Category: Ασταμάτητη μηχανή

Κυριακή 29 Δεκέμβρη. Από πρώτη ματιά μπορεί να μοιάζει παράξενο (για όσες και όσους έχουν ακόμα ιστορική αίσθηση…) ότι ένα απ’ τα πιο σημαντικά ζητήματα του εργατικού ανταγωνισμού στην 3^η (πια…) δεκαετία του 21^ου αιώνα είναι κληρονομιά του 20^ου: η παλαιστινιακή αντίσταση, ο αγώνας εναντίον του ισραηλινού απαρτχάιντ. Φυσικά η ασταμάτητη μηχανή καταλαβαίνει πολύ καλά ότι η φράση «ένα απ’ τα πιο σημαντικά ζητήματα του εργατικού ανταγωνισμού στον 21^ο αιώνα» θεωρείται κενή νοήματος και ενδιαφέροντος για τα κενά συνείδησης κεφάλια (που δεν είναι καθόλου λίγα) και τα κενά αίματος και σφυγμών κορμιά (που επίσης είναι άπειρα). Μ’ άλλα λόγια η ασταμάτητη μηχανή έχει πλήρη συναίσθηση ότι ο 20^ος αιώνας μετέφερε στον 21^ο άπειρες αναμνήσεις και παρελθοντολογία αλλά κανέναν τσαμπουκά της προκοπής, καμμιά ικμάδα – μόνο πόζες και δημόσιες σχέσεις.

Ωστόσο το γεγονός ότι η παλαιστινιακή αντίσταση κινητοποιεί (λιγότερους ή περισσότερους αυτό είναι δεύτερο ή και τρίτο στη σειρά ζήτημα) ανθρώπους σ’ όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, αυτό ούτε το αγνοεί ούτε το υποτιμάει η ασταμάτητη μηχανή. Το ότι η Παλαιστίνη έχει γίνει το σημείο διασταύρωσης πολλών επιμέρους ανταγωνιστικών αρνήσεων, απ’ το black life matters ως τις εξεγέρσεις των πληβείων στον «παγκόσμιο νότο» και απ’ τους πρωταρχικούς ακόμα αγώνες κατά του πρωτοκοσμικού αντι-μουσουλμανισμού ως τους ώριμους αντι-αποικιακούς / αντι-νεοφιλελεύθερους αγώνες στη λατινική αμερική, δείχνει ότι αυτό που (θα μας επιτρέψετε να) ονομάζουμε νέο εργατικό διεθνισμό κυοφορείται παντού. Είναι μια δύσκολη εγκυμοσύνη και ο τοκετός είναι επίσης εξαιρετικά δύσκολος, κάτω από αντίξοες συνθήκες. Έτσι, όμως, γεννιέται το καινούργιο, και πάντα έτσι γεννιόταν: με πολύ πόνο, αίμα και κλάμα… Οφείλουμε να το κρατήσουμε ζωντανό!

Τι νέο φέρνει, μέσα απ’ τις και μέσα στις αρνήσεις, ένα τόσο παλιό «πρόβλημα» όπως η παλαιστινιακή αντίσταση; Τι είναι εκεί, στη λωρίδα της Γάζα και στη δυτική Όχθη, που δίνει ένα αξιόλογο βάρος στον δύσκολο νέο εργατικό διεθνισμό; Είναι, κατά την γνώμη της ασταμάτητης μηχανής / Sarajevo, το ξεπέρασμα της χρεωκοπημένης προσδοκίας περί δύο γειτονικών κρατών, και η απαίτηση για την δημιουργία ενός ενιαίου, δημοκρατικού κράτους στα εδάφη που σήμερα ελέγχονται από το ισραηλινό απαρτχάιντ. Διεθνικού / πολυεθνικού, για εβραίους, άραβες, και όποιους άλλους, πολυθρησκευτικού, αλλά σαφέστατα ενός και ενιαίου. Μ’ άλλο λόγια: απ’ το ποτάμι ως την θάλασσα ελεύθερη Παλαιστίνη!

Ο μέσος πρωτοκοσμικός κόπανος που σήμερα και αύριο παριστάνει τον «επαναστάτη» (χωρίς να ξέρει τι του γίνεται), αυτή η φιγούρα που ασχολείται αποκλειστικά με την υγεία του και την σεξουαλικότητά του νομίζοντας ότι τα γεννητικά του όργανα και η fitness του είναι το κέντρο του σύμπαντος, φυσικά θα σοκαριστεί με την ιδέα ότι κάτι τέτοιο, ένα ενιαίο, δημοκρατικός κράτος απ’ τον Ιορδάνη ως την Μεσόγειο είναι κάτι σοβαρό, που απαιτεί συστηματική δράση. Ας πρόσεχε! Ας πρόσεχε επειδή ο δύστυχος δεν έχει καταλάβει ότι η ζωούλα του δεν αξίζει φράγκο, ότι είναι απλά μια μύγα στον καπιταλιστικό πλανήτη, που αύριο μεθαύριο κάποιος θα την λιώσει (την λιώνει ήδη, με τα «ψυχολογικά προβλήματα»…), θα την λιώσει λέμε εντελώς, κι απλά αυτός ο σπουδαίος Εαυτός του θα καταγραφεί σαν μια μονάδα στις «απώλειες»…

Όταν τόσες πολλές κρατικές εκστρατείες, τόσοι πολλοί κρατικοί νόμοι, τόση πολύ ιδεολογία, τόσα πολλά «ενεργειακά» σχέδια και αντισχέδια και, επιπλέον, τόση πολλή κρατική / καπιταλιστική γεωπολιτική ένταση περιστρέφονται γύρω απ’ το ανατολικό χείλος της Μεσογείου, πρέπει να είναι κάποιος πολύ κομπλεξικός «εαυτούλης» για να μην χαμπαριάζει. Δυστυχώς μας περιστοιχίζουν εκατομμύρια τέτοιοι και τέτοιες…

Θα τους ξεπεράσουμε ενόσω θα τους ξερνάει η Ιστορία.

Κυριακή 29 Δεκέμβρη. Το 2017 (πριν δυο χρόνια δηλαδή) κυκλοφόρησε απ’ τις εκδόσεις του πανεπιστημίου του Illinois το βιβλίο του Andy Clarno Neoliberal Apartheid: Palestine/Israel and South Africa after 1994 (ευχαριστούμε τον Θ. που το ανακάλυψε, το διάβασε, και μας έστειλε αποσπάσματα, κάποια απ’ τα οποία μεταφράζουμε στη συνέχεια).

Ο συγγραφέας είναι πανεπιστημιακός και θα μπορούσε (ή θα έπρεπε) να είναι αχρείαστος αν οι κινηματικοί είχαν κάνει το καθήκον τους (είχαμε κάνει το καθήκον μας). Ωστόσο, υπό τα τωρινά δεδομένα, είναι χρήσιμος. Επειδή δεν καταγγέλει απλά το ισραηλινό απαρτχάιντ, ούτε απλά καταγράφει τα δολοφονικά του έργα. Κάνοντας σύγκριση με το (άλλοτε) νοτιο-αφρικανικό απαρτχάιντ και την κατάσταση εκεί μετά το 1994, εισηγείται κάποιες καινούργιες έννοιες· και μας επιτρέπει να προχωρήσουμε ένα ή δύο βήματα την κατανόησή μας για το συμβαίνει «εκεί»· το τι συμβαίνει «εκεί» που αφορά όλον τον καπιταλιστικό πλανήτη – άμεσα εμάς κι εσάς.

Ας παρακολουθήσουμε λοιπόν έτσι ώστε να ενισχύουμε την βάση όσων (λίγων) έχουμε πράξει, και όσων (περισσότερων) οφείλουμε να πράξουμε. Επειδή σκοπεύουμε να επανέλθουμε (και) πολιτικο-θεωρητικά, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Είτε από εδώ, απ’ την ασταμάτητη μηχανή / Sarajevo, είτε μέσα από συλλογικά εγχειρήματα.

… Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, εκατοντάδες Νοτιοαφρικανοί έχουνε ταξιδέψει στην Παλαιστίνη/Ισραήλ για να δείξουν την αλληλεγγύη τους στους Παλαιστίνιους, να δουν με τα μάτια τους την κατοχή, ή απλά να μάθουν για τον αγώνα. Δυο ζητήματα προκύπτουν απ’ τις μαρτυρίες τους. Πρώτα, μια αλλόκοτη και συχνά συντριπτική αίσθηση οικειότητας. Ένας Νοτιοαφρικανός που πήγε στην Παλαιστίνη/Ισραήλ το 2007, για παράδειγμα, θυμάται ότι ξέσπασε σε κλάματα μπροστά σ’ ένα checkpoint: “Το αναγνώρισα όπως μυρίζεις ένα τριαντάφυλλο σ’ ένα μέρος και ξέρεις την μυρωδιά του και σ’ ένα άλλο. Δεν ξέρω τα γεγονότα, δεν ξέρω τις λεπτομέρειες, αλλά αυτό είναι απαρτχάιντ. Το έχεις μυρίσει ήδη, πριν. Το έχεις ζήσει πριν”.

Ύστερα, πολλοί Νοτιοαφρικανοί αντιλαμβάνονται την κατάσταση στην Παλαιστίνη/Ισραήλ σαν χειρότερη σε σχέση με οτιδήποτε έζησαν κάτω απ’ την εξουσία της λευκής μειοψηφίας. Με τα λόγια ενός Νοτιοαφρικάνου δημοσιογράφου, “Όταν κοιτάς από μακριά ξέρεις ότι τα πράγματα είναι άσχημα, αλλά δεν ξέρεις πόσο άσχημα είναι. Τίποτα δεν σε προϊδεάζει για την κόλαση που είδαμε εδώ. Τα επίπεδα του απαρτχάιντ, του ρατσισμού και της βαρβαρότητας είναι χειρότερα απ’ την χειρότερη περίοδο του [νοτιοαφρικανικού] απαρτχάιντ.

… Όταν οι Νοτιοαφριανοί που επισκέπτονται την Παλαιστίνη/Ισραήλ λένε ότι η κατάσταση είναι χειρότερη απ’ αυτήν που ζούσαν οι ίδιοι πριν το 1994, γενικά τονίζουν την ένταση της κρατικής βίας εναντίον των Παλαιστινίων. Ακόμα και στις χειρότερες εποχές της καταπίεσης, το καθεστώς της Νότιας Αφρικής σπάνια εξαπέλυε όλο του το στρατιωτικό οπλοστάσιο για να εκμηδενίσει τους πολίτες ή να καταστρέψει τα σπίτια τους. Ο ισραηλινός στρατός σταθερά εξαπολύει τέτοια βία κατά των Παλαιστινίων – πιο γνωστές περιπτώσεις είναι η ισοπέδωση χωριών στην έρημο Negev και στην κοιλάδα του Ιορδάνη, η καταστροφή του προσφυγικού στρατοπέδου στη Jenin το 2002, και οι βίαιες επιθέσεις στη λωρίδα της Γάζα στη διάρκεια της δεύτερης intifada και ξανά το 2009, το 2012 και το 2014. Αυτή η βία μπορεί επίσης να εντοπιστεί στον μαζικό εξανδραποδισμό των Παλαιστίνιων το 1948 και στον συνεχιζόμενο εξανδραποδισμό τους σήμερα. Η βία έχει την ρίζα της στη ρατσιστική λογική του Ισραηλινού σχεδίου εποικιστικής αποικιοκρατίας: ο νεκροπολιτικός ορθολογισμός που εξισώνει την καλοπέραση των Εβραίων Ισραηλινών με την εξαφάνιση των Παλαιστίνιων…

Κυριακή 29 Δεκέμβρη. Ο Clarno συνεχίζει:

… Για να εξηγήσουμε την διαφοροποιημένη ένταση της κρατικής βίας εναντίον των αποικιοκρατούμενων πληθυσμών στη Νότια Αφρική και στην Παλαιστίνη/Ισραήλ, ωστόσο, απαιτείται η προσοχή μας στην άρθρωση ανάμεσα στην εποικιστική αποικιοκρατία και στον ρατσιστικό καπιταλισμό. Πράγματι, η βασική διαφορά ανάμεσα στην Παλαιστίνη/Ισραήλ σήμερα και στη Νότια Αφρική πριν το 1994 είναι το ζήτημα της εργασίας. Κατά την διάρκεια της βιομηχανικής επέκτασης, τα εργοστάσια, τα χωράφια και τα ορυχεία στη Νότια Αφρική εξαρτιώνταν απόλυτα απ’ την δουλειά των Μαύρων εργατών. Η ισραηλινή στρατηγική της περίφραξης, απ’ την άλλη, έχει αναδυθεί στη διάρκεια της νεοφιλελεύθερης ηγεμονίας και περιλαμβάνει την σταθερή εξάλειψη της εργασίας των Παλαιστίνιων. Είναι βέβαιο ότι το εποικιστικό αποικιοκρατικό σχέδιο των λευκών στη Νότια Αφρική δούλευε μέσα από βίαιες μορφές εξανδραποδισμού, απαλλοτριώσεων και αποκλεισμών. Αλλά η ζήτηση για φτηνή εργασία των Μαύρων εμπόδιζε την πλήρη εξολόθρευση του Μαύρου πληθυσμού. Αφότου η νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση μείωσε την ζήτηση για φτηνούς Παλαιστίνιους εργάτες, δεν υπάρχει τίποτα σαν αντίβαρο στη λογική της εξολόθρευσης στην Παλαιστίνη/Ισραήλ.

Ο συγγραφέας εδώ εννοεί ότι το ρατσιστικό ισραηλινό κράτος μπορεί να εισάγει εύκολα «φτηνή εργασία» από μακριά – όπως και κάνει. Ας πούμε απ’ τις φιλιππίνες ή αλλού. Συνεχίζει:

Ενόσω το Ισραήλ παραμένει ένα εποικιστικό αποικιοκρατικό κράτος, η αποικιοκρατική του στρατηγική έχει μετασχηματιστεί απ’ την νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση. Η αυξανόμενη αναλωσιμότητα του Παλαιστινιακού πληθυσμού επιτρέπει στο Ισραήλ να συγκεντρώσει τους Παλαιστίνιους του 1967 στη λωρίδα της Γάζα και σ’ ένα αρχιπέλαγος θυλάκων στη Δυτική Όχθη (οι ζώνες Α και Β) ενόσω αποικίζει την γη που απομένει (την ζώνη C). Στη Δυτική Όχθη, η νεοφιλελεύθερη αναδιάρθωση έχει διευκολύνει την αποικιοποίηση της ζώνης C επιταχύνοντας την αστικοποίηση των Παλαιστινιακών χωριών, παράγοντας μια μορφή έμμεσης εκβιασμένης μετακίνησης των πληθυσμών, και δημιουργώντας ευνοϊκές συνθήκες για την αγορά της γης από Σιωνιστικούς οργανισμούς. Ακόμα περισσότερο η εκτεταμένη ανεργία έχει δημιουργήσει μια δεξαμενή ανέργων αρκετά απελπισμένων ώστε να ανεχτούν την εκμετάλλευση και το ψυχολογικό τραύμα του να κτίζουν τους Ισραηλινούς οικισμούς στην Παλαιστινιακή γη ή να καταπιέζουν την Παλαιστινιακή αντίσταση στις κατεχόμενες περιοχές. Σε ευρύτερο επίπεδο η εμπλοκή των ΗΠΑ και άλλων global παικτών στην εκπαίδευση των δυνάμεων ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής, διαμορφώνοντας τις οικονομικές της στρατηγικές και προωθώντας περιφερειακές συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου, επιβεβαιώνει την κεντρικότητα των συμφωνιών του Όσλο στα παγκόσμια νεοφιλελεύθερα σχέδια…

Κυριακή 29 Δεκέμβρη. Και ο Clarno καταλήγει σ’ αυτό που «ξεχυλίζει» απ’ το απαρτχάιντ κατά των Παλαιστινίων:

…Η έρευνά μου προτείνει την ανάγκη να προχωρήσουμε πέρα απ’ τον νομικό-φιλελεύθερο ορισμό του απαρτχάιντ σαν μια μορφή φυλετικής κυριαρχίας. Αντί γι’ αυτό προτείνω έναν πολιτικο-οικονομικό ορισμό του απαρτχάιντ που δίνει έμφαση στην άρθρωση ανάμεσα στον ρατσισμό και στον καπιταλισμό…

Όπως υποστήριξα στο “Neoliberal Apartheid”, οι μετασχηματισμοί των τελευταίων 20 χρόνων στη Νότια Αφρική και στην Παλαιστίνη/Ισραήλ έχουν παράξει διαφορετικές τροχιές της αναδιάρθρωσης του κράτους, μαζί με εντυπωσιακά όμοιους κοινωνικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς. Ενώ το Νοτιοαφρικανικό κράτος έχει εκδημοκρατιστεί και απορατσιστικοποιηθεί, το Ισραήλ παραμένει ένα κράτος εποικιστικής αποικιοκρατίας. Αλλά και οι δύο κοινωνίες υφίστανται έναν συνδυασμό περιθωριοποίησης και αστυνομοκρατίας. Αυτές είναι οι δυναμικές στην καρδιά του νεοφιλελεύθερου απαρτχάιντ… Το νεοφιλελεύθερο απαρτχάιντ αποτελεί τον συνδυασμό της ακραίας ανισότητας, της φυλετικοποιημένης περιθωριοποίησης, την εκτεταμένης στρατο-αστυνομοκρατίας και της διαρκούς κρίσης.

… Κοινό χαρακτηριστικό του νεοφιλελεύθερου απαρτχάιντ είναι ο συνδυασμός των πιο πάνω με μια επίφαση τυπικής ισότητας. Απ’ την δεκαετία του 1960 οι αγώνες ενάντια στον ρατσισμό, στην αποικιοκρατία και στην αυτοκρατορία προκάλεσαν αλλεπάλληλα ρήγματα, απ’ τα συστήματα ανοικτής φυλετικής και αποικοκρατικής κυριαρχίας ως τις πιο λεπτεπίλεπτες μορφές ελέγχου… Αυτοί οι αγώνες συνέβαλαν επίσης στην κρίση του παγκόσμιου συστήματος φυλετικού Φορντισμού, που στηριζόταν στην ξεκάθαρη αποικοκρατική και ρατσιστική κυριαρχία.

Απ’ αυτήν την κρίση προέκυψαν πειράματα νεοφιλελεύθερης αναδιάρθρωσης… Πέρα απ’ τη Νότια Αφρική και την Παλαιστίνη/Ισραήλ, είναι πια κοινοτοπία να ανακαλύπτει κανείς πλευρές του νεοφιλελεύθερου απαρτχάιντ σε πόλεις, κράτη και περιοχές όλου του κόσμου…. Η κατανόηση των τρόπων με τους οποίους η Παλαιστίνη/Ισραήλ και η Νότια Αφρική εμπλέκονται σ’ αυτές τις παγκόσμιες διαδικασίες θα συμβάλει στη δημιουργία ευρύτερων κινημάτων εναντίον του παγκόσμιου, νεοφιλελεύθερου απαρτχάιντ…

Κυριακή 29 Δεκέμβρη. Σε συνθήκες γενικευμένης επηρμένης βλακείας μοιάζει ανώφελο να υποδείξει κανείς το γιατί η Παλαιστίνη είναι, ξανά, ένα απ’ τα πιο κεντρικά «εργαστήρια του κόσμου». Είτε απ’ την πλευρά της απαρτχάιντ βιοπολιτικής που, όπως τα ισραηλινά drones και τα λοιπά «δοκιμασμένα στην πράξη» όπλα, προορίζεται για εξαγωγή· είτε απ’ την πλευρά της αντίστασης, των δυσκολιών της, των αδιεξόδων της – αλλά και της διαλεκτικής βασανιστικής ανανέωσης / ανασυγκρότησής της. (Άλλωστε, ειδικά στα μέρη μας αυτήν την εποχή, τέτοιες υποδείξεις είναι εθνικά προδοτικές!)

Αν στον νεοφιλελευθερισμό που εντοπίζει ο Clarno στα προηγούμενα αποσπάσματα προσθέσουμε και τον νεοκρατισμό, που ενυπήρχε στις ένδοξες νεοφιλελεύθερες περιόδους των ‘90s και των ‘00s αλλά τώρα ξεπροβάλλει σταθερά και ανεπαίσθητα σαν «σωτήρας», θα έχουμε αρχίσει να ξεκαθαρίσουμε τον ορίζοντα.

Όχι, βέβαια, προς όφελος της δειλίας…

Σάββατο 28 Δεκέμβρη. Ύστερα από σχεδόν δύο χρόνια (απ’ τα τέλη του περσινού Μάρτη), τουλάχιστον 256 δολοφονίες διαδηλωτών απ’ τον ισραηλινό στρατό, εκατοντάδες σακατέματα και συνολικά 30.000 τραυματίες, η εξέγερση / εβδομαδιαίες διαδηλώσεις των παλαιστίνιων αιχμαλώτων στη λωρίδα της Γάζα τέλειωσαν χτες. Με δεκάδες τραυματίες.

Ήταν ένας αγώνας που πέτυχε; Αυτό θα το κρίνουν οι ίδιοι οι παλαιστίνιοι και οι παλαιστίνιες. Ξέρουν πολύ περισσότερα από εμάς, που ούτε να το διανοηθούμε μπορούμε ένα τέτοιο θάρρος και μια τέτοια γενναιότητα. Μας αναλογεί ωστόσο να παραδεχτούμε, χωρίς δικαιολογίες, ότι κάναμε λιγότερα έως πολύ λιγότερα σαν συμπαράσταση απ’ αυτά που έπρεπε. Κάνοντας ευρύτερο απολογισμό αποδειχθήκαμε «λίγοι» – και όχι αριθμητικά, μιας και το «μέτρημα των κεφαλιών» είναι ύβρις για τέτοια ζητήματα ζωής και θανάτου… Ειδικά επειδή ζούμε σ’ ένα κράτος που υποστήριξε και υποστηρίζει την βία του απαρτχάιντ ισραηλινού κράτους. Ωστόσο ο φανερός ή κρυφός ρατσισμός (ειδικά μεταξύ των “επαναστατών”…) κέρδισε αυτόν τον γύρο – κι έτσι έχουμε ένα πρόβλημα παραπάνω.

Το τέλος των εβδομαδιαίων διαδηλώσεων στη λωρίδα της Γάζα δεν σημαίνει το τέλος του αγώνα στην Παλαιστίνη και σ’ όλο τον κόσμο! Και σε καμμία περίπτωση δεν σημαίνει το τέλος των δικών μας καθηκόντων σχετικά μ’ αυτόν τον αγώνα.

Λιγότεροι ή περισσότεροι έχει δευτερεύουσα σημασία. Το σίγουρο είναι ότι χρωστάμε πολλά· κι αυτό είναι που μας κινεί.