Tag: ενέργεια

Crisis 2

Πέμπτη 7 Ιούλη>> Στις 20 Απρίλη του 2020, ενόσω όλα στις δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες τα έσκιαζε η φοβέρα και η σκλαβιά της υγιεινιστικής τρομοεκστρατείας (στην Wuhan σφύριζαν τη λήξη…), κι ενόσω οι κατ’ οίκον φυλακίσεις είχαν γενικευτεί (στη δύση) σαν η «σωτηρία», συνέβη κάτι πρωτοφανές, τρομακτικό, απίστευτο, συνταρακτικό, ανεπανάληπτο στην καπιταλιστική ιστορία δύο αιώνων. Ένα σοκ με όλη τη σημασία της λέξης! Εκείνη την ημέρα η τιμή του αργού πετρελαίου που εξάγεται απ’ το Τέξας (ο ένας απ’ τους δύο τύπους πετρελαίου πάνω στους οποίους καθορίζονται οι διεθνείς τιμές) έπεσε στα μείον 37,6 δολάρια το βαρέλι!!! Επαναλαμβάνουμε: – 37,6 ΔΟΛΑΡΙΑ ΤΟ ΒΑΡΕΛΙ!!!

Τι στην ευχή σημαίνει «μείον» στην τιμή ενός εμπορεύματος; Σημαίνει πως εκείνη την ημέρα όποιος πετρελαιο-έμπορος ήθελε να πουλήσει την παραγωγή του, θα έπρεπε να πληρώσει (αντί να πληρωθεί) 37,6 δολάρια για κάθε βαρέλι πετρελαίου που θα έπαιρνε ο πελάτης!

Φυσικά κανείς δεν θα πλήρωνε για να πουλήσει∙ αλλά τα μηχανήματα δούλευαν και έπρεπε να δουλέψουν για να μην καταστραφούν… Ακολούθησαν, τις επόμενες μέρες, δραματικά γεγονότα, τα οποία φυσικά δεν «έγραψαν» στις εντυπώσεις των υπηκόων αφού αυτοί προσπαθούσαν να μείνουν fit (όπως τους έλεγαν οι influencers του σκοινιού και του παλουκιού) φυλακισμένοι στα σπίτια τους: εκατοντάδες τάνκερς γέμιζαν με πετρέλαιο που δεν ήθελε να αγοράσει κανένας, έγιναν απλά αποθήκες, και έμεναν αγκυροβολημένα αρόδου, χωρίς προορισμό∙ τα αποθηκευτικά καζάνια γέμισαν και, επειδή δεν υπήρχαν άλλα (στις ηπα) το πετρέλαιο χυνόταν στο χώμα αμέσως μετά την εξόρυξή του, φτιάχνοντας όλο και μεγαλύτερες «τεχνητές λίμνες μαύρου χρυσού»∙ εκατοντάδες μικρομεσαίες πετρελαϊκές χρεωκόπησαν ακαριαία∙ προς στιγμήν προκλήθηκε ένας κάποιος θυμός κατά της Μόσχας που δεν ήθελε να μειώσει την παραγωγή της μπας και συνέλθουν οι τιμές (το δέχτηκε λίγο αργότερα)∙ και διάφορα άλλα…

Εγκαταλειμμένα πετρελαιοπήγαδα στην αμερικανική countryside την άνοιξη του 2010

Ήταν, άραγε, εκείνο που είχαν προβλέψει οι ακατονόμαστοι το 1848, δηλαδή μια τυπική κρίση υπερπαραγωγής και μάλιστα σ’ ένα στρατηγικής σημασίας εμπόρευμα όπως το πετρέλαιο; Όχι ακριβώς. Η τυπική κρίση υπερπαραγωγής διαδραματιζόταν ήδη τους προηγούμενες μήνες, και με τιμές ανάμεσα στα 45 και στα 60 δολάρια το βαρέλι οι περισσότερες εταιρείες σχιστολιθικής εξόρυξης στις ηπα βρίσκονταν στο χείλος της χρεωκοπίας, ενώ ακόμα και «θηρία» σαν την shell με ανησυχία έβλεπαν αναιμικά κέρδη…

Πρόσβαση μόνο για τα μέλη του δικτύου υποστήριξης…

Αν είστε μέλος κάντε login εδώ.
Αν θέλετε να γίνετε μέλος, στείλτε email (sarajevomail@gmail.com) για την απαραίτητη συνεννόηση.

Crisis 3

Πέμπτη 7 Ιούλη>> Θα είναι άραγε πρωτοτυπία αν θυμίσουμε ότι αυτή η «ενεργειακή κρίση» που αποδίδεται παραπλανητικά στη Μόσχα και θα οδηγήσει τους γερμανούς υπηκόους και όχι μόνο σε «δελτίο ρεύματος» αφορά σχεδόν αποκλειστικά τον δυτικό καπιταλισμό – όπως ακριβώς συμβαίνει με την υγιεινιστική τρομοεκστρατεία;

Γιατί εδώ; Επειδή εδώ η καπιταλιστική αναδιάθρωση σ’ όλο το εύρος της είναι πολύ πιο επείγουσα από οπουδήποτε αλλού – εξαιτίας και του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού μεταξύ κρατών. Οι κινέζοι ή οι ινδοί υπήκοοι (για παράδειγμα) δεν φαίνεται να απειλούνται με διπλά και τριπλά παλτά φέτος τον χειμώνα – όσο για το νότιο ημισφαίριο, έχει καλοκαίρι όταν το βόρειο κρυώνει…

Υπάρχει όμως (σίγουρα για την ασταμάτητη μηχανή) ένα επιπλέον ζήτημα. Η «ενεργειακή κρίση» κατασκευάζεται δόλια και σκόπιμα, σε βάρος των υπηκόων, είτε με την μορφή του ακριβού ρεύματος και φυσικού αερίου είτε με την μορφή των πειθαρχικών μέτρων («δελτίο», έλεγχος κατανάλωσης, διάφορες απαγορεύσεις) – ως εδώ κατανοητή η καπιταλιστική μηχανική. Τι είναι όμως εκείνο που κάνει τις δήθεν «πράσινες» πηγές ενέργειας, φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες, απλά ένα μεταβατικό άλλοθι; Γιατί τα αφεντικά της ενεργειακής αναδιάρθρωσης προσβλέπουν στα πυρηνικά (είτε τις τρέχουσες τεχνολογίας σχάσης, είτε στην ερευνώμενη και πολλά υποσχόμενη τεχνολογία σύντηξης) κι όχι σε «ανεμογεννήτριες παντού»;

Η πρώτη δόση απάντησης οφείλεται στα μειονεκτήματα των (καθόλου!) «πράσινων» πηγών ενέργειας. Ανάμεσα στα υπόλοιπα είναι η αστάθεια στην παραγωγή (: χρειάζεται άνεμος ή ήλιος κι αυτά δεν είναι πάντα δεδομένα) και το μεγάλο κόστος της αποθήκευσης (: μπαταρίες). Παρότι ένα μέρος της ηλεκτροπαραγωγής στα καπιταλιστικά κράτη της 4ης βιομηχανικής επανάστασης θα μπορούσε να μείνει «εναλλακτικό» (κυρίως για ιδεολογικούς λόγους), οι διαδικασίες σταθερής ροής είναι περισσότερο απαραίτητες και αξιόπιστες αν μιλάμε για το σύνολο των αναγκών ενός καπιταλιστικού σχηματισμού.

Η δεύτερη δόση απάντησης βρίσκεται στις προβλέψεις για την αύξηση των αναγκών σε ηλεκτρικό ρεύμα τις επόμενες δεκαετίες – οπωσδήποτε και στις δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες. Αυτές οι προβολές μιλούν για μια αύξηση της ζήτησης από 8% έως 12% τα επόμενα χρόνια εξαιτίας της γενίκευσης της χρήσης ηλεκτρικών αυτοκινήτων, και γύρω στο 3% εξαιτίας του πολλαπλασιασμού των ενεργοβόρων data centers. (Αυτοί οι υπολογισμοί μπορεί να αποδειχθούν μετριοπαθείς).

Πρόσβαση μόνο για τα μέλη του δικτύου υποστήριξης…

Αν είστε μέλος κάντε login εδώ.
Αν θέλετε να γίνετε μέλος, στείλτε email (sarajevomail@gmail.com) για την απαραίτητη συνεννόηση.

Προσωρινή ανακεφαλαίωση: αμάρτησα για το παιδί μου!

Πέμπτη 7 Ιούλη>> Ήδη απ’ την εποχή της «λευκής βίβλου», στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ο ευρωπαϊκός (κυρίως ο γερμανο-γαλλικός) καπιταλισμός προσδιόρισε την «οικολογία» σαν στοιχείο εμπορικού προστατευτισμού έναντι των ανταγωνιστών του, που τότε ήταν κυρίως ο αμερικανικός.

Συν τω χρόνω το «φαινόμενο του θερμοκηπίου» που κάποια στιγμή άλλαξε όνομα και έγινε «κλιματική αλλαγή» για να συμπεριλάβει οποιαδήποτε «διαταραχή» του κλίματος, είτε προς το θερμότερο είτε προς το ψυχρότερο, έγινε ταυτόχρονα εμπορικό όπλο (πλέον και εναντίον της κίνας) και σχέδιο αναδιάρθρωσης της οργάνωσης της εργασίας στις μητροπόλεις. Με δυο λόγια: η «ενεργειακή κρίση» ποτέ δεν ήταν το μεταφυσικό φαινόμενο που πουλάνε με τον τόνο οι δημαγωγοί. Πάντα ήταν ένα απ’ τα ψευδώνυμα μιας ενδοκαπιταλιστικά ανταγωνιστικής παραγωγικής / καταναλωτικής αναδιάρθρωσης.

Κι ενώ η «κλιματική αλλαγή» έπλεε μόνη της, εμπνέοντας μεγάλα, φιλόδοξα σχέδια εμπορικού πολέμου με σημαία το «κλίμα» αλλά και ελάχιστο ενδιαφέρον ή/και πειθαρχία στους υποτελείς, τα δυτικά αφεντικά (στα οποία περιλαμβάνεται πλέον και τμήμα του αμερικανικού κεφάλαιου) αποφάσισαν να αξιοποιήσουν την ρωσική εισβολή στην ουκρανία, για να σκηνοθετήσουν μια κατάσταση «έκτακτης ενεργειακής ανάγκης». Μ’ άλλα λόγια στον κλιματικό Αρμαγεδώνα και τις όποιες μεταφυσικές προδιαγραφές του προστέθηκε ένα ζήτημα πεζής γεωπολιτικής αντιπαλότητας.

Το πράγμα περιπλέκεται. Το προσόν της «ρωσικής κακίας» (δηλαδή των εμπορικών τιμωριών κατά της Μόσχας…) είναι ότι μπορεί να νομιμοποιήσει άμεσα πειθαρχικά, περιοριστικά μέτρα∙ μια ασκητική προτεσταντική στάση “νηστείας, μετάνοιας και προσευχής” των υποτελών, την οποία έχουν ανάγκη τα αφεντικά. Το μειονέκτημα όμως είναι ίσως ακόμα μεγαλύτερο: πρόκειται για ένα επιχείρημα (η «ρωσική κακία»…) που μπορεί να ελεγχθεί, χειροπιαστά, άμεσα, σε αντίθεση με την μεταφυσική της «κλιματικής αλλαγής». Με άλλα λόγια κρίνουμε ότι η συμπαράθεση ενός μεταφυσικού σετ απειλών και ενός ιστορικογεωπολιτικού μάλλον προκαλεί σύγχυση παρά οτιδήποτε άλλο: κι αν σε δυο, τρεις, τέσσερεις μήνες τελειώσει ο πόλεμος στην ουκρανία;

Ενώ η μεταφυσική του κλίματος έμοιαζε να πλέει απρόσκοπτα προς τον παράδεισο των «ανανεώσιμων πηγών» (αφήνοντας τη νομιμοποίηση της πυρηνικής ενέργειας σε κάποιο ασαφές τρικ στο μέλλον), η γεωπολιτική της «εξάρτησης απ’ τις ενεργειακές πηγές των εχθρών» βοηθάει μεν την «ηθική της περήφανης – ενεργειακής – φτώχιας» για τους πρωτοκοσμικούς, ξαναβάζει όμως στον ντορβά όλες τις καταραμένες, καταστροφικές, «μολυσματικές» πρώτες ύλες. Απ’ το πετρέλαιο και το (υγροποιημένο) φυσικό αέριο κι-ας-είναι-από-όπου-νάναι, κι-ας-κάνει-όσο-κάνει, μέχρι τους λιγνίτες. Ας μας επιτραπεί: πρέπει να είναι κάποιος οικολόγος με τον κώλο μπροστά για να φάει το ότι ο ευρωπαϊκός (και γενικότερα ο δυτικός) ιμπεριαλιστικός σχεδιασμός στην ουκρανία δικαιολογεί περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα!!!! Αν είναι έτσι, τότε πριν ασχοληθεί κάποιος με την «κλιματική κρίση» ας φάει την ζωή του υπέρ της «παγκόσμιας ειρήνης και του αφοπλισμού»!

Δύο βήματα πίσω για να γίνει ένα άλμα μπροστά λοιπόν; Κάπως έτσι φαίνεται να το σκέφτονται τα δυτικά αφεντικά της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, θεωρώντας ότι οι υπήκοοι είναι οριστικά βλαμμένοι, και δεν καταλαβαίνουν. Είναι; Είναι όλοι;

Η ασταμάτητη μηχανή δεν ξέρει ακόμα την απάντηση. Αλλά θα ήθελε να είναι ΌΧΙ!

Crisis? What crisis?

Δευτέρα 11 Οκτώβρη>> Εξηγούσαμε την προηγούμενη Δευτέρα τον μηχανισμό δημιουργίας «κρίσεων στις τιμές» οποιουδήποτε σημαντικού εμπορεύματος, μέσω των «συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης»: futures. Μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να εντοπίσει την κεντρική θέση τους στην τρέχουσα «ενεργειακή κρίση», πρέπει όμως να ψάξει σε εξειδικευμένη ειδησειογραφία. Αλλιώς, για τον «πολύ κόσμο», οι δημαγωγοί δουλεύουν όπως πάντα: πουλώντας ανεξήγητα φαινόμενα τα οποία παριστάνουν ότι «εξηγούν» κατά τα γούστα τους και στο πόδι.

Θα περίμενε κανείς να υπάρχει κάμποση καχύποπτη νοημοσύνη στους υποτελείς. Ξέρουμε όμως ότι το είδος αυτό έχει εξαφανιστεί προ πολλού – το απέδειξε η τρομοεκστρατεία. Όταν, για παράδειγμα, οι τιμές του πετρελαίου ή/και του φυσικού αερίου ανεβοκατεβαίνουν μέσα σε λίγες ώρες ή από μέρα σε μέρα, σε ποια πραγματική μεταβολή είτε στην προσφορά είτε στη ζήτηση σε τόσο σύντομα χρονικά διαστήματα ανταποκρίνονται; Σε καμία!! Τα χρηματιστήρια είναι ναοί της εικονικότητας και του «το χρήμα γεννάει χρήμα».

Ωστόσο αυτή η εικονικότητα έχει πρακτικές συνέπειες. Το πραγματικό εμπόριο φυσικού αερίου, για παράδειγμα, γίνεται μέσω σχετικά μακρόχρονων συμβολαίων, άρα σε σταθερές τιμές. Αυτή εκτιμάμε πως είναι η περίπτωση των αγωγών σταθερής ροής που οργώνουν όλο και περισσότερο χερσαίες επικράτειες. Δεν είμαστε σίγουροι ότι συμβαίνει το ίδιο με το υγροποιημένο αέριο: εκεί, πέρα απ’ τον πωλητή και τον αγοραστή, μεσολαβεί και ο μεταφορέας (το γκαζάδικο, ο εφοπλιστής). Αν αυτός δεν δεσμεύεται με μεσο-μακροπρόθεσμο συμβόλαιο μπορεί, από φορτίο σε φορτίο, να δηλώνει διαφορετικό «κόστος» εκμεταλλευόμενος παράγοντες που είναι άσχετοι μ’ αυτό καθ’ αυτό το φορτίο. Γι’ αυτόν η τεχνητή χρηματιστηριακή «κρίση» των futures είναι χρυσή ευκαιρία έξτρα κερδών.

Εκεί που τα πράγματα γίνονται γρήγορα ροντέο (προς όφελος διάφορων αφεντικών) είναι στο εμπόριο πρώτων υλών και στην παραγωγή τροφίμων. Η ευκολία με την οποία τα «ενεργειακά κόστη» μπορούν να περνούν μέσα απ’ τις βιομηχανίες τροφίμων στους τελικούς αγοραστές είναι μνημειώδης. Κανείς δεν μπορεί να ελέγξει την ακρίβεια ισχυρισμών του είδους «ακρίβυνε το ρεύμα» ή «ακρίβυναν τα μεταφορικά» μέσα στο συνολικό κόστος παραγωγής. Αν μάλιστα οι βιομηχανίες τροφίμων ελέγχουν α λα καρτέλ την αγορά (όπως είναι η ελληνική περίπτωση…) οποιαδήποτε πρόφαση αυξημένης κερδοφορίας περνάει στις ρηχές τσέπες πολλών, με την ίδια βαρύτητα που τα μήλα πέφτουν κάτω απ’ τις μηλιές.

Δυστυχώς πληθυσμοί που έχουν τσακιστεί απ’ την υγιεινιστική τρομοεκστρατεία και προσπαθούν να επιπλεύσουν πάνω στην παθητικότητα και στην μοιρολατρεία τους είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσουν τις μπλόφες. Τα κράτη ξαναεμφανίζονται σαν «πατερούληδες» με διάφορες επιδοτήσεις που δεν αλλάζουν ούτε τους συσχετισμούς δύναμης ούτε την πρακτική λεηλασία. Απλά θολώνουν ακόμα περισσότερο τα νερά.

Την ίδια στιγμή μπορεί κάποιος να μάθει («καθημερινή» 8 Οκτώβρη) πως:

Όλα δείχνουν πως το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι γεμάτο καυτό χρήμα, προϊόν των εκτεταμένων προγραμμάτων κατά του οικονομικού αντίκτυπου της πανδημίας. Όπως επισημαίνει σχετικό ρεπορτάζ του CNN, όπου κι αν κοιτάξει κανείς υπάρχουν σαφείς αποδείξεις ότι το σύστημα βρίσκεται μέσα σε μια πλημμύρα χρήματος που εξωθεί τους διαχειριστές κεφαλαίων να επινοούν νέους τρόπους για να το αξιοποιήσουν…

Αν πούμε ότι στη διάρκεια της τρομοεκστρατείας και χάρη σ’ αυτήν εκτός απ’ τα υπόλοιπα έχει γίνει μια «μεταφορά γενικής συνειδησιακής / διανοητικής πειθαρχίας» προς τα κάτω και μια «μεταφορά χρήματος» προς τα πάνω θα είμαστε …. ψεκασμένοι;

Κρίσεις, κι άλλες κρίσεις!

Δευτέρα 4 Οκτώβρη>> Κρίση ηλεκτρικής ενέργειας!… Κρίση τροφίμων (και των τιμών τους)!… Αν ο καπιταλισμός ήταν φυσικό υποκείμενο θα πανηγύριζε!! Αλλά και σαν σύστημα πανηγυρίζει επίσης – για την ακρίβεια διάφορες κατηγορίες αφεντικών είναι που κάνουν πάρτυ.

Αυτές οι «κρίσεις» έχουν προαναγγελθεί. Μαζί με κανά δυο ακόμα. Θα πείτε: τα αφεντικά έχουν οξυδερκείς αναλυτές, σοφούς ανθρώπους, που βλέπουν το μέλλον… Μπααα… Κάτι διαφορετικό είναι που συμβαίνει: τα αφεντικά έχουν μηχανισμούς για να δημιουργούν κρίσεις! Και να τις αξιοποιούν…

Το «μυστικό» (όχι και τόσο…) είναι ότι οι τιμές των βασικών εμπορευμάτων, στα οποία περιλαμβάνονται σχεδόν τα πάντα, απ’ το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο μέχρι τις βασικές πρώτες ύλες τροφίμων και απ’ τα στρατηγικά μέταλλα ως…, ΔΕΝ διαμορφώνονται με τον τρόπο που νομίζουν οι πολλοί. Δηλαδή απ’ την καθημερινή προσφορά και ζήτηση. Διαμορφώνονται απ’ τα «futures». Τα οποία είναι τα «συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης», που αποτελούν επίσης εμπορεύματα στα χρηματιστήρια του κόσμου. Ειδικά στα μεγάλα.

Τι σημαίνει «συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης» σαν χρηματιστηριακό είδος; Σημαίνει πως διάφοροι «ειδικοί» (απ’ αυτούς που δεν εμφανίζονται στα media, δεν έχουν λόγο…) εκτιμούν τι θα γίνει στο μέλλον (σε 3, 6 μήνες ή σε ένα χρόνο) με το τάδε ή το δείνα εμπόρευμα. Όπως όλες οι «εκτιμήσεις» στους ναούς όπου το χρήμα-γεννάει-χρήμα, έτσι κι αυτές είναι αυθαίρετες, με «καμπύλες» και «data» (όπως οι προβλέψεις για την φονικότητα του τσαχπίνη…) σε συσκευασία post modern τεχνο-μαντείου. Είναι όμως αρκετές για να ανεβοκατεβαίνουν οι τιμές αυτών των (μελλοντικών) συμβολαίων, και να πουλιούνται (οι προθέσεις μελλοντικών συμβολαίων αγοράς ή/και πώλησης) σαν ανεξάρτητα χρηματιστηριακά «είδη», αδιάφορο με το ποια θα αποδειχθεί η (μελλοντική) πραγματικότητα. Πωλήσεις του είδους: “έχω ένα συμβόλαιο αγοράς χ ποσότητας πετρελαίου, σε 5 μήνες, στην Ψ τιμή. Το πουλάω 1,5Ψ, γιατί οι προβλέψεις λένε ότι όποιος πάει να αγοράσει αυτές τις χ ποσότητες σε 5 μήνες θα πληρώσει 2Ψ”. Το τι θα γίνει σε 5 μήνες είναι πρακτικά άγνωστο στη διάρκεια της τωρινής δοσοληψίας. No problem. Στο κάτω κάτω κάποιοι κερδίζουν και κάποιοι χάνουν στο τζογάρισμα. Έτσι κι αλλιώς.

Το ζήτημα είναι όμως ότι οι εκτιμήσεις και οι αγοραπωλησίες των futures επηρεάζουν συχνά και τις πραγματικές τιμές των εμπορευμάτων. Αν υπάρχει εκτίμηση των «ειδικών» ότι η τιμή του πετρελαίου και του φυσικού αερίου θα ανέβει σε 3 μήνες (επειδή «ο χειμώνας στο βόρειο ημισφαίριο θα είναι βαρύς»…) τότε δεν θα ανέβουν οι τιμές σε 3 μήνες. Θα ανέβουν από αύριο! Εκείνοι που πουλάνε αύριο και μεθαύριο θα φροντίσουν να έχουν άμεσα μεγαλύτερο κέρδος απ’ ότι χτες και δεν θα περιμένουν το πλήρωμα του χρόνου, ενώ εκείνοι που αγοράζουν θα αγοράσουν ακριβότερα αύριο και μεθαύριο επειδή σε δυο βδομάδες θεωρούν ότι θα είναι ακόμα ακριβότερα. Δημιουργείται έτσι, μέσω των χρηματιστηριακών, εικονικών futures, ένας καλοκουρδισμένος και αόρατος μηχανισμός τεχνητής ζήτησης / σπάνης ή το ανάποδο – στις πραγματικές αγορές εμπορευμάτων, ειδικά πρώτων υλών…

Αυτός είναι ο μηχανισμός. Προσθέστε τώρα τις «αναγγελίες» των σοφών του καπιταλισμού. Όπου υπάρχουν τέτοιες «προβλέψεις» υπάρχουν ανάλογα συμφέροντα. Και όπου υπάρχουν συμφέροντα υπάρχουν και μεθοδεύσεις. Μια «κρίση ενέργειας» για παράδειγμα μπορεί να χρειάζεται για να μειωθεί, μέσω απ’ την ακραία αύξηση των τιμών, η οικιακή κατανάλωση ρεύματος εφόσον η παραγωγή δεν μπορεί να αυξηθεί με γρήγορους ρυθμούς αλλά εν τω μεταξύ είναι στην αναμονή η μαζικοποίηση της «αγοράς» των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και τα όλο και πιο θηριώδη data centers, που είναι ενεργειακά αδηφάγα. Αν το ηλεκτρικό ρεύμα – δεν – φτάνει – για – όλους (στο ορατό μέλλον) αλλά κανείς δεν θέλει να πει ανοικτά ότι χρειάζεται μια ανακατανομή στη χρήση του, τότε τα κατάλληλα futures ενεργειακών πρώτων υλών μπορούν να υπηρετήσουν όχι μόνο τα άμεσα κέρδη των αρμόδιων εμπόρων αλλά και την πειθάρχηση των πληθυσμών.

Γιατί όχι και τα τρόφιμα ή κάποια απ’ αυτά; Αν πρόκειται να εμφανιστεί κάποια στιγμή όχι στο μακρινό μέλλον μια θύελλα «τεχνητού κρέατος» ή/και μεταλλαγμένων πρώτων υλών (στάρι, ρύζι…), δεν θα ήταν άσχημη ιδέα να πει ο πολύς κόσμος «το ψωμί ψωμάκι» (με την ευρεία έννοια). Άρα η δημιουργία τεχνητής έλλειψης (και ακρίβειας), που αποδίδεται όπως πάντα σε μια ομίχλη αιτίων (στην οποία δεν περιλαμβάνονται οι πραγματικές!), δεν αποφέρει μόνο κέρδη μέσω της ανόδου των τιμών. Φέρνει και «σφίξιμο των ζωναριών» (και των λουριών), πειθάρχηση… Είναι πολύτιμα αυτά, ειδικά αν επιτείνουν την σύγχυση και την μοιρολατρεία που έχουν ήδη δημιουργηθεί και εμπεδωθεί μέσω της υγιεινιστικής τρομοεκστρατείας….

Πώς θα σας φαινόταν η ιδέα να γίνεται αντικαπιταλιστές και αντικρατιστές του 21ου αιώνα; Δεν θα είναι hype, μόδα, μόστρα, κάτι απ’ αυτά που δίδαξαν αποτελεσματικά 40 χρόνια νεοφιλελευθερισμού. Θα είναι δύσκολο, κουραστικό, αβέβαιο, επικίνδυνο – και θα χρειαστεί αρκετό χρόνο. Θα είναι κομμουνιστικό με έναν εντελώς σύγχρονο και οξυδερκή τρόπο.

Αλλά θα είναι καλύτερο απ’ την μοιρολατρεία και τον εξυπνακισμό…

 Όχι;

Πέρα απ’ τον east med

Τετάρτη 27 Φλεβάρη. Ενδιαφέρουσες (για την εργατική μας κριτική) εξελίξεις στο πως και τι του ελλαδιστάν στην ανατολική Μεσόγειο. Δεν ήταν δυνατό να συμπεριληφθούν στο εκτενές Sarajevo 135a, δεν πρέπει όμως να μείνουν ασχολίαστες.

Πέρα απ’ τον θρυλικό αγωγό east med (που θα μετέφερε προς στη νότια ευρώπη τα γκάζια της Λευκωσίας και τα περισσεύματα απ’ τα γκάζια του Τελ Αβίβ, για χιλιάδες χιλιόμετρα, μέσα απ’ τα βάθη της ανατολικής Μεσογείου – πολύ συγκινητικό!) και περίπου στην ίδια διαδρομή, επρόκειτο να φτιαχτεί κι ένα άλλο μεγάλο έργο. Η ηλεκτρική διασύνδεση ισραήλ – νότιας κύπρου – κρήτης – ελλάδας – και βλέπουμε. Σε αντίθεση με τον east med το project EuroAsia interconnector το είχαμε θεωρήσει σοβαρό. Όχι άδικα. Πρώτον, επειδή η πόντιση ενός (μεγάλου) καλωδίου μεταφοράς ρεύματος είναι μεν δύσκολο έργο, αλλά όχι τόσο όσο η πόντιση ενός αγωγού φυσικού αερίου. Υπάρχει μεγάλη διεθνής εμπειρία σχετικά, μιας και τέτοιου τύπου καλώδια ρεύματος (για διάφορες χρήσεις) περνάνε και ξαναπερνάνε ωκεανούς. Δεύτερον, επειδή η ε.ε. το είχε συμπεριλάβει στα έργα στρατηγικής σημασίας, προβλέποντας την χρηματοδότηση του κόστους του σε υψηλό ποσοστό. Φυσικά το ελληνικό κέρδος (ή όχι) απ’ το καλώδιο είχε κάτι κοινό με τον γκαζοσωλήνα: θα αναγνωριζόταν τουρκική αοζ στην ανατολική Μεσόγειο (οπότε το καλώδιο, όπως και ο αγωγός, θα περνούσε υποχρεωτικά απο εκεί) ή όχι;

Η μελέτη του έργου είχε τελειώσει το 2013. Εννοείται ότι απ’ την μελέτη ως την κατασκευή υπάρχουν πολλά στάδια. Και ω του θαύματος: αυτό το ευρωχρηματοδοτούμενο καλώδιο, που επαινέθηκε στα μέρη μας σαν μεγάλο γεωπολιτικό όπλο (κατά τη τουρκίας), αυτός λοιπόν ο «ηλεκτρικός east med» υπονομεύεται εδώ και μήνες υποδειγματικά, ως το σημείο να οδεύει προς ακύρωση. Από ποιον υπονομεύεται; Απ’ το ελλαδιστάν!!!

Ας τα πάρουμε επιγραμματικά με τη σειρά. Το project EuroAsian interconnector μετά από μερικά μπρος πίσω, διαμορφώθηκε σαν ενιαίο κατασκευαστικό project, υπό την αιγίδα της ομώνυμης εταιρείας (EuroAsian interconnector) που θα έπαιζε τον ρόλο του αρχιεργολάβου. Αυτή θα έκανε χωριστούς διαγωνισμούς για την κατασκευή των επιμέρους τμημάτων του έργου (ισραήλ – κύπρος, κύπρος – κρήτη, κρήτη – κυρίως ελλάδα) κρατώντας την ενιαία διαχείριση του budget και των προδιαγραφών της κατασκευής. Το σκεπτικό του να υπάρχει ενιαία υπερ-εργολαβία (και μετά τμηματικές εργολαβίες, μέσω διεθνών διαγωνισμών) είχε νόημα: άλλα μέρη του έργου είναι ευκολότερα και φτηνότερα, και άλλα το ανάποδο. Για ένα έργο με ενιαία λογική, το να γίνει κεντρικά η διαχείριση του κόστους κατασκευής (και, κατά συνέπεια, του κόστους του παρεχόμενου ρεύματος εδώ ή εκεί) δεν είναι καθόλου παράλογο.

Το project αυτό σχετιζόταν (δεν το φανταστήκατε, ε;) με τα κοιτάσματα φυσικού αερίου που έχουν βρεθεί ήδη ή θα βρίσκονταν μελλοντικά είτε στην ισραηλινή είτε στη νοτιοκυπριακή αοζ. Απλός ο λόγος: το φυσικό αέριο είναι στάνταρ πρώτη ύλη για την παραγωγή ρεύματος. Εν όψει αυτού του σοβαρού ενδεχόμενου (: το Τελ Αβίβ και η Λευκωσία είτε να εξάγουν ηλεκτρισμό, είτε να εισάγουν περιοδικά λόγω μεγαλύτερων αναγκών) ο EuroAsian interconnector εμφανιζόταν σαν ένας εξορθολογισμός μεγάλης κλίμακας – κι ας είχε κόστος κατασκευής 3,5 δισεκατομύρια ευρώ.

Ως εδώ, και με βάση τις δηλώσεις των βιτρινών των εμπλεκόμενων κρατών απ’ το 2012 και μετά, δεν ήταν αυθαίρετο το ότι η ασταμάτητη μηχανή θεώρησε αυτό το project (και όχι τον east med) σοβαρή δουλειά… (Δεν είχε το καλώδιο, βέβαια, 6ο στόλο για προστασία… Όσες / όσοι είστε στις αόρατες πόλεις καταλαβαίνετε…)

(φωτογραφία: Η εθνική μεγαλοπρέπεια του ηλεκτρικού καλωδίου φαίνεται όταν σχεδιαστεί η διαδρομή του πάνω στον χάρτη με τις αοζ της ελληνικής ψυχής.

Ουάου!….)

Κάτω ο EuroAsian!!

Τετάρτη 27 Φλεβάρη. Αμ δε!!! Τους τελευταίους μήνες του 2018 παρακολουθούμε την υπονόμευση αυτού του ευρωπαϊκού (και ευρωπαϊκά χρηματοδοτούμενου) big project – απ’ το ελλαδιστάν. Αρμόδιος είναι ο κυρ Σταθάκης, αλλά προφανώς η απόφαση είναι κυβερνητική (και, εικάζουμε, «εθνική»…).

Τι έκανε (και συνεχίζει να κάνει) το φαιορόζ γκουβέρνο; Αποφάσισε ότι το τμήμα του έργου Κρήτη – ηπειρωτική ελλάδα δεν θα το διαχειριστεί (ως προς την κατασκευή, άρα και όλα τα υπόλοιπα) ο ευρωπαϊκός υπερ-εργολάβος, ο EuroAsian interconnector, αλλά το ελληνικό κράτος αποκλειστικά. Μέσω του αδμηε το φαιορόζ γκουβέρνο έφτιαξε μια θυγατρική, την «Αριάδνη», που με τη σειρά της θα έκανε το κουμάντο (τον διαγωνισμό) για την εργολαβία της κατασκευής. Το 100% της «Αριάδνης» θα το είχε ο αδμηε… Ο EuroAsian interconnector, αν ήθελε, θα μπορούσε να παρακαλέσει για να πάρει ένα μειοψηφικό πακετάκι – και πάντως όχι τόσο ώστε να ελέγχει σε ποιον θα πάει η κατασκευαστική εργολαβία, και σε πόσα χρόνια θα τελειώσει αυτό το θαλάσσιο γεφύρι της Άρτας, με πόσες υπερκοστολογήσεις, κλπ κλπ…

Ξεκίνησε πόλεμος! Ανάμεσα στους ευρωπαίους σχεδιαστές και διαχειριστές του σχεδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης της ανατολικής Μεσογείου, και του ελληνικού υπουργείου ενέργειας… Ενδεικτικά ένα ηλεκτρονικό δημοσίευμα με ημερομηνία 9 Νοέμβρη 2018:

… Η Ευρωπαϊκή Ένωση απέρριψε εμμέσως πλην σαφώς και την τελευταία προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση, που ήταν να γίνουν ξεχωριστοί διαγωνισμοί για τις εργολαβίες κατασκευής του τμήματος αυτού, από τον υπόλοιπο αγωγό, με πρόφαση το επείγον για διασύνδεση της Κρήτης πριν το 2020.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της Διεύθυνσης Ενέργειας, ήταν κατηγορηματική προς τους εκπροσώπους των προσπαθειών για να αναλάβει ξεχωριστά άλλος φορέας (η «Αριάδνη» που συστάθηκε στην Ελλάδα) το τμήμα του αγωγού μεταξύ Κρήτης και ηπειρωτικής Ελλάδας: Αν δεν εντάσσεται στο σχήμα του έργου EuroAsian Interconnector, ξεχάστε τη συγχρηματοδότηση του τμήματος Κρήτης – ηπειρωτικής Ελλάδας του υποθαλάσσιου ηλεκτρικού καλωδίου. Κάτι που θα σήμαινε ότι θα γινόταν πολύ δύσκολη η χρηματοδότηση του τμήματος αυτού του αγωγού, αλλά και ότι θα ανέβαζε σημαντικά το κόστος ηλεκτρισμού για τους καταναλωτές στην Ελλάδα ώστε να γίνει απόσβεση της επένδυσης.  

Μάλιστα, οι Βρυξέλλες υπενθύμισαν στους εκπροσώπους της πρωτοβουλίας για «σπάσιμο» του αγωγού ότι η διασύνδεση Αττική – Κρήτη – Κύπρος είναι ένα έργο που κατατάσσεται ψηλά στις προτεραιότητες της Ε.Ε. για ενεργειακές υποδομές και μπορεί να εξασφαλίσει συγχρηματοδότηση έως και 60% στο συνολικό κόστος του έργου. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι σχεδόν στο ποσοστό αυτό η Ε.Ε. ενέκρινε και τη χρηματοδότηση των υποδομών για αποθήκευση υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) με €114 εκατ. στην Κύπρο για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής. Επίσης, σε σχέση με τον EuroAsian Interconnectror, η στήριξη από πλευράς Βρυξελλών βοηθά αισθητά και στην εξασφάλιση χρηματοδότησης με συγκριτικά πολύ ευνοϊκούς όρους, χρηματοδότησης για το υπόλοιπο της συνολικής επένδυσης, μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, αλλά και μέσω κονδυλίων από το λεγόμενο πακέτο Γιούνκερ.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με διάφορες πηγές, το ύψος της συγχρηματοδότησης από πλευράς Ε.Ε. (μέχρι και 60%) μπορεί να φτάσει τα €600 εκατ. και να απαιτηθεί χρηματοδότηση για ακόμα €300 εκατ. έως €400 με ευνοϊκούς όρους. Για να εξασφαλιστεί τέτοια συγχρηματοδότηση, το έργο θα πρέπει να παραμείνει ως διασυνοριακό, δηλαδή να είναι ενιαίο από το πρώτο μέτρο του ηλεκτρικού καλωδίου μέχρι το τελευταίο, περιλαμβανομένων και των χερσαίων υποδομών υποστήριξης.

Επίσης, οι διαγωνισμοί ανάθεσης του έργου πρέπει να είναι ενιαίοι και να διεξαχθούν υπό την ευθύνη του φορέα υλοποίησης του έργου για το σύνολο του έργου, δηλαδή του EuroAsian Interconnector, όπως ξεκαθάρισε η Ε.Ε. σε ερωτήματα του υπουργείου Ενέργειας της Ελλάδας.

Συγκρατείστε, παρακαλούμε, το γεγονός ότι μέσα στην ευρωχρηματοδότηση του EuroAsian interconnector περιλαμβανόταν και η χρηματοδότηση αποθηκών φυσικού αερίου στη νότια κύπρο… Αυτό ενώ η Λευκωσία έχει υπογράψει (προκαταρκτική) συμφωνία με το Κάιρο για μεταφορά του αερίου απ’ του κοίτασμα “Αφροδίτη” (όταν αρχίσει η άντλησή του…) κατευθείαν στα αιγυπτιακά εργοστάσια υγροποίησης, μέσω υποθαλάσσιου αγωγού…

Σα να λέμε: αυτοί στις Βρυξέλες κοιμούνται; Ή ελπίζουν;

Του έλληνα ο τράχηλος ζυγό δεν υπομένει!

Τετάρτη 27 Φλεβάρη. Αύριο, τέλος του μήνα, τελειώνει η προθεσμία που έβαλε η ε.ε. στον κυρΣταθάκη υπ. ενέργειας να σταματήσει την μεθόδευσή του. Δεν πρόκειται! Η ζαριά έπεσε: ο κυρ Σταθάκης είναι Χανιώτης, και δεν καταλαβαίνει από ευρωπιέσεις: η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης – κυρίως ελλάδας θα γίνει με εργολαβίες που θα αποφασιστούν αποκλειστικά στην Αθήνα· και όχι στις ανθελληνικές Βρυξέλες… Είναι έργο εθνικό…

Η χθεσινή καθεστωτική “καθημερινή” είχε τα τελευταία νέα απ’ το μέτωπο:

… Ο επίτροπος ενέργειας [σ.σ.: Μικαέλ Αρίας Κανιέτε] κάλεσε με την επιστολή του τον κ. Σταθάκη να αποφασίσει εάν το έργο θα υλοποιηθεί εντός του PCI [σ.σ.: το ευρωπαϊκό project της ευρύτερης ηλεκτρικής διασύνδεσης] ή ως εθνικό, επισημαίνοντας ότι στη δεύτερη περίπτωση θα πρέπει να λάβει υπόψη τις γεωπολιτικές, οικονομικές και ρυθμιστικές συνέπειες. Οι γεωπολιτικές συνέπειες συνδέονται με την ηλεκτρική απομόνωση της κύπρου από την ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρισμού, αφού το κόστος της διασύνδεσης με την Κρήτη ως αυτόνομο έργο κρίνεται μη βιώσιμο….

Αυτά που απορρίπτει έτσι το φαιορόζ γκουβέρνο δεν είναι καθόλου αμελητέα, αν πάρει κανείς σαν μέτρο την εθνικιστική / ιμπεριαλιστική ρητορική των προηγούμενων χρόνων:

Α) Η ευρωχρηματοδότηση του έργου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – στερέας ελλάδας, πάνω απ’ το μισό του κόστους· με εύλογες συνέπειες στη μείωση της τιμής του ρεύματος που θα διανέμεται έτσι·

Β) Το «καλώδιο – θηλεία» στις τουρκικές φιλοδοξίες (αοζ…)·

Γ) Η ηλεκτρική διασύνδεση της νότιας κύπρου με την ευρώπη·

Δ) Η ηλεκτρική διασύνδεση του συμμαχικού ισραήλ με την ευρώπη…

Απέναντι σ’ αυτά τα «μείον» υπάρχει ένα μόνο «συν»: θα δώσουμε εμείς τις πατριωτικές εργολαβίες, εκεί που πρέπει. (Ακόμα κι αν δεν είναι καθόλου εξασφαλισμένη πια η χρηματοδότηση του έργου…). Είναι τόσο ισχυρός ο καπιταλιστικός πατριωτισμός του φαιορόζ γκουβέρνου ώστε να «φτύνει» γεωπολιτικές επενδύσεις (την «περικύκλωση της ανατολικής Μεσογείου») που παρουσιάστηκαν επί χρόνια σαν εθνικά πολύτιμες; Ή, μήπως, έχουν πάψει να είναι τέτοιες, οπότε ο ελληνικός ιμπεριαλισμός υποχρεώνεται με τα μούτρα κατεβασμένα να συμβιβαστεί, και άρα στο ζύγι απομένουν τα καθαρά εσωτερικά οφέλη, δηλαδή οι εθνικοί εργολάβοι «μαζί μας»;

Αν βάλετε τα πιο πάνω δίπλα στο Sarajevo 135a θα έχετε μια πρώτη (βασική) απάντηση.

Απο εδώ θα επανέλθουμε όταν υπάρχουν νέωτερα…

Γκάζια

Πέμπτη 30 Νοέμβρη. Αν νομίζετε ότι η μέση Ανατολή είναι βαρετή κάνετε τεράστιο λάθος. Θα πρέπει ο John McCarrick να σας κάνει φροντιστήριο· αλλά δεν προλαβαίνει.

Ο John McCarrick είναι υφυπουργός ενέργειας στην ψοφιοκουναβική κυβέρνηση. Και, επειδή δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο, με ένα κτύπημα έβγαλε δύο αγωγούς φυσικού αερίου στην παρανομία. Τον Nord Stream 2, και τον Turkish Stream. Για τον πρώτο είπε, με την ωμότητα που διακρίνει πια την αμερικανική διοίκηση, αυτός ο αγωγός που θα τροφοδοτεί την γερμανία με ρωσικό αέριο δεν πρέπει να φτιαχτεί… Κι αν φτιαχτεί, τότε η Ουάσιγκτον θα μελετήσει τα δεδομένα του project για να δει ποιες ευρωπαϊκές εταιρείες θα τιμωρηθούν με αμερικανικές κυρώσεις. Γιατί (είπε) ο Nord Stream 2 είναι ένα πολιτικό project της ρωσίας με στόχο να προσπεράσει την ουκρανία.

Πιο ωμά πεθαίνεις. «Χαλάσαμε ένα περίδρομο λεφτά για να κατακτήσουμε την ουκρανία και να εμποδίσουμε την ενεργειακή διασύνδεση της ευρώπης με την ρωσία, τον καύκασο, το ιράν· κι εσείς θα κάνετε παρακάμψεις;»

Τα ίδια ισχύουν για τον Turkish Stream (είπε ο McCarrick). Η Ουάσιγκτον καίγεται να πουλάει το δικό της υγροποιημένο αέριο, που είναι βέβαια πιο ακριβό, αλλά είναι αμερικανικό· ιδανικό για νοικοκυριά, επιχειρήσεις, γραφεία, νοσοκομεία, κλπ. Απο που ως που οι δυνητικοί πελάτες της θα κάνουν του κεφαλιού τους;

Εννοείται πως ούτε το Βερολίνο ούτε η Άγκυρα καταλαβαίνουν απ’ αυτά· ούτε, όμως τα αγνοούν ή τα υποτιμούν. Και τι να πει κανείς για την πιθανότητα το ιρανικό και το καταριανό φυσικό αέριο να διοχετεύονται κι αυτά στην ευρώπη, με αγωγούς της gazprom, είτε μέσω ιράκ – συρίας – τουρκίας, είτε μέσω κασπίας – ρωσίας;

Όχι, δεν είναι βαρετή ούτε η περιοχή ούτε η εποχή· σίγουρα από καπιταλιστική άποψη. Βαρετή έχει γίνει η μικροαστική απώθηση της πραγματικότητας. Και κάτι πολύ χειρότερο: θανατηφόρα…

Αυτό που απομένει για να πάρει ακόμα και τους ντόπιους μικροαστούς η λαύρα είναι να βρεθούν σοβαρά κοιτάσματα στο ελλαδιστάν. Καλύτερα να είναι ο ελληνικός βυθός γεμάτος μάρμαρο Πεντέλης!!! (Και σκατά να έχει το ελληνικό υπέδαφος, μια χαρά θα είναι. Θα ταιριάζει κιόλας…)

Υδρογονάνθρακες

Πέμπτη 10 Αυγούστου. Όταν η Ουάσιγκτον σκίζει τις πλεξούδες της υπέρ της “απεξάρτησης” της ευρώπης απ’ το ρωσικό φυσικό αέριο (χτεσινό σχόλιο) δεν εννοεί να φτάνει στην γηραιά ήπειρο ιρανικό γκάζι. Συνεπώς η τριμερής συμφωνία που υπογράφτηκε προχτές ανάμεσα στην ιρανική πετρο-επενδυτική Ghadir, την ρωσική Zarubezhneft και την τουρκική Unit International για την έρευνα και την εκμετάλλευση ιρανικών κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου, δεν είναι απ’ αυτές που χαροποιούν το αμερικανικό καθεστώς. (Να θυμήσουμε ότι αυτές οι υδρογονανθρακικές συμφωνίες αφορούν, προοπτικά, τα «τελευταία – τελευταία»…)

Δεν θα το χαροποιούν ούτε οι συμφωνίες που υπέγραψαν (χωριστά) πριν λίγες ημέρες η γαλλική renault και η ιαπωνική mitsubishi για δημιουργία εργοστασίων παραγωγής αυτοκινήτων στο ιράν· η δεύτερη θα φτιάχνει το υβριδικό outlander suv. Τέτοια deal, είτε είναι ενεργειακά είτε βιομηχανικά, μετατρέπουν σε χαρτοπετσέτες τις βαρύγδουπες «κυρώσεις» που επιβάλει η Ουάσιγκτον στο ιρανικό καθεστώς. Και θα έχουν διάφορες επιπλοκές για τις σχέσεις της όχι με την Τεχεράνη αλλά με την ε.ε. και την ιαπωνία.

(φωτογραφία: ο κύριος αριστέρα είναι ο Thierry Bolloré, της renault. Οι άλλοι δύο είναι ο Mansour Moazami – στο κέντρο – και ο Morshed Solouk. Ιρανοί. Η ευτυχής στιγμή των υπογραφών είναι στις 7 Αυγούστου, και προβλέπει την παραγωγή 150.000 αυτοκινήτων το χρόνο, απ’ το 2018: ο καπιταλισμός με όρεξη, και χωρίς την άδεια των αμερικάνων…

Για ένα τέτοιο deal στην ελλάδα ξέρουμε μερικούς που θα φόραγαν γραβάτες και στ’ αυτιά… Παρ’ολα αυτά ο Moazami (και άλλοι τρεις πίσω του) είναι “σκέτος” και άνετος…)