Πέμπτη 27 Δεκέμβρη. Το όνομα Ida-Viru (ή Ida-Virumaa) δεν σας λέει τίποτα. Ούτε και στην ασταμάτητη μηχανή έλεγε – μέχρι χτες. Όχι πια.
Η Ida-Viru είναι μια απ’ τις 15 περιφέρειες της μακρινής Εσθονίας. Έχει μια αιματηρή ιστορία βίαιης «αλλαγής πληθυσμών» αφού, στη διάρκεια του β παγκόσμιου, ο «κόκκινος στρατός» κατέλαβε την εσθονία (της οποίας η κυβέρνηση ήταν ναζιστική…) και έδιωξε του εσθονούς απ’ την Ida-Viru, αντικαθιστώντας τους με ρώσους. Σαν αποτέλεσμα σήμερα το 73% του πληθυσμού της περιφέρειας είναι ρώσοι (εσθονοί το 19%, οι υπόλοιποι άλλες εθνικές μειονότητες της ανατολικής ευρώπης). Κάτι εξίσου σημαντικό: στην Ida-Viru υπάρχουν μεγάλα κοιτάσματα σχιστολιθικού πετρελαίου, βασική πρώτη ύλη για τα θερμοηλεκτρικά εργοστάσια της εσθονίας.
Οι (μετά την διάλυση της ε.σ.σ.δ. και την επαναδημιουργία εσθονικού κράτους) σχέσεις μεταξύ του Tallinn και της Μόσχας είναι επιεικώς κακές. Η ένταξη και των 3 βαλτικών κρατών στο νατο τον Μάρτη του 2004 είναι επαρκής εξήγηση: ο νατοϊκός (κυρίως αγγλικός) στρατός έχει μόνιμη βάση στην εσθονία – και τα νατοϊκά γυμνάσια (εναντίον της Μόσχας) είναι τακτικά. Σε ένα κράτος που δεν έχει «εκκαθαρίσει» τους πάνω από 100.000 ρώσους (και ρωσόφωνους) υπηκόους του μόνο και μόνο επειδή το απαγορεύει η νομοθεσία της ε.ε., ο «προσανατολισμός συμμαχιών» παράλληλα με την ύπαρξη μιας τέτοιας εθνικής μειονότητας (και μάλιστα συγκεντρωμένης σ’ ένα οικονομικά ευαίσθητο σημείο της επικράτειας) προκαλεί μόνιμο εκνευρισμό – στο εσθονικό κράτος και στους πιστούς υπηκόους του.
Και κάτι παραπάνω από εκνευρισμό προκαλεί. Τον περασμένο Σεπτέμβρη διέρρευσε στα εσθονικά μήντια μια «εσωτερική έκθεση» της επιτροπής εθνικής ασφαλείας της κυβέρνησης, με θέμα το ενδεχόμενο ενός «σεναρίου Donbass» ή ενός «σεναρίου βόρειας ιρλανδίας» σχετικά με την Ida-Viru. (Η παρέα με το Λονδίνο περιόρισε την φαντασία των συντακτών. Θα μπορούσαν να μιλούν για ένα σενάριο «κοσόβου» – αλλά όχι…)
Η τρισέλιδη έκθεση υποστήριζε ότι σε περίπτωση σύγκρουσης με την ρωσία, η εσθονία θα χάσει την περιοχή, που είναι «ρωσοποιημένη» για πολλά χρόνια. Είχε σχολαστικές έως ανατριχιαστικές λεπτομέρειες. Ότι τουλάχιστον 60.000 κάτοικοι θα υποστήριζαν την απόσχιση παθητικά, ενώ 1500 θα έπαιρναν ενεργό μέρος στη σύγκρουση με σκοπό την απόσχιση. Αυτά με το «σενάριο Donbass». Το «σενάριο βόρεια ιρλανδία» ήταν ακόμα πιο δυσοίωνο: ένα τοπικό δίκτυο «τρομοκρατών» 200 ατόμων (υποστηριζόμενων απ’ έξω, αλλοίμονο!) θα ήταν ικανό να προκαλέσει την ιδεολογική και πολιτική νομιμοποίηση της απόσχισης.
Δύσκολα θα μπορούσε να κρυφτεί ότι η «περίπτωση σύγκρουσης με την ρωσία» που ανέλαβε να μελετήσει το αρμόδιο εσθονικό think tank, δεν θα ήταν με ευθύνη της Μόσχας (γιατί σ’ αυτήν την περίπτωση ο ρωσικός στρατός θα καταλάμβανε όλη την εσθονία…) Πίσω απ’ το «σενάριο Donbass» υπονοείται ένα «σενάριο Kiev»… Πίσω απ’ το «σενάριο βόρεια ιρλανδία» υπονοείται ένα «σενάριο Λονδίνου»… Μάρτυρας για την σχέση αιτίων – αποτελεσμάτων; Η Ιστορία.
Η έκθεση σημείωνε, πάντως, ότι μεταξύ των κατοίκων της περιοχής υπάρχει αρνητική διάθεση (negative attitude) απέναντι στις ηπα και στο νατο.
Ως εδώ θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για μια τυπική εθνικοασφαλίτικη έκθεση μιας κρατικής υπηρεσίας…