Δευτέρα 9 Οκτώβρη. Οι ειδικοί επί των οικονομικών (ή κάποιοι ανάμεσά τους) το σχολιάζουν. Πέρα απ’ αυτούς κανείς άλλος. Κι όμως. Μπορεί να αποδειχθεί όχι το «πέταγμα της πεταλούδας» αλλά το πέταγμα ενός σμήνους πεταλούδων – στην ίδια όμως «τάξη μέσα στο χάος» (ή στο ίδιο «χάος μέσα στην καπιταλιστική τάξη»…): όλο και περισσότερα κράτη, απ’ αυτά που ευχαρίστως ένα ψόφιο κουνάβι είτε θα ισοπέδωνε είτε θα αγόραζε (αλλά προς το παρόν δεν μπορεί να κάνει τίποτα απ’ τα δύο) αντικαθιστούν στο μεταξύ τους εμπόριο το δολάριο (σα νόμισμα) με τα δικά τους νομίσματα.
Αυτή η εξέλιξη θα μνημονεύεται απ’ τους ιστορικούς του μέλλοντος σαν η αυθεντική (και όχι inside job) αλλά και παρατεταμένη «11η Σεπτέμβρη». Το ότι το δολάριο ήταν μέχρι πρόσφατα το απόλυτα διεθνές νόμισμα των εμπορικών συναλλαγών ήταν κάτι που κτίστηκε για πολύ καιρό, πάνω στα ερείπια της διεθνούς ισχύος της στερλίνας, με βάση την συμφωνία στα ‘70s της Ουάσιγκτον με το Ριάντ ότι η σαουδική αραβία (και μαζί της τα υπόλοιπα πετρο-σεϊχάτα) θα πουλάει το πετρέλαιό της αποκλειστικά και μόνο με δολάρια. Αυτό ανάγκασε όλα τα κράτη του (τότε) δυτικού κόσμου αλλά και κάμποσα του «ανατολικού μπλοκ» που αγόραζαν πετρέλαιο απ’ τα μαγαζιά της αραβικής χερσονήσου, να κυνηγάνε τα δολάρια, σαν αποθεματικό νόμισμα. Ενόσω η κεντρική αμερικανική τράπεζα τύπωνε δολάρια κατά βούληση, πολύ περισσότερες κεντρικές κρατικές τράπεζες του πλανήτη τα αγόραζαν αναγκαστικά. Τα «πετροδόλαρα» ήταν ένας οικονομικός, γεωπολιτικός και στρατιωτικός δεσμός που επέτρεπε στο εθνικό αμερικανικό νόμισμα (χωρίς κανένα back up «αξίας» όπως ήταν μέχρι το 1973 η σταθερή πρόσδεσή του στον χρυσό) να διατρέχει τον πλανήτη έχοντας καβαλήσει τον ενεργειακό καπιταλιστικό πυρήνα: το πετρέλαιο.
Η φάση της ενεργειακής αλλαγής παραδείγματος και του σταδιακού ξεπεράσματος των υδρογονανθράκων (οπωσδήποτε του πετρελαίου) αποδεικνύεται επίσης η φάση που το δολάριο χάνει την global καπιταλιστική αναγκαιότητά του. Η πιο πρόσφατη «πέτρα του σκανδάλου» της αμφισβήτησης αυτής είναι το Πεκίνο. Αλλά η πραγματική αιτία του σκανδάλου είναι το γεγονός ότι το πετρέλαιο / εμπόρευμα που πάνω του είχε στηρίξει την ανταλλακτική αξία του το δολάριο υποτιμάται. Λειτουργικά – αυτό είναι το βασικό.
Το γεγονός, για παράδειγμα, ότι η Άγκυρα και η Τεχεράνη αποφάσισαν να αντικαταστήσουν το δολάριο με τα εθνικά τους νομίσματα στο μεταξύ τους εμπόριο δεν είναι κάτι που θα «κάνει ντόρο» στη διεθνή δημαγωγία. Κι όμως είναι μόνο δύο ανάμεσα σε διαρκώς περισσότερα κράτη που αποφασίζουν να στήσουν σταθερές «περιφερειακές (δηλαδή εκτός δολαρίου) ισοτιμίες», στηρίζοντας τα νομίσματά τους – σε τι άλλο; – στον χρυσό. Για περίπτωση ανάγκης…
Το να περιοριστεί η παγκόσμια κυκλοφορία του δολαρίου σημαίνει ότι οι τεράστιες ποσότητες του νομίσματος που έχει τυπώσει (ειδικά τα τελευταία χρόνια) η fed θα έχουν μικρότερο πεδίο κυκλοφορίας. Αυτό με την σειρά του σημαίνει διεθνή υποτίμηση. Αυτό μπορεί να βοηθάει (μικραίνοντάς το) το δολαριακό χρέος των ηπα· απ’ την άλλη μεριά όμως σημαίνει επίσης περιορισμό των δυνατοτήτων της Ουάσιγκτον να ελέγχει άλλους καπιταλισμούς μέσω του νομίσματός της. Επιπλέον κάνει τα assets που τιμολογούνται σε δολάρια (τόσο εκτός όσο και εντός ηπα) φτηνότερα – για όποιον θα ήθελε να αγοράσει κατέχοντας άλλο νόμισμα, που έχει ανατιμηθεί απέναντι στο δολάριο. Τελευταίο αλλά όχι ασήμαντο: η συντήρηση της post αποικιακής στρατιωτικής μηχανής των ηπα ανά τον κόσμο γίνεται ακριβότερη.
Μοιάζει τώρα πως η νομισματική πανοπλία του αμερικανικού ιμπεριαλισμού ραγίζει και «ανοίγει». Κι αυτό «χωρίς να πέσει ούτε μισή σφαίρα» – ενόσω οι σφαίρες πέφτουν εδώ κι εκεί· με την δυσοίωνη προοπτική να πολλαπλασιαστούν…