Tag: τουρκία

Δευτέρα 27 Νοέμβρη. Αν καταλαβαίνουμε καλά (πάντα υπάρχει περιθώριο λάθους) το ελληνικό βαθύ κράτος / παρακράτος / κεφάλαιο και οι πολιτικές του βιτρίνες, οπωσδήποτε οι τωρινές, νοιώθουν μεγάλη αμηχανία στην προοπτική της επίσκεψης του Ερντογάν στην Αθήνα. Ψάχνουν να βρουν την “ατζέντα” που είτε θα τον στριμώξει είτε θα μπορούν να την πουλήσουν στο εσωτερικό σαν “μεγάλη επιτυχία” – αντιτουρκική, εννοείται.

Μάταια ψάχνουν. Αν ο Ερντογάν έρθει στην Αθήνα τον επόμενο μήνα, θα έρθει σα νικητής! Όχι άμεσα, σίγουρα όμως εναντίον (και) των ελληνικών φαντασιώσεων: νικητής μετά το πραξικόπημα, νικητής μετά την αλλαγή γραμμής στη συρία, νικητής στη μέση Ανατολή, νικητής σαν “αντιαμερικάνος” light, νικητής ακόμα και στις σχέσεις του με την ε.ε. (αυτό θα φανεί κάποια στιγμή σύντομα).

Και είναι, προφανώς, αφόρητο για τον ελληνικό εθνικισμό ο “αιώνιος εχθρός” να έρχεται εδώ έτσι… Και μάλιστα για να προτείνει business στους λιμασμένους για “ξένες επενδύσεις”…

Πόρκα μιζέρια…

Σάββατο 25 Νοέμβρη. Βασικότατο (“θεμελιώδες”) στοιχείο της ελληνικής εθνικής ιδεολογίας, μέσα στο κράμα των συμπλεγμάτων ανωτερότητας / κατωτερότητας, είναι ο αντιτουρκισμός. Δεν οφείλεται στα “400 χρόνια τουρκοκρατίας”! Οφείλεται στην “Μεγάλη Ιδέα”, που είναι η νομιμοποιητική ιδέα της ύπαρξης του νέου ελληνικού κράτους.

Δεν έχει σημασία, λοιπόν, τι πραγματικά συμβαίνει με την “ανορθόδοξη” αναβάθμιση του τουρκικού κράτους στην εξέλιξη του 4ου παγκόσμιου πολέμου; Δεν έχει σημασία τι πραγματικά συμβαίνει στη συρία, στο λίβανο, στο ιράκ, στο ιράν; Δεν έχει σημασία το πόσο μακριά φτάνει η επίδραση της εντατικής καπιταλιστικής αναβάθμισης της κίνας μέσα στο πλανητικό ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό;

Επιμένετε ότι ζείτε (ζούμε) κάπου ανάμεσα στην αγγλία και στην αυστρία; Επιμένετε ότι η μόνη σχέση με την συρία και το ιράκ είναι ο μισανθρωπισμός απέναντι στους πρόσφυγες;

Σάββατο 25 Νοέμβρη. Άσχετα απ’ τα εθνικά κλισέ των ελλήνων, είναι γεγονός ότι η ιστορία του “νέου ελληνικού κράτους” συμπίπτει με εκείνη την ιστορική περίοδο όπου οι ενδοκαπιταλιστικοί ανταγωνισμοί είτε είχαν την Μεσόγειο σαν ένα απ’ τα βασικά (γεωγραφικά) κέντρα τους είτε είχαν την ανατολική άκρη της σαν “συνοριακή ζώνη” – απ’ τον 19ο αιώνα αν όχι νωρίτερα. Ανατολικότερα (και νοτιότερα) υπήρχαν εκτάσεις που ο λευκός πρωτοκοσμικός κόσμος θεωρούσε λίγο πολύ απολίτιστες, λίγο πολύ παρακμιακές, επιδεκτικές μόνο στον ευρωπαϊκό (και αργότερα στον αμερικανικό) “εκπολιστισμό” – δηλαδή κατάκτηση.

Η ραγδαία καπιταλιστική άνοδος της κίνας, η προοπτική ενός “κινέζικου 21ου αιώνα” δεν είναι απλά μια δεύτερη περίπτωση ιαπωνίας. Ο κινεζικός καπιταλισμός έχει τεράστιο βάθος απ’ την άποψη των “ανθρώπινων πόρων” που εκμεταλλεύεται· και “τραβάει” μαζί του μεγάλα τμήματα της ασίας (ακόμα και της αφρικής) για τα οποία ο ιαπωνικός καπιταλισμός στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα ήταν εχθρικός ή αδιάφορος. Η καπιταλιστική άνοδος του Πεκίνου έχει αλλάξει ήδη το “κέντρο βάρους” του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού· την γεωμετρία του ή, πιο σωστά, την γεωγραφία του. Χωρίς τον οικονομικό του επεκτατισμό τα όσα συμβαίνουν στη μέση Ανατολή τα τελευταία χρόνια θα ήταν μια “ανεξήγητη” περιφερειακή έριδα. Αλλά δεν είναι τέτοια.

Λέγεται ότι οι βαλκανικοί πόλεμοι (και ο πρώτος παγκόσμιος) έγιναν και για να εμποδιστεί η σιδηροδρομική σύνδεση του Βερολίνου με την Βαγδάτη. Μια σύνδεση που θα εξασφάλιζε στην γερμανική αυτοκρατορία άμεση χερσαία πρόσβαση στα πετρέλαια της μέσης Ανατολής… Εννοείται ότι αναδεύτηκαν πολύ περισσότερα ζητήματα· αλλά ο αποκλεισμός του γερμανικού κεφάλαιου απ’ τις πηγές ενέργειας επιτεύχθηκε, και ήταν στρατηγικής σημασίας…

Τι θα μπορούσε να συμβεί (και συμβαίνει) για να εμποδιστούν οι χερσαίοι βραχίονες των “δρόμων του μεταξιού”; Τι σημαίνει η εξελισσόμενη συμμαχία ανάμεσα σε κράτη όπως η ρωσία, η κίνα, το ιράν, η τουρκία· για να μην προσθέσουμε και μια δεκάδα ασιατικών ακόμα; Και τι σημαίνει ότι μια χερσαία περιφερειακή δύναμη της μέσης Ανατολής όπως το τουρκικό κράτος / κεφάλαιο συγκλίνει σταθερά προς το ευρασιατικό project;

Όχι, πάντως, αυτό που βολεύει τον ελληνικό γεωπολιτικό προσοδισμό…

Είναι βαρετά αυτά;

Πέμπτη 23 Νοέμβρη. Το Τελ Αβίβ (στο οποίο, για να μην ξεχνιόμαστε, η Αθήνα κάνει συμμαχικές επικύψεις…) φοβάται απ’ αυτήν την εντυπωσιακή αλλαγή των συσχετισμών· αλλαγή που κόντρα στους υπολογισμούς του προκάλεσε και η δική του δράση, όπως κι εκείνη των συμμάχων του (Ουάσιγκτον και Ριάντ). Κυρίως απ’ το γεγονός ότι η Μόσχα κατέβηκε ξανά “τόσο κοντά” – και το εννοεί.

Η υποτιθέμενα “μετριοπαθής” καθεστωτική haaretz έγραφε πριν 3 ημέρες (20 Νοέμβρη), όχι χωρίς κάποια ανησυχία:

Ο ρώσος υπ.εξ Sergei Lavrov … δήλωσε ότι η παρουσία του ιρανικού στρατού στη συρία είναι νόμιμη, όπως και του ρωσικού, εφόσον προσκλήθηκαν απ’ το καθεστώς Άσαντ. Συνεπώς δεν σκοπεύει να ζητήσει απ’ τους ιρανούς να φύγουν απ’ την συρία.

Το μόνο το οποίο δέχτηκαν οι ρώσοι είναι ότι οι ιρανοί και οι σιιτικές μονάδες που δίνουν λογαριασμό σ’ αυτούς θα μείνουν 5 χιλιόμετρα μακριά απ’ την γραμμή “επαφής” με τους αντικαθεστωτικούς. Για το ισραήλ αυτό σημαίνει ότι οι ιρανοί θα βρίσκονται … μόλις 10 χιλιόμετρα απ’ τα σύνορα του. Αυτή είναι η αιτία της απογοήτευσης του ισραήλ, που έγινε εντονότερη μετά την δήλωση του Lavrov.

Η δήλωση του ρώσου υπ.εξ. περιλάμβανε κι ένα άλλο κρυμμένο μήνυμα: η Μόσχα είναι που θα αποφασίσει τι γίνεται στη συρία. Η πλήρης απουσία αμερικανικής αντίδρασης στις δηλώσεις του Lavrov … αποδεικνύει ποιοι κάνουν κουμάντο στη συρία.

Η αιτία για την ρωσική υποστηρίξη στο ιράν … είναι απλή: οι ιρανοί, και ειδικά οι proxies τους της Χεζμπ’ αλλάχ, είναι που παρέχουν στους ρώσους και στο καθεστώς του Άσαντ το πεζικό απ’ το οποίο κρέμεται η ύπαρξη του καθεστώτος. Η διατήρηση του καθεστώτος είναι η νούμερο 1 αποστολή για τους ρώσους, επειδή έτσι μπορούν να έχουν όλα τα πλεονεκτήματα – την εικόνα της δύναμης, μια βάση στη Μεσόγειο, πιθανές εμπορικές συμφωνίες – που προκύπτουν απ’ τη νίκη του Άσαντ. Η ρωσία δεν ανακατεύεται ούτε διαμαρτύρεται όταν το ισραήλ περιστασιακά βομβαρδίζει κάποιο convoy της Χεζμπ’ αλλάχ στη συρία (εφόσον δεν κινδυνεύουν ρώσοι στρατιώτες), αλλά δεν έχει και κανένα λόγο να αναγκαστεί να αποδεχθεί όλες τις ισραηλινές απαιτήσεις για το διώξιμο των ιρανών απ’ τη συρία.

Ο πρωθ. Netanyahu δήλωσε αυτή τη βδομάδα ότι το ισραήλ δεν δεσμεύεται απ’ την τριμερή συμφωνία [σ.σ.: εννοεί την συμφωνία μεταξύ Ουάσιγκτον, Μόσχας και Αμμάν για την απομάκρυνση των φιλοαμερικάνων ανταρτών απ’ τα σύνορα της συρίας με την ιορδανία] και ο υπ.αμ. Lieberman επανέλαβε την προειδοποίησή του ότι το ισραήλ δεν θα υποχωρήσει και δεν θα επιτρέψει την ιρανική κατοχύρωση στη συρία ή να γίνει η συρία μια προκεχωρημένη θέση κατά του ισραήλ, προσθέτοντας: «όποιος δεν το έχει καταλάβει αυτό καλά θα κάνει να το καταλάβει».

Ποιον ακριβώς απειλεί ο ισραηλινός “mad dog” Lieberman; Χτες στο Sochi η «τριπλή συνεννόηση» προχώρησε – σύμφωνα με τις δηλώσεις όλων. Το πως ακριβώς θα φανεί, και δεν χρειάζεται να κάνουμε σχετικές προβλέψεις. Αλλά ούτε το Τελ Αβίβ ούτε η Ουάσιγκτον μπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά τις εξελίξεις. Μόνο να τις προβοκάρουν μπορούν, ξαναβάζοντας φωτιά· αυτοπροσώπως…

(φωτογραφία: οι “3 εγγυήτριες δυνάμεις” χτες, στο Sochi).

Τετάρτη 22 Νοέμβρη. Την ίδια μέρα που ο ψόφιος κοριός και ο πλυντηράς Αναστασιάδης καμάρωναν επειδή θεωρούν ότι έχουν βρει έναν συνεταίρο (τον Sisi) για να μοιραστούν υποθαλάσσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων που, προς το παρόν (ίσως και για πάντα) είναι ανύπαρκτα, βορειότερα γίνονταν πολύ σοβαρότερες συναντήσεις.

Χωρίς να έχει ανακοινωθεί από πριν (προφανώς για λόγους ασφαλείας) ο Άσαντ πήγε χτες στο Sochi για να τα πει με τον Πούτιν. Είναι η δεύτερη φορά που γίνεται τέτοιο ραντεβού «κορυφής»· η πρώτη ήταν το φθινόπωρο του 2015, όταν είχε ξεκινήσει η ρωσική επέμβαση στη συρία.

Δεν ήταν απλά μια επινίκεια συνάντηση. Στην μετα-isis φάση του πολέμου στο ευρύτερο μεσανατολικό πεδίο μάχης, υπάρχουν πολλά και σημαντικά που πρέπει να συμφωνηθούν. Σε ότι αφορά το πολιτικό μέλλον της συρίας και του καθεστώτος Άσαντ είναι σαφές ότι οι 3 της Αστάνα, Άγκυρα, Μόσχα και Τεχεράνη, θα είναι κάτι σαν «εγγυήτριες δυνάμεις». Αλλά θα πρέπει να λύσουν τις μικρότερες και μεγαλύτερες εκκρεμότητες κατοχής εδάφους είτε από αντικαθεστωτικούς (και το Ριάντ) είτε απ’ τις ypg (και την Ουάσιγκτον). Υποθέτουμε, λοιπόν, οτι η χθεσινή συνάντηση Άσαντ – Πούτιν είναι η επίσημη έναρξη του επόμενου γύρου· χωρίς να μπορούμε να προβλέψουμε πόσο μακρυά θα πάει.

Στο ίδιο μέρος, στο Sochi, συναντήθηκαν χτες οι αρχικαραβανάδες Τεχεράνης, Μόσχας και Άγκυρας Mohammad Bagheri, Valery Gerasimov και Hulusi Akar. Ένα απ’ τα θέματα που οπωσδήποτε κουβέντιασαν είναι το μέλλον των 4 “ζωνών αποκλιμάκωσης”, με ιδιαίτερη έμφαση σ’ εκείνη του Idlib: εδώ η Άγκυρα έχει θέσει ζήτημα (στην Μόσχα) σε σχέση με τον γειτονικό ypg-κρατούμενο θύλακα της Afrin, όπου σταθμεύουν λίγοι ρώσοι καραβανάδες.

Αύριο, πάλι στο Sochi, θα γίνει η «συνάντηση κορυφής» των 3 της Αστάνα. Ο Ερντογάν έχει ήδη δηλώσει την ικανοποίησή του που η Τεχεράνη «δείχνει κατανόηση στις τουρκικές ευαισθησίες» σε ότι αφορά ορισμένα ζητήματα στη συρία: την «αντιπροσώπευση» κάποιων αντικαθεστωτικών οργανώσεων υποθέτουμε. Σε κάθε περίπτωση οι 3 της Αστάνα δεν θα πρέπει να έχουν σοβαρές διαφωνίες μεταξύ τους στο να διαχειριστούν τα σχεδιά τους για την μελλοντική διάρθρωση ενός κάποιου συριακού κράτους. Δεν έχουν την πολυτέλεια μεταξύ τους εντάσεων…

Αύριο (και μεθαύριο) θα γίνει άλλη μια συνάντηση: στο Ριάντ. Οι ένοπλοι που ελέγχει ακόμα ο τοξικός πρίγκηπας και η κλίκα του θα μαζευτούν «στου αφεντικού» για να δουν πως και αν θα συνεχίσουν. Κυρίως τι θα κάνουν στην επερχόμενη 6^η (αν δεν κάνουμε λάθος) συνάντηση στην Αστάνα.

Παρών θα είναι και ρώσος «ειδικός απεσταλμένος». Ωστόσο οι ασκήσεις γεωπολιτικής επιβίωσης του σαουδαραβικού καθεστώτος μετά την ήττα του isis (που τόσο στήριξε) μπλέκουν τις εξελίξεις. Και είναι πιθανό να γεννήσουν «νέα καθήκοντα» για τις 3 εγγυήτριες δυνάμεις στη συρία.

(Πάνω: Πούτιν και Άσαντ αγκαλιά στην υποδοχή του δεύτερου στο Sochi: αδελφέ!!!

Κάτω: ο ρώσος υπ.αμ. Sergei Shoigu δείχνει κάτι μάλλον σημαντικό σε Άσαντ και Πούτιν χτες στο Sochi.)

Δευτέρα 20 Νοέμβρη. Ακριβώς απέναντι απ’ το Κάιρο, την ίδια μέρα, χτες, είχαν ραντεβού οι υπ.εξ. των “3 της Αστάνα”: ο τούρκος υπ.εξ. Mevlüt Çavuşoğlu, ο ιρανός Javad Zarif και ο ρώσος Sergey Lavrov συναντήθηκαν στην Antalya για να προετοιμάσουν τη συνάντηση κορυφής των 3 προέδρων στο Sochi την ερχόμενη Τετάρτη. Για την συρία. Επί τη ευκαιρία συναντήθηκαν και οι αρχικαραβανάδες των τριών κρατών. Συμφωνήσαμε σε όλα δήλωσε μετά ο Lavrov.

Σε όλα; Όλα όλα; Καθώς η συνοριακή Abu Kamal καταλήφθηκε, οριστικά αυτή τη φορά (κατά τα φαινόμενα απ’ την Χεζμπ’ αλλάχ και του ιρανούς «φρουρούς της επανάστασης») το συριακό πεδίο μάχης περνάει στην επόμενη φάση του. Υπάρχουν κάποιοι θύλακες που ελέγχονται ακόμα από αντικαθεστωτικούς, μάλλον προς al-Nusra παρά isis… Υπάρχει μια μεγάλη ζώνη ερήμου, στα σύνορα με την ιορδανία, στο νότο, που την έχει καπαρώσει η Ουάσιγκτον μέσω κάποιων proxies της και μιας στρατιωτικής βάσης… Υπάρχει ο μεγαλύτερος θύλακας της Idlib στα βόρεια του οποίου έχει στρατοπεδεύσει ο τουρκικό στρατός ενώ στον υπόλοιπο γίνονται μάχες μεταξύ αντίπαλων ομάδων ενόπλων… Υπάρχει ένα κομμάτι στο βορρά, στα σύνορα με την τουρκία, όπου έχει παρκάρει ο τουρκικός στρατός μέσω των δικών του proxies… Και υπάρχει η πολύ μεγάλη έκταση που έχουν καταλάβει οι ypg για λογαριασμό της Ουάσιγκτον…

Καθώς ο ένας βασικός χρηματοδότης των αντικαθεστωτικών, η Ντόχα, έχει αλλάξει πλευρά και ο άλλος, το Ριάντ, βουλιάζει, οι μικροί θύλακες, ακόμα και το Idlib, φαίνονται ζητήματα που μπορούν να αντιμετωπιστούν, εν μέρει με “πειθώ”, εν μέρει με τα όπλα. Ο τουρκικός στρατός θα αποχωρούσε επίσης αν λυνόταν το ζήτημα των ypg. Γιατί εκεί είναι τα δύσκολα: παρά την (με αίμα, μάχιμων αλλά, κυρίως, αμάχων) νίκη κατά του isis ο Ουάσιγκτον και το Τελ Αβίβ ελέγχουν άμεσα και έμμεσα σεβαστό μέρος της συριακής επικράτειας. Επιπλέον, ο «θόρυβος» που προκαλεί το σαουδαραβικό βούλιαγμα σπρώχνει την ήττα του χαλιφάτου σε δεύτερη μοίρα, σα να μην είναι κάτι που άξιζε τον κόπο: προφανώς επειδή νίκησαν οι αντίπαλοι της Ουάσιγκτον και των φίλων της.

Τον Σεπτέβρη του 2015, όταν η Μόσχα μπήκε σ’ αυτό το πεδίο μάχης, φαινόταν δύσκολο να ηττηθούν οι αντικαθεστωτικοί proxies. Έγινε, αλλά μόνο για να φέρει η ήττα τους στην πρώτη γραμμή τα ίδια τα αφεντικά τους. Υπάρχει περίπτωση να φύγουν “με το καλό” οι αμερικάνοι (κι όταν λέμε να φύγουν εννοούμε να φύγουν εντελώς) από τη συρία;

Καλή ερώτηση…

(πάνω: το trio Astana. Οι δυο δεν φοράνε γραβάτες, αλλά δεν είναι Alexis μόδα. Η συνάντηση τους ήταν εργασίας…

Κάτω: ο πιο πρόσφατος χάρτης της κατάστασης στη συρία. Με κόκκινο είναι οι περιοχές που ελέγχει ο Άσαντ ‘n’ friends· με μαύρο είναι οι τελευταίες περιοχές (κυρίως έρημος με μικρούς οικισμούς) που ελέγχει ο isis· το κίτρινο είναι η έκταση που έχουν καταλάβει οι ypg/αμερικάνοι· το πράσινο είναι διάφοροι θύλακες αντικαθεστωτικών, με τον μεγάλο επάνω αριστερά να είναι το Idlib, και τον κάπως μικρότερο νότια, στα σύνορα με ιορδανία και ιράκ, υπό τον έλεγχο των αμερικάνων και των δικών τους ομάδων f.s.a.· το γκρι στον βορρά είναι η τουρκική ζώνη.

Προσέξτε το γαλάζιο κάτω αριστέρα: είναι τα υψώματα του Γκολάν, συριακό έδαφος που έχει καταλάβει ο ισραηλινός στρατός εδώ και δεκαετίες. Ακριβώς δίπλα (με πράσινο) υπάρχουν περιοχές αντικαθεστωτικών που «καλύπτονται» απ’ το Τελ Αβίβ.

Φαίνεται, επίσης, και ο λίβανος· προς το παρόν χωρίς τον «πρωθυπουργό» του…)

Σάββατο 18 Νοέμβρη. Ως τώρα οι συναντήσεις κορυφής γίνονταν ανά δύο. Φαίνεται όμως ότι Μόσχα, Τεχεράνη και Άγκυρα πρέπει να πάρουν γρήγορα κάποιες αποφάσεις. Έτσι, για πρώτη φορά στη διάρκεια του πολέμου στο συριακό πεδίο μάχης, ο Putin θα είναι ο οικοδεσπότης, στο Sochi, των Erdogan και Rouhani. Την ερχόμενη Τετάρτη, 22 Νοέμβρη. Την προηγούμενη ημέρα θα έχουν συναντηθεί στην ίδια πόλη οι 3 υπ.εξ. – αλλά αυτό δεν θα είναι αρκετό.

Το μενού της συνάντησης δεν έχει ανακοινωθεί ακόμα· και υποθέτουμε ότι θα υπάρξουν κάποιες γενικόλογες διατυπώσεις. Αλλά δεν είναι δύσκολο να υποθέσεις κανείς ποια είναι τα φλέγοντα ζητήματα που απασχολούν από κοινού το μπλοκ της Αστάνα. Είναι η post-isis δράση των ηπα και των συμμάχων της στη μέση Ανατολή.

Με δεδομένο ότι ο Erdogan βρισκόταν στο Sochi μόλις την περασμένη Δευτέρα (13 Νοέμβρη), καθ’ οδόν προς το κουβέιτ και το κατάρ, θα ενημερώσει προφανώς για τα συμπεράσματά του απ’ τις αραβικές επαφές του.

Δεν μπορούμε να υπολογίσουμε πόσο γρήγορα θα επιδειχθούν τα αποτελέσματα αυτής της συγκεκριμένης συνάντησης, την συγκεκριμένη ιστορική στιγμή. Αλλά μην αμφιβάλλει κανείς: θα φανούν.