Παρασκευή 28 Φλεβάρη. Αν οι διηπειρωτικοί βαλλιστικοί πύραυλοι και η σμίκρυνση των πυρηνικών κεφαλών είχαν γίνει 20 χρόνια νωρίτερα, οι Σύμμαχοι πιθανόν θα είχαν βασιστεί πολύ περισσότερο σε έναν οικονομικό και πληροφορικό πόλεμο για να ανασχέσουν και τελικά να εξουδετερώσουν τη ναζιστική Γερμανία. Ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος θα είχε γίνει πολύ διαφορετικά, αντανακλώντας τις τεχνολογικές δυνατότητες της εποχής. Αν δει κανείς το ζήτημα μέσα απ’ αυτήν την οπτική, ο Ψυχρός Πόλεμος μπορεί να θεωρηθεί σαν ο «Γ Παγκόσμιος Πόλεμος» – μια ολοκληρωτική σύγκρουση, πιο διευρυμένη, συνολική και διεθνής σε σχέση με τις προηγούμενες· που κράτησε πάνω από 40 χρόνια. Η τωρινή σύγκρουση, ο «Δ Παγκόσμιος Πόλεμος», βρίσκεται σε εξέλιξη. Η αξιολόγηση των προηγούμενων «πολέμων μεταξύ μεγάλων δυνάμεων» και ο πρωτοφανής χαρακτήρας της εξελισσόμενης σύγκρουσης τώρα, μπορούν να προσφέρουν μερικές αξιόλογες γνώσεις για το πως εξελίσσεται ο πόλεμος και τα καθοριστικά στοιχεία των εμπλεκόμενων.
… Το μεσοδιάστημα ανάμεσα στον Γ και στον Δ «παγκόσμιο πόλεμο» ήταν αξιοσημείωτα μεγαλύτερο από εκείνο ανάμεσα στον Β και στον Γ. Αυτό οφείλεται σ’ έναν αριθμό παραγόντων – κυρίως στο ότι δεν υπήρχε άμεσος και σαφής αντίπαλος για να γίνει στόχος του Δυτικού Μπλοκ απ’ την στιγμή που εξαφανίστηκε η Σοβιετική Ένωση. Η Μετα-Σοβιετική Ρωσία ήταν η σκιά της σκιάς του προηγούμενου εαυτού της. Υπό την διακυβέρνηση του Boris Yeltsin η οικονομία της χώρας κατέρρευσε κατά 45% μέσα σε 5 μόλις χρόνια απ’ το 1992 και μετά, οδηγώντας σε εκατομμύρια θανάτους και κατρακύλα των στάνταρς της καθημερινής ζωής. Πάνω από 500.000 γυναίκες και νεαρά κορίτσια της πρώην ΕΣΣΔ έπεσαν στα νύχια σωματεμπόρων στη Δύση και στη Μέση Ανατολή – συνήθως σαν σκλάβες του σεξ· η εξάρτηση από ναρκωτικά αυξήθηκε κατά 900%· το ποσοστό αυτοκτονιών διπλασιάστηκε· ο HIV έγινε επιδημία σ’ όλη τη χώρα· η διαφθορά ήταν ανεξέλεγκτη· και ο αμυντικός τομέας της χώρας είδε τα βασικά οπλικά του συστήματα, κρίσιμα για την διατήρηση της ισορροπίας με την Δύση, να καθυστερούν ή να τερματίζονται εξαιτίας της έλλειψης χρηματοδότησης. Η πιθανότητα διάλυσης του κράτους, όπως συζητήθηκε πάμπολλες φορές μεταξύ υψηλόβαθμων αξιωματούχων, έγινε πολύ πιθανή, ακολουθώντας το γιουγκοσλαβικό μοντέλο.
… Όπως συνέβη με τον Ψυχρό Πόλεμο πριν, και σε μικρότερο βαθμό με τον Β Παγκόσμιο πόλεμο, οι μεγάλες δυνάμεις μάλλον κυλούν σε μια καινούργια φάση συγκρούσεων παρά την κηρύσσουν σε μια μεμονωμένη, συγκεκριμένη στιγμή. Ξεκίνησε ο Ψυχρός Πόλεμος με το τείχος του Βερολίνου, τις δυτικές ναπάλμ στην Κορέα ή μήπως όταν ρίχτηκαν οι ατομικές βόμβες στη Hiroshima και το Nagasaki – κάτι που επιτάχυνε τον ανταγωνισμό πυρηνικών όπλων; Ανάλογα δίνονται διάφορες ημερομηνίες για την έναρξη του Β Παγκόσμιου Πολέμου: η Γερμανική εισβολή στην Πολωνία το 1939, η έναρξη του Σινο-ιαπωνικού πολέμου δυο χρόνια πριν, η επίθεση της Ιαπωνικής αυτοκρατορίας στο Pearl Harbour και η κατάληψη της Νοτιοδυτικής Ασίας που συμβόλισε την πρώτη σημαντική επέκταση πέρα απ’ την Ευρώπη και την Βόρεια Αφρική το 1941, ή κάποια άλλη ημερομηνία τελικά. Η διολίσθηση σ’ έναν καινούργιο παγκόσμιο πόλεμο είναι, αν όχι κάτι άλλο, ακόμα πιο αργή απ’ τα προηγούμενα ανάλογα διαστήματα….