Month: August 2019

Επιχείρηση χρυσότσιχλα 1

Τρίτη 20 Αυγούστου. Οι υπήκοοι της αυτού μεγαλειότητας αποθηκεύουν ό,τι μπορεί να αποθηκευτεί (και όσο χωράνε τα σπίτια τους) εδώ και μήνες. Τα φάρμακα είναι μια απ’ τις μεγάλες έγνοιες τους, ιδιαίτερα κάποια εξειδικευμένα. Ζουν, σα να λέμε, κάνοντας «πολεμικές» προετοιμασίες, με την διαφορά ότι όταν και αν ξεσφηνώσει ο λέοντας απ’ την πόρτα εισόδου / εξόδου δεν κινδυνεύουν από βομβαρδισμούς. Κάτι είναι κι αυτό.

Την ίδια περίοδο απ’ την άλλη μεριά της Μάγχης (στην ήπειρο δηλαδή) κανείς δεν αποθηκεύει τίποτα. Ούτε κωλόχαρτα, ούτε ζυμαρικά, ούτε φάρμακα. Κι ωστόσο κυκλοφορούν στη διεθνή δημαγωγία διάφοροι «επώνυμοι» αναλυτές / σχολιαστές που επιμένουν ότι η ε.ε. θα πάθει μεγαλύτερη ζημιά απ’ την επικράτεια της αυτού μεγαλαιότητας στην περίπτωση ενός «σκληρού» ξεσφηνώματος… Είναι πληρωμένοι· προφανώς…

Στην πολιτική σκηνή της αυτού μεγαλειότητας υπάρχει μεγάλη ανακατωσούρα. Συντηρητικοί και μη θέλουν να σταματήσουν την συμμορία του Bor-Duk που, αν και έχει πάρει το γκουβέρνο με τυπικά νόμιμη διαδικασία, δρα πραξικοπηματικά. Η άλλοτε «μεγάλη δύναμη» που δάμαζε τα κύματα του πλανήτη δείχνει να πνίγεται σ’ ένα φλυτζάνι τσαγιού.

Την ίδια περίοδο απ’ την άλλη μεριά της Μάγχης (στην ήπειρο δηλαδή) καμιά πολιτική σκηνή δεν χωλοσκάει για το brexit. Ούτε επείγουσες εκκλήσεις για ανατροπή πρωθυπουργών (πλην, ίσως, της ανακατωσούρας στην ιταλία, όμως αυτή έχει «εσωτερική» προέλευση), ούτε υποσχέσεις για πρόωρες εκλογές, ούτε τίποτα. Κι ωστόσο κυκλοφορούν στη διεθνή δημαγωγία διάφοροι «επώνυμοι» αναλυτές / σχολιαστές που επιμένουν ότι η ε.ε. θα πάθει μεγαλύτερη ζημιά απ’ την επικράτεια της αυτού μεγαλειότητας στην περίπτωση ενός «σκληρού» ξεσφηνώματος… Είναι πληρωμένοι· προφανώς…

Η πρόσφατη διαρροή στην καθεστωτική sunday times του σχεδίου yellowhammer ήταν σε αγγλική εφημερίδα και αφορούσε την αγγλική κατάσταση “έκτακτης ανάγκης” και την αντιμετώπισή της αν και εφόσον ο λέων ξεσφηνώσει με εκτόνωση αερίων προς τα πίσω· σαν πύραυλος δηλαδή (ή σαν χεσμένος…) Οπωσδήποτε κάποιες προετοιμασίες έχουν γίνει και στην ε.ε., αλλά η πιθανότητα πανικών και βίαιων διαδηλώσεων (που μνημονεύει το σχέδιο yellowhammer) είναι εκτός συζήτησης στην ήπειρο. Κι ωστόσο…

Κι ύστερα είναι η (βόρεια) ιρλανδία (για την σκωτία δεν νοιάζεται το yellowhammer;). Θα ήταν αρκετό μόνο αυτό το ζήτημα για να κρεμαστεί απ’ το Big Ben ο Bor-Duk και όλη η αγέλη του εάν στις 31 Οκτώβρη πάρει το καπελάκι του και το παίξει «ελευθερωτής». Η ήπειρος, απ’ την μεριά της, σαν ε.ε., το πρόβλημα που έχει αν ξαναστηθούν σύνορα μεταξύ ιρλανδίας και βόρειας ιρλανδίας είναι το πόσο ανοικτά θα στηρίξει τους βορειοϊρλανδούς καθολικούς…

Κι ωστόσο κυκλοφορούν στη διεθνή δημαγωγία διάφοροι…

Επιχείρηση χρυσότσιχλα 2

Τρίτη 20 Αυγούστου. Το ζήτημα του καθεστώτος της βόρειας ιρλανδίας και το σκίσιμο της συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής (που θα γίνει αναπόφευκτα με το «σκληρό brexit») είναι ακόμα χειρότερο απ’ όσο περιγράφεται.

Η συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής ανάμεσα στο αγγλικό κράτος και στον IRA έγινε εφικτή σε μεγάλο βαθμό χάρη στην αμερικανική μεσολάβηση – πρόεδρος, τότε, ήταν ο Clinton. Η μεσολάβηση της κυβέρνησης Clinton και τα χαρακτηριστικά που είχε αυτή, οφείλονταν με την σειρά τους στην μεγάλη πίεση του ιρλανδοαμερικανικού λόμπυ: οι ιρλανδοί είναι ίσως η μαζικότερη εθνότητα που μετανάστευσε στις ηπα. Ανάμεσα στο 1820 και το 1930 τουλάχιστον 4,5 εκατομμύρια ιρλανδοί αναζήτησαν την τύχη τους στη «χώρα της ελευθερίας»…

Τώρα, η προοπτική να πάει στα σκουπίδια η συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής απ’ τον Bor-Duk και την κυβερνοσυμμορία του έχει ξεσηκώσει τους ιρλανδικής καταγωγής αμερικάνους (άσχετα από πολιτική τοποθέτηση). Έτσι ώστε η «εμπορική συμφωνία» που υπόσχεται το ψόφιο κουνάβι στον Bor-Duk σαν έπαθλο για το άγριο ξεσφήνωμα είναι όνειρο θερινής νυκτός ακόμα πιο αέρινο απ’ την αγορά της γροιλανδίας… Έχει αναγγελθεί ήδη στην Ουάσιγκτον, διακομματικά: τίποτα δεν πρόκειται να περάσει! Με απλά λόγια: το hard brexit δεν θα είναι καταστροφικό μόνο εντός συνόρων για την επικράτεια της αυτού μεγαλειότητας. Θα έχει σοβαρές συνέπειες και για τις σχέσεις της με τον «μεγάλο προστάτη» της.

Κι ωστόσο κυκλοφορούν στη διεθνή δημαγωγία διάφοροι «επώνυμοι» αναλυτές / σχολιαστές που επιμένουν ότι η ε.ε. θα πάθει μεγαλύτερη ζημιά απ’ την επικράτεια της αυτού μεγαλειότητας στην περίπτωση ενός «σκληρού» ξεσφηνώματος…

Γιατί, όμως, τα αναφέρουμε αυτά; Επειδή η περίπτωση του αγγλικού συνδρόμου μεγαλείου και του πόσο παρανοϊκά πολιτεύεται στις σχέσεις του με την ε.ε. (κάτω από διάφορες επευφημίες) είναι case study. Από απόσταση και με ασφάλεια μπορεί κανείς να δει τι συνέβαινε στην περίπτωση του ελληνικού συνδρόμου μεγαλείου, και της δικής του παράνοιας, και μάλιστα στην ακόμα πιο σύνθετη σχέση του ελλαδιστάν όχι μόνο με την ε.ε. αλλά και την ευρωζώνη.

Τους κανάγιες εσωτερικού, που υποστήριζαν με απύθμενο θράσος ότι «έλα μωρέ, τους έχουμε στο χέρι» (τους γερμανούς, τους γάλλους, τους ολλανδούς, τους εσθονούς… όλους μαζί!) και ότι «αυτοί θα πάθουν μεγαλύτερη ζημιά απο εμάς», άρα “μας φοβούνται”, τους ξέρουμε. Αρκετοί από δαύτους κυβέρνησαν κιόλας· αν και όχι όλοι. Θυμάστε, όμως, τι αβάντα έκαναν διάφοροι «επώνυμοι» της διεθνούς δημαγωγίας που υποστηρίζαν, με το υψηλό τους κύρος, τα ίδια; Θυμάστε όλη την αμερικανοαγγλικής προέλευσης «φιλολογία» για το όφελος του grexit;

Είτε θυμάστε είτε όχι, μπορείτε να απολαύσετε το πόσο μακρυά μπορεί να φτάσει η δημαγωγία, χωρίς να έχετε γεμάτο το καθιστικό σας με κωλόχαρτα. Όχι, τουλάχιστον, τώρα…

(Παρεπιπτόντως: η «κατά κεφαλήν» – ας το πούμε έτσι… – κατανάλωση κωλόχαρτων στην επικράτεια της αυτού μεγαλειότητας είναι η μεγαλύτερη στην ευρώπη.

Δεν είναι προς τιμήν του βασιλείου, αλλά το θέμα είναι από καιρό ευρωπαϊκό ανέκδοτο…)

(φωτογραφία: Κι εγώ τι φταίω; αναρωτήθηκε η χρυσότσιχλα / yellowhammer…

Και έφυγε πετώντας…)

Είναι η βλακεία δικαίωμα;

Τρίτη 20 Αυγούστου. Κάνουμε αυτήν την ερώτηση προλαβαίνοντας την στιγμή (φοβούμαστε ότι δεν θα αργήσει καθόλου) που κάποιου είδους «ορθότητα» θα επιβάλει σαν μόνη επιτρεπτή απάντηση το «Ναι!».

Απαντήστε (και φροντίστε) για το «όχι» όσο υπάρχει ακόμα καιρός… Αλλιώς…

Γράμμα απ’ το Πεκίνο

Τρίτη 20 Αυγούστου. Αν θυμάστε (;) η ασταμάτητη μηχανή ανέθεσε πριν 1,5 χρόνο στον εαυτό της μεταξύ άλλων το εργατικό καθήκον να παρακολουθεί όσο είναι δυνατόν κάποια απ’ αυτά που συμβαίνουν στο καινούργιο «κέντρο του καπιταλιστικού κόσμου», στην ανατολική ασία δηλαδή – με μια έμφαση στην κίνα. Έτσι ώστε ακόμα κι αν πάμε άκλαφτοι (πράγμα που καθόλου δεν μπορεί να αποκλειστεί) να μην πάμε, τουλάχιστον, σαν άσχετοι…

Διαβάστε λοιπόν, με την πρέπουσα προσοχή, ένα σύντομο άρθρο της εντελώς καθεστωτικής κινεζικής «people’s daily». Της «λαϊκής ημερησίας» όπως είναι γνωστή στα ελληνικά. Κρατείστε το κιόλας, να το βρουν τα εγγόνια σας.

Ημερομηνία 24 Ιούνη 2019. Τίτλος Η κίνα δεν θα κάνει συμβιβασμούς.

Από τότε που ξεκίνησε η εμπορική τριβή μεταξύ κίνας και ηπα, έχουν εκφραστεί κάποιες γνώμες ότι η κίνα θα πρέπει να κάνει συμβιβασμούς αν θέλει να αγοράσει για λογαριασμό της περισσότερο χρόνο για ανάπτυξη. Αυτή η πεποίθηση είναι γελοία και αφελής.

Οι εμπορικές εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών δεν είναι τόσο απλές όσο φαίνονται, και δεν είναι καν για το εμπόριο αυτό καθαυτό. Τα δεδομένα δείχνουν ότι οι ηπα οφελήθηκαν γενναία απ’ το διμερές εμπόριο, ενόσω η κίνα οφελήθηκε απ’ αυτό με τίμημα τους ανθρώπινους πόρους της και το περιβάλλον. Ποια είναι η βασική αιτία των τωρινών εμπορικών αντιθέσεων; Η αιτία βρίσκεται στο γεγονός ότι οι ηπα θέλουν να αναγκάσουν την κίνα να κάνει συμβιβασμούς σε θέματα που αφορούν τον πυρήνα των συμφερόντων της. Αυτός ο πυρήνας αφορά την ανάπτυξη της κίνας με βάση την καινοτομία, που σημαίνει το να επιτυγχάνει την οικονομική της ανάπτυξη μέσω των καινοτομιών στην υψηλή τεχνολογία αντί για την φτηνή εργασία, χωρίς να πρέπει να θυσιάζει τους περιβαλλοντικούς πόρους της.

Μ’ αυτό το φόντο θα κερδίσει η κίνα χρόνο για την ανάπτυξή της κάνοντας συμβιβασμούς; Η απάντηση είναι «όχι». Το Oregon, μια πολιτεία στη δυτική ακτή των ηπα, είναι ένα παράδειγμα της περιβαλλοντικής προστασίας. Η πολιτεία το πέτυχε αυτό μεταφέροντας το 90% των σκουπιδιών της στην κίνα. Οι ηπα δεν έχουν δόσει στην κίνα κάποια εναλλακτική. Το μόνο πράγμα που θέλουν είναι να παραδόσει την αξιοπρέπεια και την κυριαρχία της, και να αναπτύσσεται μόνο θυσιάζοντας τους πόρους της και το περιβάλλον.

Συνεπώς, πίσω απ’ την εμπορική διένεξη, βρίσκεται η πρόθεση της αμερικής να προκαλέσει ασφυξία στην ανάπτυξη της κίνας. Οι ηπα θέλουν να είναι ο μόνιμος ηγέτης του κόσμου, και δεν υπάρχει τρόπος για την κίνα να αποφύγει την «καταιγίδα» μέσα από συμβιβασμούς.

Η ιστορία δείχνει ότι οι συμβιβασμοί οδηγούν σε νέα διλήματα. Στη διάρκεια των πρόσφατων εμπορικών εντάσεων μεταξύ ηπα και ιαπωνίας, η ιαπωνία έκανε συμβιβασμούς. Αυτοί είχαν σαν αποτέλεσμα να επηρεαστούν άσχημα η πολιτική της σταθερότητα και η οικονομική της ανάπτυξη, καθώς καθηλώθηκε η δομική μεταρρύθμιση και οι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας κτυπήθηκαν σοβαρά.

Η κίνα, με πληθυσμό 1,4 δισεκατομύρια, είναι η μεγαλύτερη βιομηχανική βάση του κόσμου. Η βιομηχανική αναβάθμιση και η τεχνολογική καινοτομία είναι κρίσιμες για την οικονομική ανάπτυξη της κίνας. Η κίνα οφείλει να αφήσει περισσότερους πόρους στις επόμενες γενιές της προστατεύοντας το περιβάλλον, και παίρνοντας το μερίδιό της απ’ το μεγαλύτερο άνοιγμα της οικονομίας της. Αυτά είναι στον πυρήνα των συμφερόντων της κίνας, και δεν πρόκειται να παραδοθεί ποτέ σε ότι τα αφορά.

Ο μόνος τρόπος για μια χώρα να κερδίσει έναν πόλεμο είναι μέσω της ανάπτυξης, όχι μέσω των συμβιβασμών. Για να πετύχει την ανάπτυξη η κίνα θα ανοίξει την πόρτα της ακόμα περισσότερο στον κόσμο και θα πολεμήσει ως το τέλος.

Όσοι αυταπατώνται ότι η κίνα θα κάνει συμβιβασμούς, είναι καιρός να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα.

(φωτογραφία: Σαγκάη…)

Η καινούργια ηγεμονία

Τρίτη 20 Αυγούστου. Θα θεωρούνταν, ίσως, μελοδραματικό να πούμε ότι βρισκόμαστε σ’ αυτό το διάστημα, «πριν την καταιγίδα», άγνωστης αλλά όχι και αιώνιας διάρκειας. Ωστόσο δεν υπάρχουν πολλοί τρόποι να διαβαστεί το πιο πάνω άρθρο. Για παράδειγμα, δεν είναι «μπλόφα» – απλά επειδή δεν μπορεί να είναι τέτοια.

Τα αφεντικά του κινέζικου καπιταλισμού έχουν δίκιο να ισχυρίζονται πως για όσο καιρό τα εργοστάσιά τους παρήγαγαν τα φτηνά εμπορεύματα της εργατικής καθημερινής κατανάλωσης για την δύση (κατεβάζοντας αισθητά το κόστος της κοινωνικής αναπαραγωγής εδώ και, κατά συνέπεια, επιτρέποντας την «συμπίεση των μισθών») “όλα ήταν καλά”. Έχουν επίσης ωμό δίκιο (καπιταλιστικό δίκιο αναμφίβολα!) να τονίζουν πως όταν ένα κράτος διαθέτει 1,4 δισεκατομύρια απ’ αυτό το πολύτιμο είδος που ο δυτικός καπιταλισμός ονομάζει «ανθρώπινο κεφάλαιο», είναι απλά ανιστόρητο το να περιμένει κανείς ότι αυτό το μαζικό ανθρώπινο κεφάλαιο θα ασχολείται επ’ άπειρο με το να φτιάχνει τα φανελάκια, τα βρακάκια και τα λούτρινα κουκλάκια του πρωτοκοσμικού «ανθρώπινου κεφάλαιου»! Και φυσικά έχουν και πάλι ωμό δίκιο (καπιταλιστικότατο) να υπονοούν πως όταν μεγάλο μέρος αυτού του άπειρου «ανθρώπινου κεφάλαιου» διαταχτεί στην πρώτη γραμμή της καπιταλιστικής ανάπτυξης, όταν στρατευτεί (όπως ήδη συμβαίνει) στην 4η και στην επερχόμενη 5η βιομηχανική επανάσταση, τότε απλά, πολύ απλά, οι παγκόσμιοι συσχετισμοί δύναμης θα αλλάξουν. Επειδή έτσι γινόταν πάντα. Και επειδή η αμερικανική silicon valley δεν ήταν «θεού θέλημα»!

Σαν ηγεμονική δύναμη του πλανήτη το ψοφιοκουναβιστάν έχει ηττηθεί – αυτό είναι οριστικό. Είναι πρώην. Όπως πρώην έγινε οριστικά στα ‘30s η «κυβέρνα βρετανία» – και τώρα πια παλεύει με τους εφιάλτες ενός ακόμα μεγαλύτερου υποβιβασμού στον παγκόσμιο καταμερισμό. Όπως πρώην ήταν πριν απ’ αυτήν άλλοι.

Άσχετα με τα επιμέρους περιστατικά, τις «υφέσεις» και τις «διέσεις», τον θρυλικό «εμπορικό πόλεμο» το ψοφιοκουναβιστάν τον έχει χάσει ήδη – σαν ανάσχεση του Πεκίνου. Κι αυτό είναι απλά το λογικό, όσο κι αν εξαγριώνει το αμερικανικό φασισταριό: σχεδόν όλη η ηπειρωτική ασία, το μεγαλύτερο μέρος της αφρικής και μεγάλο μέρος της λατινικής αμερικής στρέφονται στο Πεκίνο για τις δουλειές τους. Και η ευρώπη, φυσικά, κοιτάει να διαχειριστεί τα δικά της συμφέροντα – όχι εκείνα της Ουάσιγκτον.

Τα πιο πάνω ισχύουν· απλά δεν έχουν «επισφραγιστεί». Κι αυτή η διαδικασία, της – ας πούμε – «αλλαγής παγκόσμιας ηγεμονίας» μέσα στην σε εξέλιξη καπιταλιστική αλλαγή παραδείγματος θα είναι πιθανότατα εξαιρετικά βάρβαρη. Γιατί εκείνο που απομένει, και είναι ιδιαίτερα ζόρικο (για όλους μας….) είναι αυτό: αν η Ουάσιγκτον και οι στενοί της σύμμαχοι θα συμβιβαστούν με την ήττα τους αναγνωρίζοντάς την· ή αν θα επιδιώξουν να την περιορίσουν ή και να την αντιστρέψουν με καθαρά στρατιωτικά μέσα…

Μπορεί να μας πείτε απαισιόδοξους, αλλά δεν θα στοιχηματίζαμε στην (καπιταλιστική) ειρήνη…

All that jazz

Δευτέρα 19 Αυγούστου. Τον λιβανέζο τρομπετίστα Ibrahim Maalouf μπορεί να τον ξέρετε. Χωρίς συστάσεις λοιπόν, η ασταμάτητη μηχανή σας χαιρετάει όπου κι αν είστε, ό, τι κι αν κάνετε, με το “happy face” του, μαζί με την ορχήστρα Haidouti, από πολύ πρόσφατη συναυλία (πριν 2 βδομάδες):

και μ’ ένα ολόκληρο live του (σχεδόν 1,5 ώρα) στη μαγική Istanbul, πριν 6 χρόνια:

Αν είναι του γούστου σας ο ήχος, οπωσδήποτε ακούστε το obsession. Για αρχή. Αν είστε σε εξοχή, προτείνουμε ακρόαση όχι με μπούγιο· σε κανά ίσιο βράχο, κάπως ψηλά, απομονωμένα, με θέα για πάρτη σας…

Ειδάλλως οπουδήποτε βρείτε ησυχία!

Το δράμα του χρηματοπιστωτισμού

Δευτέρα 19 Αυγούστου. Αν κάποιος έχει λεφτά (πολλά λεφτά) ένας τρόπος να τα αυγατίσει είναι να τα δανείζει. Η παμπάλαιη παράδοση του δανεισμού (με σκοπό το κέρδος και όχι σαν φιλική διευκόλυνση…) λέει ότι «επιτόκιο» είναι ένας αριθμός που ορίζει πόσο επιπλέον χρήμα θα πάρει ο δανειστής όταν το δάνειο θα έχει αποπληρωθεί· ανάλογα, φυσικά, με το ποσό του δανείου και τον χρόνο εξόφλησης.

Τι θα λέγατε τώρα για τα «αρνητικά επιτόκια»; Τι θα λέγατε, δηλαδή, για την περίπτωση που κάποιος δανείζει ένα ποσό… και στο τέλος έχει χάσει και ένα μέρος απ’ τα λεφτά του (μικρό μεν, αλλά έχει χάσει); Δεν θα είχατε την εύλογη απορία τότε, αν αντί για κέρδος έχει ζημιά, γιατί να δανείσει κάποιος; Κι όμως, συμβαίνει.

Αυτή τη στιγμή μια σειρά κράτη δανείζονται (κρατικά ομόλογα) με αρνητικό επιτόκιο – ο πίνακας επάνω δίνει κάποια στοιχεία. Ειπωμένο αλλιώς: οι δανειστές της δανίας, της γερμανίας, της ολλανδίας, της φινλανδίας, της σουηδίας, της γαλλίας, της αυστρίας, του βελγίου, της ιαπωνίας, της ισπανίας χάνουν λεφτά· αλλά δανείζουν! Συμβαίνει κάτι και δεν μας το λένε;

Ναι, κάτι σοβαρό συμβαίνει στο «σύστημα λύπανσης» του παγκόσμιου καπιταλισμού (: χρηματοπιστωτισμός) επειδή εδώ και τουλάχιστον 3 δεκαετίες «κάτι συμβαίνει» στα μοτέρ του…

Έχει κτυπήσει η μπιέλα…

Κρίση / αναδιάρθρωση reloaded 1

Δευτέρα 19 Αυγούστου. Η ασταμάτητη μηχανή δεν μπορεί να ξέρει ποιές πολιτικές απόψεις έχει ο καθένας / η καθεμιά που ρίχνει μια ματιά εδώ. Ξέρει όμως (και οι παλιότεροι φίλοι / φίλες του Sarajevo θα το θυμούνται) την άποψή της: ότι η εκρηκτική «άνοδος» του χρηματοπιστωτισμού, της ιδέας δηλαδή ότι «το χρήμα γεννάει χρήμα» και των εφαρμογών της, σε διαδοχικά κύματα απ’ τα τέλη των ‘80s και μετά, ήταν η τρανταχτή απόδειξη ότι αυτό που λέγεται μέσο ποσοστό κέρδους στην «πραγματική οικονομία» του καπιταλισμού είχε αποκτήσει, χωρίς περιστροφές, «πτωτική τάση». Όταν το χρήμα αποφέρει λίγα αν «ξαναεπενδυθεί» στους πραγματικούς παραγωγικούς καπιταλιστικούς κύκλους, τότε οι ιδιοκτήτες του χρήματος μηχανεύονται τρόπους κερδοφορίας μέσα απ’ τα κάθε είδους δάνεια και λογιστικές. Αυτή ήταν η μεγαλειώδης, επική πορεία τόσο των (δυτικών) τραπεζών όσο και διάφορων «χρηματοπιστωτικών οίκων» (ιδιωτικών ταμείων με πολλούς παράδες) του πλανήτη στα ‘90s ως και τα μέσα των ‘00s. Στον πολύ κόσμο αυτή η φυγή της (καπιταλιστικής) κερδοφορίας προς τον ουρανό του χρηματοπιστωτισμού έγινε απτή μέσα απ’ τα άφθονα και δήθεν γενναιόδωρα δάνεια – για τα πάντα. Ο κόσμος νόμιζε ότι βρέχει λεφτά – ενώ, απλά, υποθήκευε το μέλλον του…

Όταν “έσκασε” το παραμύθι όλοι είπαν: Ωωωωω! Κρίση χρέους!!

Όποιος / όποια ξέρει ιστορία, καπιταλιστική αλλά και προκαπιταλιστική, γνωρίζει ότι αυτή η «φυγή» δεν ήταν πρωτοφανής. Ξέρει, επίσης, τις αιτίες της. Ξέρει τις τεράστιες συνέπειες που έχει… Ξέρει εντέλει (όπως το ήξεραν και οι ειδικοί των αφεντικών) ότι η «δήθεν ανεξάρτητη κερδοφορία μέσω απλά και μόνο της κυκλοφορίας του χρήματος» (μέσω των δανείων δηλαδή) είναι κάτι εξαιρετικά προσωρινό. Κι όταν λέμε «προσωρινό» εννοούμε ότι έχει διάρκεια χρόνων. Όχι δεκαετιών.

Το πλήρωμα του χρόνου ήρθε απ’ το 2007 και κορυφώθηκε απ’ το φθινόπωρο του 2008. Το γεγονός της χρεωκοπίας ενός χρηματοπιστωτικού κολοσσού του είδους Lehman Bros πέρασε στην ιστορία. Όχι, όμως, το ίδιο εμφατικά το γεγονός ότι προκειμένου να μην γίνει ο τραπεζικός και χρηματοπιστωτικός τομέας του «αναπτυγμένου» καπιταλισμού ερείπια, παρενέβησαν αναγκαστικά τα κράτη (πετώντας στην άκρη όλες τις νεοφιλελεύθερες αρχές και τα αντίστοιχα ευαγγέλια…) μέσω των κεντρικών τραπεζών τους, «κόβοντας χρήμα» και δανείζοντας τις α λα Lehman Bros εμπορικές τράπεζές τους. Αυτό ονομάστηκε κομψά ποσοτική χαλάρωση. Και πάλι ο κόσμος χάρηκε κάπως, επειδή δεν έγιναν τα χειρότερα – ενώ, απλά, αναβάλλονταν…

Λοιπόν: σε μια κατάσταση όπου το σύμπτωμα μιας παρατεταμένης «κρίσης υπερσυσσώρευσης» (αν δεν ξέρετε περί τίνος πρόκειται δεν μπορούμε να το εξηγήσουμε εδώ με δυο προτάσεις!) ήταν στα ‘90s και ως το 2009 πλεονάζον και «αδέσποτο» (από παραγωγική άποψη) χρήμα, η απάντηση που δόθηκε για να μην βουλιάξει ο καπιταλιστικός κόσμος στον πραγματικό του βάλτο ήταν ακόμα περισσότερο πλεονάζον και «αδέσποτο» (από παραγωγική άποψη) χρήμα. Ακόμα περισσότερο απ’ το ίδιο…

Μπορεί να σας φαίνεται παράλογο… Για την καπιταλιστική λογική ήταν, πάντως, απόλυτα αναγκαστική κίνηση… Η “εναλλακτική” θα ήταν να αρχίσουν οι κανονιές.

Αναβλήθηκε.

Κρίση / αναδιάρθρωση reloaded 2

Δευτέρα 19 Αυγούστου. Ερχόμαστε έτσι στην ιστορική φάση που διαδέχεται την προηγούμενη, και όπου το ακόμα περισσότερο πλεονάζον και «αδέσποτο» (από παραγωγική) άποψη χρήμα εξακολουθεί να μην μπορεί να «κερδοφορήσει» επενδυόμενο στην πραγματική οικονομία (επειδή είναι εξτρεμιστικά πολύ! – αλλά και για μερικούς ακόμα λόγους που δεν μπορούν να αναφερθούν εδώ). Δεν μπορεί όμως να κερδοφορήσει ούτε με την μορφή δανείων! Για την ακρίβεια υπάρχουν (δίνονται) ακόμα δάνεια με «θετικά επιτόκια» – μόνο που τα λόμπυ των δανειστών υποψιάζονται όλο και περισσότερο ότι πρόκειται σε ικανό βαθμό για «πεταμένα λεφτά»: πολλοί (από ιδιωτικές επιχειρήσεις έως απλοί ιδιώτες) είναι ήδη χρεωκοπημένοι, ή πρόκειται να χρεωκοπήσουν σύντομα. Αυτό ισχύει οπωσδήποτε για τις ηπα…

Απομένει το «ασφαλές λιμάνι» των δανείων προς κράτη. Αλλά αφού η «προσφορά χρήματος» που ψάχνει «επενδυτικό καταφύγιο» σε κρατικά ομόλογα είναι τόσο μεγάλη, τα επιτόκια πέφτουν. Και δεν σταματάνε στο μηδέν· γίνονται «αρνητικά»: δανείζουν (οι κάτοχοι μεγάλων ποσοτήτων χρήματος) τα πρωτοκλασσάτα κράτη όχι πια για να κερδίσουν αλλά για να παρκάρουν με ασφάλεια τα λεφτά τους· πληρώνοντας και ένα «νοίκι parking» – αντί να παίρνουν τόκο!

Δεν ισχύει πια ότι το «χρήμα γεννάει χρήμα» ούτε καν σαν προσωρινή κατάσταση. Τώρα το «χρήμα δαγκώνει χρήμα»… Ή, όπως το λένε διάφοροι ειρωνικά: τώρα ο δανειστής πληρώνει τον δανειζόμενο για να του κάνει την χάρη να δανειστεί… Αυτό δεν είναι νορμάλ. Καθόλου…

Εννοείται, βέβαια, ότι στο περιθώριο αυτής της διαδικασίας κάποιοι εξακολουθούν να κερδίζουν, όπως περίπου κέρδιζαν και στην προηγούμενη φάση: στοιχηματίζοντας, πόσο θα πέσουν, αν θα πέσουν, πόσο θα ανέβουν, αν θα ανέβουν τα επιτόκια· κλπ. Επιπλέον, αν τα κράτη (ή, έστω, τα πιο ισχυρά από καπιταλιστική άποψη) είναι πελάτες που αξίζει να τους πληρώνεις για να τους δανείσεις, δεν ισχύει το ίδιο γενικά. Οι τράπεζες, για παράδειγμα, δεν μπορούν να γράφουν κέρδη με «αρνητικά επιτόκια». Είναι αναγκασμένες να δανείζουν όπου υπάρχει δυνατότητα «θετικού» επιτοκίου για να κρατάνε τα βιβλία τους ζεστά· ακόμα κι αν αντιλαμβάνονται ότι η χρεωκοπία του πελάτη τους είναι πιθανή…

Γίνονται και άλλα νόστιμα. Το αυστριακό κράτος, για παράδειγμα, (ηλικίας 101 χρόνων…) διαβλέποντας τις ευκαιρίες που δίνουν τα αρνητικά επιτόκια, έβγαλε πριν 2 χρόνια ομόλογα 3,5 δις ευρώ διάρκειας 100 χρόνων – και τα πούλησε μ’ ένα επιτόκιο 2,1%. Μιας και τα ομόλογα παίζουν ρόλο «παράλληλου χρήματος», τα συγκεκριμένα θεωρήθηκαν τόσο «τεφαρίκι» ώστε έγιναν περιζήτητα στη «δευτερογενή αγορά» – έτσι το επιτόκιό τους έπεσε στο 1,16%. Η Βιέννη δεν έχασε χρόνο: δανείστηκε τις προάλλες άλλο 1 δις ευρώ, πάλι αποπληρωτέο σ’ έναν αιώνα, με 1,17%. Τζάμπα χρήμα!

Το πρώτο ομόλογο θα ξεχρεωθεί το 2117, το δεύτερο το 2119· πράγμα που σημαίνει πως στο παγκόσμιο εμπόριο χρήματος υπάρχουν πια ή πολλοί απελπισμένοι ή πολλοί αισιόδοξοι: ποιά κλιματική αλλαγή και ποιά «καταστροφή του κόσμου»;

(φωτογραφία / πίνακας: αν το 2009 και το 2010 οι φράσεις «το παγκόσμιο χρέος έχει ξεφύγει» και “κρίση χρέους” ήταν η κοινοτοπία των ημερών, τι θα λέγατε για τώρα; Οι φήμες λένε ότι απ’ το ύψος των 247 τρισεκατομυρίων δολαρίων που έχει φτάσει, το «παγκόσμιο χρέος» αντιστοιχεί 3,2 φορές στο «παγκόσμιο αεπ»· στην «αξία» δηλαδή (μετρημένη σε δολάρια) της πραγματικής οικονομικής δραστηριότητας / παραγωγής.

Αν χρωστάς 3,2 φορές αυτό που παράγεις είναι βέβαιο ότι δεν θα ξεχρεώσεις ποτέ· εκτός αν η παραγωγή σου εκτοξευτεί – μαζί και η ανάλωσή της….

Ο «κόσμος», έτσι γενικά, δεν είναι κάποιο υποκείμενο: ούτε χρωστάει ούτε παράγει τίποτα. Επειδή όμως είναι καπιταλιστικός, και επειδή είναι προφανές ότι με τέτοια αναλογία «χρεών – προς – ‘πραγματική οικονομία’» κάποιοι θα χάσουν υποχρεωτικά, είναι ανοικτό το ερώτημα ποιοί θα είναι αυτοί.

Και γίνεται όλο και πιο επείγουσα η απάντησή του…)

Κρίση / αναδιάρθρωση reloaded 3

Δευτέρα 19 Αυγούστου. Σαν ασταμάτητη μηχανή (και σαν αυτόνομοι εργάτες) δεν είναι του γούστου μας η συζήτηση «αν έρχεται νέα παγκόσμια ύφεση» και … πότε θα ‘ρθει, πόσο βαθιά θα είναι, αν υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπιστεί, κλπ. Όπως στην εποχή (belle epoque την ονομάζουν κάποιοι, και έχουν τα ιστορικά δίκια τους) του «άγριου» χρηματοπιστωτισμού η σοφία ότι «το χρήμα γεννάει χρήμα» ήταν η σημαδούρα της όξυνσης, για μια ακόμα φορά, των βασικών καπιταλιστικών αντινομιών (ανάμεσα στην εκρηκτικά αυξανόμενη παραγωγικότητα της εργασίας και την διαρκώς συμπιεζόμενη τιμή του «εμπορεύματος εργασία»…) έτσι και στη morne epoque το γεγονός ότι «το χρήμα τρώει την ουρά του» είναι σημαδούρα της ίδιας ακόμα μεγαλύτερης όξυνσης plus του τέλους των ψευδολύσεων τύπου “ποσοτική χαλάρωση”, plus της μεταφοράς των καπιταλιστικών λογαριασμών εκεί που τελικά ξεκαθαρίζονται: στο έδαφος.

Το 2010 ο κινεζικός καπιταλισμός ήταν ακόμα ένα απειλητικό ενδεχόμενο… Και ο τότε αμερικάνος πρόεδρος Obama (στην τότε σύνοδο των g20 στο Τορόντο) «μάλωνε» το Βερολίνο και το Πεκίνο για τα εμπορικά τους πλεονάσματα…

Το 2020, οι g20 θα συναντηθούν στις 21 και 22 Νοέμβρη σε μια πόλη δηλητηριώδη: στην πρωτεύουσα του τοξικού, στο Ριάντ. Οι αμερικανικές εκλογές θα έχουν γίνει, αλλά όπως και νάχει το ψόφιο κουνάβι θα εκπροσωπεί το αμερικανικό κράτος / κεφάλαιο.

Κι ως τότε πολύ νερό θα έχει κυλήσει στ’ αυλάκι…