Τετάρτη 13 Μάρτη. Το ψόφιο κουνάβι μπορεί να πρόλαβε να δηλώσει την προτίμησή του για λιγότερο “έξυπνα” αεροπλάνα (αν και όχι για τα αερόστατα!) αλλά, παραδόξως, μπορεί να ξεκινάει από έγκυρη ενημέρωση. (Δεν είμαστε ειδικοί, παρακολουθούμε όμως με προσοχή αυτά που γράφονται από γνώστες της αεροπορικής τεχνολογίας).
Το μοντέλο 737 max 8 της boeing (που έχει πέσει δυο φορές, μία στην ινδονησία τον περασμένο Οκτώβρη και άλλη μία της προάλλες στην αιθιοπία) είναι αναβάθμιση του 737 (σκέτο), που ήταν αρκετά διαδεδομένο· και, συνεπώς, εκατοντάδες πιλότοι είχαν μεγάλη εμπειρία στο πιλοτάρισμά του. Μεγάλη εμπειρία σημαίνει μεταξύ άλλων δοκιμασμένα ανακλαστικά στην καμπίνα. Σημαίνει ρουτίνες στους χειρισμούς επιβεβαιωμένες εκατοντάδες φορές. Σημαίνει «καμμία έκπληξη» στο χειριστήριο…
Μια απ’ τις προσθήκες του “max” στο 737 (συνεπώς μια διαφορά του που αποδεικνύεται βασική) είναι η προσθήκη μιας “δόσης έξυπνου λογισμικού” που αντιλαμβάνεται διαρκώς τις συνθήκες στήριξης του αεροπλάνου και διορθώνει αυτόματα την ισορροπία του, στη διάρκεια της πτήσης. Η προσθήκη έγινε για να βελτιωθούν τα συστήματα ασφαλείας…
Αλλά: κανονικά οι πιλότοι των 737 max, αν και έμπειροι πιλότοι του 737 σκέτου, θα έπρεπε να έχουν εκπαιδευτεί στις συμπεριφορές αυτού του “έξυπνου λογισμικού” καθώς και στην γρήγορη δυνατότητά τους να το “κλείνουν” αν τους εμπόδιζε στο πιλοτάρισμα.. Πράγμα που δεν έγινε, προφανώς με ευθύνη της boeing. Μετά την πτώση του 737 max της ινδονησιακής Lion Air 1 πιθανόν υπήρξε κάποια διεθνής ενημέρωση για αυτόν τον αυτοματισμό· ωστόσο οι πιλότοι διεθνώς δεν εκπαιδεύτηκαν για να μάθουν τα σύνθετα χαρακτηριστικά του και πως μπορούν να τον ελέγξουν. Η αμερικανική κατασκευάστρια, περήφανη ίσως για το «ευφυές» της εφεύρεσής της, την θεώρησε απλά ένα ακόμα σύστημα ασφαλείας με το οποία οι πιλότοι δεν χρειαζόταν να ασχοληθούν…
Είναι όμως πια πιθανό ότι η αντανακλαστική αντίδραση του ζωντανού πιλότου στην ξαφνική και απροειδοποίητη «διόρθωση» της κλήσης του αεροπλάνου απ’ την «έξυπνη» μηχανή προκαλεί ένα σπιράλ αναδράσεων, που έβγαλε, για δεύτερη φορά, ένα 737 max εντελώς έξω απ’ την ισορροπία του. Αν έχει συμβεί έτσι, όπως το έθεσε ένας πεπειραμένος αμερικάνος πιλότος, θα είναι τρομακτικό αν μια μικρή αναβάθμιση των αυτόματων συστημάτων ασφαλείας που σχεδιάστηκε για να βελτιώσει την σταθερότητα στην πτήση καταλήγει να δημιουργεί ένα ανεξέλεγκτο αεροπλάνο.
Τρομακτικό ή όχι, η τάση (που μπορεί να έχει και κάποια μικρά πισωγυρίσματα, ωστόσο είναι οριστική) είναι ότι για κάθε δυσλειτουργία της διεπαφής ανθρώπινου – μηχανής η απάντηση είναι ακόμα περισσότερη μηχανική «ευφυία» – και ακόμα καθολικότερο engineering of humans…
(Η boeing, πριν το ατύχημα στην αιθιοπία, είχε ανακοινώσει ότι θα αναβαθμίσει το λογισμικό ελέγχου της στήριξης στα 737 max: θα το κάνει «εξυπνότερο». Τώρα στηρίζεται στα δεδομένα ενός μόνο αισθητήρα. Το εξελιγμένο λογισμικό θα χρησιμοποιεί δεδομένα από περισσότερες πηγές…)