Tag: κρίση

Καταρρέει ο τουρκικός καπιταλισμός;

Σάββατο 11 Αυγούστου. Με «δημόσιο χρέος» το 2017 28,3% επί του αεπ, εξαιρετικά χαμηλό δηλαδή (το ελληνικό είναι 180% του αεπ και το ιταλικό 132%) τι ακριβώς πρόβλημα έχει ο τουρκικός καπιταλισμός;

Το πρόβλημα εμφανίζεται κατ’ αρχήν σαν πρόβλημα δανεισμού των τουρκικών επιχειρήσεων. Πράγματι, το συνολικό επιχειρηματικό χρέος των τουρκικών αφεντικών στα τέλη του 2017 ήταν 215 δισεκατομμύρια δολάρια (453 μαζί με το δημόσιο χρέος). Τα ποσά μπορεί να μην είναι τεράστια για έναν δυναμικό καπιταλισμό του τουρκικού μεγέθους· δείχνουν όμως μια υπερεπέκταση στον κατασκευαστικό τομέα («μεγάλα έργα» εντός και εκτός τουρκίας) την οποία οι διεθνείς δανειστές χρήματος δεν θεωρούν βιώσιμη. Ή δεν θέλουν να την θεωρούν: αυτό μεταφράζεται σε δυσκολίες «ανακύκλωσης» των (επιχειρηματικών) δανείων… Αν προσθέσει κανείς ότι πολλά απ’ αυτά έχουν την «κάλυψη» τουρκικών τραπεζών, κρατικών και ιδιωτικών, τότε η αδυναμία αποπληρωμής (ή «ανακύκλωσης») αυτών των χρεών τους επόμενους μήνες κινδυνεύει να μετατραπεί σε σοβαρό τραπεζικό πρόβλημα. Και ένα τραπεζικό «κράχ» κτυπάει άσχημα οποιονδήποτε (εθνικό) καπιταλισμό… (Ωστόσο μια απ’ τις μεγαλύτερες τουρκικές τράπεζες είναι ισπανικής ιδιοκτησίας…)

Εδώ το «οικονομικό» σκέλος του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού συναντάει το «πολιτικό», κι αυτό είναι αναπόφευκτο. Όσο πιθανό είναι οι διεθνείς έμποροι χρήματος να έχουν αμιγώς οικονομικά κριτήρια για το αν θα δανείσουν ή όχι τις τουρκικές επιχειρήσεις, άλλο τόσο πιθανό είναι να ερμηνεύουν κατά τα συμφέροντά τους (δηλαδή: ζητώντας μεγαλύτερα επιτόκια) ζητήματα όπως, στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι εντάσεις στις σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον. Συμβαίνουν κι αυτά… Δεν έχει λοιπόν εντελώς άδικο το καθεστώς Ερντογάν όταν δείχνει προς την μεριά της Ουάσιγκτον για την «αιτία του κακού». Δεν έχει, όμως, και εντελώς δίκιο: προφανώς η επιχειρηματική υπερέκθεση στον διεθνή δανεισμό είναι μια εν δυνάμει «αχίλλειος φτέρνα», ειδικά σε συνθήκες όξυνσης του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού.

Έχει έξοδο κινδύνου ο τουρκικός καπιταλισμός; Ορισμένοι υποστηρίζουν (όχι αβάσιμα) πως έχει. Τον κινεζικό καπιταλισμό. Κινεζικές (κρατικές) εταιρείες έχουν ήδη «δουλειές» στην τουρκική επικράτεια: η cosco έχει το 65% του 3ου σε μέγεθος λιμανιού κοντέινερ, στο Kumport, κοντά στην Istanbul, ενώ η τηλεπικοινωνιακή Huawei, σε συνεργασία με την Turk Telecom, αναπτύσσει δίκτυα 5G, cloud computing, το internet of things, και άλλα παρόμοια της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. Η Alibaba επένδυσε πρόσφατα (και ενώ το «τουρκικό πρόβλημα» ήταν ήδη γνωστό, εδώ και σχεδόν 2 χρόνια) στην τουρκική πλατφόρμα ηλεκτρονικού εμπορίου Trendyol. Κι αυτές είναι οι μεγαλύτερες “δουλειές” – όχι οι μοναδικές…

Το κινεζικό κράτος / κεφάλαιο είναι πραγματιστικό· δεν χαρίζει λεφτά. Αλλά επίσης ποντάρει στην οικονομική (και πολιτική) «σταθερότητα» της τουρκίας, ειδικά τώρα που «ορμάει» στην ανοικοδόμηση της συρίας ελπίζοντας ότι θα εξασφαλίσει ως τις ανατολικές ακτές της Μεσογείου τους οδικούς και σιδηροδρομικούς «άξονες του μεταξιού».

Εάν υπάρχουν τομείς κινεζικού ενδιαφέροντος στον τουρκικό καπιταλισμό (και είναι αρκετά πιθανό να υπάρχουν), τότε οι κινεζικές άμεσες επενδύσεις μπορεί να εξασφαλίσουν τις τουρκικές τράπεζες· κι αυτό, με τη σειρά του, να μειώσει την «πίεση» κατά των τουρκικών αφεντικών…

(φωτογραφία: Το ψόφιο κουνάβι υπέγραψε τον διπλασιασμό των δασμών στο ατσάλι και στο αλουμίνιο που εισάγουν οι ηπα απ’ την τουρκία… Επειδή (λέει) η λίρα έχει πέσει πολύ, και οι τουρκικές πρώτες ύλες ξαναέγιναν φτηνές.

Η υποτίμηση της τουρκικής λίρας διευκολύνει πολύ τις τουρκικές εξαγωγές, στο σύνολό της, αρκεί να μην χρειάζονται εισαγόμενες – άρα ανάλογα ακριβότερες – πρώτες ύλες. Όσο για τις σχέσεις μεταξύ των δύο καθεστώτων; Ίσως ήρθε η στιγμή να επαναλάβει και ο Ερντογάν αυτό που λένε άλλοι, ειρωνικά: Μωρέ ο Τραμπ είναι καλός… Οι άλλοι δεν τον αφήνουν…)

Britain’s decline

Τρίτη 7 Αυγούστου. Τι είναι λοιπόν που θορυβεί τη ναυαρχίδα του φιλελευθερισμού (τον economist) σχετικά με την βρετανική παρακμή; Δύο κυρίως θέματα. Το ένα είναι ψυχο-λογικό: μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων δεν συμπεριφέρεται ιδιαίτερα λογικά, κι αυτό αποδεικνύεται (κατά το περιοδικό) απ’ το ότι ψήφισαν κατά πλειοψηφία υπέρ του brexit επειδή είχαν την βολική πεποίθηση ότι για τα προβλήματα του αγγλικού καπιταλισμού φταίνε «άλλοι», και συγκεκριμένα η ε.ε. (Μήπως είναι έλληνες;) Όχι – λέει ο economist:

…Τα περισσότερα απ’ τα προβλήματα της Βρετανίας δημιουργούνται απ’ το εσωτερικό, και δεν υπάρχει τίποτα στη συμμετοχή στην ε.ε. που να εμποδίζει τους βρετανούς επιχειρηματίες να κάνουν εμπόριο με τον υπόλοιπο κόσμο… Οι περισσότεροι οικονομολόγοι προβλέπουν ότι οποιαδήποτε εκδοχή ενός συμφωνημένου Brexit θα συμπιέσει τους ρυθμούς ανάπτυξης της Βρετανίας. Αν η Βρετανία φύγει χωρίς συμφωνία, οι συνέπειες θα είναι καταστροφικές…

Το δεύτερο που ανησυχεί την φιλελεύθερη ναυαρχίδα είναι η τάση συγκέντρωσης κεφαλαίου εντός αγγλίας και, κατά συνέπεια η πτώση της ανταγωνιστικότητας των σχετικών επιχειρήσεων. Το επιτελείο του economist χώρισε τον βρετανικό καπιταλισμό σε 250 υποτομείς, και διαπίστωσε ότι την τελευταία δεκαετία στο 55% αυτών των τομέων έχει μεγαλώσει η συγκέντρωση κεφαλαίου, με τις 4 μεγαλύτερες επιχειρήσεις κάθε υποκλάδου να έχουν αυξήσει το μερίδιό τους στα κέρδη, σε σχέση με μια δεκαετία πριν. Αυτό, κατά τον economist ενισχύει τις δυνατότητες των εργοδοτών να κρατούν χαμηλά τους μισθούς περιορίζοντας έτσι την καταναλωτική τους δυνατότητα· και ενισχύοντας την πληβειακή νευρικότητα. Κι αν αυτή εκφραστεί σαν υποστήριξη στον “επαγγελματία των διαμαρτυριών” Corbyn;

Θα έλεγε κάποιος: και λοιπόν; Αυτός δεν είναι ο καπιταλισμός; Σωστά. Εκείνο που φοβούνται στον economist (χωρίς να το λένε με το όνομά του) είναι πως αν ο βρετανικός καπιταλισμός χάσει την αγορά της ε.ε. (πράγμα λογικό αν ολοκληρωθεί μαλλιοκούβαρα η «έξοδος» του χρόνου την άνοιξη) και δεν την αντικαταστήσει με άλλες στον κόσμο (πράγμα εξαιρετικά δύσκολο), η μειωμένη εσωτερική κατανάλωση θα είναι ένα ακόμα καρφί στο φέρετρό του.

Πάρτε νάχετε (όπου κι αν είστε)

Δευτέρα 6 Αυγούστου. … Το καλοκαίρι του 1976 στη Βρετανία ήταν υπερβολικά ζεστό και ξερό – δεν είχε το προηγούμενό του. Από τον Μάιο μέχρι τον Αύγουστο, το Λονδίνο ψηνόταν κι ασφυκτιούσε κάτω από ένα λαμπερό ουρανό και την αναπόφευκτη ομίχλη των αναθυμιάσεων. Αυτός ο ήλιος, που αρχικά τον υποδέχτηκαν σαν δώρο Θεού και σαν εθνικό «τονωτικό» του Τύπου και της Τηλεόρασης («επιτέλους, διαλύθηκε η «κατάρα» της Βρετανίας;»), έδωσε μια παροδική ανακούφιση απ’ τον εφιαλτικό κύκλο των γεμάτων καταδίκες επικεφαλίδων, που δέσποζαν στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων στη διάρκεια του χειμώνα. Η Φύση επιτελούσε τη νόμιμη ιδεολογική της λειτουργία και υποκατέστησε όλα τα «άσχημα νέα», έδωσε βάσιμες αποδείξεις «βελτίωσης» και παραμέρισε όλες τις απεργίες και τις διχόνοιες. Με αναμενόμενη συχνότητα, οι εμφανίσεις της «έξαλλης νεολαίας» στην Oxford Street, με σαλβάρια και σορτσάκια, μπικίνι και Πολαρόιντ, έγιναν θέαμα μεγάλης ακροαματικότητας στα «νέα των 10 μ.μ.». Ο ήλιος ήρθε σαν ένα «ξεδιάντροπο» υστερόγραφο στην κρίση· μια ανάλαφρη προσθήκη γεμάτη τροπικές υποσχέσεις. Και η κρίση ακόμα, μπορούσε να πάει διακοπές.

Όμως, καθώς περνούσαν οι εβδομάδες και οι μήνες και το κύμα ζέστης συνεχιζόταν, η παλιά μυθολογία της καταδίκης και της καταστροφής ενισχύθηκε με την εκδίκηση. Το «θαύμα» έγινε αστραπιαία μια συνηθισμένη, μια καθημερινή υπόθεση, μέχρι που, ένα προωϊνό στα μέσα Ιουλίου, ξαναβαφτίστηκε ξαφνικά σε «μια ιδιόρρυθμη αταξία, ένας φοβερός, τελευταίος, απρόβλεπτος παράγοντας στη βρετανική πτώση».

 

Anarchy in the U.K.

Δευτέρα 6 Αυγούστου. Το κύμα του καύσωνα, τελικά, καθορίστηκε επίσημα σαν ξηρασία. Τον Αύγουστο, μπήκαν όρια στην κατανάλωση νερού, οι σοδειές άρχισαν να καταστρέφονται και το γρασίδι στο Hyde Park είχε μια απαλή καφέ απόχρωση. Το τέλος πλησίαζε και στον Τύπο άρχισαν, για μια ακόμη φορά, να εμφανίζονται οι θεωρίες των Τελευταίων Ημερών. Οι οικονομικές κατηγορίες, τα πολιτιστικά και τα φυσικά φαινόμενα συγχέονταν με μια ανεμελιά μεγαλύτερη απ’ τη συνηθισμένη, μέχρι που η ξηρασία πήρε μια σχεδόν μεταφυσική σημασία.

Διορίστηκε Υπουργός Ξηρασίας, η Φύση ονομάστηκε επίσημα «αφύσικη», κι όλα τα παμπάλαια συμπεράσματα βγαίναν μ’ ένα υποχρεωτικά ελάχιστο ποσοστό ειρωνείας, για να μπορέσουν να κρατηθούν μέσα στα πλαίσια της κοινής λογικής.

Στα τέλη Αυγούστου συνέπεσαν δύο διαφορετικής μυθικής αξίας γεγονότα, που επιβεβαίωσαν τις χειρότερες προβλέψεις: υπήρχαν ενδείξεις ότι η υπερβολική ζέστη απειλούσε την ίδια την κατασκευή των εθνικών μεγάρων (προκαλώντας ρωγμές στα θεμέλια)· και το καρναβάλι του Notting Hill, παράδειγμα φυλετικής αρμονίας, ξέσπασε σ’ ένα κύμα βίας. Αυτό το Καραϊβικό Φεστιβάλ, γεμάτο τουριστικές φαντασιώσεις από χαρούμενους μαύρους χορευτές, κεφάτα έξυπνα calypsos και εξωτικά κουστούμια, ξαφνικά και ανεξήγητα μετατράπηκε σε μια μανιασμένη συγκέντρωση οργισμένων νεαρών μαύρων και οχυρωμένων αστυνομικών. Ορδές μαύρων Βρετανών έκαναν την έφοδο του Σοβέτο στις οθόνες της εθνικής τηλεόρασης, θυμίζοντας εικόνες από άλλους Νέγρους, άλλες συγκρούσεις, άλλα «μακριά ζεστά καλοκαίρια». Το φτωχό καπάκι του σκουπιδοτενεκέ, βασικό κομμάτι κάθε ατσάλινου δοχείου, σύμβολο του «πνεύματος του Καρναβαλιού», της νέγρικης εφευρετικότητα και της ελαστικότητας της κουλτούρας του γκέτο, έπαιρνε απειλητική σημασία, όταν στα χέρια των λευκών αστυνομικών γινόταν απελπισμένη ασπίδα, απέναντι σε μια οργισμένη βροχή από τούβλα.

 

No future!!!

Δευτέρα 6 Αυγούστου. Στο παράξενο αυτό και αποκαλυπτικό καλοκαίρι, οι punks έκαναν το εντυπωσιακό τους ντεπούτο στο μουσικό Τύπο. Στο νοτιοδυτικό Λονδίνο και ιδιαίτερα γύρω απ’ την King Road, ένα καινούργιο στυλ δημιουργήθηκε, που συνδύαζε στοιχεία παρμένα από διάφορα ετερογενή νεανικά στυλ.

Στην πραγματικότητα οι punks διεκδίκησαν μια αμφιλεγόμενη πατρότητα. Νήματα απ’ τον David Bowie και το glitter rock υφάνθηκαν με στοιχεία του αμερικανικού πρωτο-punk (Ramones, Heartbreakers, Iggy Pop, Richard Hell), του τμήματος εκείνου του Λονδρέζικου pub-rock (101-ers, Gorillas, κλπ) που εμπνεόταν απ’ την κουλτούρα των mods του ’60, της μουσικής αναβίωσης του Canvey Island του ’40, και των συγκροτημάτων southern rhythm ‘n’ blues (Dr. Feelgood, Lew Lewis, κλπ), της nothern soul και της reggae.

…

Αυτή η ανομοιογενής συμμαχία από διαφορετικές κι επιφανειακά ασυμβίβαστες μουσικές παραδόσεις, που πραγματοποιήθηκε περίεργα με το punk, καθιερώθηκε σ’ ένα εξίσου εκλεκτικό τρόπο ντυσίματος, που αναπαρήγαγε την ίδια κακοφωνία και στο οπτικό επίπεδο.

Το σύνολο, κυριολεκτικά συγκρατημένο με παραμάνες, έγινε το διάσημο και ιδιαίτερα φωτογενές φαινόμενο, γνωστό σαν punk, που σ’ όλη τη διάρκεια του 1977 τροφοδοδότησε τις φυλλάδες με το αναμενόμενο σκλανδαλοθηρικό υλικό και τον σοβαρό τύπο μ’ ένα ευπρόσδεκτο κατάλογο υπέροχα παραβιασμένων κανόνων. Το punk αναπαρήγαγε ολόκληρη την ιστορία της αμφίεσης απ’ τις νεανικές εργατικές κουλτούρες μετά τον πόλεμο, με μια «πετσοκομμένη μορφή», συνδυάζοντας στοιχεία που αρχικά ανήκαν σε εντελώς διαφορετικές εποχές. Δημιουργήθηκε ένα χάος από τσουλούφια και δερμάτινα σακάκια, μπουρδελιάρικα κρεπ και μυτερά παπούσια, πάνινα κι αδιάβροχα, κουρέματα από το στυλ των mods και βάδισμα στο στυλ των skinheads, παντελόνια σωλήνες και φανταχτερές κάλτσες, παντελόνια φαρδιά και μπότες με πέταλα – όλα βαλμένα στη «θέση» τους κι «έξω απ’ το χρόνο» με φανταχτερά συνδετικά: τις παραμάνες και τα μανταλάκια, τους επίδεσμους και τους σπάγκους, που προκάλεσαν τόσα πανικόβλητα και γοητευμένα βλέμματα…

 

London Calling

Δευτέρα 6 Αυγούστου. Έτσι ξεκινάει ο Dick Hebdige την περιπλάνησή του στο punk στο Υποκουλτούρα: το νόημα του στυλ (βιβλίο του 1981). Θα ήταν λυτρωτικό κάθε μακρύ και ζεστό καλοκαίρι, κάθε φορά που “η φύση δείχνει αφύσικη” (όπως τώρα), να ξεσπάει μια κοινωνική έκρηξη σαν εκείνη, το μακρινό στο χρόνο καλοκαίρι του 1976. Θα ήταν λυτρωτικό αν η φετεινή κάψα του ευρωπαϊκού αέρα εκτροχιαζόταν σε δημιουργική ενεργητικότητα αντάρτικων υποκειμένων και γούστων, συγκρατημένων μεταξύ τους με καλώδια φόρτισης, αυτοκόλλητα διπλής όψης και συρραπτικά – και απεριόριστη εχθρότητα απέναντι στο ναρκισσισμό και τη ματαιοδοξία…  Δεν ξέρουμε κάτι· όμως, έτσι κι αλλιώς τέτοιου είδους εκρήξεις απ’ το υπόγειο δεν αναγγέλονται.

Κατά τα άλλα ο βρετανικός καθεστωτικός economist μοιρολογεί. Όπως θα έκανε και τότε, αν και σήμερα σε πραγματικά πιο ζόρικες συνθήκες. Η ναυαρχίδα του καπιταλιστικού φιλελευθερισμού (και όχι μόνο του βρετανικού) θρηνεί για την αγγλική παρακμή. Κι αν αυτό είναι κοινότοπο, θρηνεί και για κάτι άλλο, εντελώς καινούργιο: για την παγκόσμια κινεζική επίθεση μέσω των «δρόμων του μεταξιού»…

Θα έχουμε την ευκαιρία για περισσότερα αύριο. Σήμερα, σαν ελάχιστη εισαγωγή, ένα απόσπασμα από επώνυμη στήλη του τελευταίου τεύχους του economist (28 Ιούλη – 3 Αυγούστου).

(Και, για επίλογο, Clash…)

… Οι βασικοί βρετανικοί πολιτικοί θεσμοί είναι σε προχωρημένη παρακμή. Στο παρελθόν, οι μεγάλες κρίσεις είχαν αναδείξει μεγάλους ηγέτες που είχαν σταθεί πάνω απ’ αυτές: τον Lloyd George στη διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου και τον Winston Churchill στη διάρκεια του δεύτερου. Σήμερα η Βρετανία έχει να διαλέξει ανάμεσα στη μετριότητα με την μορφή της Theresa May και έναν επαγγελματία των διαμαρτυριών με την μορφή του Jeremy Corbyn. Το ένα τέταρτο των βρετανών λέει ότι θα στήριζε ένα ακροδεξιό κόμμα επειδή τα παραδοσιακά κόμματα τους έχουν εγκαταλείψει.

Η σχετική παρακμή απειλεί να γίνει πλήρης παρακμή. Η οικονομική ανάπτυξη είναι αργή απ’ το 2015, παρά τα χαμηλά επιτόκια και την πτώση της ισοτιμίας της λίρας. Η αύξηση της παραγωγικότητας είναι ασήμαντη. Οι πραγματικοί μισθοί πέφτουν εδώ και μια δεκαετία. Ένα αυξανόμενο μέρος του πληθυσμού έχει παγιδευτεί στην κανιβαλική gig economy. Η επόμενη γενιά φοβάται ότι η ζωή της θα είναι χειρότερη απ’ ό,τι των προηγούμενων…

Η αυτου μεγαλειότητά Της, ακμαία στα ‘70s αλλά τώρα και με τα δυο πόδια στον τάφο, θα πρέπει να ανησυχεί για το τι θα αφήσει πίσω της…

 

Πετρέλαιο 3

Πέμπτη 28 Ιούνη. Σαν σε αμόκ ιμπεριαλιστικής παράνοιας η Ουάσιγκτον ξεφεύγει όλο και περισσότερο: μ’ ένα όπλο που είναι καταδικασμένο να αρχίσει να εκπυρσοκροτεί με ρυθμό πολυβόλου (τις «οικονομικές κυρώσεις») συμπεριφέρεται σαν το αφεντικό του πλανήτη, επιχειρώντας να επιβάλει σ’ όλους τους ανταγωνιστές της (αλλά ακόμα και σε συμμάχους της) τι θα αγοράζουν και τι θα πωλούν, σε ποιούς, πότε, και σε τι τιμές!!

Πώς σας φαίνεται;

Είναι σπάνιες οι ιστορικές περίοδοι (και οι γενιές των ανθρώπων που συμβαίνει να τις ζουν) όπου αυτό που λέγεται όξυνση του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού συμβαίνει μπροστά στα μάτια των πάντων, με χειροπιαστό τρόπο. Η Ουάσιγκτον έχει κηρύξει γενική επίθεση (εξαιρούνται απ’ το στόχαστρό της το Τελ Αβίβ και το Ριάντ), θεωρώντας μάλιστα ότι θα νικήσει.

Πώς σας φαίνεται;

“Μπροστά στα μάτια των πάντων”; Όχι δα. Η απώθηση είναι τρομακτική συναισθηματική και α-λογική συμπεριφορά μπροστά σε κινδύνους που δεν είναι άμεσοι, είναι μελλοντικοί, και … «χώσε το κεφάλι στην άμμο»…

Ο εύλογος τρόμος αφορά φυσικά τον επόμενο γύρο, μετά την διαγραφόμενη οικονομική ήττα των ηπα. Η οποία δεν είναι κάτι που «θα» συμβεί, αλλά κάτι που συμβαίνει ήδη. Το μόνο που δεν θα περιλαμβάνεται σ’ αυτόν τον επόμενο γύρο θα είναι ένα αμερικανικό «συγγνώμη που σας αναστατώσαμε…»

Όμως το θεωρείτε φρόνιμο, έξυπνο, να παραδοθείτε στον φόβο που προκαλεί αυτή η «όξυνση»…; Το θεωρείτε έξυπνο να αγοράσετε έναν κουβά άμμο, για προσωπική, external use;

Αν ναι, αγοράστε δύο (κουβάδες). Ποτέ δεν ξέρεις πόσο χώμα θέλει ο φόβος για να φυτευτεί… Και αργότερα ν’ ανθίσει…

Ινδο – Ειρηνικός

Πέμπτη 7 Ιούνη. Ο αμερικάνος ναύαρχος Davidson (πιο πάνω) μίλησε το κογκρέσσο επ’ ευκαιρία της ορκομωσίας του σαν «αρχηγού του αμερικανικού στόλου» όχι στον Ειρηνικό, αλλά (πλέον) στον Ινδο-Ειρηνικό. Η Ουάσιγκτον (αυτό περιγράφεται άλλωστε και στο νέο «δόγμα εθνικής ασφάλειας» της) προσπαθεί να επεκτείνει (ακόμα και τυπικά, μέσω ονοματοδοσιών) την γραμμή αντιπαράθεσης· και φαίνεται πως θεωρεί το Νέο Δελχί στρατηγικό σύμμαχο σ’ αυτήν την επέκταση. Είναι, όμως, έτσι;

Μιλώντας πριν 5 ημέρες σ’ ένα απ’ τα πολλά και διάφορα διεθνή φόρουμ ασφάλειας, τον διάλογο Shangri-La, στη Σιγκαπούρη, ο ινδός πρωθ. Narendra Modi περιέγραψε μια διαφορετική, και πάντως όχι συγκρουσιακή αντίληψη για την «στρατηγική ασφάλειας» στον ινδικό – ειρηνικό· σε σχέση με εκείνη του «τρελού σκύλου» Mattis, στην δική του ομιλία.

Πριν 20 ή ακόμα και 15 χρόνια, ο ινδικός και ο κινεζικός καπιταλισμός θεωρούνταν ότι βρίσκονται περίπου στο ίδιο επίπεδο «ανάπτυξης». Και ότι θα κινούνταν με περίπου παρόμοια ταχύτητα. Εν έτει 2018 η σύγκριση είναι συντριπτική – σε βάρος του ινδικού καπιταλισμού. Παρότι έχει κάνει κι αυτός βήματα «ανάπτυξης» τα κινεζικά άλματα τον έχουν αφήσει πολύ πίσω. Οι αιτίες γι’ αυτό το «άνοιγμα της ψαλίδας» είναι ενδιαφέρουσες, αλλά δεν θα τις αναφέρουμε αυτή τη στιγμή.

Η σημαντική (και αυξανόμενη) υστέρηση έναντι του Πεκίνου είναι ένα δεδομένο που το ινδικό καθεστώς είναι αναγκασμένο να παίρνει πολύ σοβαρά υπόψη του, παρότι υπάρχουν και συνοριακές και ιστορικές διαφορές / αντιπαλότητες με το κινεζικό. Απ’ την άλλη μεριά, για τις ινδικές ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες, το να γίνει το Νέο Δελχί εξάρτημα της Ουάσιγκτον δεν είναι η λύση… Συνεπώς ο Modi, παρότι κατηγόρησε «κάπως» το Πεκίνο για τις επιχειρήσεις του στη νότια θάλασσα της κίνας, εξέθεσε μια «αρχιτεκτονική ασφάλειας» με όλους μέσα: και το Νέο Δελχί, και την Ουάσιγκτον, και το Πεκίνο και την Μόσχα. Με διάφορους τρόπους ο Modi επιβεβαίωσε την «στρατηγική ανεξαρτησία» του ινδικού καπιταλισμού και την παράδοση της «ανεξάρτητης πολιτικής» του. Όπως ήταν αναμενόμενο αυτά δεν ήταν όσα θα ήθελε να ακούσει ο Mattis…

Επιπλέον το Νέο Δελχί συμμετέχει στο «σύμφωνο της Σαγκάης»… Ακόμα κι αν δεν μπορεί να θεωρηθεί μια «συμπαγής στρατιωτική συμμαχία», ούτε το νατο είναι πλέον κάτι τέτοιο…

Ευρασία

Πέμπτη 7 Ιούνη. Το πλήθος και η ένταση των πολιτικών, στρατιωτικών, οικονομικών και πολιτιστικών κρατικών καπιταλιστικών σχέσεων, συμφωνιών, σχεδιασμών που βρίσκονται σε εξέλιξη στην Ασία (ως τις όχθες της στην ανατολική Μεσόγειο – να το θυμάστε πάντα αυτό!) με την οργανική συμμετοχή και της «ευρασιατικής» ρωσίας είναι τόσο μεγάλα που θα χρειαστεί μελλοντικά μια αναλυτική αναφορά, πέρα απ’ την ασταμάτητη μηχανή.

Οι αλλαγές στους συσχετισμούς δύναμης βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη· ακόμα κι αν γίνονται μέσα στην ομίχλη της (πρωτοκοσμικής) ιδεολογίας και της (εξίσου πρωτοκοσμικής) νοσταλγίας της ηγεμονίας της. Που, στο τέλος, κομματιάζεται, σπάει σε «ψιλά», γίνεται εθνικιστική (φασιστική) νοσταλγία «μεγαλείου».

Σ’ ένα πρόσφατο 100σέλιδο βιβλίο του με τον προκλητικό τίτλο «Έχασε η Δύση;» ο Kishore Mahbubani, πρώην πρεσβευτής της σιγκαπούρης στον οηε και νυν καθηγητής πανεπιστημίου, συμπυκνώνει τις παρατηρήσεις του:

«…Κοιτώντας τους τελευταίους 18 αιώνες της ανθρώπινης ιστορίας, η πρόσφατη σχετική υπεροχή του δυτικού πολιτισμού απέναντι σ’ όλους τους άλλους είναι μια σημαντική ιστορική παρέκκλιση. Όλες οι παρεκκλίσεις τέτοιου είδους κάποτε τελειώνουν, κι αυτό είναι που συμβαίνει τώρα…»

Παρότι υπάρχουν αξιοσημείωτες πολιτιστικές διαφορές, δεν πρόκειται για «σύγκρουση πολιτισμών»! Η χριστιανική δύση, και ειδικά η προτεσταντική φράξια του χριστιανισμού, έκανε ένα «δηλητηριώδες δώρο» σ’ όλον τον πλανήτη· κι αυτό το «δώρο» εξαπλώθηκε και εγκαταστάθηκε παντού: τον καπιταλισμό. Μετά απ’ αυτό, δεν πρόκειται για ζητήματα πολιτιστικής υπεροχής· αλλά για ενδοκαπιταλιστικούς ανταγωνισμούς κσι συγκρούσεις.

Ένας άλλος πανεπιστημιακός, διευθυντής κινεζικού ινστιτούτου που ασχολείται με τους «δρόμους του μεταξιού», ο Xiang Lanxin, το είχε πει σαφώς πιο πολιτικά μιλώντας στον διάλογο Shangri-La πριν 2 χρόνια: δημιουργείται ένας μετα-Βεστφαλιανός κόσμος…

(Για την θεία Λίτσα μην ανησυχεί κανείς: είναι προ-Βεστφαλιανά σκαρφαλωμένη πάντα στην “χρυσή βίδα / κέντρο του κόσμου” και ασχολείται με τα γνωστά, καμαρωτά καμαρωτά…)

Ω αιώνια πόλη! (1)

Πέμπτη 31 Μάη. Η ασταμάτητη μηχανή δεν είναι αδιάφορη απέναντι σ’ αυτό που παρουσιάζεται σαν «ιταλικό δράμα». Και τι δεν έχουν δει τα ντουβάρια στη Ρώμη / αιώνια πόλη: συνωμοσίες, προδοσίες, συγκλητικούς, Καίσαρες, Κλεοπάτρες, μαχαιρώματα, φασίστες, πραξικοπήματα, εξεγερμένους δούλους, κομμουνιστές εργάτες, Βάνδαλους, ακόμα και τον Αννίβα (ad portas!)…. Που σημαίνει: κοιτώντας το πράγμα στο ιστορικό του βάθος έχουμε μια κάποια εμπιστοσύνη στο “ιταλικό σύστημα”. Θα τα καταφέρει (το άλλοτε “εργαστήριο της ευρώπης”) κι αυτή τη φορά!!!

Η αλήθεια είναι, όμως, ότι ο ιταλικός καπιταλισμός έχει προβλήματα – και δεν είναι ο μόνος στην ευρωζώνη. Αν ήταν πριν 70 και βάλε χρόνια, θα προσπαθούσε να τα λύσει κάνοντας μια εκστρατεία στην αιθιοπία και ύστερα μια στην ελλάδα· θα αποτύγχανε και στις δύο· και ύστερα η μαφία του νότου θα συμμαχούσε με τους αμερικάνους διευκολύνοντας μια εισβολή από Σικελία μεριά. Δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί πρόοδος το γεγονός ότι τώρα η Ρώμη δεν στέλνει (όχι, σίγουρα, σε ικανή ποσότητα) στρατό εκτός συνόρων και, αντίθετα, για να λύσει τα προβλήματά του ο ιταλικός καπιταλισμός μοιάζει σα να τρώει τα ρούχα του. Πρόοδος και επιτυχία της ευρωζώνης – το λέμε για διάφορους “πατριώτες” που θα προτιμούσαν να μην υπάρχει αυτή η ρημαδοζώνη (και να πλέκει η μανούλα τους κάλτσες για τα ποδαράκια τους στο μέτωπο της αλβανίας 2.0…)

Ποια είναι τα προβλήματα του ιταλικού καπιταλισμού; Θα το πούμε το μυστικό: την έννοια της πολιτικής προσόδου, την δημιουργία δηλαδή ενός συστήματος καταμερισμού “ωφελημάτων” στη βάση της απόστασης απ’ τις δομές εξουσίας (κι εδώ, εκτός απ’ το “κράτος των κομμάτων” θα πρέπει να συμπεριλάβει κανείς την εκκλησία και την μαφία) ιταλοί αυτόνομοι την συνέλαβαν και την επεξεργάστηκαν! (Thank you Tony!). Και πολιτική προσόδος σημαίνει μόνιμο σφετερισμό του πλούτου που παράγει η εργασία επιπλέον του “τυπικού” καπιταλιστικού. Δεν θα μας έκανε εντύπωση αν μαθαίναμε για κτηνώδη ποσά παρκαρισμένα σε διάφορους φορολογικούς παραδείσους.

Παρότι το ιταλικό κράτος / κεφάλαιο έχει ιστορική μπουρζουαζία εσωτερικού (σε αντίθεση με το ελληνικό) και κατάφερε να σταθεί καλά (απ’ την άποψη του διεθνούς καταμερισμού) στη διάρκεια της 2ης βιομηχανικής επανάστασης, άρχισε να χάνει λάδια στη διάρκεια της 3ης. Και αγνοείται το μέλλον του στην 4η. Έχασε σε διάφορους τομείς την θρυλική μάχη της «ανταγωνιστικότητας» (μια σειρά πρωτοκλασσάτες φίρμες, απ’ την olivetti ως τις αυτοκινητοβιομηχανίες και τις φαρμακοβιομηχανίες έχουν στριμωχτεί σοβαρά) αν και κρατάει καλά στην πετροχημική βιομηχανία (eni) , στη μόδα και αλλού. Αλλά ως πότε; Για να το πούμε διαφορετικά: απέναντι στην κινεζική / ασιατική επέλαση που τόσο φοβάται όλος ο ιστορικός ευρωπαϊκός καπιταλισμός και την αμερικανική “προστατευτική” επίθεση, τι θα καταφέρει να αντιπαρατάξει το ιταλικό κεφάλαιο / κράτος; Αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις; Όχι δα!!…

Αυτά είναι για καμμένους και ψεκασμένους…