Tag: τεχνολογία

Ο τοξικός στη Silicon Valley

Τρίτη 23 Οκτώβρη. Υπάρχει ένα «επενδυτικό κεφάλαιο» που λέγεται Vision Fund. Πολλά λεφτά: ας πούμε γύρω στα 100 δισεκατομύρια δολάρια. Περίπου τα μισά προέρχονται απ’ τον οίκο των σαούντ. Ένα ποσοστό επιπλέον απ’ τον αντίστοιχο βασιλικό οίκο του αμπού ντάμπι. Είναι τα θρυλικά «πετροδόλαρα»: χρήματα που οι χούντες της αραβικής χερσονήσου βγάζουν απ’ το πετρέλαιο, που επιστρέφουν σαν «επενδυτικά κεφάλαια» σε διάφορες πρωτοκοσμικές επιχειρήσεις πρώτης γραμμής ή και σε κρατικά ομόλογα. Ο ενάρετος παγκόσμιος κύκλος του κεφάλαιου…

Τα δύο τελευταία χρόνια το Vision Fund έχει κάνει χοντρό παιχνίδι με επιχειρήσεις της gig economy σαν την uber, την lyft και την airbnb, ή εταιρείες του internet of things σαν την palantir. Χοντρό παιχνίδι σημαίνει αγορά μετοχών, από εταιρείες που βρίσκονται εκτός χρηματιστηρίου, οπότε οι μετοχές αυτές κοστολογούνται κατά βούληση. (Έτσι ώστε οι καχύποπτοι θα μπορούσαν να θεωρήσουν τέτοιες αγοραπωλησίες έως και «ξέπλυμα»…). Ειρήσθω εν παρόδω: ο Musk της tesla αυτό το «επενδυτικό κεφάλαιο» είχε στο μυαλό του όταν πρόσφατα ανακοίνωσε ότι θα αποσύρει την εταιρεία απ’ το χρηματιστήριο και, μετά, θα μπει ζεστό σαουδαραβικό χρήμα σ’ αυτήν. Κάτι που δεν έγινε όταν το απέρριψαν οι νυν μέτοχοι της tesla…

Ο τοξικός και το σόι του βρίσκονται λοιπόν στη Silicon Valley. Όλα πήγαιναν καλά με τα σαουδαραβικά πετροδόλαρα· μέχρι που ο τοξικός έκοψε κομμάτια έναν mainstream δημοσιογράφο, τον Kashoggi. Και τώρα;

Το χρήμα δεν έχει χρώμα, ούτε φαίνονται οι λεκέδες αίματος – οι παράδες ακόμα και της πιο στυγνής χούντας έχουν τη θέση τους στην καπιταλιστική αξιοποίηση. Απ’ την άλλη οι πρωτοκοσμικοί (πελάτες) έχουν κάτι ιδιοτροπίες. Ενώ αδιαφορούν απόλυτα για την σφαγή χιλιάδων αμάχων (ας πούμε: στην υεμένη…) μπορεί να κολλήσουν σε μια μεμονωμένη δολοφονία και να φρικάρουν με το κομμμάτιασμα ενός μονάχα ατόμου· ειδικά αν τα media τους τα θυμίζουν. Αυτή η ιδιοτροπία έχει όνομα: λέγεται ηθικό ξέπλυμα. («Κλαίω με αναφιλητά για ένα κτυπημένο σκυλάκι και γράφω στα γεννητικά μου όργανα τις κατά συρροή δολοφονίες παλαιστινίων» – για να πούμε ένα μόνο παράδειγμα…)

Tο ηθικό ξέπλυμα είναι πολύ ευχάριστο για τα καθεστώτα και για τα αφεντικά (και της Silicon Valley…), αφού είναι ένα καλιμπράρισμα, μια «συναισθηματική εκτόνωση» των εθελόδουλων υπηκόων, που εξασφαλίζει την σταθερότητα του συστήματος. Αρκεί να μην εστιάζει σ’ έναν τόσο βασικό χρηματοδότη του επιχειρηματικού αφρού σαν το σαουδαραβικό καθεστώς και το «οραματικό fund» του τοξικού. (Παράδοξο ή όχι ακόμα και στις καλύτερες στιγμές του καπιταλισμού δεν υπάρχει τελειότητα!).

Συνεπώς η «υπόθεση Kashoggi» πρέπει να κλείσει. Πρέπει να κλείσει μ’ έναν τρόπο που δεν θα διαταράσσει ροές χρήματος έντονα προσωποποιημένες (όπως αυτές απ’ τις αραβικές χούντες), αλλά απ’ την άλλη θα είναι «πειστικός», ώστε η υπόθεση να μην βρυκολακιάζει κάθε τρεις και λίγο. Ειδικά όταν η σαουδαραβική χούντα πληρώνει όσο όσο για να κουκουλώσει την βασική συμμετοχή της στη θρυλική «11 Σεπτέμβρη» (άλλη υπόθεση, του 2001…) – αλλά δεν μπορεί να εξαγοράσει τους πάντες.

Ένα μόνο ζήτημα υπάρχει εδώ. Ότι τα κλειδιά που θα μπορούσαν να κλείσουν την υπόθεση με «φλου» (και τελικά ανώδυνο για τον τοξικό) τρόπο ή θα την αφήσουν διάπλατα ανοικτή σε βάρος της σαουδαραβικής χούντας, τα κρατάει ένα και μόνο ένα καθεστώς. Το τουρκικό. Αυτή τη στιγμή η Άγκυρα βρίσκεται σε στρατηγική θέση, σε θέση κομβική, σε πλήθος οικονομικών και γεωπολιτικών διαδικασιών που αφορούν μεγάλο μέρος του πλανήτη. Αν, για παράδειγμα, τεκμηριωθούν οι διαρροές της τουρκικής καθεστωτικής yeni safak, που υποστηρίζουν ότι ο τοξικός μίλησε τηλεφωνικά στον Kashoggi όταν τον έδεσαν στο προξενείο (πριν αρχίσουν να τον κομματιάζουν), ο τοξικός τελείωσε – και μαζί του πολλά ακόμα. Αν, αντίθετα, η Άγκυρα επιβάλλει διάφορες απαιτήσεις της με αντάλλαγμα να μην δημοσιοποιήσει όλα τα στοιχεία που έχει στην κατοχή της, διάφοροι θα την ευγνωμονούν – και θα την ανταμείψουν κατάλληλα.

Στον μαφιόζικο καπιταλισμό του 21ου αιώνα, μπορεί να συμβεί κι αυτό. Μια «φυσιολογική ενέργεια» εκ μέρους κάποιου που νοιώθει παντοδύναμος (αυτός είναι ο τοξικός) αποδεικνύεται «κόκκινο χαλί» (με την έννοια του Αισχύλου στην τραγωδία «Αγαμέμνων»). Ή, ειπωμένο αλλιώς, λυδία λίθος.

Ίσως μάθουμε αργά σήμερα, απ’ τον Erdogan…

(Η «λυδία λίθος» είναι ένα είδος σκληρού πετρώματος, βασάλτη, που είναι γνωστό απ’ την αρχαία Λυδία· την περιοχή που σήμερα αποκαλείται «μικρά ασία». Μια τουρκική περιοχή, δηλαδή…)

(φωτογραφία: Το σκίτσο αναπαριστά τις «ροές χρηματοδότησης» στις αποκαλούμενες “unicorns”, “νεοφυείς” επιχειρήσεις με εκτιμώμενη αξία πάνω από 1 δισεκατομύριο δολάρια – στις αρχές Οκτώβρη 2018. Πρόκειται για συνολικά 282 “διαμάντια”. Στις 10 πρώτες θέσεις βρίσκονται 7 αμερικανικές (uber, airbnb, spaceX, palantir, wework, stripe, juul labs), και 3 κινέζικες (didi chuxing, toutiao, lu.com).

Είναι οπτικά σαφές απ’ το σκίτσο ότι η ροή χρήματος απ’ την σαουδαραβική χούντα ‘n’ friends είναι ζωτικής σημασίας για μερικά πρωτοκλασσάτα αφεντικά της 4ης βιομηχανικής επανάστασης…)

Οι νύχτες με τα πολλά φεγγάρια

Πέμπτη 18 Οκτώβρη. Το κινεζικό ινστιτούτο αεροδιαστημικών και μικροηλεκτρονικών ερευνών στο Chendgu, στη βορειοδυτικά της κίνας, ετοιμάζεται να εγκαταστήσει σε δύο χρόνια πάνω απ’ την πόλη το πρώτο “τεχνητό φεγγάρι”. Πρόκειται για έναν δορυφόρο με κάτοπτρα, που θα αντανακλά το ηλιακό φως στη γη, καλύπτωντας έναν χερσαίο κύκλο διαμέτρου από 10 έως 80 χιλιόμετρα, ανάλογα με την ρύθμιση.

Η έρευνα επί του θέματος έχει ξεκινήσει εδώ και κάποια χρόνια και – κατά τον διευθυντή του ινστιτούτου Wu Chunfeng – έχουν λυθεί πλέον όλα τα τεχνικά ζητήματα. Η φωτεινότητα στη γη θα είναι 8 φορές μεγαλύτερη απ’ αυτήν την πανσελήνου, και θα μοιάζει με το λυκόφως του σούρουπου. Κατά τους κινέζους τεχνικούς αυτό το φως είναι αρκετό για να μην χρειάζεται δημόσιος φωτισμός στους δρόμους· αλλά όχι και έντονο, για να μην διαταράσσει τον κύκλο ημέρα / νύχτα για τα ζωϊκά είδη που θα βρίσκονται στην επιρροή του.

Παρότι θα αργήσουμε να δούμε τέτοιες εφαρμογές στα μέρη μας, ας αρχίσουμε να το «χωνεύουμε» από τώρα κι αυτό, αφού ο «τετράγωνος» ορθολογισμός των κινέζων τεχνοεπιστημόνων υπόσχεται πολλά: οικονομία στην κατανάλωση ρεύματος εν προκειμένω. (Τόσα γίνονται στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος…)

Τέρμα, λοιπόν, (σιγά σιγά) ο ρομαντισμός των σεληνιακών φάσεων ή της πανσελήνου… Ζήτω ο τεχνο-ρομαντισμός των 50, 100, 1000 μικρών τεχνητών «φεγγαριών»!…

Αν σας βολεύει, πείτε το “ειρήνη”…

Παρασκευή 12 Οκτώβρη. Πριν λίγους μήνες το αφεντικό της Μόσχας (ο Putin) ζήτησε απ’ το σύνολο των ρωσικών βιομηχανικών υποδομών να αναδιαρθρωθούν με τρόπο τέτοιο ώστε να μπορούν να υποστηρίξουν τον ρωσικό στρατό σε περίπτωση πολέμου. Φυσικά τέτοιες δουλειές δεν γίνονται με λόγια· τα λόγια είναι ένα είδος «προειδοποιητικών δημόσιων σχέσεων»…

Πριν μια βδομάδα ήρθε η σειρά της Ουάσιγκτον να ανακοινώσει δημόσια το ίδιο. Το αμερικανικό πεντάγωνο δημοσιοποίησε ένα «manual» 146 σελίδων, με τίτλο «Αποτιμώντας και Ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα της Βιομηχανικής και Αμυντικής Κατασκευαστικής Βάσης και Εφοδιαστικής Αλυσίδας των ΗΠΑ». Οι οδηγίες κάνουν ξεκάθαρο ότι χρειάζεται μια ευρύτερη αναδιάρθρωση της οικονομίας ώστε να κάνει τον αμερικανικό στρατό ικανό να «πολεμήσει εναντίον ισοδύναμου ανταγωνιστή». Σαν βασικός τέτοιος υποδεικνύεται το Πεκίνο και «η γρήγορη ανάπτυξη, κάτω απ’ το σχέδιο made in china 2025’ της τεχνητής νοημοσύνης, των κβαντικών υπολογιστών, της ρομποτικής, των αυτόνομων οχημάτων, των ιατρικών μηχανημάτων υψηλής ακρίβειας, του εξοπλισμού των πλοίων με υψηλή τεχνολογία και άλλες αναπτυσσόμενες τεχνολογίες κρισιμες για την εθνική άμυνα”.

Η ιστορία του αμερικανικού (αλλά και του ρωσικού, άλλοτε σοβιετικού) στρατο-βιομηχανικού συμπλέγματος δεν είναι χθεσινή. Το κινέζικο ακολουθεί ανάλογο δρόμο. Θα μπορούσε, λοιπόν, να καθησυχαστεί ο καθένας θεωρώντας ότι “μια απ’ τα ίδια, τα έχουμε ξανακούσει”. Η εκδοχή ενός “νέου ψυχρού πολέμου” διαδίδεται από διάφορους δημαγωγούς, σαν ηρεμιστικό…

Όμως πέρα απ’ το γεγονός ότι ο λεγόμενος “ψυχρός πόλεμος” (: 3ος παγκόσμιος) ήταν μια ειδική εξαίρεση στην ιστορία (και όχι μόνο του καπιταλισμού) που, κατά τη γνώμη μας, δεν μπορεί να επαναληφθεί, υπάρχει τώρα μια σημαντική διαφορά σε ότι αφορά τους συσχετισμούς δυνάμεων σε σύγκριση με πριν από 40 χρόνια. Τότε κανείς δεν απειλούσε την αμερικανική ισχύ στη βάση της, δηλαδή τόσο στην “οικονομία” όσο και στην “τεχνολογία” της.

Τώρα τα δεδομένα έχουν αλλάξει πάρα πολύ… Η αμφισβήτηση της αμερικανικής ηγεμονίας (ή και ισχύος) δεν είναι θεωρία· εξελίσσεται ήδη. Αντίθετα, εκείνο που έχει μείνει σταθερό επειδή είναι δομικό χαρακτηριστικό του καπιταλισμού, είναι αυτό που δεν λέγεται: πως τέτοιου είδους “πολεμικές αναδιαρθρώσεις” του κεφάλαιου μπορεί να ξεκινούν μεν πριν απ’ την επίσημη κήρυξη ενός (παγκόσμιου) πολέμου προετοιμάζοντάς την, ωστόσο επιταχύνονται, ορθολογικοποιούνται, ελέγχονται (ως προς την απόδοσή τους) και τελικά κατοχυρώνονται μέσα στη φωτιά…

(Ωστόσο, μπορεί ο καθένας να πει “σιγά μωρέ…”

Το έχουμε ακούσει ξανά και ξανά…)

Ιπτάμενες σακαράκες

Τρίτη 9 Οκτώβρη. Η αμερικανική boeing το ανακοίνωσε: ως το 2019 (του χρόνου…) θα έχει φτιάξει ιπτάμενα ταξί… Και ως το 2021 (σε τρία χρόνια το πολύ) θα έχει φτιάξει το «σύστημα ελέγχου εναέριας urban κυκλοφορίας» που θα χρειαστεί να εγκατασταθεί στις πόλεις προκειμένου τα ιπτάμενα ταξί (και όχι μόνον αυτά…) να πετάνε ακίνδυνα. (: big data….) Το μόνο που δεν ξεκαθάρισε η αμερικανική εταιρεία είναι αν τα ιπτάμενα ταξί της θα είναι απόλυτα ρομποτικά (χωρίς οδηγό) ή όχι: στα κυβικά του είδους ένας επιπλέον άνθρωπος (σαν οδηγός) μπορεί να είναι τεχνικό μειονέκτημα· αν και, αρχικά, ίσως να είναι απαραίτητος για να κατευνάζει τις ανασφάλειες των επιβατών.

Το ότι δεν θα τα δείτε τα ιπτάμενα ταξί στην Αθήνα, ούτε του χρόνου ούτε σε δέκα χρόνια (ο Λυμπερόπουλος και οι συν αυτώ θα το φροντίσουν…) δεν λέει τίποτα: θα κυκλοφορούν αλλού. Και στο βαθμό που εξασφαλιστούν αρκετοί χώροι προσγείωσης / απογείωσης, θα αυξάνονται και θα πληθύνονται. Nωρίτερα απ’ το 2023 (σε πέντε χρόνια) θα κυκλοφορούν και οι πρώτες αρκετές δεκάδες ή εκατοντάδες ιπτάμενα ι.χ. – αφού πρώτα λυθεί το ζήτημα της νομοθεσίας περί των διπλωμάτων / δεξιοτήτων οδήγησής τους (αλλά θα είναι αυτόματα…). Είναι τόσες οι εταιρείες που σχεδιάζουν και σκοπεύουν να κατασκευάσουν copters, και είναι τέτοια η πρακτική (αλλά και συμβολική) αξία των τριδιάστατων ι.χ. μετακινήσεων σε urban ή και προαστειακές αποστάσεις, που δεν υπάρχει άλλη πιθανή εξέλιξη. Για αύριο μιλάμε, απ’ την άποψη του «βραχέος ιστορικού χρόνου»…

Παρά το χαριτωμένο του πράγματος (τα προωθητικά βίντεο της κινεζικής Ehang που είναι πρωτοπόρα στο θέμα είναι εξαιρετικά ελκυστικά), ο ερχομός των ιπτάμενων ι.χ. μετακινήσεων είναι έναρξη σεισμικών αλλαγών. Το γνωστό ι.χ. χερσαίας διδιάστατης μετακίνησης καθόρισε τον 20ο αιώνα από πολλές απόψεις: απ’ την τοποθέτηση στο κέντρο της καπιταλιστικής πραγματικότητας του κύκλου του πετρελαίου και των παραγώγων του μέχρι τις ριζικές αλλαγές στην πολεοδομία και την χωροταξία· απ’ την δημιουργία των προαστίων μέχρι τους δύο παγκόσμιους πολέμους (: για το πετρέλαιο)· απ’ τα τροχαία ατυχήματα και την εκρηκτική ανάπτυξη διάφορων σχετικών κλάδων της ιατρικής μέχρι την δημιουργία όλου αυτού του κύκλου καπιταλιστικής αξιοποίησης: των συνεργείων, των ασφαλιστικών εταιρειών, των κατασκευαστικών εταιρειών (δρόμοι, γέφυρες, τούνελ) κλπ· απ’ την ίδια την αυτοκινητοβιομηχανία και τα πέριξ της σαν κεντρικό τομέα του εργατικού / ταξικού ανταγωνισμού, μέχρι την εξύμνιση της αλητείας και της περιπλάνησης με ι.χ. στη λογοτεχνία των ’60s (beatniks).

Τα ηλεκτρικά / ρομποτικά (: αυτόματα) ιπτάμενα ι.χ. θα προκαλέσουν αλυσιδωτά ακόμα μεγαλύτερες αλλαγές. Η τρίτη διάσταση δεν είναι “έλα μωρέ”! Και, μα τις χίλιες καλοκαβουρντισμένες τράπεζες, αυτές οι αλλαγές δεν θα είναι στο σύνολό τους ούτε ήρεμες, ούτε «ομαλές», ούτε «ειρηνικές»…

Θα μπορείτε όμως να κάνετε πικ-νικ ή μπάνιο στο ποτάμι γυμνοί, όπου θέλετε… (Εκεί που δεν έφτασε ποτέ κανένα χερσαίο όχημα· ίσως ούτε και πόδι… Στην κορυφή ενός βουνού, ή στο βάθος μιας απόκρημνης κοιλάδας…)

(φωτογραφία πάνω: Αυτό είναι ένα μποτιλιάρισμα σε διόδια που ούτε να φανταστείτε δεν θα μπορούσατε· πολύ χειρότερα να το ζήσετε. Κι όμως, συμβαίνει: σε 48 λωρίδες (!!!), στην εξαιρετικά αναπτυγμένη καπιταλιστικά κίνα, μετά από κάποια αργία, έξω απ’ το Πεκίνο. Κάποιος διορατικός θα έλεγε ότι πρόκειται, απλά, για το όριο και, άρα, το επικό τέλος των χερσαίων ι.χ. μετακινήσεων…

Κάτω: Το διθέσιο μοντέλο 184 της κινεζικής Ehang παραμένει το αγαπημένο μας, σε σχέση με ό,τι άλλο έχουμε δει. Είναι κομψό, μακράν το πιο δοκιμασμένο· και, φυσικά, θα κάνει θραύση κατ’ αρχήν στην ασία.

Όμως και τα περισσότερα δίκυκλα ή ι.χ. ασιατικής κατασκευής δεν είναι εδώ και δεκαετίες; Αρχίστε, λοιπόν, να μαζεύετε κανά φράγκο από τώρα…)

Κυβερνο-διαταγές

Κυριακή 7 Οκτώβρη. Ξέραμε το σύστημα του κτυπήματος καμπανών, στα χωριά, σαν υπόδειξη έκτακτης ανάγκης. Ξέραμε επίσης και τις (αντιεροπορικές;) σειρήνες, για τις οποίες γίνονται ακόμα στα μέρη μας περιστασιακές δοκιμές. Αλλά αυτά είναι απαρχαιωμένες μέθοδοι.

Την μέρα και την ώρα που φαίνεται στη φωτογραφία όλοι οι αμερικάνοι (με κινητά) έλαβαν αυτό το μήνυμα, σαν “προεδρική προειδοποίηση κινδύνου”. Ήταν “δοκιμαστικό”, και δεν ήταν καν “προεδρικό”. Το μήνυμα προερχόταν απ’ την ομοσπονδιακή υπηρεσία διαχείρισης έκτακτων καταστάσεων (FEMA).

Η πρόβα φαίνεται αθώα, και για καλό σκοπό. Πως αλλιώς να ειδοποιήσει ο κύριος κράτος τους υπηκόους του σε περίπτωση κινδύνου; Μόνο που αυτή η τεχνική δυνατότητα γενικευμένων «προσταγών» που, στην digital εξατομίκευσή τους δεν θα αφήνουν περιθώρια ούτε για αμφιβολίες ούτε για κριτική, δεν προ-οιωνίζεται «καλή και αγαθή χρήση».

Τον κύριο κράτος τον ξέρετε; (Να μην μιλήσουμε για το ενδεχόμενο χακαρίσματος, ε;)

Ένας “εμπορικός πόλεμος”, πριν και μετά (1)

Πέμπτη 20 Σεπτέμβρη. Όταν το 2001 έγινε δεκτή η αίτηση του Πεκίνου να γίνει μέλος του «παγκόσμιου οργανισμού εμπορίου» (ΠΟΕ) τα δυτικά καπιταλιστικά κράτη (οι βασικοί αποδέκτες του αιτήματος και εκείνοι που είπαν ουσιαστικά το μεγάλο «ναι») παρέβλεψαν την «έλλειψη δημοκρατίας» εκεί· ένα επιχείρημα που έχουν χρησιμοποιήσει κατά κόρον για πολύ πιο light ζητήματα, όταν τα βόλευε… Ο κινεζικός καπιταλισμός προοριζόταν τότε να γίνει το «εργοστάσιο του κόσμου» για τα είδη κατανάλωσης της καθημερινής ατομικής εργατικής αναπαραγωγής στον αναπτυγμένο καπιταλισμό. Ρούχα, παπούτσια, χαμηλής ποιότητας οικιακές ηλεκτρικές συσκευές, παιχνίδια, χαμηλής ποιότητας γκάτζετ, κλπ… Αν αυτά μπορούσαν να μείνουν φτηνά (και έτσι θα συνέβαινε με δεδομένο το εξαιρετικά χαμηλό κόστος του κινεζικού προλεταριάτου) τότε θα ήταν εύκολη, και πάντως όχι εκρηκτική, η μισθολογική υποτίμηση μεγάλων τμημάτων της εργατικής τάξης στον πρώτο κόσμο.

Απ’ την άλλη μεριά (έτσι πήγαινε ο υπολογισμός των δυτικών αφεντικών) το να γίνει η κίνα το παγκόσμιο εργοστάσιο των «φτηνών» και των «απομιμήσεων» θα δημιουργούσε μια ευάριθμη κινεζική «μεσαία τάξη» αρκετών δεκάδων εκατομυρίων καταναλωτών, που θα αποτελούσαν την αγορά για τα πρωτοκοσμικά αναβαθμισμένα (τεχνολογικά, ποιοτικά) εμπορεύματα.

Συνεπώς η ένταξη του κινεζικού καπιταλισμού, το 2001, στην «παγκόσμια αγορά / παραγωγή / κατανάλωση» ήταν για τον πρωτοκοσμικό / δυτικό καπιταλισμό η σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα επανάληψη της διεξόδου των «τίγρεων της ασίας» των ‘90s, που είχαν γονατίσει όμως με το ξέσπασμα της κρίσης του 1997. Η ένταξη της κίνας ήταν, λοιπόν, η προσπάθεια εξόδου απ’ την μόνιμη δομική κρίση των δυτικών καπιταλισμών που κατάγεται ήδη απ’ τα ‘80s, και αφορά το όλο και μεγαλύτερο «άνοιγμα» ανάμεσα στη μέση εργατική παραγωγικότητα και στους μισθούς του μεγαλύτερου μέρους των δυτικών εργατικών τάξεων.

Στην αρχή τα πράγματα πήγαιναν όπως περίπου τα ήθελαν τα δυτικά αφεντικά…

Ένας “εμπορικός πόλεμος”, πριν και μετά (2)

Πέμπτη 20 Σεπτέμβρη. Απ’ το 2002 και για τα επόμενα χρόνια οι κινεζικές εξαγωγές άρχισαν να ογκώνονται εντυπωσιακά. Αυξάνονταν με μέσο ποσοστό 20% κάθε χρόνο! Ανάλογη ήταν η μεγέθυνση του κινεζικού αεπ: το 2007 μεγάλωσε κατά 14%, ένα ποσοστό απλησίαστο έστω κατά φαντασίαν στη δύση… Ωστόσο ο κινεζικός καπιταλισμός παρέμενε ακόμα ένας «μικρομεσαίος» στην παγκόσμια κατάταξη. Το 2006 το αεπ των ηπα ήταν 400 φορές μεγαλύτερο απ’ το κινεζικό· συνεπώς δεν υπήρχε κανένας λόγος ανησυχίας στο ορατό μέλλον…

Και ύστερα… Ύστερα ξέσπασε το πιο έντονο ως τώρα «βίαιο γεγονός» της κρίσης, που «φούσκωνε» απ’ το 2007 αλλά εκδηλώθηκε σαν έκρηξη με την κατάρρευση της αμερικανικής Lehman Brothers τον Σεπτέμβρη του 2008… Τους επόμενους μήνες διεθνώς οι μετοχές και τα χρηματιστήρια κατέρρευσαν, μεγάλες, μεσαίες και μικρές τράπεζες άρχισαν να χρεωκοπούν η μία μετά την άλλη, επιχειρήσεις έκλειναν, κράτη χρεωκόπησαν επίσης· η λεγόμενη «ρευστότητα» (το διαθέσιμο χρήμα των «επενδυτών» δηλαδή) είτε εξαφανίστηκε είτε έγινε πολύ «ακριβό»… Η αντίδραση των «ηγεμόνων» της δύσης ήταν μισο-κεϋνσιανική: τεράστια ποσά χρηματοδότησης («δημιουργία νέου χρήματος» απ’ τις κεντρικές τράπεζες, κατ’ ευφημισμόν «ποσοτική χαλάρωση») που κατευθύνθηκαν σε μεγάλο βαθμό εκεί που εκδηλώθηκε το πρόβλημα: στον τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό τομέα…

Ο κινεζικός καπιταλισμός ήταν ήδη «εργοστάσιο του κόσμου» το 2008· ωστόσο ο χρηματοπιστωτικός του τομέας δεν είχε ενσωματωθεί σε μεγάλο βαθμό στο διεθνές κύκλωμα του «το χρήμα γεννάει χρήμα», με τα «σύνθετα προϊόντα» και τα υπόλοιπα. Οι συνέπειες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής (και, κατά συνέπεια, εμπορικής) καθίζησης στα τέλη του 2008 και το 2009 κτύπησαν τον κινεζικό καπιταλισμό εκεί που ήταν καλά αρθρωμένος με την «παγκόσμια αγορά». Μέσα σε λίγους μήνες οι κινεζικές εξαγωγές έπεσαν κατά 1/3, και τουλάχιστον 20 εκατομμύρια κινέζοι εργάτες απολύθηκαν, κυρίως από βιομηχανίες έντασης εργασίας (τα «φτηνά» και οι «απομιμήσεις» που προορίζονταν για τις εξαγωγές) και απ’ τις οικοδομές (η «άνθηση της μεσαίας τάξης»).

Η αντίδραση της κινεζικής εξουσίας ήταν άμεση, και επίσης κεϋνσιανή – αλλά full: έχοντας ήδη υψηλά χρηματικά αποθέματα απ’ το εμπορικό πλεόνασμα των προηγούμενων χρόνων σχεδίασε και χρηματοδότησε ένα μαζικό πρόγραμμα δημόσιων έργων: δρόμους ταχείας κυκλοφορίας, τραίνα μεγάλων ταχυτήτων, αποχετευτικά συστήματα, προγράμματα προστασίας του περιβάλλοντος – και μαζικά προγράμματα κατασκευής κατοικιών. Αλλά επίσης σχεδίασε και χρηματοδότησε ένα εκτεταμένο και φιλόδοξο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της εκπαίδευσης και προσανατολισμού της σε όλους τους τομείς των νέων τεχνολογιών.

Το αποτέλεσμα ήταν πως ενώ τα δυτικά καπιταλιστικά κράτη (στο μεγαλύτερο μέρος τους) συνέχισαν να ταλαιπωρούνται με αναιμικούς ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης, το κινεζικό ανασυγκροτήθηκε πολύ γρήγορα. Ενώ το 2006 το κινεζικό αεπ ήταν 2,8 τρισεκατομύρια δολάρια, μια μόνο δεκαετία μετά, το 2017, είχε υπετετραπλασιαστεί στα 12,2 τρισεκατομύρια (αύξηση 435%!!!). Ενώ το 2006 το αμερικανικό αεπ ήταν 400 φορές μεγαλύτερο απ’ το κινεζικό, το 2017 ήταν μόνο λίγο παρά πάνω από μισό (κατά 58%) μεγαλύτερο… Κι ακόμα χειρότερα: κατά τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ λίγο μετά το 2025 το κινεζικό αεπ θα έχει ξεπεράσει το αμερικανικό…

Ένας “εμπορικός πόλεμος”, πριν και μετά (3)

Πέμπτη 20 Σεπτέμβρη. Η ανατροπή είναι εντυπωσιακή ως προς το μέγεθος και το βάθος της. Κυρίως όμως στα όρια του απίστευτου είναι η ταχύτητα με την οποία έγινε! Το 2008 τόσο το αμερικανικό κράτος όσο και το κινεζικό μπήκαν στη «διαχείριση της κρίσης» απ’ το ίδιο περίπου σημείο: με δημόσιο χρέος 40% του αεπ του το καθένα (το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης του Πεκίνου ήταν 27% του αεπ, αλλά συνυπολογίζεται και το χρέος των τοπικών κυβερνήσεων μέσα στην κίνα). Στα τέλη 2017 (εξαιτίας της ραγδαίας αύξησης του δημόσιου δανεισμού και της μικρής αύξησης του αεπ) το αμερικανικό χρέος είχε ξεπεράσει το αντίστοιχο αεπ (105,5%) όντας 4ο στον πλανήτη, ενώ το κινεζικό ήταν λίγο πάνω από το 60%. Στη φετεινή χρονιά το επιπλέον χρέος που θα προστεθεί στο αμερικανικό υπ.οικ. θα είναι μεγαλύτερο απ’ ότι συνολικά στα 200 πρώτα χρόνια ύπαρξης του αμερικανικού κράτους.

Κι αν αυτά μοιάζουν “ποσοτικά” στοιχεία υπάρχουν και “ποιοτικά”. Ένας δείκτης καπιταλιστικής ανάπτυξης είναι ο αριθμός αιτήσεων για “πατέντες” (αναγνώριση πνευματικής ιδιοκτησίας) που αφορούν εκ των πραγμάτων “έρευνα και ανάπτυξη” σ’ όλη την τεχνολογική γκάμα. Το 2016 οι κινέζοι ερευνητές είχαν καταθέσει 1.338.503 αιτήσεις για παντέτες, περισσότερες απ’ το άθροισμα των τέσσερων επόμενων (ηπα: 605.571, ιαπωνία 318.381, νότια κορέα 208.830, ευρωπαϊκό γραφείο 159.358…) Έλαβαν, τελικά, 404.208 πιστοποιήσεις πνευματικής ιδιοκτησίας, έναντι 303.049 των ηπα, 203.087 της ιαπωνίας και 108.875 της νότιας κορέας.

Η ταχύτητα και το εύρος της κινεζικής καπιταλιστικής ανάπτυξης δεν μπορεί παρά να προκαλεί δέος έως τρόμο – κατ’ αρχήν στις ηπα αλλά και στα ευρωπαϊκά κράτη. Είτε το δέος είτε ο τρόμος δεν αφορούν μόνο αυτό που έχει γίνει ήδη, αλλά – επιπλέον – αυτό που μπορεί να κάνει το Πεκίνο τα επόμενα χρόνια. Το παγκόσμιο «κινεζικό σχέδιο Marshall», οι δρόμοι του μεταξιού, που σκοπεύει σε μια παγκόσμια περιφερειακή καπιταλιστική ανάπτυξη προσδεδεμένη στον κινεζικό «κέντρο», είναι ακόμα στα πρώτα του βήματα… Το σχέδιο “made in china 2025” που έχει σκοπό να βάλει την κινεζική παραγωγή στην κορυφή των τεχνολογιών σ’ όλη την γκάμα τους (βιοτεχνολογίες, cloud, internet of things, κβαντικοί υπολογιστές, διαστημικά προγράμματα, κλπ), δείχνει απειλητικά ρεαλιστικό… Ο κινεζικός καπιταλισμός φαίνεται στ’ αλήθεια ικανός να μπει εξ εφόδου επικεφαλής της 4ης βιομηχανικής επανάστασης – αν δεν είναι ήδη. Όποιος έχει γνώση των διεθνών εκθέσεων υψηλής τεχνολογίας που γίνονται στην κίνα καταλαβαίνει…

Την ίδια στιγμή ο αμερικανικός καπιταλισμός δουλεύει, περίπου, στα όρια των δυνατοτήτων του. Τι θα μπορούσε να κάνει όχι το ψόφιο κουνάβι αλλά οποιοσδήποτε στη θέση του για να αντιμετωπίσει το κινεζικό «τσουνάμι»;

Ένας “εμπορικός πόλεμος”, πριν και μετά (4)

Πέμπτη 20 Σεπτέμβρη. Το πιο πρόσφατο ξέσπασμα της παγκόσμιας κρίσης, εκείνο του 2008, είχε σαν μην προβλέψιμο αποτέλεσμα την επιτάχυνση της κινεζικής καπιταλιστικής ανάπτυξης με ρυθμό που κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί! H “δύση” πιάστηκε, κυριολεκτικά, με κατεβασμένα βρακιά! Κι αυτή τη στιγμή τόσο τα ποσοτικά όσο και τα ποιοτικά δεδομένα συνεχίζουν να ευνοούν το Πεκίνο – και τους συμμάχους του.

Με τον «προστατευτισμό» της η Ουάσιγκτον δεν προσπαθεί απλά να περιορίσει τις εισαγωγές. Προσπαθεί αφενός να φρενάρει την κινεζική ανάπτυξη, και απ’ την άλλη να εκβιάσει όλους τους υπόλοιπους (συμπεριλαμβανομένων και ιστορικών συμμάχων όπως η ε.ε., η ιαπωνία, ο καναδάς) να «κάνουν στην άκρη» ενισχύοντας τους αμερικανικούς ρυθμούς ανάπτυξης (αγοράζοντας αμερικανικά…). Πολύ περισσότερο «στην άκρη» απαιτεί ο αμερικανικός σχεδιασμός να κάνουν μεσαίου επιπέδου καπιταλιστικά κράτη, όπως το ιράν, η τουρκία, η ρωσία, ή η βραζιλία… Ενώ η γεμάτη αυτοπεποίθηση κινεζική προσέγγιση προς τρίτους είναι «κάνεις deal μαζί μας και κερδίζουμε αμοιβαία», η αμερικανική ανάλογη είναι «κάνεις deal μαζί μας και κερδίζουμε εμείς». Μην αναρωτηθείτε ποιος είναι πειστικότερος στην ασία, στην αφρική, στη λατινική αμερική – είναι εύκολο.

Είναι εύλογο ότι αυτή η «επιθετική άμυνα» της Ουάσιγκτον το μόνο που πετυχαίνει είναι να οξύνει τις ενδοκαπιταλιστικές αντινομίες και αντιπαλότητες, επιταχύνοντας το επόμενο ξέσπασμα της κρίσης. Όχι, όμως, μόνον αυτό. Θεωρητικά το έσχατο καταφύγιο του αμερικανικού κεφάλαιου είναι ο στρατός του και η υπεροχή του. Ούτε κι εδώ, όμως, μπορεί να περιμένει μέχρι να φτάσουν τα «κακά μαντάτα». Ο κινεζικός καπιταλισμός εξοπλίζεται ποσοτικά και ποιοτικά (χωρίς να δίνει λογαριασμό, άρα κανείς δεν ξέρει που βρίσκεται…)· ο ρωσικός συνεχίζει την παράδοσή του στην υψηλή στρατιωτική τεχνολογία και επιδεικνύει πότε πότε κάποια απ’ τα κατορθώματά του· άλλοι, σε χαμηλότερο τεχνολογικό επίπεδο, αναπτύσσουν homemade τεχνικές «ασύμμετρης ανταπόδοσης», απέναντι στις οποίες δεν υπάρχουν manual… Με δυο λόγια το καλύτερο στο οποίο θα μπορούσε να ελπίζει η άλλοτε μόνη υπερδύναμη του πλανήτη είναι η αβεβαιότητα. (Γιατί αν φτάσουμε σε βεβαιότητες, αυτές είναι γενικά εναντίον της).

Είναι εξίσου εύλογο πως αν τα αφεντικά της Ουάσιγκτον δουν (αυτό που είναι αναμενόμενο) ότι, δηλαδή, δεν μπορούν να ανακόψουν με «οικονομικά μέσα» την διεθνή υποτίμησή τους, θα χρησιμοποιήσουν τα έσχατα όπλα τους. Πριν αρχίσουν να εκδηλώνονται αμφιβολίες για την εξυπηρέτηση του τόσο υψηλού αμερικανικού χρέους· πριν το δολάριο αρχίσει να χάνει μεγάλα μερίδια της παγκόσμιας αγοράς· πριν οι αντίπαλοι της Ουάσιγκτον δέσουν γερά και λειτουργικά τις μεταξύ τους συμμαχίες…

Κι όσο για τους συμμάχους της Ουάσιγκτον; Ωωωω! Ξέρετε κάποιον; (Εμείς, όμως, δεν πολεμάμε για κανέναν!!!)

(πίνακας πάνω: στην κατάταξη των εταιρειών που κατοχύρωσαν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας το 2016, στις 2 πρώτες θέσεις παγκόσμια ήταν οι κινεζικές huawei και zte, ακολουθούμενες απ’ την αμερικανική intel και την ιαπωνική mitsubishi.)

Ιπτάμενες σακαράκες

Δευτέρα 27 Αυγούστου. Οι παλιοί φίλοι / φίλες ξέρουν την πρόβλεψη / εκτίμησή μας (εδώ και χρόνια) ότι το μεγάλο και ουσιαστικό καπιταλιστικό άλμα σε ότι αφορά τις ιδιωτικές μετακινήσεις, την χωροταξία και την πολεοδομία, και πολλά άλλα (με τεράστιες συνέπειες…), θα είναι τα ιπτάμενα (ρομποτικά) αυτοκίνητα. Έχουμε, άλλωστε, αναφερθεί στα σημαντικά βήματα που έχει κάνει στο θέμα ο κινεζικός καπιταλισμός.

Φαίνεται ότι ο ιαπωνικός έχει θορυβηθεί. Σε λίγες μέρες θα συναντηθούν στο Τόκιο εκπρόσωποι 20 εταιρειών, συμπεριλαμβανόμενων της uber, της boeing, των japan airlines, της yamato, και μιας νέας θυγατρικής της toyota (ονόματι cartivator) για να οργανώσουν την χρήση ιπτάμενων ι.χ. στην ιαπωνία σε … δυο χρόνια!!! Το 2020…

Η προσοχή μας δεν περιορίζεται μόνο στα επιχειρηματικά project αλλά κυρίως στη συμμετοχή του ιαπωνικού κράτους· κι όχι μόνο χρηματοδοτικά. Το υπουργείο βιομηχανίας του Τόκιο ανακοίνωσε ότι θα στηρίξει το project διαμορφώνοντας το νομοθετικό πλαίσιο.

Αυτό ακριβώς (η νομοθεσία), μαζί με την ανάπτυξη των urban «κέντρων ελέγχου πτήσεων» ήταν, ως τώρα, τα όρια του σχεδιασμού. Ειδικά για το τελευταίο (τους “αστικούς πύργους ελέγχου”) η ανάπτυξη των 5G δικτύων και του cloud θα δώσουν την κρίσιμη ώθηση.

Οπότε… προσδεθείτε…