Η μέση (και η λίγο πιο κει) ανατολή

Κυριακή 10 Γενάρη. Όταν, σε μια απ’ τις πρώτες πράξεις του νέου γκουβέρνου (αν και τυπικά ακόμα υπό το ψόφιο κουνάβι) το αμερικανικό νομοθετικό ενέκρινε (μεταξύ πολλών άλλων και ιδιαίτερα σημαντικών) την τιμωρία της Άγκυρας για την αγορά των ρωσικών S-400, τρία κράτη αντέδρασαν αμέσως καταγγέλοντας την Ουάσιγκτον. Το ρωσικό, το ιρανικό –και το πακιστανικό.

Η εντόπια εθνική δημαγωγία που απολαμβάνει να παρουσιάζει το τουρκικό καθεστώς «διεθνώς απομονωμένο» δεν έχει βέβαια ως τώρα λόγο να μιλάει για την συμμαχία Πεκίνου – Ισλαμαμπάντ – Τεχεράνης – Άγκυρας, αλλά ίσως το κάνει κάποια στιγμή, επιλεκτικά και προβοκατόρικα. (Υπόγεια και «ανεπίσημα» η εθνική «ζύμωση» έχει ξεκινήσει…) Αν και ιστορικά το πακιστανικό καθεστώς ήταν σταθερά το «λιγότερο παιζόμενο» στην ευρύτερη περιοχή, η περίοδος της αμερικανικής «αντιτρομοκρατικής εκστρατείας» στο αφγανιστάν μετατόπισε αναγκαστικά την Ισλαμαμπάντ αρκετά κοντύτερα στην Ουάσιγκτον. Την μετατόπισε επίσης κοντύτερα στην πετροχούντα του Ριάντ, για οικονομικούς και όχι μόνο λόγους (μια αναβίωση της εποχής των μουτζαχεντίν κατά του ρωσικού στρατού, και πάλι στο αφγανιστάν, στα ‘80s).

Αυτή η περίοδος φαίνεται να έχει τελειώσει, εφόσον ο πακιστανός πρωθυπουργός Imran Khan (με τις κατάλληλες εσωτερικές συμμαχίες) δείχνει ότι η επιλογή στρατηγικού συμμάχου έχει όνομα: Πεκίνο. Αλλά όχι μόνο Πεκίνο. Συνολικά ευρασιατικό project. Συνεπώς, επιπλέον, Τεχεράνη και Άγκυρα. Ειδικά με την Άγκυρα η Ισλαμαμπάντ μοιράζεται πέρα απ’ τα υπόλοιπα κι ένα συγκεκριμένο συμφέρον: με πληθυσμό κατά 80% σουνιτικού δόγματος η Ισλαμαμπάντ καταλαβαίνει πόσο δηλητηριώδης και αποσταθεροποιητική θα μπορούσε να είναι μια στενή σχέση με το ουαχαβίτικο Ριάντ. Εφόσον η Άγκυρα διατίθεται να ελαχιστοποιήσει την επιρροή των τοξικών του Ριάντ και του Αμπού Ντάμπι κατ’ αρχήν μεταξύ των αράβων και των καυκάσιων μουσουλμάνων, η Ισλαμαμπάντ έχει κάθε λόγο να στηρίξει…

Εννοείται ότι η πρώτη που έχει θορυβηθεί ιδιαίτερα απ’ τις επιλογές της Ισλαμαμπάντ είναι η ινδία. Το Νέο Δελχί θα ήθελε να γίνει αντίβαρο του Πεκίνου στην ασία, πράγμα πολύ δύσκολο – εκτός αν προσχωρήσει οριστικά και αμετάκλητα στο αμερικανικό στρατόπεδο· κάτι που δεν φαίνεται να έχει αποφασίσει ακόμα. Ωστόσο, πριν μια βδομάδα, στις 2 Γενάρη, ένα ινδικό φιλοκυβερνητικό κανάλι (το Zee News), μέλος ενός μεγάλου ινδικού μηντιακού ομίλου και γνωστό στην ινδία για την ειδικότητά του στην παραπληροφόρηση, είχε μια εντυπωσιακή «αποκάλυψη»: ότι η Άγκυρα ενδιαφέρεται να αγοράσει πυρηνικά όπλα απ’ το πακιστάν (και την κίνα), και ότι η Ισλαμαμπάντ διατίθεται να πουλήσει το σχετικό know how, μεσολαβώντας επιπλέον για την μεταφορά υλικών και εξαρτημάτων (για πυραύλους;) κινέζικης παραγωγής…

Η «αποκάλυψη» ήταν βέβαια προβοκατόρικη, απ’ την άποψη πως δεν είχε κανένα στοιχείο εκτός από πράγματα και γεγονότα γνωστά, όπως η στρατιωτική συνεργασία Άγκυρας – Ισλαμαμπάντ, οι κοινές ασκήσεις, συναντήσεις και συζητήσεις των επιτελείων, και τα υπόλοιπα. Και είναι πιθανό ότι είχε σα στόχο κυρίως την Ισλαμαμπάντ: να την παρουσιάσει σαν «διεθνή ταραξία», που διασπείρει παράνομα την πυρηνική τεχνολογία, κλπ. Αλλά θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μελλοντικά και απ’ την Αθήνα, για τους δικούς της στόχους, εναντίον της Άγκυρας.

Το θέμα είναι λεπτό (ή χοντροκομμένο, ανάλογα με την οπτική γωνία). Για να αρχίσει το ελλαδιστάν να φωνάζει επίσημα «λύκος, λύκος στο μαντρί» δείχνοντας την Άγκυρα και πίσω της την Ισλαμαμπάντ, θα πρέπει να είναι έτοιμη και διατεθειμένη μια «μεγάλη δύναμη» να παίξει τον ρόλο του τσοπάνη-με-την-καραμπίνα· τότε και μόνο τότε πιάνουν τόπο (δηλαδή: γεωπολιτικές προσόδους) τα γαβγίσματα του τσοπανόσκυλου. Αυτή την στιγμή ο προτιμητέος (ή και ο μόνος διαθέσιμος) τσοπάνης (η Ουάσιγκτον) έχει άλλα προβλήματα. Απ’ την άλλη μεριά, με τα μούτρα και τα μυαλά να σέρνονται στο πάτωμα, το τελευταίο πράγμα που θα προκαλούσε ανάταση στο εθνικό μαντρί θα ήταν η «είδηση» ότι ο αιώνιος εχθρός είναι (ή μπορεί να γίνει) πυρηνικός!

Υπάρχει, φυσικά, και η «ενδιάμεση λύση», μια αναβάθμιση της τακτικής πριν τους ολυμπιακούς του 2004: να ποινικοποιηθούν (και να κυνηγηθούν) οι μετανάστες απ’ το πακιστάν… σαν εκβιασμός προς την Ισλαμαμπάντ. Αυτή η βρωμιά είχε δουλέψει στις αρχές των ‘90s κατά των Τιράνων· δύσκολα θα ξαναδούλευε· αλλά ποιός δεν έχει εμπιστοσύνη στον εθνικό θεσμικό ρατσισμό και στον «υπερβάλλοντα» ζήλο του;

(φωτογραφίες: Πάνω το ινδικό πρωτότυπο, στα αγγλικά, απ’ τις 2 Γενάρη. Στη μέση: μια απ’ τις ελληνικές αντιγραφές. Κάτω: το πατριωτικό καθεστωτικό «πρώτο θέμα» σε μια χθεσινή προσπάθεια διεθνούς εξαγωγής της «τουρκικής πυρηνικής απειλής»… Χωρίς αναφορά στην αντιγραφή από ινδία μεριά – εννοείται…)

Πατέντες, φάρμακα, θάνατος

Παρασκευή 29 Μάη. Γράψαμε την περασμένη Δευτέρα μια πρώτη δόση σχετικά με το πιθανό εμβόλιο κατά του covid-19, και τον ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό που έχει ξεσπάσει και σ’ αυτό το πεδίο. Σήμερα μια δόση ακόμα.

Οι «πατέντες» των φαρμακοβιομηχανιών για τα φάρμακα που εφευρίσκουν, στο όνομα της «πνευματικής ιδιοκτησίας» (και των εξόδων έρευνας), τους εξασφαλίζουν μονοπωλιακή παραγωγή και, κυρίως, μονοπωλιακή τιμολόγηση των πατενταρισμένων φαρμάκων. Μιλάμε για τιμές που σε ορισμένες περιπτώσεις είναι κυριολεκτικά ασύλληπτες! Αυτό έχει οδηγήσει εδώ και κάμποσα χρόνια διάφορα κράτη, καπιταλιστικά με τα όλα τους, να ψηφίζουν δικές τους νομοθεσίες που επιτρέπουν το σπάσιμο αυτών των αποκλειστικοτήτων, και την παραγωγή των ίδιων φαρμάκων από δικές τους φαρμακοβιομηχανίες, πολύ φτηνότερα.

Ωστόσο το πράγμα δεν είναι τόσο απλό. Απ’ το 1994, στις διαπραγματεύσεις που γέννησαν τον (νεκρό ήδη…) «παγκόσμιο οργανισμό εμπορίου» (ΠΟΕ / WTO), η προστασία των «πνευματικών δικαιωμάτων» έχει γίνει κανόνας του διεθνούς εμπορίου. Και, κατά συνέπεια, όποιο κράτος την παραβιάζει είναι εκτεθειμένο σε αντίποινα εκ μέρους των μητρικών κρατών των εταιρειών που θίγονται.

Από το 1994 λοιπόν, και για μια δεκαετία, κόσμος πέθαινε απ’ τις παρενέργειες της μόλυνσης απ’ τον HIV επειδή οι δυτικές εταιρείες που είχαν πατεντάρει ένα αντιικό το τιμολογούσαν από 10 μέχρι 15 χιλιάδες δολάρια για τις δόσεις που απαιτούνταν για ένα έτος. Τιμή ασύλληπτη για τα συστήματα υγείας μη πρωτοκοσμικών κρατών. Τελικά το Ν. Δελχί αποφάσισε να σπάσει αυτήν την θανατηφόρα «πνευματική διαδικασία», και άρχισε να παράγει τα ίδια φάρμακα με τιμή περίπου 350 δολάρια για τις δόσεις μιας χρονιάς. Το γενόσημο πουλιέται πια σ’ όλον τον μη πρωτοκοσμικό πλανήτη, και η φαρμακευτική αντιμετώπιση του aids έχει γίνει προσιτή παντού.

Το ινδικό κράτος, καπιταλιστικό σταθερά, έκανε το ίδιο το 2012 εναντίον ενός πατενταρισμένου αντικαρκινικού με όνομα nexavar, το οποίο η γερμανική Bayer πουλάει για 65.000 δολάρια (οι δόσεις μια χρονιάς). Ο ceo της Bayer Marijin Dekkers λύσσαξε, και έδειξε το ρατσιστικό μεγαλείο του. Αφού χαρακτήρισε «κλοπή» το σπάσιμο της πατέντας για το nexavar, συμπλήρωσε: Δεν φτιάχνουμε φάρμακα για τους ινδούς… Τα φτιάχνουμε για τους δυτικούς ασθενείς που μπορούν να τα πληρώνουν… Η σωστή διατύπωση είναι φυσικά γνωστή: «τα φτιάχνουμε για τα συστήματα υγείας που μπορούμε να λεηλατούμε»…

Αυτό είναι το περιβάλλον μέσα στο οποίο εξελίσσεται ο «αγώνας δρόμου» / πόλεμος για το όποιο εμβόλιο ανοσίας κατά του covid-19. H συντριπτική πλειοψηφία των κρατών έχουν συμφωνήσει ότι αυτό θα πρέπει να είναι προσιτό στους πάντες· κι αυτό αφορά τόσο τις ποσότητες όσο και την τιμή του. Ουάσιγκτον και Λονδίνο έχουν δηλώσει αντίθετα ότι πρώτα απ’ όλα είναι η προστασία των «πνευματικών δικαιωμάτων» των εταιρειών τους – και όλοι ξέρουν τι σημαίνει αυτό.

Θεωρητικά είναι πολλά τα κράτη που μπορούν να κάνουν χρήση μιας εξαίρεσης της «νομοθεσίας του ΠΟΥ», που επιτρέπει το σπάσιμο των πατεντών σε περίπτωση υγιεινιστικής κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Εκείνο που φοβούνται είναι τα εμπορικά αντίποινα (με την μορφή «κυρώσεων», «δασμών» κλπ) που μπορούν να επιβάλλουν τα πρωτοκοσμικά κράτη: το ψοφιοκουναβιστάν είναι πρωταθλητής σ’ αυτό το είδος εκβιασμών και πολέμου. Αυτό που θα τους απέμενε θα ήταν η «καλωσύνη» των πρωτοκοσμικών εταιρειών, να πουλάνε στους «αδύνατους» με χαμηλότερη τιμή. Με το σταγονόμετρο φυσικά, για να μην κάνουν εξαγωγή σε άλλους.

Σ’ αυτό το σημείο είναι που ο ρόλος του κινεζικού καπιταλισμού έχει γίνει κάτι παραπάνω από κεντρικός. Αυτή τη στιγμή απ’ τις 10 «υποψηφιότητες» εμβολιών που έχουν μπει στην 1η και στη 2 φάση δοκιμών (υπάρχει και 3η, με σαφώς μεγαλύτερο «δείγμα»), τα 5 έχουν φτιαχτεί από κινέζικα ερευνητικά κέντρα, τα 3 από αμερικανικά, 1 από αγγλικό και 1 από γερμανικό. Αν η πρωτιά αποδειχθεί κινέζικη, με δεδομένη την soft power πολιτική του αυτοκράτορα Xi, όλα τα «πνευματικά» έσοδα των πρωτοκοσμικών απ’ την «ιδιοκτησία της προστασίας απέναντι στον covid-19» θα καταρρεύσουν… Ή θα αρχίσει μια βρώμικη προπαγάνδα ότι το «κινέζικο δεν είναι καλό». Όμως ακόμα κι αν ένα κινέζικο έρθει δεύτερο, χρονικά πολύ κοντά στο πρώτο, και πάλι οι δυτικές big pharma (και το βιο-πληροφορικο-ασφαλιτικο σύμπλεγμα) θα χάσουν το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας αγοράς· ελέγχου· επιτήρησης. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι το πιθανότερο είναι ότι (θα ειπωθεί πως) η τεχνητή ανοσία (του εμβολίου) θα είναι περιορισμένης διάρκειας, συνεπώς θα χρειάζονται κάθε χρόνο επαναληπτικοί εμβολιασμοί. Τα λεφτά είναι ιλιγγιωδώς πολλά… Και η εξουσία τεράστια!

Προσθέστε τώρα, για να έχετε μια καλύτερη εικόνα, δύο πράγματα. Πρώτον τι ρόλο παίζουν τα διάφορα θεωρήματα («επιστημονικές έρευνες» πάντα, τι άλλο;) ότι και η φυσική ανοσία είναι μικρής διάρκειας, άρα έτσι κι αλλιώς χρειάζεται εμβολιασμός… Και, δεύτερον, όλη τη «ζύμωση» για τα διαβατήρια (πιστοποιητικά) υγείας / εμβολιασμού (που φυσικά θα είναι ψηφιακά, δηλαδή data, δηλαδή…) που προς το παρόν συναντάει σοβαρές αντιστάσεις στην ευρώπη… Αλλά είναι σίγουρο ότι διάφοροι σπάνε το κεφάλι τους τώρα που μιλάμε για το πως θα τα επιβάλλουν. Αυτά τα «διαβατήρια» (όχι μόνο για ταξίδια…) είναι που θα κάνουν εκβιαστικό τον εμβολιασμό…

Είναι τόσες οι πλευρές που έχουν κάνει τα πραξικοπήματα, την δημαγωγία, τα θανατόμετρα, τις γενικές απαγορεύσεις “να αξίζουν τον κόπο” – δε νομίζετε;

Το εθνικό συμφέρον

Κυριακή 2 Ιούνη. Το ινδικό κεφάλαιο είχε “φιλική” αντιμετώπιση απ’ το αμερικανικό απ’ το 1976, με βάση το “γενικευμένο πρόγραμμα προτιμήσεων” (generalized system of preferences – GSP) της Ουάσιγκτον. Σαν αναπτυσσόμενη (και όχι ανεπτυγμένη) οικονομία, η ινδική είχε ευνοϊκή μεταχείριση στις εξαγωγές της προς τις ηπα. Ή, για να το πούμε διαφορετικά, αυτό το GSP ήταν ένα εργαλείο εύνοιας της Ουάσιγκτον προς «δορυφοριοποιημένους» καπιταλισμούς του πλανήτη.

Όχι πια. Απ’ την ερχόμενη Τετάρτη 5 Ιούνη το Νέο Δελχί χάνει αυτό το καθεστώς. Μήπως επειδή η Ουάσιγκτον αποφάσισε ότι ο ινδικός καπιταλισμός είναι πλέον «ανεπτυγμένος» και όχι «αναπτυσσόμενος», ότι ωρίμασε τέλος πάντων; Όχι. Το ψόφιο κουνάβι δήλωσε:

Κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η ινδία δεν δεσμεύτηκε στις ηπα ότι θα προσφέρει ίση πρόσβαση στην ινδική αγορά… Κατά συνέπεια το σωστό είναι να τερματίσω τον χαρακτηρισμό της σαν επωφελούμενη αναπτυσσόμενη χώρα…

Αυτό σημαίνει, προφανώς, αυξημένη δασμολόγηση των ινδικών εξαγωγών. Πριν, με το GSP, ινδικές εξαγωγές 5,6 δις δολαρίων ήταν αδασμολόγητες στις ηπα… Η φρεσκοεκλεγμένη κυβέρνηση Mondi απάντησε όπως θα περιμένατε: «Όπως κάνουν οι ηπα και άλλα κράτη έτσι και η ινδία θα βάζει πάντα πάνω απ’ όλα το εθνικό της συμφέρον». Πράγμα που σημαίνει ότι σκοπεύει να απαντήσει με ανάλογο τρόπο: θα επιβάλει υψηλότερους δασμούς στην εισαγωγή τουλάχιστον 20 αμερικανικών εμπορευμάτων, συμπεριλαμβανομένων αγροτικών προϊόντων και χημικών.

Λεπτομέρεια: στο εμπόριο μεταξύ ηπα και ινδίας η πρώτη έχει έλλειμα. Το 2017 ήταν 27,3 δις δολάρια.

Το Νέο Δέλχι (που η Ουάσιγκτον θέλει για σύμμαχο κατά του Πεκίνου) έχει τις δικές του φιλοδοξίες περιφερειακής ηγεμονίας. Απ’ την μια μεριά αγόραζε πάνω από το 1/10 των υψηλών πετρελαϊκών του αναγκών απ’ το ιράν· και τώρα πρέπει να δει αν θα αψηφίσει τις αμερικανικές απειλές για τιμωρία ή όχι· και πως. Απ’ την άλλη μεριά έχει ενταχθεί στο «Σύμφωνο της Σαγκάης»: το τι συνεπάγεται συγκεκριμένα το ινδικό «εθνικό συμφέρον» κάτω απ’ το φως της πίεσης του αμερικανικού «εθνικού συμφέροντος» μένει να φανεί.

(φωτογραφία: Το νέο υπουργικό συμβούλιο του πρωθ. Modi. Σύμφωνα με μια εκτίμηση η σύνθεσή του ισορροπεί ανάμεσα σε τεχνοκράτες για την εξωτερική πολιτική και στοιχεία της ακροδεξιάς ιδεολογίας Hindutva για την εσωτερική…)

Μπλοκ του Ινδοκούς

Παρασκευή 3 Μάη. Αν δεν το υπέγραφε ο Zalmay Khalilazd (δεξιά στην πάνω φωτογραφία), θα λέγαμε «το ψοφιοκουναβιστάν έχει στριμωχτεί και στο κεντρικό σημείο του ενιαίου μετώπου Μεσόγειος – δυτικός Ειρηνικός». Αλλά το υπογράφει. Οπότε λέμε το ίδιο: «το ψοφιοκουναβιστάν έχει στριμωχτεί και στο κεντρικό σημείο του ενιαίου μετώπου Μεσόγειος – δυτικός Ειρηνικός»! Έχουμε “κολλήσει”;

Πριν μια βδομάδα, στις 25 – 26 Απρίλη, έγινε στη Μόσχα μια συνάντηση σχετικά με το αφγανιστάν που περιγράφεται σαν «βαρέων βαρών». Ο Deng Xijun, ειδικός αντιπρόσωπος του Πεκίνου, ο Zamir Kabulov, ειδικός αντιπρόσωπος της Μόσχας, και ο Zalmay Khalilazd, ειδικός αντιπρόσωπος της Ουάσιγκτον, συναντήθηκαν για να συμφωνήσουν (ή να διαφωνήσουν) για το μέλλον του αφγανιστάν. Ήταν ο “δεύτερος γύρος” – ο πρώτος είχε γίνει στην Ουάσιγκτον στις 20 και 21 Μάρτη.

Αν πάρει κανείς τοις μετρητοίς το ντοκουμέντο που συμφώνησαν και υπέγραψαν είναι κλωτσιά στο υπογάστριο για τις αμερικανικές μεθοδεύσεις. Τόσο πολύ ώστε η ασταμάτητη μηχανή εκφράζει την συγκρατημένη απορία της για το αν ο κυρ Khalilazd εκπροσωπεί πράγματι την ηγεμονική τάση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού· ή για το αν όντως αυτή η “τριμερής συμφωνία” θα εφαρμοστεί απ’ την Ουάσιγκτον.

Το πρώτο και σημαντικότερο απ’ τα 5 σημεία της “συμφωνίας” είναι ότι η Ουάσιγκτον δεσμεύτηκε πως η αποχώρηση όλων των ξένων δυνάμεων (δηλαδή βασικά του δικού της στρατού) απ’ το αφγανιστάν θα είναι “μέρος της ειρηνευτικής διαδικασίας” και όχι κάτι για μετά απ’ αυτήν. Φυσικά – δεν είμαστε χαζοί – οποιαδήποτε “ειρηνευτική διαδικασία” μπορεί να είναι τόσο μακρόχρονη όσο το να νοικιάζεις γη για 99 χρόνια… Ωστόσο αυτή η “δέσμευση” δίνει πλεονεκτήματα τόσο στη Μόσχα όσο και στο Πεκίνο (σε ότι αφορά τον αμερικανικό κατοχικό στρατό) – ακόμα κι αν η αποχώρησή του κρατήσει… 99 χρόνια.

Το δεύτερο σημείο βάζει τον νυν δοτό (απ’ την Ουάσιγκτον) πρόεδρο Ashraf Ghani στην ίδια μοίρα με τους ταλιμπάν… Σ’ ένα τρίτο σημείο αναγνωρίζεται (από ηπα, ρωσία και κίνα) η δέσμευση των ταλιμπάν να αντιμετωπίσουν τον isis και λοιπές παρόμοιες ουαχαβίτικες οργανώσεις. Είναι σχεδόν εξουσιοδότηση! Ενώ ένα τέταρτο αναγνωρίζει την χρησιμότητα μιας ευρύτερης περιφερειακής και διεθνούς συμφωνίας για το αφγανιστάν – όπου περιλαμβάνεται τόσο η Τεχεράνη, όσο και το ανταγωνιστικό δίπολο Ισλαμαμπάντ – Νέο Δελχί.

Τι σημαίνουν (αν αποδειχθούν πραγματικές) αυτές οι αμερικανικές υποχωρήσεις; Στα τέλη του 2001 ο αμερικανικός στρατός (μετά συμμάχων) αποβιβάστηκε και κατέλαβε το αφγανιστάν για να εγκαταστήσει μόνιμες βάσεις στο «μαλακό υπογάστριο» τόσο της ρωσίας όσο και της κίνας. Μετά από 18 χρόνια ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός είναι αναγκασμένος να αναγνωρίσει ότι η Μόσχα και το Πεκίνο είναι πλέον παρόντα στο αφγανιστάν – και να διαπραγματευτεί (ή να παραστήσει ότι διαπραγματεύεται…) μαζί τους.

Οι τρικαράρατοι τρομοκράτες ταλιμπάν αναγνωρίζονται με τον πιο επίσημο τρόπο σαν νόμιμη πραγματικότητα στο αφγανιστάν. Αυτό είναι κυρίως επιτυχία δική τους – που όμως ίσως ήταν πολύ μικρότερη χωρίς την υπόγεια υποστηρίξη τόσο της Μόσχας όσο και του Πεκίνου (εκτός απ’ την Ισλαμαμπάντ…)

Μπορούμε να πούμε με σχετική βεβαιότητα ότι το τέλος του πολέμου στο αφγανιστάν είναι ακόμα μακριά. Οι «γείτονες» του αφγανιστάν έχουν ακόμα αντιτιθέμενα συμφέροντα – αν και διαχειρίσιμα στο βαθμό που το Πεκίνο υπόσχεται (και μπορεί) πολλά. Οι τοπικές διαφορές έως αντιθέσεις είναι αρκετές για να επιτρέπουν έστω και υπόγεια στην Ουάσιγκτον να συνεχίσει να «τροφοδοτεί» υπόγεια τον πόλεμο, προκειμένου να δικαιολογήσει την στρατιωτική της παρουσία στα υψίπεδα. (Ας μην ξεχνάμε ότι το συριακό Idlib παραμένει ακόμα εκτός οριστικού ελέγχου του μπλοκ της Αστάνα). Όμως αυτή η «υπόγεια» τακτική μπορεί να αξιοποιηθεί τόσο απ’ τη Μόσχα όσο και απ’ το Πεκίνο (και απ’ την Ισλαμαμπάντ): όσο μακραίνει «η ειρηνευτική διαδικασία» τόσο θα προωθούνται οι ταλιμπάν, που έχουν σαφή πλεονεκτήματα σε βάρος του «αφγανικού στρατού».

Αν η Ουάσιγκτον υπολογίζει ότι έχει ακόμα πολύ χρόνο παραμονής στο Ινδοκούς (και γι’ αυτό υπογράφει τέτοιες συμφωνίες) ίσως ανακαλύψει κάποια στιγμή τους ταλιμπάν έξω απ’ τις βάσεις της. Ήδη οι ρουκέτες τους πλησιάζουν…

Σε τελευταία ανάλυση η όποια «ειρήνη» διαμορφώνεται όλο και περισσότερο πολεμικά επί του εδάφους…

Απεργία

Παρασκευή 11 Γενάρη. Χτες και προχτές γινόταν απεργία στην ινδία – κηρυγμένη απ’ τα αριστέρα συνδικάτα. Τι σημαίνει, όμως, γενική απεργία στο δεύτερο, από άποψη πληθυσμού, κράτος του κόσμου; Χτες και προχτές υπολογίζεται ότι απήργησαν 150 εκατομύρια εργάτες / μισθωτοί, του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα – σωστά διαβάσατε το νούμερο. Από άποψη μεγέθους δεν ήταν αυτή η μεγαλύτερη ever απεργία στην ινδία (και στον πλανήτη). Σε μια αντίστοιχη γενική απεργία το 2016 οι απεργοί ήταν 180 εκατομμύρια.

Με τι αιτήματα απήργησαν τόσοι εργάτες / εργάτριες; Ανάλογα με τον κλάδο υπήρχαν επιμέρους αιτήματα, μισθολογικά και σχέσεων εργασίας. Υπήρχε και κάτι ενιαίο: η αντίθεση στην καινούργια (αντι)εργατική νομοθεσία του Modi, που έχει στόχο να περιορίσει τις εργατικές κινητοποιήσεις. Πρακτικά να δώσει ακόμα μεγαλύτερη δύναμη στους εργοδότες.

Σε διάφορες βιομηχανικές ζώνες καινούργιες επιχειρήσεις δίνουν μορφή στους γενικούς στόχους του ινδικού κράτους. Οι εγκαταστάσεις είναι σαν κάστρα, και ο συνδικαλισμός απαγορεύεται. Οι εταιρείες φέρνουν εσωτερικούς μετανάστες για δουλειά, ώστε να μην έχουν κοινωνικές σχέσεις με τους ντόπιους· κι αν συμβεί να «παλιώσουν» τους μεταφέρουν αλλού, σε άλλα εργοστάσια, μακριά. Μέσα κουμάντο κάνουν «λευκές φρουρές» των εργοδοτών· και «κίτρινοι» συνδικαλιστές.

Τα αφεντικά της ινδίας ξέρουν ότι έχουν χάσει θέσεις στον διεθνή καπιταλιστικό ανταγωνισμό / καταμερισμό. Πριν 10 ή 15 χρόνια βρίσκονταν περίπου στην ίδια θέση με τον κινεζικό καπιταλισμό. Τώρα ψάχνουν τις επιτυχίες του Πεκίνου με τα κυάλια· κι αυτό έχει συνέπειες και στους γεωπολιτικούς συσχετισμούς στην ασία. Η προσπάθεια να «στίψουν» την ινδική εργατική τάξη είναι η τελευταία τους ελπίδα· ο εφιάλτης των εργατών.

Αλλά η εργατική τάξη στην ινδία (εντελώς αντίθετα με την ιδέα που έχουν οι πρωτοκοσμικοί εδώ, για τους μετανάστες / τις μετανάστριες είτε απ’ την ινδία είτε απ’ το πακιστάν) έχει πλούσια ιστορία ανταγωνισμού.

Μπορεί να μην είναι ομοιόμορφα κατανεμημένη αυτή η ιστορία σ’ όλη την ινδική «υποήπειρο» (κάποτε η ινδία θεωρούνταν χωριστή ήπειρος…). Όταν, όμως, 150 εκατομμύρια εργάτες απεργούν και διαδηλώνουν, ε…

(φωτογραφία: Απεργοί μπλοκάρουν τραίνα).

Πυρετός κυρώσεων 1

Τρίτη 6 Νοέμβρη. Είναι αλήθεια ότι το ψόφιο κουνάβι είχε απειλήσει πριν λίγους μήνες ότι θα επιβάλει τόσο σκληρή τιμωρία στην Τεχεράνη (στην πραγματικότητα: στους πετροπελάτες της) ώστε να μηδενιστούν οι εξαγωγές πετρελαίου (!!) Όμως αυτή η απειλή συνδεόταν άμεσα με την δυνατότητα της πετροχούντας του Ριάντ να αυξήσει την δική της παραγωγή ώστε να υπάρξει εναλλακτική λύση (για τους πελάτες της Τεχεράνης).

Ένας τέτοιος λογαριασμός ήταν εκτός πραγματικότητας. Πρώτον επειδή το Ριάντ δεν μπορούσε να αυξήσει τόσο την παραγωγή του. Και δεύτερον επειδή για μια σειρά πελάτες της Τεχεράνης (ας πούμε την ινδία) το ιρανικό πετρέλαιο έχει μικρότερα κόστη μεταφοράς σε σχέση με το σαουδαραβικό. Επιπλέον το Πεκίνο, η Άγκυρα και η Σεούλ, εκτός απ’ το κόστος, απέρριπταν τους αμερικανικούς εκβιασμούς.

Αλλά οι “εξαιρέσεις” που παραχώρησε η Ουάσιγκτον σε 8 κράτη (μεταξύ των οποίων και το ελλαδιστάν), που τους επιτρέπουν να εισάγουν ιρανικό πετρέλαιο, είναι αφενός για μικρότερες ποσότητες (απ’ ότι ως χτες) και δεύτερον για ένα εξάμηνο. Υποθέτουμε ότι η αυστηρή υπερδύναμη θέλει να (παριστάνει ότι) ελέγχει το παγκόσμιο εμπόριο πετρελαίου.

Αυτές οι εξαιρέσεις δίνουν το περιθώριο στο ιρανικό καθεστώς να πανηγυρίζει ότι “οι ηπα ηττήθηκαν” (επειδή δεν επέβαλαν καθολική απαγόρευση). Αλλά τέτοια κορδώματα είναι περισσότερο ενέσεις ηθικού για εσωτερική κατανάλωση παρά η ακριβής πραγματικότητα. Με δεδομένο ότι οι εξαγωγές πετρελαίου (και φυσικού αερίου) αντιστοιχούν στο 80% των εσόδων της Τεχεράνης από εξαγωγές, το να πέσουν απ’ τα 2.125.000 βαρέλια την ημέρα (ο μέσος όρος εξαγωγών το 2017) στα 1.000.000 βαρέλια απο εδώ και στο εξής, θα σημαίνει ετήσια μείωση εσόδων γύρω στα 30 δισεκατομύρια δολάρια (ανάλογα με την τιμή). Είναι ένα ποσό που θα λείψει απ’ το ιρανικό καθεστώς, χωρίς καμμία αμφιβολία.

Ωστόσο, επειδή μιλάμε για σύγκρουση μεταξύ μπλοκ κρατών, και επειδή η Τεχεράνη δεν είναι πλέον “μόνη της”, θα δοκιμαστούν (with a little help from friends…) διάφορα κόλπα – ας τα ονομάσουμε «λαθρεμπόριο», με την τυπική και όχι την ηθική έννοια της λέξης. Ένα απ’ τα κλειδιά της αμερικανικής τιμωρίας είναι το κατά πόσον μπορεί όντως να ελέγχει τις ποσότητες πετρελαίου που θα εξάγονται, όταν οι πληρωμές δεν θα γίνονται σε δολάρια ή μέσω του swift…

Κι εκεί είναι που οι εξελίξεις τρέχουν γρηγορότερα απ’ τις αμερικανικές κυρώσεις. Εφόσον Μόσχα και Πεκίνο έχουν σε λειτουργία «κλώνους» του swift που δεν ελέγχονται απ’ την Ουάσιγκτον, κι εφόσον η ε.ε. έχει αποφασίσει να κάνει κάτι αντίστοιχο, το πιθανότερο είναι ότι οι πωλήσεις του ιρανικού πετρελαίου θα πέσουν μεν, όχι όμως στο δραματικό βαθμό που θα ήθελε η Ουάσιγκτον.

Γίνεται, σ’ αυτήν την ιστορική στιγμή, ένα είδος οικονομικού ανταρτοπολέμου – απέναντι στην Ουάσιγκτον…

Αντιαεροπορική διπλωματία

Σάββατο 6 Οκτώβρη. Σε μια “όλο αγάπη” εμφάνιση στο Νέο Δελχί, ο ινδός πρωθ. Narendra Modi και ο γνωστός Putin επαναεπιβεβαίωσαν χτες τις φιλικές σχέσεις μεταξύ των κρατών τους. Μεταξύ των υπόλοιπων deal υπέγραψαν κι αυτό: το Ν. Δελχί θα αγοράσει ρωσικούς S-400, έναντι του καθόλου ευτελούς ποσού των 5,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων…

Το πολιτικό (και γεωπολιτικό) βιολί του ινδικού κράτους μπορεί να προκαλεί αμηχανία, αλλά δεν είναι καινούργιο: η άλλοτε «ινδική υποήπειρος» σκοπεύει πάντα να «κάνει παιχνίδι» στις μεγάλες, διεθνείς ενδοκαπιταλιστικές αντιθέσεις, χωρίς να ταυτίζεται απόλυτα με καμία μεριά· έστω, πριν τα πράγματα φτάσουν στο απροχώρητο. Οι σχέσεις του Ν. Δελχί με την Μόσχα είναι παλιές, ειδικά σε ότι αφορά την αγορά όπλων – τίποτα καινούργιο (θα έλεγε κανείς) αν αγοράζει τώρα και ρωσικά αντιαεροπορικά.

Το θέμα είναι ότι η Ουάσιγκτον επείγεται να πουλάει τα δικά της και, για να δείξει την πρεμούρα της, μόλις πριν λίγες ημέρες επέβαλε «κυρώσεις» στο Πεκίνο επειδή τόλμησε να αγοράσει τους καταραμένους S-400. Δεν θέλουμε να ανακατευτούμε στον αμυντικό εξοπλισμό κανενός κράτους – είπε τότε το άσπρο σπίτι – αλλά θέλουμε να τιμωρήσουμε την ρωσική βιομηχανία όπλων. Χμμμμ… Ένα ινδικό deal πάνω απ’ τα 5 δισεκατομύρια δολάρια, μια κι έξω, υπέρ αυτής της βιομηχανίας (όταν οι συνολικές πωλήσεις αμερικανικών όπλων στην ινδία τα 10 τελευταία χρόνια ήταν «μόνο» 15 δισεκατομμύρια) θα πρέπει να τιμωρηθεί, άραγε, κι αυτό;

Η Ουάσιγκτον θα ήθελε την συμμαχία του Ν. Δελχί: είναι λίγοι μόνο μήνες που άλλαξε το «αμυντικό δόγμα» της (κατά του Πεκίνου κατά κύριο λόγο) και μαζί το όνομα του αρμόδιου στόλου. Από «ειρηνικός» η περιοχή δράσης του έγινε «ινδικός – ειρηνικός», εννοώντας την μελλοντική στρατιωτική συνεργασία της ινδίας. Βάζεις τιμωρία σ’ έναν τέτοιο σύμμαχο ή κάνεις «εξαίρεση»;

Άγνωστο. Αλλά φαίνεται ότι ο ινδικός ιμπεριαλισμός πηγαίνει γυρεύοντας. Χτεσινές επίσημες μεν αλλά ανώνυμες πληροφορίες απ’ το Ν. Δελχί δήλωναν ότι το Νοέμβρη (στις 5 αρχίζει η απαγόρευση αγοράς πετρελαίου απ’ την Τεχεράνη) η ινδία θα αγοράζει 9 μύρια βαρέλια πετρελαίου, λίγο πιο κάτω απ’ τα 10 μύρια που αγόρασε τον Οκτώβρη. Δεν είναι κεραυνός εν αιθρία: εδώ και μήνες το ινδικό υπ.εξ. ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να πειθαρχήσει σε «μονομερείς κυρώσεις». Και γι’ αυτό το αδίκημα θα γίνει «εξαίρεση»;

Θα πει κανείς: ε, ας κάνει την ανάγκη φιλότιμο η Ουάσιγκτον κι ας παραστήσει ότι δεν καταλαβαίνει. Σωστά. Μόνο που ακριβώς τα ίδια (αγορά S-400 και ιρανικού πετρελαίου) κάνει και η Άγκυρα.

Μια φορά είναι «εξαίρεση». Δεύτερη;

Ανορθόδοξος πόλεμος 1

Κυριακή 5 Αυγούστου. Στην αρχή η Ουάσιγκτον «επιβάλει κυρώσεις» (ας το πούμε αλλιώς: βγάζει εκτός – οικονομικού – νόμου) διάφορες ρωσικές εταιρείες όπλων ή εταιρείες / υπηρεσίες πληροφοριών. Ο λόγος; Απλός: ο ρόλος της Μόσχας στην ουκρανία… η προσάρτηση της Κριμέας… ο ρόλος της στη συρία… ακόμα ακόμα και η μόνιμη εμπλοκή της στις τακτικές αμερικανικές εκλογές (!!!) (Μήπως να τις καταργήσουν εντελώς, να ησυχάσουν εκεί στο αμέρικα;).

Αυτό έγινε νόμος του αμερικανικού κράτους πέρυσι, με την υπογραφή του ψόφιου κουναβιού. Μετά, και σα συνέπεια, «τιμωρούνται με κυρώσεις» όσα κράτη αγοράζουν όπλα ή έχουν σχέσεις με τις τιμωρημένες ρωσικές εταιρείες / υπηρεσίες: το πράγμα πάει αλυσιδωτά, αλλιώς δεν θα δούλευε…

Όμως έρχεται γρήγορα η στιγμή που η Ουάσιγκτον διαπιστώνει ότι αν αρχίσει να τιμωρεί πελάτες της ρωσικής πολεμικής βιομηχανίας θα τους χάσει για πάντα από εν δυνάμει δικούς της πελάτες αλλά και συμμάχους. Η ινδία, το βιετνάμ και η ινδονησία ανήκουν (δυστυχώς για τους σχεδιαστές της αλυσιδωτής κυρωτικής έκρηξης…) σ’ αυτήν την κατηγορία. Ψωνίζουν εδώ και δεκαετίες απ’ το ρωσικό οπλοστάσιο, είναι ευχαριστημένοι σαν πελάτες απ’ την ποιότητα, εννοείται ότι απ’ την Μόσχα ψωνίζουν και τα απαραίτητα ανταλλακτικά, και δεν γίνεται να αλλάξουν μαγαζί δια της βίας επειδή η αμερικανική πολεμική βιομηχανία «καίγεται» για πωλήσεις.. Τι μπορεί να γίνει λοιπόν;

Πριν 3 μέρες η αμερικανική γερουσία, με ψήφους 87 έναντι 10 ενέκρινε ένα νόμο (που είχε ήδη περάσει και απ’ την βουλή των αντιπροσώπων) που δίνει το δικαίωμα στο ψόφιο κουνάβι να κάνει εξαιρέσεις στην τιμωρία των πελατών των τιμωρημένων ρωσικών πολεμικών «οντοτήτων». Υπό την προϋπόθεση, φυσικά, ότι θα δείξουν σαφώς την διάθεση να απομακρυνθούν απ’ την «ρωσική επιρροή». Να κόψουν, σα να λέμε, τις κακιές παρέες.

Έχουμε, λοιπόν, την αναβίωση μιας παλιάς μεθοδολογίας που λεγόταν «η πολιτική των κανονιοφόρων», σε καινούργια εκδοχή. Στο παρελθόν, όταν κάποια «μεγάλη δύναμη» θεωρούσε ότι κάποιο (με θέα την θάλασσα) κράτος / πελάτης της δεν συμπεριφέρεται (πολιτικά ή οικονομικά) «όπως πρέπει», έστελνε μερικά πολεμικά πλοία έξω απ’ το άτακτο λιμάνι της πρωτεύουσας. Τώρα η Ουάσιγκτον προσπαθεί να κάνει το ίδιο με όπλο τον παγκόσμιο κύκλο κυκλοφορίας του δολαρίου…

(φωτογραφία: το τάκλιν στην καρωτίδα είναι κόκκινη κάρτα ή απλή παρατήρηση;)

Ανορθόδοξος πόλεμος 2

Κυριακή 5 Αυγούστου. Το ίδιο κόλπο ξεδιπλώνεται σε ότι αφορά τις κυρώσεις που έχει αποφασίσει η Ουάσιγκτον να επιβάλει απ’ τις 4 του ερχόμενου Νοέμβρη σε όποιον αγοράζει ιρανικό πετρέλαιο. Οι μεγαλύτεροι πελάτες της πετρελαϊκής βιομηχανίας της Τεχεράνης είναι το Πεκίνο, το Νέο Δελχί και η Άγκυρα. Τι να πει, λοιπόν, η Ουάσιγκτον στο Πεκίνο (θεωρείται εχθρός…), στο Νέο Δελχί (θεωρείται πως μπορεί να ρυμουλκηθεί προς Ουάσιγκτον μεριά) ή στην Άγκυρα (εδώ συνεχίζεται το «ψάξιμο»…); Ότι απ’ τις 5 Νοέμβρη θα θυμώσουμε πολύ αν δεν αντικαταστήσετε το ιρανικό πετρέλαιο με αμερικανικό; Κάπως δύσκολο… Οπότε «υπάρχουν σκέψεις» στο ψοφιοκουναβικό επιτελείο, να γίνουν κι εκεί κάποιες «εξαιρέσεις» – υπό όρους φυσικα. Του είδους, για παράδειγμα, ο.κ, μπορείτε να συνεχίσετε, αλλά μόνο στο όριο ποσοτήτων που αγοράζατε ως τις 4 Νοέμβρη. Όχι περισσότερο. (Ενόψει ενός τέτοιου «ορίου» το Νέο Δελχί έχει διπλασιάσει τις αγορές του απ’ το ιράν σε σχέση με πέρυσι· το ανεβάζει τεχνητά δηλαδή).

Ως εδώ, κι αν συμπεριληφθούν στη λίστα τόσο τα εμπορεύματα της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας όσο κι εκείνα των «νέων τεχνολογιών», είναι ξεκάθαρο ότι πίσω απ’ τα καραγκιοζιλίκια του οποιουδήποτε ψόφιου κουναβιού, η κινούσα αιτία του αμερικανικού ιμπεριαλισμού είναι ότι ο αμερικανικός καπιταλισμός (οπωσδήποτε η home παραγωγή) χάνει σταθερά έδαφος στον παγκόσμιο ανταγωνισμό. Και προσπαθεί να αντεπιτεθεί με την «πολιτική των κανονιοφόρων», προς το παρόν μέσα απ’ τον έλεγχο του παγκόσμιου εμπορίου χάρη στο δολάριο αλλά και τους διεθνείς μηχανισμούς (διακανονισμού των διεθνών πληρωμών) που ελέγχονται επίσης απ’ τις ηπα, απ’ το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.

Πετρέλαιο 1

Πέμπτη 28 Ιούνη. Η Ουάσιγκτον θέλει να πνίξει οικονομικά την Τεχεράνη – ολοκληρωτικός πόλεμος, προς το παρόν χωρίς βόμβες και κανόνια. Για να το πετύχει θέλει να απαγορεύσει στους αγοραστές του ιρανικού πετρελαίου να συνεχίσουν τις ιρανικές αγορές τους – απειλώντας τους με κυρώσεις (και πάλι πόλεμος χωρίς – προς το παρόν – βόμβες και κανόνια) αν δεν το κάνουν…

Η πετρελαϊκή βιομηχανία του ιράν εξάγει από 2,5 ως 2,8 εκατομμύρια βαρέλια αργού (και ισοδύναμου αερίου) την ημέρα. Συνολικά το 2017 έκανε εξαγωγή πάνω από 1 δισεκατομύρια βαρέλια. Κυριότερος πελάτης η κίνα, και ακολουθούν η ινδία, η νότια κορέα, και η ιαπωνία (το 62% των ιρανικών εξαγωγών ήταν προς την ασία). Το υπόλοιπο 38% κατευθύνθηκε προς τα δυτικά, προς ευρώπη μεριά, με κυριότερους πελάτες την τουρκία, την ιταλία, την αγγλία, την ουγγαρία και την ολλανδία.

Και τώρα (λοιπόν!) η Ουάσιγκτον εξέδωσε τελεσίγραφο: μέχρι τις 4 Νοέμβρη όλοι αυτοί θα πρέπει να έχουν μηδενίσει, εντελώς “μηδέν”, τις εισαγωγές ιρανικού πετρελαίου!!! Αλλιώς; Θα τιμωρηθούν!!!

Με άλλα λόγια: η Ουάσιγκτον θα επιβάλει στο Πεκίνο, στο Νέο Δελχί, στη Σεούλ και στην Άγκυρα από που θα αγοράζουν πετρέλαιο…

Πώς σας φαίνεται;