Το κράτος και η μνήμη

Τρίτη 1 Αυγούστου. Η πολωνία έχει υποφέρει από κατοχές, αυτό είναι αλήθεια. Φαίνεται όμως ότι περισσότερο απ’ όλα υποφέρει (και θα υποφέρει) από αμνησία.

Η ακροδεξιά κυβέρνηση, μαζί με διάφορα άλλα, πέρασε στα τέλη του περασμένου Ιούνη ένα νόμο που απαγορεύει την προπαγάδνα υπέρ των ολοκληρωτισμών (εκτός αν είναι πολωνικής προέλευσης ή βολεύει τα «εθνικά συμφέροντα», υποθέτουμε κακοπροαίρετα) και, σε σχέση μ’ αυτήν, απαγορεύει την αναφορά ακόμα και σε κτίρια ή άλλα στοιχεία αρχιτεκτονικής που παραπέμπουν σ’ αυτούς. Η Μόσχα υποψιάζεται ότι μ’ αυτό το τελευταίο η ακροδεξιά κυβέρνηση σκοπεύει στην καταστροφή όλων των μνημείων του σοβιετικού παρελθόντος της πολωνίας· συμπεριλαμβανόμενων και των (όχι λίγων) για την απελευθέρωση της Βαρσοβίας απ’ τον κόκκινο στρατό στον β παγκόσμιο. Γι’ αυτό και ετοιμάζεται να κάνει… τι;… να “επιβάλει κυρώσεις” (χμμμμ… πολύ της μόδας έχουν γίνει…)

Θα προτείναμε ότι μια τέτοια «αναθεώρηση» της μνημειακής γεωγραφίας της πολωνίας είναι το μέσο και όχι ο σκοπός. Ακόμα και σαν αντιπερισπασμός θα μπορούσε να θεωρηθεί, στην υπόγεια και οξυνόμενη πόλωση που διατρέχει την πολωνική κοινωνία. Γιατί ενώ υπάρχει πάντα «επίσημη εθνική μνήμη» (στην ελλάδα το ξέρουμε καλά…) που περνάει μέσα απ’ την καταστροφή του οτιδήποτε δεν την ταΐζει, οι αντικαθεστωτικές μνήμες, όποια κι αν είναι τα καθεστώτα, δεν μπορούν να εξαφανιστούν. Στην χειρότερη περίπτωση θα αναγκαστούν να περάσουν στην παρανομία. Δουλεύοντας υπόγεια.

Αλλά κατεδαφίζοντας τα ενοχλητικά κομμάτια του παρελθόντος δεν φτιάχνει κανείς το μέλλον του. Η ακροδεξιά πολωνική κυβέρνηση θα ήθελε (αλλά ακόμα δεν το τολμάει) να αντικαταστήσει τα αγάλματα του κόκκινου στρατού με εκείνα των τελευταίων αμερικάνων προέδρων, των πιο πρόσφατων αμερικάνων αρχιστράτηγων, και οπωσδήποτε των επικεφαλής του νατο. Μ’ άλλα λόγια θα ήθελε να ακτινοβολεί η εθνική χωροταξία της απ’ αυτό που θεωρεί ότι είναι το «δημοκρατικό» alter ego της – με το αζημίωτο.

Αυτή είναι, ακριβώς, η αποθέωση της πολωνικής αμνησίας (που, πάντως, δεν είναι μοναδική στην ευρώπη): ξεχνάει την γεωγραφία. Ξεχνάει και την εθνική αμετροέπεια. Βολεύεται να παριστάνει το «θύμα», περιμένοντας πάντα τον επόμενο «απελευθερωτή»…

Εξεταστική επιτροπή α λα πολωνικά

Τετάρτη 29 Μάρτη. Η ακροδεξιά πολωνική κυβέρνηση τα έχει πάρει με τα σχέδια για την διαφορική ολοκλήρωση του project europe, γιατί καταλαβαίνει ότι θα χάσει κάμποσες δυνατότητες να βάζει τρικλοποδιές. Ωστόσο την “διακήρυξη της Ρώμης” 2.0 την υπέγραψε – για να μην χάσει ακόμα περισσότερα.

Οπότε το έχει ρίξει στο “αντάρτικο”. Η τελευταία ως τώρα εφεύρεσή της είναι η δημιουργία μιας “εξεταστικής επιτροπής” που θα ερευνήσει τις κατηγορίες για προδοσία που αποδίδει στον επανεκλεγέντα πρόεδρο του ευρωσυμβουλίου Donald Tusk.

Πριν γίνει πρόεδρος του ευρωσυμβουλίου ο Tusk ήταν πρωθ. στην πολωνία. Απ’ το 2007 ως το 2014. Οι ακροδεξιοί τον κατηγορούσαν εδώ και χρόνια ότι «δεν έκανε ό,τι έπρεπε» για να χρεώσει στους ρώσους το αεροπορικό δυστύχημα του 2010, όταν ένα μεταγωγικό της πολωνικής αεροπορίας έπεσε σε ρωσικό έδαφος, ταξιδεύοντας προς Μόσχα μεριά (εξαιτίας του πολύ κακού καιρού και των λαθών των πιλότων), σκοτώνοντας τον τότε πρόεδρο του κράτους Lech Kaczynski (δίδυμο αδελφό του τωρινού) και άλλα 95 άτομα, μεταξύ των οποίων υψηλόβαθμα στελέχη της τότε κυβέρνησης, του στρατού και των παπάδων.

Τώρα λοιπόν το πολωνικό κυβερνοφασισταριό θυμήθηκε ότι αυτό το «δεν έκανε όσα έπρεπε» συνιστά «προδοσία», που πρέπει να ερευνηθεί αρμοδίως. Εννοείται πως αυτό προορίζεται για εσωτερική κατανάλωση. Η Βαρσοβία δεν ήθελε καθόλου την πρόσφατη επανεκλογή του Tusk στο πόστο του (για τα επόμενα 2,5 χρόνια) επειδή η παρουσία ενός πολωνού σε τόσο υψηλή πολιτική θέση στην ε.ε. θα λειτουργεί σαν αντίβαρο, εντός πολωνίας, στην εθνικιστική τακτική που ακολουθεί και σκοπεύει να αγριέψει. Άρα κάνει ό,τι μπορεί για να χαλάσει την μόστρα του. Δημιουργώντας τις “νομικές προϋποθέσεις” ώστε, για παράδειγμα, να ζητήσει μελλοντικά την σύλληψη και την έκδοσή του…

Οι επόμενες προεδρικές εκλογές στην πολωνία είναι το 2020. Τότε ο Tusk θα έχει ολοκληρώσει την ευρωπαϊκή θητεία του, και θα είναι διαθέσιμος σαν υποψήφιος της πολωνικής αντιπολίτευσης για την θέση. Οι ακροδεξιοί που είναι τώρα στο γκουβέρνο ανησυχούν. Κόβουν «κλήσεις απολογίας» και ράβουν την αυταρχική σκλήρυνσή του καθεστώτος τους…

Δεν θα γίνουμε μέρος ενός κόσμου ποδηλατών και vegetarians είχε υποσχεθεί ο ακροδεξιός νυν υπ.εξ. της Βαρσοβίας Witold Waszczykowski. Ούτε ένα μίγμα πολιτισμών και φυλών.

Έτοιμοι, κι αυτοί, να γίνουν μέρος του κόσμου της αμερικανικής κ.κ.κ….

Η πολωνία του νότου;

Παρασκευή 24 Μάρτη. Δεν είναι μόνη της η Αθήνα στους “προβληματισμούς” που έχει εν όψει της 25ης Μάρτη, στη Ρώμη, και της καινούργιας διακήρυξης για το project europe (μιας διακήρυξης που δεν θα έχει ούτε έναν παπά παρόντα! Γαμώτο!!!) Είναι και η Βαρσοβία που έχει τα θεματάκια της. Θέλει να λέει η διακήρυξη, για παράδειγμα, ότι η μελλοντική ευρώπη θα είναι ακόμα πιο πολύ νατοϊκή (δηλαδή αμερικάνικη) απ’ ότι είναι τώρα η πολωνία…

Η φαιορόζ ελληνική κυβέρνηση δεν θέλει αυτό – προς το παρόν… Θέλει να σκαρφαλώσει στο πιο ψηλό κλαδί στο πιο ψηλό δέντρο του κόσμου, και να βροντοφωνάξει: κόσμε, μας χρωστάς! Ή, αν δεν γίνεται αυτό, να πάρει στις 26 Μάρτη ο παλιοΤόμσεν τα μπογαλάκιά του και να μας αδειάζει τη γωνιά.

Το ενδιαφέρον με τις ελληνικές βιτρίνες (όπως, άλλωστε, και με την πλειοψηφία του ελληνικού «λαού») είναι ότι εξακολουθεί να πιστεύει ότι είναι το κέντρο του κόσμου. Εξηγείται: με την κατασκευή του ελληνικού κράτους (απ’ τις «μεγάλες δυνάμεις», μην ξεχνιόμαστε) ο λαός έπεσε στο βαρέλι των γεοπολιτικών προσόδων. Και δεν βγήκε ποτέ.

Το ανησυχητικό είναι ότι ο παλιοΤόμσεν έχει φύγει ήδη – ουσιαστικά. Θα φύγει και τυπικά. Η δουλειά που του ανάθεσαν τα ντόπια αφεντικά έχει γίνει. Μ’ άλλα λόγια οι φαιορόζ παίζουν εν ου παικτοίς.

Μην μας πουν μετά μα δεν εννοούσαμε αυτό!….

Διαφορική ολοκλήρωση

Σάββατο 11 Μάρτη. Οι φασιστικές κυβερνήσεις της Βαρσοβίας και της Βουδαπέστης “κλώτσησαν” (και θα συνεχίσουν να το κάνουν) απέναντι στην προοπτική της διαφορικής ολοκλήρωσης μέσα στην ε.ε. και την ευρωζώνη. Αναμενόμενο: θα χάσουν (και όχι μόνον αυτοί) το όπλο του “βέτο”, που μπορούσαν να το “πουλάνε” κατά περίπτωση, εξασφαλίζοντας ανταλλάγματα. Ένα είδος πολιτικών προσόδων: η πολωνία, για παράδειγμα, είναι ο μεγαλύτερος καθαρός δέκτης των ευρω-χρηματοδοτήσεων… Και φυσικά η πολωνική κυβέρνηση φοβάται ότι χωρίς τον εκβιασμό της αρνησικυρίας της θα παίρνει λιγότερες επιχορηγήσεις…

Οπωσδήποτε όσοι στοιχηματίζουν στη διάλυση (της ε.ε., της ευρωζώνης) θα αγκαλιάσουν τέτοιου είδους “εθνικές πολιτικές”. Ειδικά εφόσον, όσο περνούν οι μέρες, τα ακροδεξιά “άλογά” τους στις εκλογές στην ολλανδία, στη γαλλία και στη γερμανία, χάνουν έδαφος. Πως να μην τιμηθεί, άλλωστε, η «εθνικοαπελευθερωτική» πολιτική της Βουδαπέστης και των υπόλοιπων κρατών / μελών του «βίζεγκραντ» απέναντι σε μετανάστες και πρόσφυγες;

Έχουμε όμως την εντύπωση ότι λογαριάζουν χωρίς τον ξενοδόχο. Αυτές οι ακροδεξιές (και “αμερικανόδουλες”! – που ξεχάστηκε αυτός ο χαρακτηρισμός;) κυβερνήσεις στην ανατολική ευρώπη έχουν ισχυρή εσωτερική κοινωνική αντιπολίτευση. Ένας λόγος, όχι ο μοναδικός, είναι οι φασιστικοί νόμοι που ψηφίζουν και εφαρμόζουν. Τα “σχίσματα”, αν μπορούμε να μιλήσουμε έτσι, δεν διατρέχουν μόνο (ή κυρίως) τις διακρατικές σχέσεις στην ευρώπη· αλλά κυρίως τις πεποιθήσεις, τις ιδέες και τα συμφέροντα μέσα σε κάθε εθνοκρατικό σχηματισμό. Υπάρχει πιο καθαρό παράδειγμα απ’ την brexit αγγλο-σκωτσεζο-ουαλο-βορειοϊρλανδική περίπτωση;

Σε τελευταία ανάλυση κανένας δεν έβαλε με το ζόρι στην ε.ε. ούτε το πολωνικό κράτος / κεφάλαιο ούτε το ουγγρικό ούτε το τσεχικό.

Η (προς το παρόν) απορία μας είναι αν τέτοιοι «διαφωνούντες» έχουν «θεσμικό» τρόπο να εμποδίσουν αυτές τις α λα καρτ συνεννοήσεις και συμφωνίες, που είναι αναπόφευκτες· ή αν θα μείνουν ρέστοι, με βερμπαλιστικούς τσαμπουκάδες και κατάρες. Την επανεκλογή του Τουσκ, πάντως, δεν την εμπόδισε η κυβέρνηση της Βαρσοβίας· και συμβαίνει αυτή η βιτρίνα να ανήκει στην πολωνική αντιπολίτευση…

Μεταβλητή γεωμετρία

7/2/2017. Φαίνεται λογικό: το Βερολίνο, που ήταν ως πρόσφατα σταθερός υποστηρικτής μιας ενιαίας θεσμικής (ομοσπονδιακής) συγκρότησης και της “πολιτικής ολοκλήρωσης” του συνόλου της ε.ε., έχει αποφασίσει, ενόψει της όξυνσης του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, να κινηθεί πιο ευέλικτα· άρα και πιο γρήγορα. Όμως, όπως η προηγούμενη “γραμμή” είχε προβλήματα (οπωσδήποτε αυτό: άφηνε την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση εκτεθειμένη στα “καπρίτσια” των φανερών ή κρυφών ευρωπαίων συμμάχων της Ουάσιγκτον…) έτσι και η τωρινή έχει τα δικά της.
Ας ονομάσουμε ένα: πολωνία. Με τις τωρινές πολιτικές βιτρίνες της η Βαρσοβία είναι (έχουμε τη γνώμη) απίθανο να ενταχτεί σε ένα συγκροτημένο “ευρωπαϊκό συμβούλιο άμυνας” και ένα “ευρωπαϊκό συμβούλιο εξωτερικής πολιτικής”. Όμως το να μείνει έξω, σημαίνει ότι αφήνεται κρίσιμο ευρωπαϊκό έδαφος στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Ενδεχομένως να μην είναι εφικτό οτιδήποτε άλλο (με “ειρηνικά μέσα”). Αυτό δεν κάνει μικρότερο το πρόβλημα. (Πάντως σήμερα η Μέρκελ κάνει επίσκεψη στη Βαρσοβία…)
Απ’ την άλλη μεριά, φυσικά, η διευκόλυνση των αποφάσεων σε τέτοιους θεσμούς θα ισχύει όσο ο αριθμός των μελών τους παραμένει σχετικά μικρός. Κι εδώ το παράδειγμα του eurogroup, όταν βρέθηκε στα τέλη του 2009 μπροστά στην ελληνική χρεωκοπία, είναι διδακτικό. Εν τέλει, όξυνση του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού σημαίνει και (άλλοτε ξαφνικά άλλοτε προβλέψιμα) «πυκνώματα» του ιστορικού χρόνου. Σε τέτοιες φάσεις οι χρονοβόρες διαδικασίες μπορεί να γίνουν αυτοκαταστροφικές.
Εν τω μεταξύ, η δημιουργία ενός «ευρωπαϊκού συμβουλίου άμυνας» όπως το προτείνει η Πινότι δεν είναι μόνο μια «άλλη ταχύτητα» μέσα στην ε.ε. Είναι το ίδιο και μέσα στο νατο. Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε ποιες θα είναι οι εξελίξεις στην ξεπερασμένη “ατλαντική συμμαχία” αν και εφόσον (μεσοπρόθεσμα μιλώντας) δημιουργηθεί ένα τέτοιο συμβούλιο.