Τετάρτη 15 Ιούλη. Το αρχιπέλαγος των “Spratly islands”, στη νότια θάλασσα της κίνας, και μόνο απ’ το όνομά του θυμίζει την ιστορία του: ο άγγλος φαλαινοθήρας Richard Spratly πάτησε σε κάποιο απ’ αυτά το 1843· και έγινε ο νονός τους, προσφέροντάς τα στην «αυτοκρατορία όπου ο ήλιος δεν έδυε ποτέ». Αλλά τότε αυτό το εκτεταμένο σύμπλεγμα νησιών, νησίδων, κοραλονησίδων και ατολών δεν είχε τίποτα να προσφέρει σε κανέναν. Το παλάτι δεν συγκινήθηκε… Ήταν αδύνατο να κατοικηθούν, ήταν έρμαια του καιρού, αδύνατο ακόμα και να καλλιεργηθούν, τα περισσότερα δεν είχαν καν πόσιμο νερό. Πέρασμα μόνο για τα ψαροπούλια, αλλά επίσης ψαρότοποι – αδιάφοροι για τις «μεγάλες δυνάμεις», ως και τον β παγκόσμιο πόλεμο.
Η (γεωπολιτική) «αξία» αυτού του συμπλέγματος – ή κάποιων νησίδων του – άρχισε να ανεβαίνει σε αναλογία με την τεχνική εξέλιξη του καπιταλισμού, ειδικά στα όπλα και στον πόλεμο. Για παράδειγμα τo 1887 με την υπογραφή της συνοριακής συμφωνίας ανάμεσα στο βιετνάμ και την αυτοκρατορική κίνα, η γαλλία, που ήταν ο αποικιοκράτης του βιετνάμ, έδωσε αυτά τα άχρηστα νησιά στο Πεκίνο· που έβαλε σημαίες και σύμβολα πάνω τους, για να καμαρώνει το ναυτικό του αυτοκράτορα όταν έκανε περιπολίες στην περιοχή. Η ίδια αποικιοκρατική γαλλία, σχεδόν 50 χρόνια μετά, το 1933 ανακήρυξε τα ίδια άχρηστα νησιά «δικά της», και έστειλε κάποιους δύσμοιρους στρατιώτες της να καταλάβουν και να φυλάνε ένα απ’ τα πιο μεγάλα: ετοιμαζόταν για τον β παγκόσμιο…
Όταν η γαλλική αυτοκρατορία έχασε όλες τις κτήσεις της στην «ινδοκίνα», ήταν η σειρά του αυτοκρατορικού Τόκιο να διακηρύξει την ιδιοκτησία του στα Spratly islands (και στο μικρότερο αρχιπέλαγος των νησιών paracels, βορειότερα). Απ’ τον Φλεβάρη του 1939 ως τον Αύγουστο του 1945 η «νότια θάλασσα της κίνας» ήταν ιαπωνική κτήση. Η ήττα και η συνθηκολόγηση του ιαπωνικού ιμπεριαλισμού επέτρεψε στο όχι αυτοκρατορικό πια Πεκίνο να ξαναδιακηρύξει την ιδιοκτησία του στα Spratly islands. Το τέλος του κινέζικου εμφύλιου με τη νίκη των κομμουνιστών επί των εθνικιστών που υποχώρησαν στην ταϊβάν δημιούργησε κάτι σαν «δύο κίνες», με συγκρουόμενες αιτιάσεις ιδιοκτησίας στο αρχιπέλαγος… Εν τω μεταξύ οι ψαρότοποι (και οι δυνατότητες διεθνούς εμπορίου αλιευμάτων) έκαναν το αρχιπέλαγος ενδιαφέρον και για τα γειτονικά κράτη…
Και ο καπιταλισμός εξελισσόταν. Η Ουάσιγκτον έγινε μετά τον β παγκόσμιο η αναμφισβήτηση κυρίαρχη ναυτική δύναμη σ’ όλο τον ειρηνικό, με μεγάλες βάσεις σε διάφορα σημεία του. Στο βαθμό που, ως το τέλος της δεκαετίας του ’80, θεωρούσε το (κομμουνιστικό) Πεκίνο σαν σύμμαχο κατά της (κομμουνιστικής) Μόσχας, δεν είχε κανένα λόγο να αντιδράσει που το 1987 το πρώτο εγκατέστησε μια μικρή στρατιωτική φρουρά σε μια ατόλη, μαζί μ’ έναν ωκεανογραφικό σταθμό και ένα μετεωρολογικό παρατηρητήριο… Δεν είχε καμμία αντίρρηση επίσης όταν, τον Μάρτη του 1988, μετά από μια μικρή (και νικηφόρα) ναυμαχία ανάμεσα σε δύο κομμουνιστικά πολεμικά ναυτικά, της κίνας και του βιετνάμ, το Πεκίνο εγκατέστησε φυλάκια και σε άλλες νησίδες· κάποιες άδειες, αφού μερικές είχαν ήδη φυλάκια είτε του Ανόι είτε της Μανίλας…
Το Πεκίνο εξακολουθούσε και εξακολουθεί να θεωρεί όλο το σύμπλεγμα δικό του, με βάση την συμφωνία του 1887… Αν ρίξει κανείς μια ματιά στον χάρτη (επάνω κομμάτι της φωτογραφίας) θα θεωρήσει αυτή την αξίωση σκάνδαλο… Πολύ μικρότερο πάντως απ’ το ότι η Hawaii, καταμεσής στον Ειρηνικό, είναι αμερικανική πολιτεία· ή το Reunion (στον Ινδικό), η New Caledonia (στον Ειρηνικό) και η Guadeloupe (στην Καραϊβική) είναι γαλλικά έδαφη… Μιλώντας υπό τον πρίσμα του καπιταλιστικού επεκτατισμού, η κινέζικη αξίωση στα Spratly islands έρχεται τελευταία, καταϊδρωμένη, και πολύ πιο αναίμακτη σε σχέση με τις διαδρομές (και το αίμα) του δυτικού ιμπεριαλισμού.
Αν ύστερα κοιτάξει πιο προσεκτικά (κάτω χάρτης της φωτογραφίας) θα διαπιστώσει ότι παρά τις κινεζικές δηλώσεις, το Πεκίνο ελέγχει μόνο έναν μικρό αριθμό απ’ το αρχιπέλαγος των Spratly islands. H μαλαισία, η φιλιππίνες, η ταϊβάν και το βιετνάμ έχουν, επίσης, τους δικούς τους πόντους άμμου και κοραλιών.
Υπάρχει, φυσικά, το θέμα των αοζ. Όπως επίσης το θέμα των εικαζόμενων μεγάλων κοιτασμάτων σε υδρογονάνθρακες στον πάτο της θάλασσας. Αυτά από μόνα τους είναι θέματα διακρατικών τριβών και διενέξεων· αλλά, ως γνωστόν, δεν επηρεάζουν την ιδιοκτησία του οτιδήποτε εξέχει απ’ την επιφάνεια της θάλασσας…
Κι αυτή η ιδιοκτησία είναι που «ερεθίζει» όλο και περισσότερο την Ουάσιγκτον, και μάλιστα όλο και πιο έντονα τα τελευταία 4 χρόνια…