Τρίτη 16 Φλεβάρη. …Έχω περάσει ακριβώς 42 χρόνια μελετώντας την άνοδο της ψηφιοποίησης ως οικονομικής δύναμης που καθοδηγεί την μεταμόρφωσή μας σε πολιτισμό πληροφοριών. Τις δύο τελευταίες δεκαετίες παρατηρώ της συνέπειες αυτής της αιφνιδιαστικής αδελφοποίησης μεταξύ πολιτικής και οικονομίας καθώς οι νεαρές επιχειρήσεις εξελίχθηκαν σε αυτοκρατορίες επιτήρησης ενδυναμωμένες από global αρχιτεκτονικές επιτήρησης των συμπεριφορών, ανάλυσής τους, στοχοποίησης και προβλεψής τους: είναι αυτό που ονομάζω καπιταλισμό της επιτήρησης. Για να ενισχύσουν την δύναμη των δυνατοτήτων επιτήρησης και για χάρη των κερδών τους απ’ την επιτήρηση, αυτές οι νέες αυτοκρατορίες προώθησαν ένα θεμελειωδώς αντιδημοκρατικό γνωσιολογικό πραξικόπημα που σημαδεύεται από μια συγκέντρωση γνώσεων για εμάς χωρίς ιστορικό προηγούμενο και την ανεξέλεγκτη εξουσία που συσσωρεύεται χάρη σ’ αυτή την γνώση.
Σ’ έναν πολιτισμό πληροφοριών, οι κοινωνίες καθορίζονται από ερωτήματα σχετικά με τη γνώση – πως μοιράζεται, για τους θεσμούς που κυβερνούν αυτήν την μοιρασιά και την εξουσία προστατεύει αυτούς τους θεσμούς. Ποιός γνωρίζει; Ποιός αποφασίζει το ποιος γνωρίζει; Ποιός αποφασίζει για το ποιός αποφασίζει το ποιός γνωρίζει; Οι καπιταλιστές της επιτήρησης έχουν τώρα τις απαντήσεις για κάθε ερώτηση, αν και ποτέ δεν τους εκλέξαμε για να κυβερνήσουν. Αυτή είναι η ουσία του γνωσιολογικού πραξικοπήματος. Υποστηρίζουν ότι έχουν την εξουσία να αποφασίζουν το ποιος γνωρίζει αξιώνοντας δικαιώματα ιδιοκτησίας πάνω στην προσωπική μας πληροφόρηση, και υπερασπίζονται αυτήν την εξουσία με την δύναμη που έχουν να ελέγχουν κρίσιμα συστήματα και υποδομές πληροφόρησης.
Το τρομακτικό βάθος του πολιτικού πραξικοπήματος που επιχείρησε ο Donald Trump καβάλησε το κύμα αυτού του αόρατου πραξικοπήματος που βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και δυο δεκαετίες απ’ τα antisocial media που κάποτε καλωσορίσαμε σαν παράγοντες απελευθέρωσης…
Αυτά γράφει μεταξύ άλλων η Shoshana Zuboff σ’ ένα πρόσφατο άρθρο της. Στο «δια ταύτα» ίσως δεν συμφωνούμε: αν πρόκειται να υπάρξει στο μέλλον γνώση για ελεύθερους ανθρώπους (για να μνημονεύσουμε τον Paul Feyerabend) ή εργατική απελευθερωτική γνώση, όποιο περιεχόμενο κι αν έχει, θα είναι οριοθετημένη απέναντι στην πληροφοριοποίηση, έξω και ενάντια σ’ αυτήν· κι όχι στο εσωτερικό της.
Η πληροφοριοποίηση είναι ο ταιηλορισμός των νοημάτων· γι’ αυτό έγινε εφικτό τόσο γρήγορα οι βιομηχανίες «διαχείρισης πληροφοριών» να γιγαντωθούν ως το σημείο να διαμορφώσουν την επόμενη καπιταλιστική φάση, αυτήν που είναι η «4η βιομηχανική επανάσταση». Ακριβώς όπως ο ιστορικός ταιηλορισμός με αφετηρία πριν έναν αιώνα απο-ειδίκευσε σχεδόν όλες τις μορφές «χειρωνακτικής» εργασίας διαμορφώνοντας τους όρους της 2ης βιομηχανικής επανάστασης (και, στη συνέχεια, ένα είδος ακρωτηριασμού των ανθρώπινων σωμάτων…), έτσι και ο πληροφορικός ταιηλορισμός απο-ειδικεύει σχεδόν το σύνολο των ανθρώπινων σχέσεων, σκέψεων και συμπεριφορών (θεωρώντας τες αξιωματικά σαν επικοινωνιακές) διαμορφώνοντας τους όρους της 4ης. Ανεβάζοντας τον ακρωτηριασμό σ’ ένα “ανώτερο επίπεδο”… Η μαζική εργατική εξέγερση εναντίον της αλυσίδας συναρμολόγησης (των εμπορευμάτων) στα ‘60s σ’ όλο τον αναπτυγμένο καπιταλιστικά βορρά απέδειξε την βαρβαρότητα της καπιταλιστικής «προόδου», ακόμα κι αν (η εξέγερση) δεν προχώρησε πιο πέρα.
Δεν έχουμε λόγο να αποδεχτούμε τις αλυσίδες συναρμολόγησης (των νοημάτων) και όλη την πληροφοριακή συσσώρευση και εκμετάλλευση (: big data, “’έξυπνοι” αλγόριθμοι, machine learning, «τεχνητή νοημοσύνη») σαν μια «πρόοδο» της οποίας το μόνο προβληματικό σημείο είναι η ιδιοκτησία… Ούτε έχουμε λόγο να περιμένουμε αδρανείς την επόμενη μαζική εργατική εξέγερση εναντίον τους· οφείλουμε να την προετοιμάσουμε, όσο χρόνο και κόπο κι αν χρειαστεί…