Μέση Ανατολή

Δευτέρα 27 Νοέμβρη. Ακόμα κι αν δεν είναι απ’ αυτά που θα σας ξενυχτούσαν με αγωνία, ας το έχετε στα υπόψη. Από τότε που ο τοξικός αποφάσισε ότι ένας πόλεμος (κατά της υεμένης) δεν του φτάνει αλλά χρειάζεται κι άλλους, και “απέκλεισε” το αδελφό σεϊχάτο του κατάρ, η Ντόχα δεν χάνει την ευκαιρία να ενισχύσει τους δεσμούς της τόσο με την Τεχεράνη όσο και με την Άγκυρα.

Στην τελευταία ως τώρα πράξη αυτής της κολεγιάς, η Ντόχα υπέγραψε συμφωνία μεταφορών και εμπορίου και με τους δύο – χτες, στην Τεχεράνη. Με βάση την συμφωνία το ιράν θα είναι η τράνζιτ χώρα για το εμπόριο μεταξύ τουρκίας και κατάρ.

Θα μπορούσε να σας είναι εντελώς αδιάφορο, αν δεν συνέβαιναν μαζεμένα τα εξής:

Α) η Ντόχα στήριζε τους αντεκαθεστωτικούς στη συρία (μαζί με το Ριάντ), μέχρι που είδε το φως και άλλαξε έγκαιρα γραμμή Το Ριάντ επιμένει ότι ο Άσαντ πρέπει να τσακιστεί να φύγει, μια ακόμα απόδειξη (αν χρειαζόταν τέτοια) του ρεαλισμού του τοξικού πρίγκηπα.

Β) Το κατάρ εκτός απ’ το να είναι απ’ τα πιο πλούσια σεϊχάτα, κάθεται πάνω σε τεράστια κοιτάσματα φυσικού αερίου. Το ιράν επίσης. Με την βοήθεια της εξεικευμένης στη δουλειά της μεταφοράς ρωσικής gazprom τα γκάζια αυτά πρόκειται να φτάσουν στις ανατολικές ακτές της Μεσογείου, μέσω ιράκ και συρίας, με επόμενο προορισμό (είτε υγροποιημένα, είτε μέσω αγωγού δια της τουρκίας) στην πεινασμένη για φυσικό αέριο ευρώπη. Υπάρχουν, όμως, και κάποιοι που έχουν αντίθετη άποψη. Ας πούμε η Ουάσιγκτον (που θέλει να πουλάει το δικό της, φερμένο απ’ την άλλη άκρη του Ατλαντικού, πολύ ακριβότερο, αλλά έτσι – τσαμπουκά), ή το Τελ Αβίβ (έχει βρει κάτι κοιτάσματα, αποκλείοντας φυσικά τους παλαιστίνιους απ’ την αξιοποίησή τους). Από κοντά έρχονται τα ψοφίμια. Η Λευκωσία (δεν έχει βρει ακόμα κάτι άξιο λόγου, αλλά η γκαζοελπίδα πεθαίνει τελευταία) και η Αθήνα (εδώ το γκάζι είναι το physic!). Οπότε: κάτι ελληνικές και ελληνοκυπριακές συμμαχίες και κάτι αδέσποτα βλήματα, “πολιτικά” και όχι μόνο, δεν πρέπει να θεωρούνται άσχετα.

Γ) Το κατάρ είναι αραβική, σουνιτική (έως ουαχαβιτική) κοινωνία. Τα όλο και πιο οργανικά νταραβέρια με την Τεχεράνη σπάνε εντελώς το παραμύθι “σουνίτες εναντίον σιιτών, δεν γίνεται αλλιώς” ή το άλλο παραμύθι, “άραβες εναντίον περσών και τούρκων, δεν γίνεται αλλιώς”. Ο τοξικός θα μείνει σύντομα μόνος του με την πρώην blackwater να τον φυλάει. Μόνο που υπάρχουν φήμες ότι σ’ αυτές τις δουλειές τα νοικιασμένα όπλα δεν είναι “πιστά”. Αν βρεθεί άλλος να δίνει περισσότερα αλλάζουν εργοδότη. Κι αν τολμάει ο προηγούμενος, ο ριγμένος, ας τους κάνει μήνυση…

Δ) Το κατάρ έχει την μεγαλύτερη αμερικανική βάση στην αραβική χερσόνησο, και τα σχετικά αρχηγεία. Όσο κι αν φαίνεται παράξενο: τι καλύτερο για την Τεχεράνη! (Οι πυραυλοί της φτάνουν εκεί ανετότατα…) Τι καλύτερο απ’ το να είναι φίλη με τους οικοδεσπότες των βάσεων, δείχνοντας στον καμβά των αμερικανο-ιρανικών σχέσεων ότι, βρε αδερφέ, να, “εμείς δεν έχουμε  προκαταλήψεις – εσείς σκοτώνετε τους μαύρους”.

Ε) Τέλος, αλλά όχι ασήμαντο: το γκουβέρνο στην Ντόχα δεν κρεμάει ανάποδα τους συγγενείς του για να τους πέσουν τα λεφτά απ’ τις τσέπες, μπας και δει προκοπή. Πάει να πει ότι είναι “αξιόπιστος” διεθνής εταίρος…

Μ’ αυτά και μ’ αυτά, κάθε κίνηση της Ντόχα, είτε αφορά την μεγέθυνση της τουρκικής βάσης εκεί είτε την μεγέθυνση του εμπορίου με την Τεχεράνη και την Άγκυρα, γράφει.

Κι αν δεν έχετε καταλάβει ακόμα, διαβάστε και το επόμενο σχόλιο.

Κουραστικό;

Σάββατο 25 Νοέμβρη. Βασικότατο (“θεμελιώδες”) στοιχείο της ελληνικής εθνικής ιδεολογίας, μέσα στο κράμα των συμπλεγμάτων ανωτερότητας / κατωτερότητας, είναι ο αντιτουρκισμός. Δεν οφείλεται στα “400 χρόνια τουρκοκρατίας”! Οφείλεται στην “Μεγάλη Ιδέα”, που είναι η νομιμοποιητική ιδέα της ύπαρξης του νέου ελληνικού κράτους.

Δεν έχει σημασία, λοιπόν, τι πραγματικά συμβαίνει με την “ανορθόδοξη” αναβάθμιση του τουρκικού κράτους στην εξέλιξη του 4ου παγκόσμιου πολέμου; Δεν έχει σημασία τι πραγματικά συμβαίνει στη συρία, στο λίβανο, στο ιράκ, στο ιράν; Δεν έχει σημασία το πόσο μακριά φτάνει η επίδραση της εντατικής καπιταλιστικής αναβάθμισης της κίνας μέσα στο πλανητικό ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό;

Επιμένετε ότι ζείτε (ζούμε) κάπου ανάμεσα στην αγγλία και στην αυστρία; Επιμένετε ότι η μόνη σχέση με την συρία και το ιράκ είναι ο μισανθρωπισμός απέναντι στους πρόσφυγες;

Στοιχειώδες

Σάββατο 25 Νοέμβρη. Άσχετα απ’ τα εθνικά κλισέ των ελλήνων, είναι γεγονός ότι η ιστορία του “νέου ελληνικού κράτους” συμπίπτει με εκείνη την ιστορική περίοδο όπου οι ενδοκαπιταλιστικοί ανταγωνισμοί είτε είχαν την Μεσόγειο σαν ένα απ’ τα βασικά (γεωγραφικά) κέντρα τους είτε είχαν την ανατολική άκρη της σαν “συνοριακή ζώνη” – απ’ τον 19ο αιώνα αν όχι νωρίτερα. Ανατολικότερα (και νοτιότερα) υπήρχαν εκτάσεις που ο λευκός πρωτοκοσμικός κόσμος θεωρούσε λίγο πολύ απολίτιστες, λίγο πολύ παρακμιακές, επιδεκτικές μόνο στον ευρωπαϊκό (και αργότερα στον αμερικανικό) “εκπολιστισμό” – δηλαδή κατάκτηση.

Η ραγδαία καπιταλιστική άνοδος της κίνας, η προοπτική ενός “κινέζικου 21ου αιώνα” δεν είναι απλά μια δεύτερη περίπτωση ιαπωνίας. Ο κινεζικός καπιταλισμός έχει τεράστιο βάθος απ’ την άποψη των “ανθρώπινων πόρων” που εκμεταλλεύεται· και “τραβάει” μαζί του μεγάλα τμήματα της ασίας (ακόμα και της αφρικής) για τα οποία ο ιαπωνικός καπιταλισμός στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα ήταν εχθρικός ή αδιάφορος. Η καπιταλιστική άνοδος του Πεκίνου έχει αλλάξει ήδη το “κέντρο βάρους” του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού· την γεωμετρία του ή, πιο σωστά, την γεωγραφία του. Χωρίς τον οικονομικό του επεκτατισμό τα όσα συμβαίνουν στη μέση Ανατολή τα τελευταία χρόνια θα ήταν μια “ανεξήγητη” περιφερειακή έριδα. Αλλά δεν είναι τέτοια.

Λέγεται ότι οι βαλκανικοί πόλεμοι (και ο πρώτος παγκόσμιος) έγιναν και για να εμποδιστεί η σιδηροδρομική σύνδεση του Βερολίνου με την Βαγδάτη. Μια σύνδεση που θα εξασφάλιζε στην γερμανική αυτοκρατορία άμεση χερσαία πρόσβαση στα πετρέλαια της μέσης Ανατολής… Εννοείται ότι αναδεύτηκαν πολύ περισσότερα ζητήματα· αλλά ο αποκλεισμός του γερμανικού κεφάλαιου απ’ τις πηγές ενέργειας επιτεύχθηκε, και ήταν στρατηγικής σημασίας…

Τι θα μπορούσε να συμβεί (και συμβαίνει) για να εμποδιστούν οι χερσαίοι βραχίονες των “δρόμων του μεταξιού”; Τι σημαίνει η εξελισσόμενη συμμαχία ανάμεσα σε κράτη όπως η ρωσία, η κίνα, το ιράν, η τουρκία· για να μην προσθέσουμε και μια δεκάδα ασιατικών ακόμα; Και τι σημαίνει ότι μια χερσαία περιφερειακή δύναμη της μέσης Ανατολής όπως το τουρκικό κράτος / κεφάλαιο συγκλίνει σταθερά προς το ευρασιατικό project;

Όχι, πάντως, αυτό που βολεύει τον ελληνικό γεωπολιτικό προσοδισμό…

Είναι βαρετά αυτά;

Μια παλιά ιστορία· και υπενθύμιση

Πέμπτη 23 Νοέμβρη. Τον Σεπτέμβρη του 2007, ενόσω ο αμερικανικός στρατός είχε κάπως εδραιωθεί στην κατοχή του ιράκ, ισραηλινά βομβαρδιστικά ισοπέδωσαν “κάτι” στην ανατολική συρία (εννοείται: παραβιάζοντας τον συριακό εναέριο χώρο). Ήταν η “επιχείρηση Orchard”. Το Τελ Αβίβ υποστήριξε ότι επρόκειτο για πυρηνικό αντιδραστήρα, που είχε φτιαχτεί με βορειοκορεατικό know how… Λίγους μήνες μετά η cia «επιβεβαίωσε» το θεώρημα των ισραηλινών περί “πυρηνικού αντιδραστήρα”, νομιμοποιώντας την επίθεσή τους.

Ένα χρόνο αργότερα ένας κορυφαίος ειδικός στους βορειοκορεατικούς αντιδραστήρες και υψηλόβαθμο στέλεχος της διεθνούς υπηρεσίας ατομικής ενέργειας, ο Yousry Abushady, αμφισβήτησε με στοιχεία αυτό το θεώρημα. Είχε δίκιο: δεν υπήρξε ποτέ πυρηνικός αντιδραστήρας οπουδήποτε στη συρία. Κι αυτό που είχε βομβαρδιστεί δεν ήταν κάτι τέτοιο. Ήταν, μάλλον, μια αποθήκη όπλων· πιθανόν και πυραύλων.

Αντίθετα εκείνο που υπήρξε τότε ήταν μια κοινή ισραηλινο-αμερικανική επιχείρηση συγκεκριμένων κρατικών κυκλωμάτων να φτιαχτεί «μια αφορμή» για να γίνει η συρία (και το καθεστώς Άσαντ) ο επόμενος πολεμικός στόχος της Ουάσιγκτον. Το επιτελείο του Μπους του Β «αγόρασε» το ισραηλινό θεώρημα, αλλά μόνο εν μέρει. Κατά πάσα πιθανότητα υπήρξαν αντιρρήσεις μέσα στα αμερικανικά επιτελεία για το κατά πόσον θα συνέφερε να ανοίξουν ένα καινούργιο μέτωπο στη συρία. Το Τελ Αβίβ απ’ τη μεριά του, ηττημένο μόλις το 2006 στον πόλεμο που έκανε κατά της Χεζμπ’ αλλάχ στο νότιο λίβανο, δίστασε να αναλάβει την εκστρατεία μόνο του.

Ο στόχος του Τελ Αβίβ πάντως δεν ήταν τότε ο Άσαντ, τον οποίο θεωρούσε (δικαιολογημένα) στρατιωτικά ακίνδυνο. Ο στόχος ήταν η Τεχεράνη: σπέρνοντας ο αμερικανικός στρατός το χάος στην συριακή επικράτεια ο ισραηλινός μιλιταρισμός / ρατσισμός θα σιγουρευόταν ότι οι ιρανοί θα μείνουν πολλές εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά.

Αυτό το σχέδιο, σε παραλλαγή, μπήκε μπροστά όταν ο Άσαντ αποφάσισε να σφάζει κατ’ εξακολούθηση άοπλους διαδηλωτές το 2011, κόντρα στις συμβουλές που του έδιναν (τότε) ρώσοι, τούρκοι και ιρανοί. Απέτυχε όμως το σχέδιο με τον κωδικό “isis”, και απέτυχε οικτρά: οι ιρανοί «φρουροί της επανάστασης» βρίσκονται κοντύτερα απ’ ότι θα μπορούσε να δει στους χειρότερους εφιάλτες του το ισραηλινό καθεστώς. Η Χεζμπ’ αλλάχ είναι εκπαιδευμένη στην πράξη και εξοπλισμένη καλύτερα από ποτέ. Και ό,τι απέμεινε σαν συριακός στρατός απέκτησε κρίσιμες εμπειρίες· αν και καθόλου στο είδος του πολέμου που θα χρειαζόταν να κάνει κατά της ισραηλινής αεροπορίας.

Είναι τόσο βαθιά και τόσο χρόνια η μιλιταριστική ψύχωση του Τελ Αβίβ που θεωρούμε αδύνατο να συμβιβαστεί μ’ αυτήν την ήττα και την πραγματικότητα που δημιούργησε. Δεν φταίει το ότι το ιρανικό καθεστώς θα «φάει» το ισραηλινό, όπως διαδίδει το τελευταίο. (Η Τεχεράνη, για τώρα και στο ορατό μέλλον, έχει σοβαρότερα πράγματα να κάνει απ’ το να εμπλακεί με δική της πρωτοβουλία σε έναν (ακόμα) πόλεμο, αυτή τη φορά με το ισραήλ· έναν πόλεμο που θα γενικευτεί υποχρεωτικά). Φταίει το ότι τέτοια κράτη / καθεστώτα σαν το ισραηλινό, που κατασκευάστηκαν σαν πρωτοκοσμικοί χωροφύλακες, δεν μπορούν να συνεχίσουν να υπάρχουν πετώντας την στολή τους.

Μια τωρινή ιστορία· σε εξέλιξη

Πέμπτη 23 Νοέμβρη. Το Τελ Αβίβ (στο οποίο, για να μην ξεχνιόμαστε, η Αθήνα κάνει συμμαχικές επικύψεις…) φοβάται απ’ αυτήν την εντυπωσιακή αλλαγή των συσχετισμών· αλλαγή που κόντρα στους υπολογισμούς του προκάλεσε και η δική του δράση, όπως κι εκείνη των συμμάχων του (Ουάσιγκτον και Ριάντ). Κυρίως απ’ το γεγονός ότι η Μόσχα κατέβηκε ξανά “τόσο κοντά” – και το εννοεί.

Η υποτιθέμενα “μετριοπαθής” καθεστωτική haaretz έγραφε πριν 3 ημέρες (20 Νοέμβρη), όχι χωρίς κάποια ανησυχία:

Ο ρώσος υπ.εξ Sergei Lavrov … δήλωσε ότι η παρουσία του ιρανικού στρατού στη συρία είναι νόμιμη, όπως και του ρωσικού, εφόσον προσκλήθηκαν απ’ το καθεστώς Άσαντ. Συνεπώς δεν σκοπεύει να ζητήσει απ’ τους ιρανούς να φύγουν απ’ την συρία.

Το μόνο το οποίο δέχτηκαν οι ρώσοι είναι ότι οι ιρανοί και οι σιιτικές μονάδες που δίνουν λογαριασμό σ’ αυτούς θα μείνουν 5 χιλιόμετρα μακριά απ’ την γραμμή “επαφής” με τους αντικαθεστωτικούς. Για το ισραήλ αυτό σημαίνει ότι οι ιρανοί θα βρίσκονται … μόλις 10 χιλιόμετρα απ’ τα σύνορα του. Αυτή είναι η αιτία της απογοήτευσης του ισραήλ, που έγινε εντονότερη μετά την δήλωση του Lavrov.

Η δήλωση του ρώσου υπ.εξ. περιλάμβανε κι ένα άλλο κρυμμένο μήνυμα: η Μόσχα είναι που θα αποφασίσει τι γίνεται στη συρία. Η πλήρης απουσία αμερικανικής αντίδρασης στις δηλώσεις του Lavrov … αποδεικνύει ποιοι κάνουν κουμάντο στη συρία.

Η αιτία για την ρωσική υποστηρίξη στο ιράν … είναι απλή: οι ιρανοί, και ειδικά οι proxies τους της Χεζμπ’ αλλάχ, είναι που παρέχουν στους ρώσους και στο καθεστώς του Άσαντ το πεζικό απ’ το οποίο κρέμεται η ύπαρξη του καθεστώτος. Η διατήρηση του καθεστώτος είναι η νούμερο 1 αποστολή για τους ρώσους, επειδή έτσι μπορούν να έχουν όλα τα πλεονεκτήματα – την εικόνα της δύναμης, μια βάση στη Μεσόγειο, πιθανές εμπορικές συμφωνίες – που προκύπτουν απ’ τη νίκη του Άσαντ. Η ρωσία δεν ανακατεύεται ούτε διαμαρτύρεται όταν το ισραήλ περιστασιακά βομβαρδίζει κάποιο convoy της Χεζμπ’ αλλάχ στη συρία (εφόσον δεν κινδυνεύουν ρώσοι στρατιώτες), αλλά δεν έχει και κανένα λόγο να αναγκαστεί να αποδεχθεί όλες τις ισραηλινές απαιτήσεις για το διώξιμο των ιρανών απ’ τη συρία.

Ο πρωθ. Netanyahu δήλωσε αυτή τη βδομάδα ότι το ισραήλ δεν δεσμεύεται απ’ την τριμερή συμφωνία [σ.σ.: εννοεί την συμφωνία μεταξύ Ουάσιγκτον, Μόσχας και Αμμάν για την απομάκρυνση των φιλοαμερικάνων ανταρτών απ’ τα σύνορα της συρίας με την ιορδανία] και ο υπ.αμ. Lieberman επανέλαβε την προειδοποίησή του ότι το ισραήλ δεν θα υποχωρήσει και δεν θα επιτρέψει την ιρανική κατοχύρωση στη συρία ή να γίνει η συρία μια προκεχωρημένη θέση κατά του ισραήλ, προσθέτοντας: «όποιος δεν το έχει καταλάβει αυτό καλά θα κάνει να το καταλάβει».

Ποιον ακριβώς απειλεί ο ισραηλινός “mad dog” Lieberman; Χτες στο Sochi η «τριπλή συνεννόηση» προχώρησε – σύμφωνα με τις δηλώσεις όλων. Το πως ακριβώς θα φανεί, και δεν χρειάζεται να κάνουμε σχετικές προβλέψεις. Αλλά ούτε το Τελ Αβίβ ούτε η Ουάσιγκτον μπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά τις εξελίξεις. Μόνο να τις προβοκάρουν μπορούν, ξαναβάζοντας φωτιά· αυτοπροσώπως…

(φωτογραφία: οι “3 εγγυήτριες δυνάμεις” χτες, στο Sochi).

“Εγγυήτριες δυνάμεις”

Τετάρτη 22 Νοέμβρη. Την ίδια μέρα που ο ψόφιος κοριός και ο πλυντηράς Αναστασιάδης καμάρωναν επειδή θεωρούν ότι έχουν βρει έναν συνεταίρο (τον Sisi) για να μοιραστούν υποθαλάσσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων που, προς το παρόν (ίσως και για πάντα) είναι ανύπαρκτα, βορειότερα γίνονταν πολύ σοβαρότερες συναντήσεις.

Χωρίς να έχει ανακοινωθεί από πριν (προφανώς για λόγους ασφαλείας) ο Άσαντ πήγε χτες στο Sochi για να τα πει με τον Πούτιν. Είναι η δεύτερη φορά που γίνεται τέτοιο ραντεβού «κορυφής»· η πρώτη ήταν το φθινόπωρο του 2015, όταν είχε ξεκινήσει η ρωσική επέμβαση στη συρία.

Δεν ήταν απλά μια επινίκεια συνάντηση. Στην μετα-isis φάση του πολέμου στο ευρύτερο μεσανατολικό πεδίο μάχης, υπάρχουν πολλά και σημαντικά που πρέπει να συμφωνηθούν. Σε ότι αφορά το πολιτικό μέλλον της συρίας και του καθεστώτος Άσαντ είναι σαφές ότι οι 3 της Αστάνα, Άγκυρα, Μόσχα και Τεχεράνη, θα είναι κάτι σαν «εγγυήτριες δυνάμεις». Αλλά θα πρέπει να λύσουν τις μικρότερες και μεγαλύτερες εκκρεμότητες κατοχής εδάφους είτε από αντικαθεστωτικούς (και το Ριάντ) είτε απ’ τις ypg (και την Ουάσιγκτον). Υποθέτουμε, λοιπόν, οτι η χθεσινή συνάντηση Άσαντ – Πούτιν είναι η επίσημη έναρξη του επόμενου γύρου· χωρίς να μπορούμε να προβλέψουμε πόσο μακρυά θα πάει.

Στο ίδιο μέρος, στο Sochi, συναντήθηκαν χτες οι αρχικαραβανάδες Τεχεράνης, Μόσχας και Άγκυρας Mohammad Bagheri, Valery Gerasimov και Hulusi Akar. Ένα απ’ τα θέματα που οπωσδήποτε κουβέντιασαν είναι το μέλλον των 4 “ζωνών αποκλιμάκωσης”, με ιδιαίτερη έμφαση σ’ εκείνη του Idlib: εδώ η Άγκυρα έχει θέσει ζήτημα (στην Μόσχα) σε σχέση με τον γειτονικό ypg-κρατούμενο θύλακα της Afrin, όπου σταθμεύουν λίγοι ρώσοι καραβανάδες.

Αύριο, πάλι στο Sochi, θα γίνει η «συνάντηση κορυφής» των 3 της Αστάνα. Ο Ερντογάν έχει ήδη δηλώσει την ικανοποίησή του που η Τεχεράνη «δείχνει κατανόηση στις τουρκικές ευαισθησίες» σε ότι αφορά ορισμένα ζητήματα στη συρία: την «αντιπροσώπευση» κάποιων αντικαθεστωτικών οργανώσεων υποθέτουμε. Σε κάθε περίπτωση οι 3 της Αστάνα δεν θα πρέπει να έχουν σοβαρές διαφωνίες μεταξύ τους στο να διαχειριστούν τα σχεδιά τους για την μελλοντική διάρθρωση ενός κάποιου συριακού κράτους. Δεν έχουν την πολυτέλεια μεταξύ τους εντάσεων…

Αύριο (και μεθαύριο) θα γίνει άλλη μια συνάντηση: στο Ριάντ. Οι ένοπλοι που ελέγχει ακόμα ο τοξικός πρίγκηπας και η κλίκα του θα μαζευτούν «στου αφεντικού» για να δουν πως και αν θα συνεχίσουν. Κυρίως τι θα κάνουν στην επερχόμενη 6η (αν δεν κάνουμε λάθος) συνάντηση στην Αστάνα.

Παρών θα είναι και ρώσος «ειδικός απεσταλμένος». Ωστόσο οι ασκήσεις γεωπολιτικής επιβίωσης του σαουδαραβικού καθεστώτος μετά την ήττα του isis (που τόσο στήριξε) μπλέκουν τις εξελίξεις. Και είναι πιθανό να γεννήσουν «νέα καθήκοντα» για τις 3 εγγυήτριες δυνάμεις στη συρία.

(Πάνω: Πούτιν και Άσαντ αγκαλιά στην υποδοχή του δεύτερου στο Sochi: αδελφέ!!!

Κάτω: ο ρώσος υπ.αμ. Sergei Shoigu δείχνει κάτι μάλλον σημαντικό σε Άσαντ και Πούτιν χτες στο Sochi.)

Μέση Ανατολή

Τετάρτη 22 Νοέμβρη. Υπάρχουν πολλά ανοικτά μέτωπα στα οποία ο σαουδαραβικός πανικός / ιμπεριαλισμός μπορεί να ανάψει φωτιές ή να εντείνει τις ήδη αναμένες. Τα ονομάζουμε γρήγορα: λίβανος, παλαιστίνη, κατάρ, υεμένη, σιιτική μειονότητα μέσα στη σαουδαραβική επικράτεια.

Προκειμένου να εξακολουθήσει να είναι γεωπολιτικά χρήσιμη η σαουδαραβική χούντα “πουλάει λίβανο” στο Τελ Αβίβ και, επίσης, “πουλάει Παλαιστίνη” στο Τελ Αβίβ και στην Ουάσιγκτον. Το τελευταίο νταραβέρι βρίσκεται σε υπόγεια εξέλιξη με “συντονιστή” τον γαμπρό του ψόφιου κουναβιού.

Αλλά η Χαμάς “φίλησε χεράκι” ήδη στην Τεχεράνη. Και το να υιοθετήσει το ιρανικό καθεστώς το “παλαιστινιακό ζήτημα” ενόσω διάφορες χούντες της αραβικής χερσονήσου το “πουλάνε” στο Τελ ΑΒίβ, θα του δώσει πολλά credit στις αραβικές κοινωνίες. Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για την Άγκυρα.

Επιπλέον η Τεχεράνη δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την Χεζμπ’ αλλάχ (στο βαθμό που αυτή θα χρειάζεται βοήθεια)· ούτε τους Huthis στην υεμένη· ούτε την Βαγδατη· ούτε, επίσης την Ντόχα (το ίδιο ισχύει, σ’ αυτήν την τελευταία περίπτωση, και για την Άγκυρα).

Συνεπώς οι 2 απ’ τις 3 εγγυήτριες δυνάμεις στη συρία βρίσκονται μπροστά σε καινούργιες έντονες αντιθέσεις· που είναι κατευθείαν συνέπεια της νίκης τους στη συρία (και στο ιράκ). Την νίκη την εξασφάλισε σε μεγάλο βαθμό η Μόσχα· την αφορούν όμως οι παράγωγες καινούργιες πολώσεις;

Όχι με γραμμικό τρόπο. Ναι μεν ο ρωσικός ιμπεριαλισμός ενδιαφέρεται για την ευρύτερη μέση Ανατολή· όχι, όμως, για να κάνει εκστρατείες αν δεν κινδυνεύει άμεσα. Συνεπώς εκτιμάμε ότι η Μόσχα θα προτιμήσει να κρατήσει μια θέση «στο πίσω κάθισμα» σε σχέση με την αναμέτρηση με την καινούργια «γραμμή άμυνας» (δηλαδή επίθεσης) του άξονα Ουάσιγκτον – Τελ ΑΒίβ – Ριάντ. Αυτό θα της επιτρέπει να μεσολαβεί διπλωματικά, για την «αποκλιμάκωση της έντασης». Όμως δεν μπορούμε να προβλέψουμε αυτή τη στιγμή τον βαθμό, την διάρκεια και την γεωγραφία αυτής της έντασης· άρα και την υπομονή της «πίσω θέσης». Ας μην το ξεχνάμε: η Μόσχα αναγκάστηκε να συνδράμει τον Άσαντ μόλις τον Σεπτέμβρη του ’15, μετά από χρόνια πολέμου, όταν τον είδε να βουλιάζει εντελώς βάζοντας σε κίνδυνο την μικρή σχετικά ναυτική βάση της στην Tartus. Τι θα κάνει αν θεωρήσει ότι απειλούνται η μεγαλωμένη πια ναυτική βάση και η αεροπορική που εν τω μεταξύ απέκτησε απ’ τον Άσαντ;

Σ’ αυτό το ρευστό περιβάλλον (επιμένουμε: ενός δευτερεύοντος πεδίου του 4ου παγκόσμιου πολέμου) θα κριθεί και το μέλλον της χούντας του Σίσι· κανένας Τσίπρας, κανένας Κοτζιάς, κανένας Καμμένος και καμία ελληνοκυπριακή κυβέρνηση / πλυντήριο δεν πρόκειται να τον σώσουν. Η χούντα συσσωρεύει ήδη εκρηκτικό υλικό στο εσωτερικό της· έχει όμως και ερωτήματα «εξωτερικής πολιτικής».

Αν με επιλογή ή από ανάγκη γείρει προς την μεριά του άξονα Ουάσιγκτον – Τελ Αβίβ – Ριάντ απλά θα επιταχύνει το τέλος της: παρά την ανελέητη καταστολή η μουσουλμανική αδελφότητα παραμένει ισχυρή μεταξύ των πληβείων, θα έχει την υποστήριξη τόσο της Άγκυρας όσο και της Ντόχα, και επιπλέον δεν είναι η μόνη αντι-χουντική αντιπολίτευση στην αίγυπτο. Αν, πάλι, επιδιώξει να πάρει «κομμάτια επιρροής» απ’ το Ριάντ τότε θα βρεθεί σε σύγκρουση με κρίκους του άξονα, χωρίς να έχει πραγματικούς συμμάχους στην «3πλή συνεννόηση» της Αστάνα.

Υπάρχει και ο «τρίτος δρόμος»: διακριτική αποστασιοποίηση. Όμως ούτε αυτός είναι εύκολος: η χούντα του Sisi ήδη στηρίζει τον πόλεμο εναντίον των Houthis στην υεμένη.

(φωτογραφία: οι τρεις αρχικαραβανάδες στο Sochi…)

Συμμαχική υγεία

Τρίτη 21 Νοέμβρη. Όταν ο ισραηλινός “mad dog” υπ.αμ. Lieberman ζητάει επειγόντως μια “αντι-ιράν συμμαχία στη μέση Ανατολή” περιλαμβάνει σ’ αυτήν και το ελλαδιστάν; Χμμμ…

Η Αθήνα δεν εκδηλώνεται ανοικτά κατά της Τεχεράνης. Προτιμάει για την περίσταση να κρύβεται πίσω απ’ την σιωπή της θρυλικής “εξωτερικής πολιτικής της ε.ε.”. Και προσπαθεί μπας και κάνει δουλειές (και) με το ιράν· όχι τίποτα σπουδαίο, αλλά μπας και βγει κανά φραγκάκι.

Αυτή είναι η επίσημη στάση. Επίσημη στάση όμως, απ’ την άλλη μεριά, είναι η συμμαχία των γεωπολιτικά ξεπεσμένων της ανατολικής Μεσογείου, για την οποία καμαρώνει η Αθήνα, ο ψόφιος κοριός, ο αντ’ αυτού, ο ογκόλιθος, ο ψεκασμένος, και σαν back vocals, “ντου μπαπ ντου μπαπ μπαπ” όλο το βαθύ κράτος: με το Κάιρο και το Τελ Αβίβ. Επίσημη είναι και η εκπαίδευση των ισραηλινών πιλότων στην ελληνική επικράτεια, εκπαίδευση που δεν τους χρειάζεται για να βομβαρδίζουν τη λωρίδα της Γάζας ή, ακόμα, τον λίβανο· τους χρειάζεται εναντίον του ιράν.

Αντικειμενικά μιλώντας το ελληνικό κράτος / κεφάλαιο / βαθύ κράτος / παρακράτος συμμετέχει σ’ αυτήν την “αντι-ιράν” συμμαχία που θέλει το Τελ Αβίβ και η Ουάσιγκτον. Σαν επιμελητεία. “Στα μετόπισθεν”. Με την βάση της Σούδας (και ό,τι άλλο ζητήσει ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός), με τις στρατιωτικές ασκήσεις τόσο με τους ισραηλινούς όσο και με τους αιγύπτιους καραβανάδες. Πουλάει (η Αθήνα) εκδουλεύσεις και υπηρεσίες στο ένα μπλοκ, χωρίς να εκδηλώνεται επίσημα με δηλώσεις και απειλές. “Σεμνά και ταπεινά”.

Αλλά είναι αρκετή αυτή η ντροπαλή σιωπή για να πει κανείς ότι το ελλαδιστάν είναι “εκτός”; Όχι, δεν είναι! Φυσικά η συμμετοχή έχει όλα τα μειονεκτήματα του ξεπεσμένου: η “όαση σταθερότητας” θα καταλήξει να προσφέρει υπηρεσίες “ξεκούρασης του πολεμιστή” (υποθέτουμε ότι καταλαβαίνετε τι εννοούμε…) ακόμα κι αν θα ήθελε να είναι συνεταίρος σε ένα πιθανό πλιάτσικο…

Συμφωνία

Δευτέρα 20 Νοέμβρη. Ακριβώς απέναντι απ’ το Κάιρο, την ίδια μέρα, χτες, είχαν ραντεβού οι υπ.εξ. των “3 της Αστάνα”: ο τούρκος υπ.εξ. Mevlüt Çavuşoğlu, ο ιρανός Javad Zarif και ο ρώσος Sergey Lavrov συναντήθηκαν στην Antalya για να προετοιμάσουν τη συνάντηση κορυφής των 3 προέδρων στο Sochi την ερχόμενη Τετάρτη. Για την συρία. Επί τη ευκαιρία συναντήθηκαν και οι αρχικαραβανάδες των τριών κρατών. Συμφωνήσαμε σε όλα δήλωσε μετά ο Lavrov.

Σε όλα; Όλα όλα; Καθώς η συνοριακή Abu Kamal καταλήφθηκε, οριστικά αυτή τη φορά (κατά τα φαινόμενα απ’ την Χεζμπ’ αλλάχ και του ιρανούς «φρουρούς της επανάστασης») το συριακό πεδίο μάχης περνάει στην επόμενη φάση του. Υπάρχουν κάποιοι θύλακες που ελέγχονται ακόμα από αντικαθεστωτικούς, μάλλον προς al-Nusra παρά isis… Υπάρχει μια μεγάλη ζώνη ερήμου, στα σύνορα με την ιορδανία, στο νότο, που την έχει καπαρώσει η Ουάσιγκτον μέσω κάποιων proxies της και μιας στρατιωτικής βάσης… Υπάρχει ο μεγαλύτερος θύλακας της Idlib στα βόρεια του οποίου έχει στρατοπεδεύσει ο τουρκικό στρατός ενώ στον υπόλοιπο γίνονται μάχες μεταξύ αντίπαλων ομάδων ενόπλων… Υπάρχει ένα κομμάτι στο βορρά, στα σύνορα με την τουρκία, όπου έχει παρκάρει ο τουρκικός στρατός μέσω των δικών του proxies… Και υπάρχει η πολύ μεγάλη έκταση που έχουν καταλάβει οι ypg για λογαριασμό της Ουάσιγκτον…

Καθώς ο ένας βασικός χρηματοδότης των αντικαθεστωτικών, η Ντόχα, έχει αλλάξει πλευρά και ο άλλος, το Ριάντ, βουλιάζει, οι μικροί θύλακες, ακόμα και το Idlib, φαίνονται ζητήματα που μπορούν να αντιμετωπιστούν, εν μέρει με “πειθώ”, εν μέρει με τα όπλα. Ο τουρκικός στρατός θα αποχωρούσε επίσης αν λυνόταν το ζήτημα των ypg. Γιατί εκεί είναι τα δύσκολα: παρά την (με αίμα, μάχιμων αλλά, κυρίως, αμάχων) νίκη κατά του isis ο Ουάσιγκτον και το Τελ Αβίβ ελέγχουν άμεσα και έμμεσα σεβαστό μέρος της συριακής επικράτειας. Επιπλέον, ο «θόρυβος» που προκαλεί το σαουδαραβικό βούλιαγμα σπρώχνει την ήττα του χαλιφάτου σε δεύτερη μοίρα, σα να μην είναι κάτι που άξιζε τον κόπο: προφανώς επειδή νίκησαν οι αντίπαλοι της Ουάσιγκτον και των φίλων της.

Τον Σεπτέβρη του 2015, όταν η Μόσχα μπήκε σ’ αυτό το πεδίο μάχης, φαινόταν δύσκολο να ηττηθούν οι αντικαθεστωτικοί proxies. Έγινε, αλλά μόνο για να φέρει η ήττα τους στην πρώτη γραμμή τα ίδια τα αφεντικά τους. Υπάρχει περίπτωση να φύγουν “με το καλό” οι αμερικάνοι (κι όταν λέμε να φύγουν εννοούμε να φύγουν εντελώς) από τη συρία;

Καλή ερώτηση…

(πάνω: το trio Astana. Οι δυο δεν φοράνε γραβάτες, αλλά δεν είναι Alexis μόδα. Η συνάντηση τους ήταν εργασίας…

Κάτω: ο πιο πρόσφατος χάρτης της κατάστασης στη συρία. Με κόκκινο είναι οι περιοχές που ελέγχει ο Άσαντ ‘n’ friends· με μαύρο είναι οι τελευταίες περιοχές (κυρίως έρημος με μικρούς οικισμούς) που ελέγχει ο isis· το κίτρινο είναι η έκταση που έχουν καταλάβει οι ypg/αμερικάνοι· το πράσινο είναι διάφοροι θύλακες αντικαθεστωτικών, με τον μεγάλο επάνω αριστερά να είναι το Idlib, και τον κάπως μικρότερο νότια, στα σύνορα με ιορδανία και ιράκ, υπό τον έλεγχο των αμερικάνων και των δικών τους ομάδων f.s.a.· το γκρι στον βορρά είναι η τουρκική ζώνη.

Προσέξτε το γαλάζιο κάτω αριστέρα: είναι τα υψώματα του Γκολάν, συριακό έδαφος που έχει καταλάβει ο ισραηλινός στρατός εδώ και δεκαετίες. Ακριβώς δίπλα (με πράσινο) υπάρχουν περιοχές αντικαθεστωτικών που «καλύπτονται» απ’ το Τελ Αβίβ.

Φαίνεται, επίσης, και ο λίβανος· προς το παρόν χωρίς τον «πρωθυπουργό» του…)

Astana bloc

Σάββατο 18 Νοέμβρη. Ως τώρα οι συναντήσεις κορυφής γίνονταν ανά δύο. Φαίνεται όμως ότι Μόσχα, Τεχεράνη και Άγκυρα πρέπει να πάρουν γρήγορα κάποιες αποφάσεις. Έτσι, για πρώτη φορά στη διάρκεια του πολέμου στο συριακό πεδίο μάχης, ο Putin θα είναι ο οικοδεσπότης, στο Sochi, των Erdogan και Rouhani. Την ερχόμενη Τετάρτη, 22 Νοέμβρη. Την προηγούμενη ημέρα θα έχουν συναντηθεί στην ίδια πόλη οι 3 υπ.εξ. – αλλά αυτό δεν θα είναι αρκετό.

Το μενού της συνάντησης δεν έχει ανακοινωθεί ακόμα· και υποθέτουμε ότι θα υπάρξουν κάποιες γενικόλογες διατυπώσεις. Αλλά δεν είναι δύσκολο να υποθέσεις κανείς ποια είναι τα φλέγοντα ζητήματα που απασχολούν από κοινού το μπλοκ της Αστάνα. Είναι η post-isis δράση των ηπα και των συμμάχων της στη μέση Ανατολή.

Με δεδομένο ότι ο Erdogan βρισκόταν στο Sochi μόλις την περασμένη Δευτέρα (13 Νοέμβρη), καθ’ οδόν προς το κουβέιτ και το κατάρ, θα ενημερώσει προφανώς για τα συμπεράσματά του απ’ τις αραβικές επαφές του.

Δεν μπορούμε να υπολογίσουμε πόσο γρήγορα θα επιδειχθούν τα αποτελέσματα αυτής της συγκεκριμένης συνάντησης, την συγκεκριμένη ιστορική στιγμή. Αλλά μην αμφιβάλλει κανείς: θα φανούν.