Tag: ιαπωνία

Κυκλική ή δομική αυτή η “κρίση”;

Κυριακή 25 Αυγούστου. Θεωρητικά το Τόκιο θα μπορούσε να «πιεστεί» απ’ την Ουάσιγκτον να κάνει πίσω στο θέμα των περιορισμών στις εξαγωγές προς την Σεούλ· και τα πράγματα να επανέλθουν κάπως στην προηγούμενη κατάσταση (που, πάντως, δεν ήταν και τόσο «αγαπημένη» μεταξύ Σεούλ και Τόκιο).

Υπάρχουν όμως κι άλλα «παράπλευρα» ζητήματα, σοβαρά, που δείχνουν ότι η απόφαση του Moon έχει πιο βαθιές αιτίες, και σίγουρα δεν είναι μια απόφαση στο πόδι, εν θερμώ.

Το ένα είναι η στάση του ψοφιοκουναβιστάν στην προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων βορρά – νότου στην κορεατική χερσόνησο. Το γεγονός ότι αρνείται να άρει ακόμα και κάποιες απ’ τις (μονομερείς) κυρώσεις που έχει επιβάλλει στην Πγιονγκγιάνγκ και ότι, στην ουσία, ξεμπερδεύει με το θέμα λέγοντας πόσο ‘ντάξει παιδί είναι ο Kim (αντιγράφοντας την περσινή «επίθεση φιλίας» και παγώνοντάς την σε κοσμητικά επίθετα…) καταστρέφει μια νοτιοκορεατική (και όχι μόνο) στρατηγική πολλών επιπέδων.

Το άλλο είναι οι αμερικανικές βάσεις στη νότια κορέα. Περίπου 29.000 αμερικάνοι πεζοναύτες στρατοπεδεύουν εκεί, για να την προστατεύουν απ’ την … βόρεια κορέα, ενώ και ο νοτιοκορεατικός στρατός τελεί υπό αμερικανική ανώτατη διοίκηση. Το δεύτερο είναι προσβλητικό πια… Το πρώτο θα μπορούσε να το ανεχτεί τόσο ο Moon όσο και ο Kim (το έχει δηλώσει ο δεύτερος). Όμως, στις διαπραγματεύσεις που θα αρχίσουν τον Σεπτέμβρη για την ανανέωση της συμφωνίας για τις βάσεις στη νότια κορέα, το ψοφιοκουναβιστάν θα ζητήσει απ’ τον Μοοn να πληρώνει ένα εξαιρετικά μεγάλο ποσό για την συντήρηση αυτού του (ημικατοχικού εν τέλει) στρατού. Αυτό είναι συνέπεια της νταβατζίδικης λογικής που έχει υιοθετήσει εδώ και χρόνια η Ουάσιγκτον και εκφράζει καθαρά πια το ψόφιο κουνάβι, σύμφωνα με την οποία οι «προστατευόμενοι» θα πρέπει να πληρώνουν για την «προστασία» που τους παρέχει.

Να πληρώσει έναν περίδρομο λεφτά η νότια κορέα για έναν στρατό που θέλει μόνο η δεξιά της, για να την προστατεύει από έναν κίνδυνο που δεν θέλει να έχει και μπορεί κάλιστα να ξεπεράσει με ειρηνικά μέσα;… Αν η Ουάσιγκτον δεν είχε «υιοθετήσει» το Τόκιο κι αν άφηνε χώρο έστω για κάποιες οικονομικές σχέσεις βορρά – νότου τότε ο Moon θα μπορούσε να ανεχτεί το νταβατζιλίκι. Τώρα ο μόνος λόγος που το ανέχεται είναι η δεξιά / ακροδεξιά αντιπολίτευση. Όμως πόσο να «πλερώσει» εξ αιτίας της;

Αν, λοιπόν, η Ουάσιγκτον πείσει το Τόκιο “να κρατηθεί ακόμα”, θα ζητήσει επιπλέον ανταπόδοση απ’ τον Moon – αυτό είναι σίγουρο. Για κάτι που, ουσιαστικά, θα είναι απλά μια αναβολή. Ο μόνος τρόπος να μεσολαβεί πλέον η Ουάσιγκτον είναι νταβατζιλίδικα (οι παλαιστίνιοι το ξέρουν καλά).

Εν τέλει η καπιταλιστική γεωπολιτική δεν αναδύεται σαν το κύριο πεδίο αναμετρήσεων μόνο στην ευρώπη, στη μέση Ανατολή ή στη λατινική αμερική. Αναδύεται και στην ανατολική Ασία, από πολλές μεριές.

Απ’ αυτή την άποψη, κι εφόσον ο Moon επιμείνει στις αποφάσεις του (ή αναγκάσει τους άλλους να πληρώσουν…), ίσως κινείται μερικά βήματα μπροστά…

Σεούλ – Τόκιο: περισσότερα νεύρα…

Παρασκευή 23 Αυγούστου. Σε μια κίνηση που ελάχιστοι περίμεναν, η Σεούλ ανακοίνωσε χτες ότι τερματίζει την από το 2016 συμφωνία της με το Τόκιο για ανταλλαγή στρατιωτικών κατασκοπευτικών πληροφοριών. Η “general security of military information agreement” (gsomia) ήταν ιδέα του τότε αμερικάνου προέδρου Obama, και ήταν η μοναδική συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας μεταξύ των δύο κρατών. Κατά την Ουάσιγκτον (με την οποία έχουν χωριστές παρόμοιες συμφωνίες τόσο η Σεούλ όσο και το Τόκιο) η κατ’ ευθείαν κατασκοπευτική συνεργασία τους ήταν βασική για την «σταθερότητα» στην περιοχή (: δηλαδή για την αμερικανική ηγεμονία).

Να που η αντιπαράθεση βγήκε απ’ το σοβαρό μεν αλλά παραπλανητικό πεδίο των «οικονομικών σχέσεων» και πήγε εκεί που είναι οι ρίζες της! Είναι ευνόητο ότι η συγκεκριμένη ακύρωση (που ακουμπάει και την Ουάσιγκτον) είναι συνέχεια του καυγά μεταξύ Σεούλ και Τόκιο που τυπικά ξεκίνησε με θέματα σχετικά με την ιαπωνική βαρβαρότητα κατά των κορεατών στον Β παγκόσμιο, αλλά ουσιαστικά αφορά τους τωρινούς και αυριανούς συσχετισμούς δύναμης στην ευρύτερη περιοχή.

Θα μπορούσαν (με αμερικανική «πίεση») να «λυθούν τα προβλήματα» και οι σχέσεις των δύο κρατών να εξομαλυνθούν; Δύσκολο. Το ψόφιο κουνάβι έχει δηλώσει, το θυμίζουμε, ότι η ενασχόληση με τις κορεατο-ιαπωνικές διαφορές είναι “δουλειά πλήρους απασχόλησης” και δεν σκοπεύει (ως χτες δεν σκόπευε) να πληρώνει υπαλλήλους του υπ.εξ. του για να την κάνουν. Κι ύστερα τι θα μπορούσε να προσφέρει το ψοφιοκουναβιστάν τέτοιους καιρούς; Πώς να κάνει τον ουδέτερο; Τίνος το μέρος να πάρει; Δύσκολο λοιπόν – αλλά ας μην βιαζόμαστε.

Υπάρχουν όμως δύο στοιχεία που ίσως αποδειχθούν σημαντικά. Πρώτον, αυτή η gsomia αφορούσε ανταλλαγή πληροφοριών κατασκοπείας σε βάρος της βόρειας κορέας σχεδόν αποκλειστικά… Και, δεύτερον, το κράτος με τις αυξημένες δυνατότητες τέτοιας κατασκοπείας ήταν (επίσημα τουλάχιστον) η ιαπωνία. Αυτό σημαίνει ότι ακυρώνοντας την συνεργασία αυτή, η Σεούλ μένει κάπως «στα σκοτάδια» σε ότι αφορά την αντι-Πγιονγκγιάνγκ κατασκοπεία.

Το ερώτημα είναι διπλό: α) θέλει η Σεούλ (υπό τον Moon…) να κατασκοπεύει τον Kim και μάλιστα παρέα με το Τόκιο; Και β) έχει εμπιστοσύνη η Σεούλ στο Τόκιο πως της μεταφέρει όλα όσα μαθαίνει για το καθεστώς της Πγιονγκγιάνγκ;

Κατά την ταπεινή γνώμη της ασταμάτητης μηχανής η απάντηση (ειδικά στο πρώτο) δεν θα έρθει απ’ το τρίγωνο Σεούλ – Ουάσιγκτον – Τόκιο, αλλά απ’ το αν θα υπάρξουν πρακτικές εξελίξεις στη σχέση Σεούλ – Πγιονγκγιάνγκ. Κι αυτό είναι ένα ζήτημα φλέγον εδώ και πολλούς μήνες για την κυβέρνηση Moon… Σε σημείο που η ακύρωση της gsomia να τύχει ιδιαίτερης εκτίμησης απ’ την Πγιονγκγιάνγκ.

(φωτογραφία: Η Kang Kyung-wha είναι η υπ.εξ. της νότιας κορέας. Επειδή δεν θα μάθετε ασιατικά ονόματα απ’ την μπάλα, καλό θα είναι να εκπαιδευτείτε με ότι είναι διαθέσιμο…)

Ανατολική ασία 1

Παρασκευή 16 Αυγούστου. Η επιδείνωση των σχέσεων ανάμεσα στη Σεούλ και στο Τόκιο μπορεί να έχει σαν αφορμή τις σοβαρές εκκρεμότητες της ιαπωνικής κατοχής και βαρβαρότητας στην κορεατική χερσόνησο ως το τέλος του β παγκόσμιου, ωστόσο έχει πολύ συγκαιρινές αιτίες: πρόκειται για μια αντίθεση που δεν μπορεί να αμβλυνθεί.

Με το νοτιοκορεάτικο καπιταλισμό να έχει πλασσαριστεί ήδη στην «α εθνική» του πλανήτη (11ος στη παγκόσμια λίστα…), η Σεούλ (ειδικά υπό τον σοσιαλδημοκράτη Moon Jae-in) έχει αποκτήσει ισχυρή αυτοπεποίθηση· τόση ώστε να αμφισβητεί (όχι ανοικτά ακόμα, αλλά με συγκεκριμένα πρακτικά βήματα) την «γεωμετρία» του υπό την ηγεμονία της Ουάσιγκτον συσχετισμού δυνάμεων στην περιοχή. Είναι σαφές και εύλογο ότι η Σεούλ σαν κράτος / κεφάλαιο επιδιώκει για τον εαυτό της πολύ περισσότερα (και σίγουρα διαφορετικά) απ’ το να είναι οικοδεσπότης αμερικανικών βάσεων.

Απ’ την μεριά του το Τόκιο, ειδικά υπό τον ακροδεξιό Abe (αν και σε μια «αόρατη εθνική γραμμή») επιδιώκει τα τελευταία χρόνια να απαλλαγεί απ’ τους ειρηνιστικούς περιορισμούς που «κληρονόμησε» απ’ την ήττα του γιαπωνέζικου μιλιταρισμού στον β παγκόσμιο· περιορισμούς που έχουν εγγραφεί στο ιαπωνικό σύνταγμα. Ο μόνος τρόπος για να γίνει η ιαπωνία «κανονικό κράτος» (δηλαδή ένα κράτος πρώτης γραμμής που μπορεί να κάνει πόλεμο όπου το συμφέρει) είναι να συμπλέει με το ψοφιοκουναβιστάν· ακόμα κι αν τα ιαπωνικά και τα αμερικανικά ιμπεριαλιστικά συμφέροντα δεν ταυτίζονται υποχρεωτικά.

Οι «εθνοκρατικές» φιλοδοξίες της Σεούλ και του Τόκιο δεν είναι, αυτή τη στιγμή τουλάχιστον, του ίδιου τύπου. Το Τόκιο θέλει να αποκαταστήσει επίσημα τα μιλιταριστικά του «δικαιώματα». Η Σεούλ απ’ την μεριά της θα ήθελε ένα είδος οικονομικής ενοποίησης της κορεατικής χερσονήσου, που θα εκτόξευε (χάρη στην φτηνή εργασία του βορρά) τις ήδη πολυεθνικές επιχειρήσεις της (και θα της έδινε προίκα, in case of emergency, τα πυρηνικά του Kim…). Απ’ αυτήν την θέση έχει λόγους (το νοτιοκορεατικό κράτος / κεφάλαιο) να φοβάται την ιαπωνική «χειραφέτηση» ελπίζοντας ότι ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός θα την εμποδίσει· την ίδια στιγμή όμως που αυτός ο ιμπεριαλισμός κάνει αδύνατα τα βήματα ουσιαστικής ειρήνευσης στην κορεατική χερσόνησο.

Όλα αυτά συμβαίνουν ταυτόχρονα με την ηγεμονική άνοδο του κινεζικού καπιταλισμού, την σύγκρουση της Ουάσιγκτον με το Πεκίνο (και την Μόσχα), και τις αμερικανικές προσπάθειες (όχι ιδιαίτερα πετυχημένες αλλά επίμονες) να κρατηθεί το αμερικανικό μονοπώλιο «επίβλεψης» στον δυτικό Ειρηνικό και την ανατολική Ασία.

(φωτογραφία: Νοτιοκορεάτες διαδηλώνουν κατά της ιαπωνίας…)

Ανατολική ασία 2

Παρασκευή 16 Αυγούστου. Όταν η Σεούλ υπενθυμίζει (απαιτητικά, εμφατικά) στο Τόκιο την προηγούμενη φάση του μιλιταρισμού / ιμπεριαλισμού του, αναφέρεται μεν τυπικά σε μια «ιστορία του παρελθόντος», ουσιαστικά όμως αναφέρεται στους συσχετισμούς του παρόντος και του μέλλοντος. Τα ιαπωνικά εγκλήματα (οι «comfort women» είναι μόνο ένα απ’ αυτά) και η αποικιακή κατοχή είναι κοινή ιστορία / μνήμη και των δύο κορεατικών κρατών· επιπλέον υπάρχουν και «συνοριακές διαφορές» ανάμεσα στη νότια κορέα και την ιαπωνία: οι νησίδες Dokdo. Κι ενώ οι καπιταλισμοί των δύο κρατών (στις υψηλές τεχνολογίες σίγουρα) είναι αλληλοσυνδεδεμένοι, δεν παύουν να είναι εξαιρετικά ανταγωνιστικοί μεταξύ τους.

Η Σεούλ έχει κάνει ένα βήμα εντασσόμενη σ’ αυτό που έχουμε ονομάσει “μπλοκ του Βλαδιβοστόκ” (Μόσχα, Πεκίνο, Πγιονγκγιάνγκ, Σεούλ). Αλλά η εξέλιξη της ενδοκορεατικής συνεννόησης μετά την περσινή “εκστρατεία γοητείας” της Πγιονγκγιάνγκ δείχνει πόσο βαρύ είναι το φορτίο της αμερικανικής παρουσίας και επίβλεψης (και) στην κορεατική χερσόνησο. Η Σεούλ θα έπρεπε να παρακάμψει την Ουάσιγκτον και τις “αντιρρήσεις” της προχωρώντας σε μια επίσημη συμφωνία ειρήνης με την Πγιονγκγιάνγκ με την εγγύηση κατ’ αρχήν της Μόσχας και του Πεκίνου. Δεν το έχει κάνει (όπως περιμέναμε…) και η πιθανή εξήγηση βρίσκεται αφενός στον “φιλοαμερικανισμό” της νοτιοκορεατικής δεξιάς (στη Σεούλ υπήρχε χούντα υποστηριζόμενη απ’ την Ουάσιγκτον από το 1953 ως το 1987…) και αφετέρου στις τριβές με το Τόκιο: αν η Ουάσιγκτον θεωρήσει πως χάνει ερείσματα στη νότια κορέα (και άρα στη κορεατική χερσόνησο συνολικά) είναι βέβαιο ότι θα ρίξει το βάρος της στη μεριά της ιαπωνίας. Η Σεούλ δεν έχει λόγο να γίνει “συνοριακό κράτος” στον εξελισσόμενο 4ο παγκόσμιο πόλεμο…

(φωτογραφία: Χτες στη νότια κορέα είχαν εθνική γιορτή. «Μέρα της απελευθέρωσης». Απο ποιούς; Απ’ την ιαπωνική κατοχή…)

Ανατολική ασία 3

Παρασκευή 16 Αυγούστου. Είναι ένας «κόμπος» – και φαίνεται ότι το Τόκιο, διαπιστώνοντας σωστά ότι η νότια κορέα έχει μικρά περιθώρια αποτελεσματικών αλλά όχι κραυγαλέων κινήσεων, αυτόν τον κόμπο θέλει να σφίξει κηρύσσοντας εμπορικό πόλεμο στη Σεούλ. Όχι μόνο για να επιδείξει κάποιου είδους οικονομική / τεχνική κυριότητα πάνω στις βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας της νότιας κορέας (σε μια φάση που αυτές επεκτείνονται διεθνώς), αλλά και για να επιβάλει ένα είδος πολιτικής κυριότητας και ελέγχου της νοτιοκορεατικής αυτοπεποίθησης, ακόμα και σε ότι αφορά τις ενδοκορεατικές σχέσεις. Μ’ άλλα λόγια το Τόκιο προσπαθεί να παίξει τον ρόλο μιας «Ουάσιγκτον της ανατολικής Ασίας»: ενώ το ψοφιοκουναβιστάν επιχειρεί να «ανασχέσει» το Πεκίνο, το Τόκιο προσπαθεί να κάνει το ίδιο στην πιο κάτω κλίμακα, απέναντι στη Σεούλ.

Το κεντρικό πρόβλημα της Σεούλ φαίνεται ότι είναι οι σχέσεις της με την Ουάσιγκτον. Υπό την «συμφωνία του San Francisco» που υπογράφτηκε το 1951, η Ουάσιγκτον ήταν το «κέντρο», ενώ η Σεούλ και το Τόκιο ήταν ισότιμα στην «περίμετρο». Τώρα το νοτιοκορεατικό καθεστώς θα ήθελε μια πολύ πιο ισορροπημένη σχέση με το άλλοτε «κέντρο», και την άνεση πλουραλισμού στην εξωτερική του πολιτική· μια κατάσταση που να μοιάζει, ας πούμε, με την γερμανία. Αλλά είναι η χειρότερη εποχή για τέτοιες χειραφετήσεις απ’ το ψοφιοκουναβιστάν· με την έννοια ότι δεν θα το συζητούσε καν – και δεν θα το δεχόταν «με το καλό».

Με το που ξεκίνησε ο πρόσφατος καυγάς με τις “εμπορικές τιμωρίες” απ’ την μεριά του Τόκιο, κάποιοι στη Σεούλ (σίγουρα στα φιλοκυβερνητικά media) περίμεναν την κατευναστική παρέμβαση της Ουάσιγκτον. Όχι μόνο αυτή δεν ήρθε («πολιτική ίσων αποστάσεων»…) αλλά το ίδιο το ψόφιο κουνάβι δήλωσε ειρωνικά ότι το «να ασχολείται κανείς μ’ αυτές τις διαφορές είναι δουλειά πλήρους απασχόλησης» – εννοώντας ότι η Ουάσιγκτον δεν έχει χρόνο για χάσιμο. Που σημαίνει, απλά, ότι είναι ευχαριστημένη με τις στρατιωτικές της βάσεις σε νότια κορέα και ιαπωνία…

Αντίθετα η Μόσχα και το Πεκίνο έκαναν την εμφάνισή τους στην περιοχή, με ανορθόδοξο τρόπο: αναφερόμαστε στο περιστατικό των κοινών ασκήσεων και της πτήσης ρωσικών και κινεζικών στρατηγικών βομβαρδιστικών πάνω απ’ τα Dokdo. (Περισσότερα εδώ, στο Μπλοκ του Βλαδιβοστόκ (with a little help from my friends…), Παρασκευή 26 Ιούλη)

Καθώς οι παλιές «ισορροπίες» διαλύονται (και μάλιστα γρήγορα) και οι γεωπολιτικές συγκρούσεις έχουν αναδυθεί φανερά εκεί που τις περιμένει κανείς, στην «πρώτη γραμμή» των ενδοκαπιταλιστικών ανταγωνισμών δηλαδή, κάποιοι νοτιοκορεάτες υποστηρίζουν, και σωστά, ότι η Σεούλ (δηλαδή ο καπιταλισμός της) δεν πρόκειται να επιβιώσει σαν εξαρτημένη μεταβλητή.

Αλλά με βάση την ιστορία της περιοχής, ο δρόμος ως την «ανεξάρτητη σταθερά» είναι ζόρικος. Και δύσκολα θα είναι «ομαλός» – αν υπάρχει πια τέτοιο πράγμα σαν την «ομαλότητα» στις διακρατικές σχέσεις…

Της κορέας

Δευτέρα 5 Αυγούστου. Το Τόκιο το “χοντραίνει” απέναντι στη Σεούλ. Απόδειξη, αν χρειαζόταν κάποια, ότι η διακύβευση δεν είναι οι αποζημειώσεις στις κορεάτισσες “γυναίκες της χαράς” των κάτεργων του Β παγκόσμιου…

Μετά την απαγόρευση της εξαγωγής προς τις κορεατικές τεχνοβιομηχανίες 3 βασικών χημικών, πριν 3 μέρες η κυβέρνηση Abe ανακοίνωσε ότι θα βάλει διάφορα γραφειοκρατικά εμπόδια στις εξαγωγές άλλων 1100 ειδών (από εργαλεία και μηχανές μέχρι εξαρτήματα) επιδιώκοντας να κάνει τη νοτιοκορεατική παραγωγή υψηλής τεχνολογίας όμηρο του Τόκιο.

Η Σεούλ μιλάει για “πόλεμο” εναντίον της. Δείχνει διατεθειμένη να σηκώσει το γάντι με ανάλογα εμπορικά αντίποινα. Ωστόσο λίγο πιο πίσω διακρίνεται το βασικό: το μέλλον της κορεατικής χερσονήσου και η διάταξη των δυνάμεων απέναντι στο μπλοκ του Βλαδιβοστόκ. Ο νο 2 στο “συμβούλιο εθνικής ασφαλείας” στη Σεούλ κατηγόρησε ήδη τον Abe ότι προσπαθεί να βάλει εμπόδια στην ειρήνη στη χερσόνησο, κάνοντας υπόγειο παιχνίδι με την Ουάσιγκτον. Βάσιμες ή όχι οι κατηγορίες, είναι ενδεικτικές.

Το Τόκιο κάνει απέναντι στη Σεούλ ότι κάνει η Ουάσιγκτον απέναντι στο Πεκίνο και την Μόσχα. Μόνο στραβοί δεν βλέπουν ότι το μπλοκ του Βλαδιβοστόκ είναι για καλά στο στόχαστρο. Διαισθανόμαστε ωστόσο πως όσο περισσότερο χρησιμοποιούνται όπλα “εμπορικού πολέμου” τόσο περισσότερο τρώνε τα ψωμιά τους…

 

Το βόρειο πέρασμα

Σάββατο 27 Ιούλη. Όσα γίνονται, όσα υπονοούνται και όσα θα γίνουν στο μέλλον στην ανατολική ασία, ειδικά στην «ακτίνα δράσης» του μπλοκ του Βλαδιβοστόκ, σχετίζονται και με τις θαλάσσιες μεταφορές. Αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, εφόσον το παρακμιακό ψοφιοκουναβιστάν εξακολουθεί να ελέγχει (ή να προσπαθεί να ελέγξει) τις διαδρομές του θαλάσσιου εμπορίου σ’ όλο τον πλανήτη. Βασικό μέρος αυτού του ελέγχου είναι, άλλωστε, η πρόσφατα ανακοινωμένη «στρατηγική Ινδικού – Ειρηνικού»…

Την ίδια ώρα που ο αμερικανικός «αεροναυτικός» ιμπεριαλισμός ή/και αμφισβήτησή του παράγουν εντάσεις σε διάφορα σημεία των γνωστών θαλάσσιων δρόμων μεταξύ ασίας, ευρώπης και αφρικής (στενά του Ορμούζ, κόλπος του Άντεν, στενά της Μάλακκα…) ένας καινούργιος θαλάσσιος δρόμος έχει ανοίξει, έξω από οποιονδήποτε αμερικανικό έλεγχο. Το βόρειο πέρασμα που διευκολύνεται απ’ την μερική τήξη των πάγων στην ευρύτερη περιοχή.

Ο χάρτης πάνω δείχνει με μπλε χρώμα μια κλασσική διαδρομή απ’ την ανατολική ασία προς την ευρώπη (ως το στρατηγικής σημασίας ρωσικό λιμάνι του Murmansk) και με κόκκινο το βόρειο πέρασμα. Στον κάτω πίνακα φαίνεται η διαφορά σε χιλιόμετρα και μέρες ταξιδιού για μια εμπορική διαδρομή απ’ την Shanghai, ή το λιμάνι του Busan στη νότια κορέα ή/και την Yokohama ως το ρωσικό Murmansk και το νορβητικό Kirkenes.

Πρακτικά αυτή η σύνδεση των κινεζικών λιμανιών με την βόρεια ευρώπη έχει να διαχειριστεί μόνο δύο «εύφλεκτα» σημεία: την περιοχή ανάμεσα στην κορεατική χερσόνησο και την ιαπωνία (όπου βρίσκονται οι αμφισβητούμενες νησίδες Dokdo… δες χθεσινή αναφορά…) και την περιοχή των κουρίλων (όπου η ιαπωνία αμφισβητεί την ρωσική κυριότητα). Απο εκεί και μετά, κι ως τα νορβηγικά λιμάνια, η διαδρομή είναι ασφαλής: σε ρωσικά νερά…

Μπορεί λοιπόν οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται για τις ενδοκαπιταλιστικές αντιθέσεις και την όξυνσή τους, να «βάλει πάνω στον χάρτη» τα εξής:

Πρώτον, την γεωπολιτική σημασία του μπλοκ του Βλαδιβοστόκ και, πιο ειδικά, τους λόγους για τους οποίους η Σεούλ θα είχε συμφέρον μεσοπρόθεσμα να «απαλλαγεί» απ’ την αμερικανική στρατιωτική «συμμαχία»…

Δεύτερον, τους λόγους για τους οποίους το ιαπωνικό καθεστώς θα μπορούσε στο κοντινό μέλλον να αναθεωρήσει (ή να μετριάσει) την «έντονη» σχέση του με το ψοφιοκουναβιστάν· ή να μην το κάνει…

Τρίτον, την στρατηγική σημασία που έχουν οι χερσαίοι δρόμοι του μεταξιού, που το Πεκίνο χρηματοδοτεί και κατασκευάζει σε μεγάλο μέρος της ευρασίας: άλλοτε συνδέοντας και άλλοτε παρακάμπτοντας λιμάνια στην (ακόμα) αμερικανοκρατούμενη ζώνη «ινδικός / ειρηνικός»…

Οι χάρτες, σαν τέτοιοι, δεν δίνουν καμία απάντηση στο ερώτημα «και τι θα γίνει;»… Μορφοποιούν όμως, δίνουν υλική υπόσταση, στις ενδοκαπιταλιστικές συγκρούσεις. Αυτή η περιστρεφόμενη πέτρα που λέγεται «γη» είναι πεπερασμένη. Και οι καυγάδες για έλεγχο και επιρροή είναι εντελώς located…

No no japan!

Παρασκευή 26 Ιούλη. Το ζήτημα της αποζημίωσης / αποκατάστασης των φυλακισμένων κορεατισσών γυναικών στα ιαπωνικά joy division στη διάρκεια του Β παγκόσμιου δεν είναι ασήμαντο. Οι τρόποι που κοινωνικοποιείται ωστόσο η κατ’ αρχήν διακρατική κόντρα γι’ αυτό το θέμα μεταξύ Σεούλ και Τόκιο, δείχνει πόσο εύκολα ο εθνικισμός μπορεί να γίνει κύμα που κατακτάει την δημόσια σφαίρα.

Την αντιπαράθεση περιγράψαμε πριν 11 ημέρες (Δευτέρα 15 Ιούλη> Περιφερειακοί (εμπορικοί) πόλεμοι). Από τότε ένα ικανό μέρος της νοτιοκορεατικής κοινωνίας έχει πάρει την υπόθεση στα χέρια της: μέσα από συνεχείς διαδηλώσεις έξω απ’ την ιαπωνική πρεσβεία στη Σεούλ (που ωστόσο είναι υπό επισκευή και δεν χρησιμοποιείται) και μέσα από κάθε είδους μποϋκοτάζ σε ιαπωνικά εμπορεύματα. Από βενζινάδικα που αρνούνται να γεμίσουν τα ρεζεβουάρ γιαπωνέζικων ι.χ. (με νοτιοκορεάτες ιδιοκτήτες…) μέχρι μποϋκοτάζ σε διάφορα ιαπωνικά είδη: φαγώσιμα, ρούχα, κλπ.

Η νοτιοκορεατική βιομηχανία μικροτσίπς έχει αποκτήσει, πάντως, πρόβλημα – απ’ την ιαπωνική απαγόρευση εξαγωγής 3 χημικών που της είναι απαραίτητα. Οι δημαγωγοί στη Σεούλ (παντού υπάρχουν τέτοιοι!) παρουσιάζουν αυτήν την απαγόρευση σαν την ιαπωνική επίθεση στο Pearl Harbor – χωρίς, πάντως, να ζητούν ακόμα κήρυξη πολέμου στο Τόκιο.

Σα να μην έφτανε αυτός ο μπελάς (και το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον έχει καταφέρει να «παγώσει» τις εξελίξεις στην κορεατική χερσόνησο), ο γνωστός σωματοφύλακας John Bolton ζήτησε προχτές (24 Ιούνη) συμμετοχή της Σεούλ στη «νηοπομπή των προθύμων» προς τα στενά του Ορμούζ. Ή, έστω, να ρίξει παράδες για τα έξοδα: θεωρεί έτσι το ψοφιοκουναβιστάν ότι η Σεούλ θα ενταχθεί στην «στρατηγική του για τον ινδικό – ειρηνικό»…

(φωτογραφία: Νοτιοκορεάτες εθνικόφρονες σκίζουν μια ιαπωνική σημαία κοντά στην πρεσβεία, στις 20 Ιούλη).

Μπλοκ του Βλαδιβοστόκ (with a little help from my friends…)

Παρασκευή 26 Ιούλη. Να ένα περιστατικό που θα μπορούσε να είναι «μικρό μάθημα» για το πως μερικά γεγονότα μπορεί να έχουν το αντίθετο νόημα απ’ αυτό που φαίνεται.

Στις 23 Ιούλη, μια μέρα μετά την άφιξη του Bolton στη Σεούλ, στη διάρκεια κοινών σινο-ρωσικών στρατιωτικών ασκήσεων, 2 ρωσικά και 2 κινεζικά στρατηγικά βομβαρδιστικά κατηγορήθηκαν (απ’ την Σεούλ) ότι παραβίασαν τον νοτιοκορεατικό εναέριο χώρο. Απ’ την μεριά της η Μόσχα αρνήθηκε ότι έγινε παραβίαση και κατηγόρησε την νοτιοκορεατική αεροπορία για «αντιεπαγγλεματισμό», εφόσον ρίχτηκαν προειδοποιητικές βολές προς τα πολεμικά της….

Για να φανεί τι έγινε πραγματικά, είναι απαραίτητη η γνώση του επίμαχου σημείου όπου έγινε: πάνω απ’ το νησάκι Dokdo, του οποίου την νοτιοκορεατική κυριότητα αμφισβητεί το Τόκιο. Για να το πούμε διαφορετικά: πάνω από νοτιοκορεατικές νησίδες που το Τόκιο θεωρεί δικές τους, σε μια περίοδο οξυμένων αντιπαραθέσεων μεταξύ νοτιοκρεοατικού και ιαπωνικού καπιταλισμού, ρωσικά και κινεζικά πολεμικά ήρθαν σε «αντιπαράθεση» με νοτιοκορεατικά… Σε πρώτη ανάγνωση: Μόσχα και Πεκίνο τσακώνονται με την Σεούλ την ώρα που η Σεούλ τσακώνεται με το Τόκιο… Βγάζει νόημα;

Η πρώτη ρωσική αντίδραση ήταν να ζητήσει συγγνώμη για το περιστατικό, μέσω του στρατιωτικού ακολούθου στην ρωσική πρεσβεία στη Σεούλ, θεωρώντας το συνέπεια δυσλειτουργίας κάποιων συστημάτων στα πολεμικά. Αυτό είπε… Λίγο μετά όμως η αντίδραση της Μόσχας ήταν το ανάποδο: αρνήθηκε τις νοτιοκορεατικές κατηγορίες, και απάντησε με δικές της περί «αντιεπαγγελματισμού», κλπ. Χτες αντιπρόσωποι των δύο κράτων θα κουβέντιαζαν από κοντά για το θέμα…

Είναι παράξενη η αλλαγή γραμμής απ’ την μεριά της Μόσχας… Εκτός αν η δεύτερη (και πιο επίσημη) αντίδρασή της ήταν η αναβαθμισμένη εκδοχή της πρώτης! Μοιάζει σπαζοκεφαλιά;

Προσέξτε: Ενώ Σεούλ και Μόσχα «τσακώνονται» για το αν έγινε ή δεν έγινε παραβίαση πάνω απ’ το Dokdo, λείπει εντελώς (και πανηγυρικά) ο διεκδικητής τους. Το Τόκιο. Με δυο λόγια Σεούλ και Μόσχα συμφωνούν ότι τα Dokdo είναι νοτιοκορεατικά. Εντάξει – αλλά γιατί αυτό έχει σημασία;

Την 1η Ιούνη (πριν σχεδόν 2 μήνες) η Ουάσιγκτον δημοσιοποίησε την «στρατηγική της για τον ινδικό – ειρηνικό». Στη περιοχή της νότιας θάλασσας της κίνας το ψοφιοκουναβιστάν ποντάρει πάνω στην τριγωνική συμμαχία Σεούλ – Τόκιο – Ουάσιγκτον. Πεκίνο και Μόσχα θα έπρεπε να αντιδράσουν με κάποιον κατ’ αρχήν πειστικό τρόπο. Παραβιάζοντας (πράγματι) το νοτιοκορεατικό εναέριο χώρο σε μια περιοχή που διεκδικεί το Τόκιο έκαναν μια φιλική κίνηση προς την Σεούλ. Απ’ την μια βρήκαν μια αφορμή για να επιβεβαιώσουν «στρατιωτικά» η Μόσχα και το Πεκίνο στη Σεούλ την κυριότητά της αφήνοντας το Τόκιο απ’ έξω· απ’ την άλλη επέδειξαν (προς όφελος του Πεκίνου) ότι την περιοχή δεν μπορεί να την ελέγξει ο αμερικανικός στρατός· με τα ως τώρα δεδομένα σίγουρα όχι…

Ενώ είναι σαφές ότι Σεούλ και Τόκιο νοιώθουν μάλλον σαν αντίπαλοι / ανταγωνιστές παρά σαν σύμμαχοι, το «επεισόδιο στο Dokdo» έδωσε την ευκαιρία σε Μόσχα και Πεκίνο να δηλώσουν «παρών» με τρόπο που ωφελεί την Σεούλ… Δεν είναι ενδιαφέρον σαν «μάθημα» για τον σύγχρονο μεταμοντέρνο καπιταλιστικό κόσμο;

(Πριν κάτι χρόνια ένα τουρκικό πολεμικό έριξε ένα ρωσικό πάνω απ’ τα σύνορα συρίας – τουρκίας. Οι πάντες, κυριολεκτικά οι πάντες, ειδικοί και ανειδίκευτοι, στο ελλαδιστάν και διεθνώς, προέβλεπαν «σύγκρουση» μεταξύ Άγκυρας και Μόσχας. Μόνο του το Sarajevo (απελπιστικά μόνο του) υποστήριζε δημόσια ότι η κατάρριψη ήταν «φιλική» και ότι θα επιτάχυνε το ξεδίπλωμα της τουρκο-ρωσικής συμμαχίας στη μέση Ανατολή. Μετά από λίγους μήνες αποδείχθηκε ότι είχαμε απόλυτο δίκιο: το μπλοκ της Αστάνα αναδύθηκε σαν ο αποφασιστικός παράγοντας στο συριακό πεδίο μάχης…

Τώρα δεν χρειάστηκε κατάρριψη… Άλλωστε το μπλοκ του Βλαδιβοστόκ υπάρχει ήδη· ακόμα κι αν δεν ακούγεται κάτι εντυπωσιακό για την Πγιονγκγιάνγκ… Ωστόσο η mainsteam σοφία είναι «ένταση στη σχέσεις Μόσχας – Σεούλ»…)

Περιφερειακοί (εμπορικοί) πόλεμοι

Τρίτη 16 Ιούλη. Οι ιστορικές σχέσεις των κορεών με το Τόκιο δεν είναι καθόλου καλές· απ’ την εποχή της ιμπεριαλιστικής επέκτασης της ιαπωνίας και τον Β παγκόσμιο. Φυσικά, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, τέτοια ζητήματα θα μπορούσαν να είναι «περασμένα ξεχασμένα». Εκτός αν αναβιώνουν δυναμικά επειδή μπορούν να σταθούν δίπλα σε σύγχρονες, επίκαιρες κόντρες.

Το ζήτημα των σκλαβωμένων κορεατισσών στα ιαπωνικά «joy division» κάτεργα, στη διάρκεια της κατοχής της κορεατικής χερσονήσου στον Β παγκόσμιο, είναι ένα καθόλου περασμένο ξεχασμένο. Ανάλογα με τις κυβερνήσεις και τους ιδεολογικούς συσχετισμούς στη νότια κορέα, άλλοτε το ζήτημα των αποζημιώσεων προς αυτές τις γυναίκες (ή/και τους / τις απογόνους τους) είναι μία απ’ τις αιχμές της αντιπολίτευσης· είτε (όπως τώρα, με τον Moon Jae-in) μέρος της κυβερνητικής πολιτικής.

Στις αρχές του ’19 το ανώτατο δικαστήριο της Σεούλ αποφάσισε την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων ιαπωνικών εταιρειών στη νότια κορέα, για την αποζημίωση όχι μόνο των «comfort women» αλλά και όλων των νοτιοκορεατών που υποχρεώθηκαν σε καταναγκαστική εργασία στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το Τόκιο απ’ την μεριά του υποστηρίζει ότι το θέμα έχει διευθετηθεί οριστικά απ’ την συμφωνία του 1965, όταν πλήρωσε 800 εκατομύρια δολάρια σε δωρεές και χαμηλότοκα δάνεια στην τότε χούντα της νότιας κορέας. (Το βέβαιο είναι ότι τα θύματα του γιαπωνέζικου φασισμού δεν αποζημιώθηκαν ποτέ.)

Τώρα το Τόκιο απαντάει στην Σεούλ (για την δικαστική απόφαση) με «κυρώσεις»: περιορισμούς στις εξαγωγές βασικών στοιχείων της ηλεκτρονικής βιομηχανίας προς τις νοτιοκορεατικές εταιρείες. Π.χ.: samsung… H Σεούλ σκέφτεται τα αντίποινα: απαγόρευση στις εξαγωγές τσιπ στην ιαπωνία και δασμούς σε ιαπωνικές εισαγωγές. Οι νοτιοκορεάτες μποϋκοτάρουν ήδη ό,τι γράφει επάνω του sony, panasonic, sharp και λοιπά…

Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς πως όσο ηθικό και συναισθηματικό βάρος κι αν έχει το παρελθόν (που δεν είναι, άλλωστε, τόσο μακρινό), υπάρχουν τρέχουσες σοβαρές αντιθέσεις. Οι δύο καπιταλισμοί, ο νοτιοκορεατικός και ο ιαπωνικός, είναι αντίπαλοι μεταξύ τους στο ίδια πεδία (τις τεχνολογίες και τις μηχανές της 3ης και της 4 βιομηχανικής επανάστασης). Επιπλέον, υπό τον δεξιό Abe, το Τόκιο εντείνει τον μιλιταριστικό εξοπλισμό του και παραμένει σύμμαχος της Ουάσιγκτον. Όπως και η Σεούλ· μόνο που αυτή συμμετέχει και στο «μπλοκ του Βλαδιβοστόκ»…

Κάποιοι λένε ότι η επιθετική οικονομική «πολιτική» του ψοφιοκουναβιστάν και οι λίστες με τις «κυρώσεις» δεξιά κι αριστέρα έχει δημιουργήσει ήδη «μόδα». Η παρατήρηση είναι επιφανειακή: αυτό που λέγεται «οικονομικός πόλεμος», απ’ όποιον κι αν κηρύσσεται, είναι βασικό στάδιο του 4ου παγκόσμιου…

Υπάρχει περίπτωση να κάνει η Σεούλ πίσω στο ζήτημα της διεκδίκησης αποζημιώσεων για τα θύματα της ιαπωνικής κατοχής; Με την τωρινή σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση όχι. Υπάρχει περίπτωση να κάνει πίσω στον «εμπορικό πόλεμο» το Τόκιο χωρίς να ικανοποιηθεί απ’ την Σεούλ; Με την τωρινή δεξιά κυβέρνηση όχι.

Μόνο σταθεροποίηση ή και ένταση των «τριβών» πρέπει να περιμένει κανείς. Γιατί υπάρχει κι αυτή η λεπτομέρεια: ναι μεν, σε αρχικές φάσεις, τέτοιου είδους απαγορεύσεις, «κυρώσεις» και «εμπάργκο» δημιουργούν προβλήματα είτε στις εφοδιαστικές αλυσίδες (πρώτες ύλες, ανταλλακτικά, εξαρτήματα) είτε στην πρόσβαση σε αγορές· αλλά στον καπιταλισμό δεν υπάρχουν κενά. Αυτά τα προβλήματα λύνονται (ή γίνεται προσπάθεια να λυθούν) με διάφορες εναλλακτικές. Για παράδειγμα η ρωσική παραγωγή μπορεί να καλύψει τις ελλείψεις των νοτιοκορεατικών βιομηχανιών σε φθοριούχο υδρογόνο, ένα αέριο που χρειάζεται για την κατασκευή των οθονών πλάσματος και των τσιπ· ένα απ’ τα στοιχεία των ιαπωνικών απαγορεύσεων… (Το Τόκιο ελέγχει το 80% της παγκόσμιας αγοράς φθοριούχου υδρογόνου, και οι νοτιοκορεατικές εταιρείες αγόραζαν το 45% των αναγκών τους απ’ την ιαπωνία).

Δημιουργούνται έτσι πιο σφικτά «οικονομικά μπλοκ» – σε αναμέτρηση μεταξύ τους…

(φωτογραφία: Αντι-ιαπωνική διαδήλωση στη Σεούλ, τον περασμένο Απρίλη, με θέμα την αναγνώριση και την αποζημίωση των αιχμάλωτων κορεατισσών στα ιαπωνικά σεξουαλικά κάτεργα του Β παγκόσμιου…)