Παρασκευή 29 Νοέμβρη. Οι δύο συμφωνίες που υπέγραψαν χτες στην Istanbul ο Erdogan και ο «επικεφαλής του προεδρικού συμβουλίου της αναγνωρισμένης απ’ τον οηε κυβέρνησης εθνικής συμφιλίωσης στη λιβύη» (GNA) Fayez Al Sarraj, μπορεί να πουλιούνται (με αρκετή δόση σύγχισης) στο εσωτερικό σαν «αιφνιδιασμός» αλλά μόνον τέτοιος δεν είναι.
Η πρώτη συμφωνία αφορά την στρατιωτική συνεργασία μεταξύ Άγκυρας και GNA – μια συνεργασία που είναι γνωστή από καιρό. Η δεύτερη είναι προκαταρκτική για την οριοθέτηση της αοζ ανάμεσα στην Άγκυρα και την κυβέρνηση της Τρίπολης. Κι αυτό, επίσης, είναι γνωστό από καιρό.
Ο μακράν ισχυρότερος «παράγοντας» στον λιβυκό πόλεμο δεν είναι ο Sarraj αλλά ο στρατηγός Haftar. Οι μισθοφόροι του, με την βοήθεια της Μόσχας, του Παρισιού, του Καΐρου και της Ντόχα ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος της λυβικής επικράτειας (κόκκινο χρώμα στον χάρτη). Ο Haftar έκανε πριν μερικούς μήνες μια τελική προσπάθεια για να καταλάβει και την πρωτεύουσα. Παρότι ο στρατός του παραμένει κοντά, η εκστρατεία απέτυχε. Και, αντίθετα, ο στρατός του Sarraj επεξέτεινε κάπως τα εδάφη που ελέγχει, νότια και ανατολικά της Misrata (μπλε στον χάρτη). Σύμμαχοι του Sarraj; Η Ρώμη, το Λονδίνο – και η Άγκυρα.
Σε ποιο αδύναμη θέση αλλά με διεθνή αναγνώριση ο Sarraj μπορεί να συμπεριφέρεται σαν «αρχηγός του λιβυκού κράτους» – αλλά μόνο στα χαρτιά. Μπορεί επίσης να οριοθετήσει όση αοζ θέλει· μόνο που το μεγαλύτερο μέρος των λιβυκών ακτών (άρα και της αοζ) ελέγχει ο Haftar. Και δεν φαίνεται στο κοντινό μέλλον πιθανότητα να ηττηθεί. Συνεπώς, ενώ η συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με την Άγκυρα έχει πρακτικές συνέπειες, τα περί «θαλάσσιων συνόρων» συμβολική σημασία έχουν μόνο προς το παρόν. Δεν θα κοπούν οικόπεδα, ούτε θα σκάσουν τρυπάνια…
Αυτό που ενοχλεί ανομολόγητα τα ντόπια αφεντικά είναι ότι ενώ «το κουβεντιάζουν» εδώ και χρόνια δεν κατάφεραν να κάνουν μια αντίστοιχη οριοθέτηση με την χούντα του Καΐρου. Ο λόγος είναι απλός: όσο χασάπης κι αν είναι ο Sisi δεν θέλει να υπογράψει με την Αθήνα «κάτι» που θα παραβιάζει ολοφάνερα τα δικαιώματα της Άγκυρας. Δεν είναι καθόλου «φίλος» του Erdogan. Το αντίθετο. Αλλά δεν είναι ηλίθιος.
Ακόμα και συμβολική επί του πρακτέου η προκαταρκτική συμφωνία Τρίπολης – Άγκυρας περιπλέκει το θέμα των αοζ στην ανατολική Μεσόγειο. Ή, για την ακρίβεια, το φέρνει εκεί που βρίσκονται οι πραγματικές του διαστάσεις. Τα ενδιαφερόμενα κράτη πρέπει είτε να συμφωνήσουν μεταξύ τους (όλα!) είτε να κάνουν κόλπα με φρεγάτες, υποβρύχια, αεροπλάνα και drones· για την χαρά της επίδειξης δύναμης.
Ευτυχώς που ο χασάπης του Καΐρου είναι αληθινός φίλος και σύμμαχος της Αθήνας! Διαμαρτυρήθηκε σχεδόν με την ίδια ορολογία για το deal Sarraj – Erdogan… Αν έχει όρεξη και για ναυμαχίες δεν το ξέρουμε.
Άλλωστε υπάρχει πάντα και η Μόσχα. Έχει αποκτήσει λόγο και ερείσματα στη βόρεια Αφρική, τόσο στην χούντα του Sisi όσο και στον Haftar… (Και είναι πάντα σύμμαχος της Άγκυρας – γενικά).
(φωτογραφία: Όταν φυσάει βοριάς στο Αιγαίο, τα φουσκωτά στρώματα των παραθεριστών στη νότια Κρήτη τα παίρνει και τα πάει στη λιβύη… Ίσως ποτέ να μην το σκέφτηκαν, αλλά είναι αλήθεια: υπάρχουν και τέτοια «θαλάσσια σύνορα των αοζ». Ελληνολιβυκά…)