Παρασκευή 7 Ιούλη. Πριν αρχίσουν να κυκλοφορούν «φίδια» (κάτι που έχει ξεκινήσει) πρέπει να σχολιάσουμε / αντιπληροφορήσουμε για μια πρόσφατη απόφαση του αρείου πάγου.
Η υπόθεση: ένας μηχανικός («μπλοκάκιας»…) που δούλευε για χρόνια σε κατασκευαστική σε διάφορα πόστα, αναγκάστηκε να παραιτηθεί όταν επί μήνες η εταιρεία σταμάτησε να τον πληρώνει. Έκανε στη συνέχεια μήνυση, για να πάρει τα δεδουλευμένα του, και όχι μόνο. Χάρη σε μια ευφυή κίνηση του δικηγόρου του (αυτό είναι δικιά μας εκτίμηση) ζήτησε απ’ τα δικαστήρια να θεωρηθεί η παραίτησή του «επιβεβελημένη» απ’ την απληρωσιά, ουσιαστικά να θεωρηθεί «απόλυση». Στη βάση αυτή ζητούσε και αποζημίωση.
Η συνηθισμένη πρακτική. Αυτή η νομική κίνηση, του να λογιστεί δηλαδή σαν απόλυση η παραίτηση λόγω χρεών του εργοδότη, στηρίχτηκε σε ένα ενδιαφέρον, μάλλον πρωτότυπο με τα ως τώρα (νομικά) δεδομένα, αλλά εύλογο επιχείρημα: ότι το να μην πληρώνει ένα αφεντικό τον εργαζόμενό του συνιστά βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας. Αυτές οι τελευταίες λέξεις είναι ένας γνωστός όρος του εργατικού δικαίου, που δίνει δικαιώματα τους μισθωτούς όταν τα αφεντικά πάνε να χειροτερέψουν σε βάρος τους και ερήμην τους τους όρους και τις συνθήκες εργασίας, όπως αυτές προβλέπονται από την σύμβαση της πρόσληψης. Τέτοιες βλαπτικές μεταβολές μπορεί να είναι η αλλαγή αντικειμένου εργασίας, οι αναγκαστικές υπερωρίες, η μονομερής μείωση του μισθού, οι προσβολές, κλπ.
Το να σε αφήνουν απλήρωτο θαυμάσια θα μπορούσε να θεωρηθεί «βλαπτική μεταβολή», με τα ανάλογα δικαιώματα (: την καταγγελία της σύμβασης εργασίας απ’ τον μισθωτό με απαίτηση αποζημίωσης πέρα απ’ τα οφειλόμενα). Είναι κάτι τέτοιο, επί της ουσίας! Ωστόσο στις πολλές δεκαετίες της μισθωτής σκλαβιάς (του γράφοντος), και παρότι βρέθηκε και στην κατάσταση του απλήρωτου, δεν είχε υπ’ όψη του τέτοια δυνατότητα. Η έλλειψη ενός τέτοιου νομικού προηγούμενου ήταν που έκανε την συγκεκριμένη κίνηση ενδιαφέρουσα και καινοτόμα.
Η συνηθισμένη πρακτική απ’ την μεριά της τάξης μας, σε περίπτωση συσσωρευμένων χρεών (μισθών, δώρων, επιδομάτων, κλπ) των εργοδοτών, είναι η επίσχεση εργασίας. Από νομική άποψη εύλογες είναι και οι μηνύσεις. Το πρόβλημα (που θα ίσχυε και στην περίπτωση του πιο πάνω εργαζόμενου) είναι ότι δεν υπάρχει τρόπος να επιβληθεί στους εργοδότες η πληρωμή των ποσών στα οποία καταδικάζονται σε τέτοιες περιπτώσεις. Αν ένας αργοδότης αρνηθεί πρακτικά να πληρώσει (πράγμα συνηθισμένο) πρέπει να ξεκινήσει κάποιος μισθωτός διαδικασία κατάσχεσης σε βάρος του. Που είναι χρονοβόρα. Και, επιπλέον, χρειάζεται να έχει λεφτά: για να πληρώσει τον δικαστικό επιμελητή, τους μεταφορείς όσων κατασχεθούν, αποθήκη για να φυλαχτούν, κλπ. Γενικά μιλώντας τα αφεντικά, ακόμα κι όταν χάνουν τις δίκες για απλήρωτους μισθούς κλπ (πράγμα συνηθισμένο), κάνουν το κορόιδο…
Ξανά η υπόθεση, και η απόφαση. Παράδοξο ή όχι το εφετείο έκρινε στην συγκεκριμένη υπόθεση ότι πράγματι η μη πληρωμή μισθών είναι ένα είδος εκβιασμού ώστε ο εργαζόμενος να παραιτηθεί, και δέχτηκε να την θεωρήσει «απόλυση» επιδικάζοντας του αποζημίωση. Η εταιρεία προσέφυγε στον άρειο πάγο, που αυτός αποφάσισε ότι η μη πληρωμή μισθών κλπ δεν συνιστά (μόνη της) βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας· δηλαδή εργοδοτικό «εκβιασμό»· συνεπώς δεν θεωρείται εξώθηση σε παραίτηση και άρα «κρυμμένη» απόλυση, και δεν συνεπάγεται την καταβολή αποζημίωσης. Θα πρέπει να υπάρχουν (είπαν οι αρχιδικαστές) και επιπλέον στοιχεία που να δείχνουν ότι ο εργοδότης ήθελε να αναγκάσει έναν ή περισσότερους μισθωτούς σε παραίτηση, ώστε να γλυτώσει την αποζημίωση. Κατ’ ουσία άφησαν το ζήτημα “ανοικτό”, σε μελλοντικές δικαστικές αποφάσεις…
Αν είχε επαναληφθεί η απόφαση του εφετείου, αυτό θα ήταν πολύ σημαντικό για δεκάδες χιλιάδες μισθωτούς που δουλεύουν απλήρωτοι. Αλλά η αλήθεια είναι ότι το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος τους δεν κάνει ούτε καν αυτό που τους επιτρέπει η εργατική νομοθεσία, δηλαδή επίσχεση εργασίας· ώστε να αναγκάσουν τους εργοδότες να πληρώσουν. Θα χρησιμοποιούσαν αυτό το καινούργιο, έξτρα όπλο;
Η τελική απόφαση του αρείου πάγου πράγματι ανακουφίζει τους εργοδότες, σε σχέση με την προηγούμενη, πολύ δυσμενέστερη σε βάρος τους, του εφετείου. Αλλά ας μην κοροϊδευόμαστε. Αυτή η ιστορία ήταν υπόθεση ενός μισθωτού (την σχέση «εξαρτημένης εργασίας» του «μπλοκάκια» μηχανικού την αναγνώρισαν όλα τα δικαστήρια, και ο άρειος πάγος) και την εξυπνάδας ενός δικηγόρου. Δεν ήταν κάποια συλλογική ενέργεια, και φυσικά δεν ήταν γνωστή· έγινε τώρα, στο τέλος.
Η απόφαση αυτή ΔΕΝ σημαίνει ότι «δεν τρέχει τίποτα» αν τα αφεντικά δεν πληρώνουν. Σημαίνει ότι «τρέχει» αυτό που έτρεχε ως τώρα: οι μέχρι τώρα νομικές δυνατότητες των μισθωτών. Όχι αμελητέες, και οπωσδήποτε άξιες να χρησιμοποιούνται.
Δεν υπάρχει κανένας λόγος μοιραλατρείας. Χάθηκε κάτι σε μια μεμονωμένη περίπτωση, που μπορεί να κερδηθεί στο μέλλον, πιο συλλογικά και με δημόσια γνώση. Εν τω μεταξύ όμως θα πρέπει, ειδικά απέναντι σ’ αυτούς τους εκβιασμούς των αφεντικών, να κερδηθούν ξανά, στην πράξη, αυτά που η νομοθεσία προβλέπει ήδη. Γιατί αν συνεχίσουν να είναι στην αχρηστία (όπως τώρα) κάποτε θα ξηλωθούν…
Το τυπικό σύνταγμα (των ταξικών σχέσεων) θα πέσει στα βάθη του πραγματικού…
(Κι ας μην ακούσουμε τις γνωστές βλακείες περί “λεγκαλισμού”!)