν ότι έχουν βρει έναν συνεταίρο (τον Sisi) για να μοιραστούν υποθαλάσσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων που, προς το παρόν (ίσως και για πάντα) είναι ανύπαρκτα, βορειότερα γίνονταν πολύ σοβαρότερες συναντήσεις.

Χωρίς να έχει ανακοινωθεί από πριν (προφανώς για λόγους ασφαλείας) ο Άσαντ πήγε χτες στο Sochi για να τα πει με τον Πούτιν. Είναι η δεύτερη φορά που γίνεται τέτοιο ραντεβού «κορυφής»· η πρώτη ήταν το φθινόπωρο του 2015, όταν είχε ξεκινήσει η ρωσική επέμβαση στη συρία.

Δεν ήταν απλά μια επινίκεια συνάντηση. Στην μετα-isis φάση του πολέμου στο ευρύτερο μεσανατολικό πεδίο μάχης, υπάρχουν πολλά και σημαντικά που πρέπει να συμφωνηθούν. Σε ότι αφορά το πολιτικό μέλλον της συρίας και του καθεστώτος Άσαντ είναι σαφές ότι οι 3 της Αστάνα, Άγκυρα, Μόσχα και Τεχεράνη, θα είναι κάτι σαν «εγγυήτριες δυνάμεις». Αλλά θα πρέπει να λύσουν τις μικρότερες και μεγαλύτερες εκκρεμότητες κατοχής εδάφους είτε από αντικαθεστωτικούς (και το Ριάντ) είτε απ’ τις ypg (και την Ουάσιγκτον). Υποθέτουμε, λοιπόν, οτι η χθεσινή συνάντηση Άσαντ – Πούτιν είναι η επίσημη έναρξη του επόμενου γύρου· χωρίς να μπορούμε να προβλέψουμε πόσο μακρυά θα πάει.

Στο ίδιο μέρος, στο Sochi, συναντήθηκαν χτες οι αρχικαραβανάδες Τεχεράνης, Μόσχας και Άγκυρας Mohammad Bagheri, Valery Gerasimov και Hulusi Akar. Ένα απ’ τα θέματα που οπωσδήποτε κουβέντιασαν είναι το μέλλον των 4 “ζωνών αποκλιμάκωσης”, με ιδιαίτερη έμφαση σ’ εκείνη του Idlib: εδώ η Άγκυρα έχει θέσει ζήτημα (στην Μόσχα) σε σχέση με τον γειτονικό ypg-κρατούμενο θύλακα της Afrin, όπου σταθμεύουν λίγοι ρώσοι καραβανάδες.

Αύριο, πάλι στο Sochi, θα γίνει η «συνάντηση κορυφής» των 3 της Αστάνα. Ο Ερντογάν έχει ήδη δηλώσει την ικανοποίησή του που η Τεχεράνη «δείχνει κατανόηση στις τουρκικές ευαισθησίες» σε ότι αφορά ορισμένα ζητήματα στη συρία: την «αντιπροσώπευση» κάποιων αντικαθεστωτικών οργανώσεων υποθέτουμε. Σε κάθε περίπτωση οι 3 της Αστάνα δεν θα πρέπει να έχουν σοβαρές διαφωνίες μεταξύ τους στο να διαχειριστούν τα σχεδιά τους για την μελλοντική διάρθρωση ενός κάποιου συριακού κράτους. Δεν έχουν την πολυτέλεια μεταξύ τους εντάσεων…

Αύριο (και μεθαύριο) θα γίνει άλλη μια συνάντηση: στο Ριάντ. Οι ένοπλοι που ελέγχει ακόμα ο τοξικός πρίγκηπας και η κλίκα του θα μαζευτούν «στου αφεντικού» για να δουν πως και αν θα συνεχίσουν. Κυρίως τι θα κάνουν στην επερχόμενη 6η (αν δεν κάνουμε λάθος) συνάντηση στην Αστάνα.

Παρών θα είναι και ρώσος «ειδικός απεσταλμένος». Ωστόσο οι ασκήσεις γεωπολιτικής επιβίωσης του σαουδαραβικού καθεστώτος μετά την ήττα του isis (που τόσο στήριξε) μπλέκουν τις εξελίξεις. Και είναι πιθανό να γεννήσουν «νέα καθήκοντα» για τις 3 εγγυήτριες δυνάμεις στη συρία.

(Πάνω: Πούτιν και Άσαντ αγκαλιά στην υποδοχή του δεύτερου στο Sochi: αδελφέ!!!

Κάτω: ο ρώσος υπ.αμ. Sergei Shoigu δείχνει κάτι μάλλον σημαντικό σε Άσαντ και Πούτιν χτες στο Sochi.)

Μέση Ανατολή

Τετάρτη 22 Νοέμβρη. Υπάρχουν πολλά ανοικτά μέτωπα στα οποία ο σαουδαραβικός πανικός / ιμπεριαλισμός μπορεί να ανάψει φωτιές ή να εντείνει τις ήδη αναμένες. Τα ονομάζουμε γρήγορα: λίβανος, παλαιστίνη, κατάρ, υεμένη, σιιτική μειονότητα μέσα στη σαουδαραβική επικράτεια.

Προκειμένου να εξακολουθήσει να είναι γεωπολιτικά χρήσιμη η σαουδαραβική χούντα “πουλάει λίβανο” στο Τελ Αβίβ και, επίσης, “πουλάει Παλαιστίνη” στο Τελ Αβίβ και στην Ουάσιγκτον. Το τελευταίο νταραβέρι βρίσκεται σε υπόγεια εξέλιξη με “συντονιστή” τον γαμπρό του ψόφιου κουναβιού.

Αλλά η Χαμάς “φίλησε χεράκι” ήδη στην Τεχεράνη. Και το να υιοθετήσει το ιρανικό καθεστώς το “παλαιστινιακό ζήτημα” ενόσω διάφορες χούντες της αραβικής χερσονήσου το “πουλάνε” στο Τελ ΑΒίβ, θα του δώσει πολλά credit στις αραβικές κοινωνίες. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για την Άγκυρα.

Επιπλέον η Τεχεράνη δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την Χεζμπ’ αλλάχ (στο βαθμό που αυτή θα χρειάζεται βοήθεια)· ούτε τους Huthis στην υεμένη· ούτε την Βαγδατη· ούτε, επίσης την Ντόχα (το ίδιο ισχύει, σ’ αυτήν την τελευταία περίπτωση, και για την Άγκυρα).

Συνεπώς οι 2 απ’ τις 3 εγγυήτριες δυνάμεις στη συρία βρίσκονται μπροστά σε καινούργιες έντονες αντιθέσεις· που είναι κατευθείαν συνέπεια της νίκης τους στη συρία (και στο ιράκ). Την νίκη την εξασφάλισε σε μεγάλο βαθμό η Μόσχα· την αφορούν όμως οι παράγωγες καινούργιες πολώσεις;

Όχι με γραμμικό τρόπο. Ναι μεν ο ρωσικός ιμπεριαλισμός ενδιαφέρεται για την ευρύτερη μέση Ανατολή· όχι, όμως, για να κάνει εκστρατείες αν δεν κινδυνεύει άμεσα. Συνεπώς εκτιμάμε ότι η Μόσχα θα προτιμήσει να κρατήσει μια θέση «στο πίσω κάθισμα» σε σχέση με την αναμέτρηση με την καινούργια «γραμμή άμυνας» (δηλαδή επίθεσης) του άξονα Ουάσιγκτον – Τελ ΑΒίβ – Ριάντ. Αυτό θα της επιτρέπει να μεσολαβεί διπλωματικά, για την «αποκλιμάκωση της έντασης». Όμως δεν μπορούμε να προβλέψουμε αυτή τη στιγμή τον βαθμό, την διάρκεια και την γεωγραφία αυτής της έντασης· άρα και την υπομονή της «πίσω θέσης». Ας μην το ξεχνάμε: η Μόσχα αναγκάστηκε να συνδράμει τον Άσαντ μόλις τον Σεπτέμβρη του ’15, μετά από χρόνια πολέμου, όταν τον είδε να βουλιάζει εντελώς βάζοντας σε κίνδυνο την μικρή σχετικά ναυτική βάση της στην Tartus. Τι θα κάνει αν θεωρήσει ότι απειλούνται η μεγαλωμένη πια ναυτική βάση και η αεροπορική που εν τω μεταξύ απέκτησε απ’ τον Άσαντ;

Σ’ αυτό το ρευστό περιβάλλον (επιμένουμε: ενός δευτερεύοντος πεδίου του 4ου παγκόσμιου πολέμου) θα κριθεί και το μέλλον της χούντας του Σίσι· κανένας Τσίπρας, κανένας Κοτζιάς, κανένας Καμμένος και καμία ελληνοκυπριακή κυβέρνηση / πλυντήριο δεν πρόκειται να τον σώσουν. Η χούντα συσσωρεύει ήδη εκρηκτικό υλικό στο εσωτερικό της· έχει όμως και ερωτήματα «εξωτερικής πολιτικής».

Αν με επιλογή ή από ανάγκη γείρει προς την μεριά του άξονα Ουάσιγκτον – Τελ Αβίβ – Ριάντ απλά θα επιταχύνει το τέλος της: παρά την ανελέητη καταστολή η μουσουλμανική αδελφότητα παραμένει ισχυρή μεταξύ των πληβείων, θα έχει την υποστήριξη τόσο της Άγκυρας όσο και της Ντόχα, και επιπλέον δεν είναι η μόνη αντι-χουντική αντιπολίτευση στην αίγυπτο. Αν, πάλι, επιδιώξει να πάρει «κομμάτια επιρροής» απ’ το Ριάντ τότε θα βρεθεί σε σύγκρουση με κρίκους του άξονα, χωρίς να έχει πραγματικούς συμμάχους στην «3πλή συνεννόηση» της Αστάνα.

Υπάρχει και ο «τρίτος δρόμος»: διακριτική αποστασιοποίηση. Όμως ούτε αυτός είναι εύκολος: η χούντα του Sisi ήδη στηρίζει τον πόλεμο εναντίον των Houthis στην υεμένη.

(φωτογραφία: οι τρεις αρχικαραβανάδες στο Sochi…)

Συμμαχική υγεία

Τρίτη 21 Νοέμβρη. Όταν ο ισραηλινός “mad dog” υπ.αμ. Lieberman ζητάει επειγόντως μια “αντι-ιράν συμμαχία στη μέση Ανατολή” περιλαμβάνει σ’ αυτήν και το ελλαδιστάν; Χμμμ…

Η Αθήνα δεν εκδηλώνεται ανοικτά κατά της Τεχεράνης. Προτιμάει για την περίσταση να κρύβεται πίσω απ’ την σιωπή της θρυλικής “εξωτερικής πολιτικής της ε.ε.”. Και προσπαθεί μπας και κάνει δουλειές (και) με το ιράν· όχι τίποτα σπουδαίο, αλλά μπας και βγει κανά φραγκάκι.

Αυτή είναι η επίσημη στάση. Επίσημη στάση όμως, απ’ την άλλη μεριά, είναι η συμμαχία των γεωπολιτικά ξεπεσμένων της ανατολικής Μεσογείου, για την οποία καμαρώνει η Αθήνα, ο ψόφιος κοριός, ο αντ’ αυτού, ο ογκόλιθος, ο ψεκασμένος, και σαν back vocals, “ντου μπαπ ντου μπαπ μπαπ” όλο το βαθύ κράτος: με το Κάιρο και το Τελ Αβίβ. Επίσημη είναι και η εκπαίδευση των ισραηλινών πιλότων στην ελληνική επικράτεια, εκπαίδευση που δεν τους χρειάζεται για να βομβαρδίζουν τη λωρίδα της Γάζας ή, ακόμα, τον λίβανο· τους χρειάζεται εναντίον του ιράν.

Αντικειμενικά μιλώντας το ελληνικό κράτος / κεφάλαιο / βαθύ κράτος / παρακράτος συμμετέχει σ’ αυτήν την “αντι-ιράν” συμμαχία που θέλει το Τελ Αβίβ και η Ουάσιγκτον. Σαν επιμελητεία. “Στα μετόπισθεν”. Με την βάση της Σούδας (και ό,τι άλλο ζητήσει ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός), με τις στρατιωτικές ασκήσεις τόσο με τους ισραηλινούς όσο και με τους αιγύπτιους καραβανάδες. Πουλάει (η Αθήνα) εκδουλεύσεις και υπηρεσίες στο ένα μπλοκ, χωρίς να εκδηλώνεται επίσημα με δηλώσεις και απειλές. “Σεμνά και ταπεινά”.

Αλλά είναι αρκετή αυτή η ντροπαλή σιωπή για να πει κανείς ότι το ελλαδιστάν είναι “εκτός”; Όχι, δεν είναι! Φυσικά η συμμετοχή έχει όλα τα μειονεκτήματα του ξεπεσμένου: η “όαση σταθερότητας” θα καταλήξει να προσφέρει υπηρεσίες “ξεκούρασης του πολεμιστή” (υποθέτουμε ότι καταλαβαίνετε τι εννοούμε…) ακόμα κι αν θα ήθελε να είναι συνεταίρος σε ένα πιθανό πλιάτσικο…

Συμφωνία

Δευτέρα 20 Νοέμβρη. Ακριβώς απέναντι απ’ το Κάιρο, την ίδια μέρα, χτες, είχαν ραντεβού οι υπ.εξ. των “3 της Αστάνα”: ο τούρκος υπ.εξ. Mevlüt Çavuşoğlu, ο ιρανός Javad Zarif και ο ρώσος Sergey Lavrov συναντήθηκαν στην Antalya για να προετοιμάσουν τη συνάντηση κορυφής των 3 προέδρων στο Sochi την ερχόμενη Τετάρτη. Για την συρία. Επί τη ευκαιρία συναντήθηκαν και οι αρχικαραβανάδες των τριών κρατών. Συμφωνήσαμε σε όλα δήλωσε μετά ο Lavrov.

Σε όλα; Όλα όλα; Καθώς η συνοριακή Abu Kamal καταλήφθηκε, οριστικά αυτή τη φορά (κατά τα φαινόμενα απ’ την Χεζμπ’ αλλάχ και του ιρανούς «φρουρούς της επανάστασης») το συριακό πεδίο μάχης περνάει στην επόμενη φάση του. Υπάρχουν κάποιοι θύλακες που ελέγχονται ακόμα από αντικαθεστωτικούς, μάλλον προς al-Nusra παρά isis… Υπάρχει μια μεγάλη ζώνη ερήμου, στα σύνορα με την ιορδανία, στο νότο, που την έχει καπαρώσει η Ουάσιγκτον μέσω κάποιων proxies της και μιας στρατιωτικής βάσης… Υπάρχει ο μεγαλύτερος θύλακας της Idlib στα βόρεια του οποίου έχει στρατοπεδεύσει ο τουρκικό στρατός ενώ στον υπόλοιπο γίνονται μάχες μεταξύ αντίπαλων ομάδων ενόπλων… Υπάρχει ένα κομμάτι στο βορρά, στα σύνορα με την τουρκία, όπου έχει παρκάρει ο τουρκικός στρατός μέσω των δικών του proxies… Και υπάρχει η πολύ μεγάλη έκταση που έχουν καταλάβει οι ypg για λογαριασμό της Ουάσιγκτον…

Καθώς ο ένας βασικός χρηματοδότης των αντικαθεστωτικών, η Ντόχα, έχει αλλάξει πλευρά και ο άλλος, το Ριάντ, βουλιάζει, οι μικροί θύλακες, ακόμα και το Idlib, φαίνονται ζητήματα που μπορούν να αντιμετωπιστούν, εν μέρει με “πειθώ”, εν μέρει με τα όπλα. Ο τουρκικός στρατός θα αποχωρούσε επίσης αν λυνόταν το ζήτημα των ypg. Γιατί εκεί είναι τα δύσκολα: παρά την (με αίμα, μάχιμων αλλά, κυρίως, αμάχων) νίκη κατά του isis ο Ουάσιγκτον και το Τελ Αβίβ ελέγχουν άμεσα και έμμεσα σεβαστό μέρος της συριακής επικράτειας. Επιπλέον, ο «θόρυβος» που προκαλεί το σαουδαραβικό βούλιαγμα σπρώχνει την ήττα του χαλιφάτου σε δεύτερη μοίρα, σα να μην είναι κάτι που άξιζε τον κόπο: προφανώς επειδή νίκησαν οι αντίπαλοι της Ουάσιγκτον και των φίλων της.

Τον Σεπτέβρη του 2015, όταν η Μόσχα μπήκε σ’ αυτό το πεδίο μάχης, φαινόταν δύσκολο να ηττηθούν οι αντικαθεστωτικοί proxies. Έγινε, αλλά μόνο για να φέρει η ήττα τους στην πρώτη γραμμή τα ίδια τα αφεντικά τους. Υπάρχει περίπτωση να φύγουν “με το καλό” οι αμερικάνοι (κι όταν λέμε να φύγουν εννοούμε να φύγουν εντελώς) από τη συρία;

Καλή ερώτηση…

(πάνω: το trio Astana. Οι δυο δεν φοράνε γραβάτες, αλλά δεν είναι Alexis μόδα. Η συνάντηση τους ήταν εργασίας…

Κάτω: ο πιο πρόσφατος χάρτης της κατάστασης στη συρία. Με κόκκινο είναι οι περιοχές που ελέγχει ο Άσαντ ‘n’ friends· με μαύρο είναι οι τελευταίες περιοχές (κυρίως έρημος με μικρούς οικισμούς) που ελέγχει ο isis· το κίτρινο είναι η έκταση που έχουν καταλάβει οι ypg/αμερικάνοι· το πράσινο είναι διάφοροι θύλακες αντικαθεστωτικών, με τον μεγάλο επάνω αριστερά να είναι το Idlib, και τον κάπως μικρότερο νότια, στα σύνορα με ιορδανία και ιράκ, υπό τον έλεγχο των αμερικάνων και των δικών τους ομάδων f.s.a.· το γκρι στον βορρά είναι η τουρκική ζώνη.

Προσέξτε το γαλάζιο κάτω αριστέρα: είναι τα υψώματα του Γκολάν, συριακό έδαφος που έχει καταλάβει ο ισραηλινός στρατός εδώ και δεκαετίες. Ακριβώς δίπλα (με πράσινο) υπάρχουν περιοχές αντικαθεστωτικών που «καλύπτονται» απ’ το Τελ Αβίβ.

Φαίνεται, επίσης, και ο λίβανος· προς το παρόν χωρίς τον «πρωθυπουργό» του…)

Astana bloc

Σάββατο 18 Νοέμβρη. Ως τώρα οι συναντήσεις κορυφής γίνονταν ανά δύο. Φαίνεται όμως ότι Μόσχα, Τεχεράνη και Άγκυρα πρέπει να πάρουν γρήγορα κάποιες αποφάσεις. Έτσι, για πρώτη φορά στη διάρκεια του πολέμου στο συριακό πεδίο μάχης, ο Putin θα είναι ο οικοδεσπότης, στο Sochi, των Erdogan και Rouhani. Την ερχόμενη Τετάρτη, 22 Νοέμβρη. Την προηγούμενη ημέρα θα έχουν συναντηθεί στην ίδια πόλη οι 3 υπ.εξ. – αλλά αυτό δεν θα είναι αρκετό.

Το μενού της συνάντησης δεν έχει ανακοινωθεί ακόμα· και υποθέτουμε ότι θα υπάρξουν κάποιες γενικόλογες διατυπώσεις. Αλλά δεν είναι δύσκολο να υποθέσεις κανείς ποια είναι τα φλέγοντα ζητήματα που απασχολούν από κοινού το μπλοκ της Αστάνα. Είναι η post-isis δράση των ηπα και των συμμάχων της στη μέση Ανατολή.

Με δεδομένο ότι ο Erdogan βρισκόταν στο Sochi μόλις την περασμένη Δευτέρα (13 Νοέμβρη), καθ’ οδόν προς το κουβέιτ και το κατάρ, θα ενημερώσει προφανώς για τα συμπεράσματά του απ’ τις αραβικές επαφές του.

Δεν μπορούμε να υπολογίσουμε πόσο γρήγορα θα επιδειχθούν τα αποτελέσματα αυτής της συγκεκριμένης συνάντησης, την συγκεκριμένη ιστορική στιγμή. Αλλά μην αμφιβάλλει κανείς: θα φανούν.

Οι φίλοι στην ανάγκη φαίνονται – κι απ’ την άλλη μεριά

Σάββατο 11 Νοέμβρη. Θα μπορούσαν πράγματι αυτοί οι καλοί μηχανικοί να είναι ιρανοί. Θα μπορούσαν, όμως, να είναι και κάτι άλλο: ρώσοι. Οι υεμενίτικοι πύραυλοι είναι ρωσικής κατασκευής μικρού βεληνεκούς scud. Σαν αυτούς που είχε ο Χουσεΐν και έριχνε προς την μεριά του ισραήλ στη διάρκεια της “καταιγίδας της ερήμου”, στις αρχές του 1991. Οι scud θεωρούνταν ήδη τότε «ξεπερασμένοι», «κακής ποιότητας» και «καθόλου ακριβείς». Στη διάρκεια, ωστόσο, της περίπου δίμηνης επίθεσης των αμερικάνων και των συμμάχων τους στο ιρακινό καθεστώς συνέβη κάτι ενδιαφέρον, που κατέληξε σε κάτι που πόνεσε πολύ τον αμερικανικό στρατό, τόσο πολύ ώστε το κράτησε μυστικό: οι «ξεπερασμένοι», «κακής ποιότητας» και «καθόλου ακριβείς» scud του Χουσεΐν βελτιώνονταν σταθερά ως προς την ακρίβειά τους. Ώσπου στις 28 Φλεβάρη ένας τέτοιος κτύπησε το αμερικανικό αρχηγείο (της εκστρατείας) στη σαουδική αραβία με πολλές δεκάδες νεκρούς αξιωματικούς! Ούτε τα ραντάρ των (τότε) “patriot” ούτε άλλος κανείς πήρε χαμπάρι την τροχιά του… Μία μόνο βολή, και στο δόξα πατρί!! Εκείνη την ημέρα η Ουάσιγκτον κήρυξε την λήξη της «καταιγίδας της ερήμου» – προφανές το γιατί.

Τι είχε συμβεί; Κάποιοι καλοί μηχανικοί, γνώστες, προφανώς, των ατελειών των scud, «έσφιγγαν βίδες» (που λέει ο λόγος) όλο τον Γενάρη και τον Φλεβάρη του 1991… Και δεν ήταν ιρανοί· όπως επίσης δεν ήταν ιρακινοί. Ρώσοι; Γιατί όχι;!

Αυτό δεν σημαίνει υποχρεωτικά πως και τώρα, κάπου μέσα στην τάξεις των υεμενιτών, βρίσκονται ρώσοι μηχανικοί… Θα μπορούσαν να είναι πράγματι ιρανοί, θα μπορούσαν να είναι λιβανέζοι (της Χεζμπ’ αλλάχ), θα μπορούσαν να είναι ακόμα και κινέζοι, που ενδιαφέρονται τα μέγιστα να μην περάσει ο έλεγχος των στενών του Aden στις ηπα ή συμμάχους τους· γι’ αυτό άλλωστε και έχουν φτιάξει βάση στο Djibouti.

Σημαίνει σίγουρα δύο πράγματα. Πρώτον, ότι αυτοί που έχουν το know how για τέτοια update δεν είναι υποχρεωτικά της εθνικότητας που βολεύει. Και δεύτερον, τόσο η Ουάσιγκτον όσο και οι κατά καιρούς συμμαχοί της (ή εργολάβοι της) έχουν μεγάλη ιστορία «στοχοποιήσεων» – που ήταν «πέτσινες»…

Μόνο που μετά το συριακό πεδίο μάχης είναι φανερό ότι οι συσχετισμοί έχουν αλλάξει. Μπορεί ο τοξικός πρίγκηπας και η παρέα του να φωνάζει και να κατηγορεί όποιον θέλει· το μόνο που κάνει είναι να μεγαλώνει τους μπελάδες του.

Συρία και πέριξ

Παρασκευή 10 Νοέμβρη. Αν δεν έχει ανακαταληφθεί εντελώς σήμερα, σίγουρα η εισβολή έχει προχωρήσει αρκετά: η Abu Kamal περνάει γρήγορα στα χέρια του καθεστώτος Άσαντ και των συμμάχων του.

Την ίδια ώρα που Άσαντ πανηγυρίζει, ο (και σπουδαίος σύμμαχος της Αθήνας) Νετανιάχου ανακρίνεται για υποθέσεις διαφθοράς. Δεν είναι η πρώτη φορά τους τελευταίους μήνες. Δεν είναι η δεύτερη, ούτε η τρίτη. Είναι η πέμπτη… Ο δικηγόρος του Jacob Weinroth δήλωσε σχετικά: Ο Netanyahu είναι τίμιος. … Αλλά θαυμάζει το χρήμα. Γνωρίζω την αδυναμία που έχει στους πλούσιους… Ωραίες ατάκες, ίσως πρέπει να χρησιμοποιηθούν και στα ελληνικά.

Εν τω μεταξύ ο κολλητός του τοξικού πρίγκηπα που έχει πάρει την δουλειά του υπ.εξ. της σαουδαραβικής χούντας, ο Adle al-Jubeir, επαναλαμβάνει προβοκατόρικες περικοπές απ’ το μνημειώδες έργο «ψόφιο κουνάβι: διαλεκτές ατάκες, volume 1» συνεντευξιαζόμενος στο αμερικανικό cnbc: το ιράν είναι ο νούμερο 1 κρατικός υποστηρικτής της τρομοκρατίας. Θέλει να δει (λέει) κι άλλες κυρώσεις κατά της Τεχεράνης.

Ωστόσο, όπως έχει συμβεί με όλα τα προηγούμενα κόλπα τους, οι γιάπηδες του Ριάντ κινδυνεύουν να χάνουν και το σορτάρισμά τους στον λίβανο: ακόμα και οι σουνίτες οπαδοί του «παραιτημένου» Hariri θέλουν να τον δουν πίσω στη Βηρυττό. Όπως και η Χεζμπ’ αλλάχ τον θεωρούν ακόμα πρωθυπουργό. Αν δεν γυρίσει, δικαιώνει την άποψη ότι τον ελέγχει το Ριάντ και το Αμπού Ντάμπι (πράγμα που είναι αλήθεια). Για να γυρίσει, πάλι, ψάχνει διεθνή υποστηρίξη στον σαουδαραβικό σχεδιασμό· εξ ου και έχει «επαφές» με διάφορους πρωτοκοσμικούς πρεσβευτές στο Ριάντ. Αλλά επίσημα τουλάχιστον η ε.ε. δεν φαίνεται διατεθειμένη να μπλέξει στα κόλπα ενός καθεστώτος (του σαουδαραβικού) που αύριο μπορεί να έχει ανατραπεί. Σε αντίθεση με το ψοφιοκουναβιστάν που “ποντάρει”. Όμως με “μεγάλους συμμάχους” μόνο το ψόφιο κουνάβι και έναν ύποπτο για το ένα “σκάνδαλο” πίσω απ’ το άλλο, που να πάει κανείς στο σημερινό λίβανο;

Σε κάθε περίπτωση, κάθε μέρα που περνάει, η Χεζμπ’ αλλάχ και οι χριστιανοί σύμμαχοί της στη Βηρυττό φροντίζουν για την «επόμενη φάση» – που δεν θα είναι όπως την θέλει το Τελ Αβίβ και το Ριάντ.

Τελευταίο αλλά όχι ασήμαντο: η ισραηλινή άσκηση «μπλε σημαία 2017» συνεχίζεται κανονικά· με την συμμετοχή όχι μόνο των «παραδοσιακών συμμάχων» του Τελ Αβίβ, του τύπου Ουάσιγκτον ή Αθήνα, αλλά και των «καινούργιων», δηλαδή του Παρισιού και του Βερολίνου. Τι δουλειά έχουν οι πολεμικές αεροπορίες του «γαλλογερμανικού άξονα» να κάνουν κόντρες με την αμιγώς επιθετική «μοίρα 115» της ισραηλινής αεροπορίας αν το project europe δεν σκοπεύει να υιοθετήσει τον μιλιταρισμό / ιμπεριαλισμό του Τελ Αβίβ; Ίσως για λόγους εκπαίδευσης και φόρμας απέναντι σε aggressive αντίπαλο: eurofighter και mirage 2000D εναντίον f -15 και f-16… Ίσως για λόγους κατασκοπείας… Πάντως (κατά την καθεστωτική Haaretz) ο ισραηλινός στρατός καταλαβαίνει ότι στο ορατό μέλλον δεν υπάρχει περίπτωση να βρεθεί σε κοινή επιχείρηση με όσους συμμετέχουν στην άσκηση.

Ούτε με τους αμερικάνους που έχουν το γενικό πρόσταγμα; Αργά ή γρήγορα όλα μαθαίνονται…

(φωτογραφία: Ο ένας, δεξιά, ο κύριος Tesla, ψάχνει εργοστάσια για να φτιάξουν τα εντελώς αυτόματα μοντέλα του. Ο άλλος, αριστερά, επιστρατεύει τις αυτοκινητοβιομηχανίες του για να βγάλουν μοντέλα εντελώς made in turkey. Θα μπορούσαν να συνεργαστούν; Γιατί όχι;

Έτσι ώστε σύντομα, μετά απ’ τα σήριαλ που κατέκτησαν την ελληνική αγορά, να βρουν τον δρόμο τους στα μέρη μας και τα τουρκικής κατασκευής ηλεκτρικά αμάξια. Όσο για εκείνους που παραμυθιάζονται για «τον πόλεμο που ετοιμάζει η ελλάδα κατά της τουρκίας» και τους άλλους που τον ονειρεύονται; Είναι σαν το “2” που θα έπαιρνε η ελληνική εθνική μπάλας μέσα στην κροατία… Μωραίνει ο κύριος…

Γιατί ο κόσμος δεν άλλαξε μια για πάντα στα χρυσά ‘90s!!! Αλλάζει και θα ξαναλλάξει. Βάσανο για όσους το μόνο που ψάχνουν είναι σωσίβια για να επιπλεύσουν στις τρικυμίες των καιρών.)

Συρία – ιράκ: τίτλοι τέλους;

Πέμπτη 9 Νοέμβρη. Η τελευταία πόλη υπό την κατοχή του isis (πιο σωστά: η τελευταία σημαντική πόλη), η Abu Kamal, βρίσκεται υπό πολιορκία· ορισμένες πληροφορίες υποστηρίζουν ότι ήδη ο συριακός στρατός έχει αρχίσει την εισβολή. Η σύνθεση των στρατών που δρούν εκεί (από νότο και δύση) δίνει έναν πανηγυρικό τόνο σ’ αυτήν την τελευταία σημαντική επιχείρηση: συριακός στρατός, Χεζμπ’ αλλάχ, «φρουροί της επανάστασης» και pmu (απ’ την μεριά του ιράκ)· κάτω από ρωσική και ιρακινή αεροπορική κάλυψη.

Όταν, σε λίγες ημέρες, η Abu Kamal θα έχει ανακαταληφθεί, θα απομένει η εκκαθάριση περίπου 40 χιλιομέτρων προς τον βορρά, στην ανατολική όχθη του Ευφράτη, ως τα περίχωρα της κωμόπολης al Mayadin. Από εκεί ο δρόμος ως την Δαμασκό, μέσω Deir ez-Zor και Palmyra, είναι “ανοικτός”. Το ίδιο ισχύει για τους δρόμους Δαμασκός – Βηρυττός και Βαγδάτη – Τεχεράνη.

Τίτλοι τέλους; Σίγουρα ναι για το “ισλαμικό κράτος στο ιράκ και στην ανατολή», ή αλλιώς isis – στη συρία και το ιράκ. Υπάρχουν κάποιες περιοχές που κατέχονται απ’ τον isis· αλλά η τελική εκκαθάριση θα είναι εύκολη, αφού δεν υπάρχουν σ’ αυτές τις ζώνες πόροι. Αν απομείνει κάτι (κι αυτό θα είναι δυσκολότερο να αντιμετωπιστεί) είναι η επιστροφή μελών / υποστηρικτών του isis στην παλιά συνταγή της «τρομοκρατίας» μέσα στα εδάφη είτε της συρίας είτε του ιράκ.

Υπάρχουν ακόμα ζητήματα, που δεν μπορούν να θεωρηθούν λεπτομέρειες· κι αυτά αφορούν τη συρία. Στη ζώνη που κατέχουν οι ypg σαν proxies των ηπα, στα βόρεια και τα ανατολικά της συριακής επικράτειας, υπάρχει ένταση μεταξύ των ντόπιων αράβων απ’ τη μια μεριά και των ypg απ’ την άλλη, που συμπεριφέρονται σαν κατοχική δύναμη. Βασική αιτία (αν και όχι μοναδική) είναι η τακτική της βίαιης επιστράτευσης αράβων, για να στελεχώσουν πολιτοφυλακές υπό κουρδική διοίκηση. Γίνονται διαδηλώσεις και απεργίες εναντίον τέτοιων μέτρων, και απ’ την μεριά του κατοχικού στρατού των ypg υπάρχει καταστολή, συλλήψεις και τα συναφή (προς μεγάλη χαρά, υποθέτουμε, εκείνων που ανακάλυψαν στη “Rojava” την «κομμουνιστική όαση» που έψαχναν…).

Στο θύλακα του Idlib, στα βορειοδυτικά της συριακής επικράτειας, το παρόν και το μέλλον είναι ασαφή. Ο τουρκικός στρατός έχει πιάσει θέσεις στα σύνορα του θύλακα με τον κουρδικό του Afrin, καλυπτόμενος απ’ τις «συμφωνίες της Astana» για τις «ζώνες αποκλιμάκωσης». Ο θύλακας του Idlib και η ζώνη που έχει πάρει ο τουρκικός στρατός μαζί με τους f.s.a. proxies του είναι, ωστόσο, οι περιοχές που έχουν συγκεντρωθεί σουνιτικοί πληθυσμοί.

Υπάρχει η πιθανότητα σ’ αυτά τα «χωροτακτικά / πολιτικά» ζητήματα να αναζητηθούν «πολιτικές λύσεις»· μέσα από ένα καινούργιο σύνταγμα για τη συρία. Αλλά ακόμα και στις καλύτερες των περιπτώσεων η διαμόρφωση ενός «συνταγματικού χάρτη» είναι πολύπλοκη υπόθεση, ακόμα χειρότερα αν έχει προηγηθεί ένας (και) εμφύλιος. Μόσχα, Τεχεράνη, Άγκυρα και Δαμασκός, μετά τις επιτυχίες στο πεδίο της μάχης, έχουν τώρα την δύσκολη δουλειά να τις μεταφράσουν σε μια ισορροπημένη και (κυρίως) αποδεκτή απ’ τους περισσότερους νομική κατασκευή – έτσι ώστε να παραδοθούν τα όπλα χωρίς αντεκδικήσεις. Υποθέτει κανείς ότι κάποιοι «ειρηνευτικοί στρατοί», σε θέση de facto κυανόκρανων, θα μείνουν για καιρό στο συριακό έδαφος.

Η χούντα μίλησε

Πέμπτη 9 Νοέμβρη. Εσείς μπορεί όχι, εμείς όμως περιμέναμε την αντίδραση του Sisi στα όσα συμβαίνουν τις τελευταίες ημέρες σ’ αυτό που διάφοροι ονομάζουν «η τελευταία γραμμή άμυνας» του άξονα Ουάσιγκτον – Τελ Αβίβ – Ριάντ. Όπως πιθανολογούσαμε ο χουντοστρατηγός Sisi έκανε «ενδιάμεσες» δηλώσεις: ναι, μεν, εναντίον της Τεχεράνης και της «εμπλοκής της» στη μέση Ανατολή, αλλά και υπέρ του «διαλόγου»…

Η στάση του αιγυπτιακού καθεστώτος στο θέμα προσδιορίζεται απ’ τα συμφέροντά του και δεν μπορεί να ευθυγραμμιστεί απόλυτα, με τα σημερινά δεδομένα, με εκείνη του Τελ Αβίβ. Η αίγυπτος είναι σουνιτικό κράτος, το πολυπλεθέστερο στον αραβικό κόσμο. Θα ήθελε να έχει επιρροή (όσο το δυνατόν μεγαλύτερη) στους σουνίτες τόσο του ιράκ όσο και της συρίας· αλλά σ’ αυτήν την φιλοδοξία το καθεστώς έρχεται αντιμέτωπο με δύο ακόμα αντίπαλους για το ίδιο πεδίο: το Ριάντ απ’ τη μια μεριά, την Άγκυρα απ’ την άλλη. Ο σουνιτισμός της Άγκυρας είναι τουρκικός και όχι αραβικός· αυτό είναι μειονέκτημα για το τουρκικό καθεστώς. Απ’ την άλλη μεριά όμως πληρώνει, και έχει ήδη τους proxies του στη συριακή (τουλάχιστον) επικράτεια. Επιπλέον, φιλοξενώντας πολλές εκατοντάδες χιλιάδες προσφύγων απ’ τη συρία (καμία σχέση με την «ελληνική φιλοξενία»…) η Άγκυρα έχει ενισχύσει το «πρεστίζ» της μεταξύ των σύριων. Ο σουνιτισμός του Ριάντ απ’ την άλλη είναι η πιο εξτρεμιστική εκδοχή, ο ουαχαβιτισμός. Συνεπώς το Κάιρο θα έβλεπε με καλό μάτι μια ορισμένη «κρίση επιρροής» (δηλαδή: ήττα) του Ριάντ στο συρο-ιρακινό πεδίο μάχης· αρκεί να μην κάλυπτε το κενό η Άγκυρα. Οπότε: ναι μεν εναντίον του ιράν, αλλά όχι και φανατικά υπέρ του Ριάντ (και των απεγνωσμένων κινήσεών του).

Υπάρχει όμως, κατά τη γνώμη μας, ένας κρατικός παίκτης που έχει τα «προσόντα» να είναι καταλυτικός· δυσκολεύοντας σημαντικά και το Κάιρο. Κι αυτός είναι η Ντόχα. Το καθεστώς του κατάρ φαίνεται να τα διαθέτει όλα: σουνιτική ιδεολογία (ουαχαβιτισμό στο πιο ευέλικτό του), λεφτά, συνοχή και πρόσφατο παρελθόν στο συριακό πεδίο μάχης. Ακόμα σημαντικότερο: μετά την επίθεση που έχει δεχτεί απ’ τον τοξικό πρίγκημα του Ριάντ διαθέτει όλα τα μέσα (συμπεριλαμβανομένων πριγκηπικών σχέσεων) για να τον κτυπήσει μέσα στην έδρα του. Μ’ άλλα λόγια το καταριανό καθεστώς, ειδικά απ’ την στιγμή που άλλαξε θέση και πήγε (διακριτικά αλλά αποφασιστικά) με την μεριά του μπλοκ της Αστάνα, έχει ό,τι χρειάζεται για να παίζει σοβαρό ρόλο στην μεταπολεμική συρία.

Και να τώρα το δύσκολο: η Ντόχα είναι φίλος της Τεχεράνης, σύμμαχος της Άγκυρας στο συριακό πεδίο μάχης αλλά, ταυτόχρονα, και του Καΐρου στο λιβυκό πεδίο! Αυτό σημαίνει πως ακόμα κι αν η χούντα του Καΐρου επιστράτευε όλον τον αντι-τουρκισμό της (για να αποκτήσει επιρροή στους σουνίτες της συρίας και του ιράκ) θα έπεφτε πάνω στην Ντόχα, κι όχι για καλό. Μ’ αυτά τα δεδομένα είναι περιττό και άχρηστο να υιοθετεί τους τσαμπουκάδες τόσο του τοξικού σαουδάραβα πρίγκηπα όσο και του Τελ Αβίβ.

Εν τέλει θα μπορούσε να «περιοριστεί» στην επιρροή της στην ανατολική λιβύη. Επιρροή που, by the way, δεν υποστηρίζεται μόνο απ’ την Ντόχα αλλά και απ’ την Μόσχα.

Απομένει, λοιπόν, ο ψεκασμένος. Που χαρωπός μετά το προχθεσινό τριμερές «πολεμικό συμβούλιο» με τον ισραηλινό mad dog και τον ελληνοκύπριο χάμστερ, άφησε να εννοηθεί ότι στο «αμυντικό σχήμα» χωράει και το Κάιρο… (Τρέμε κόσμε!)