Το κράτος και η μνήμη

Τρίτη 1 Αυγούστου. Η πολωνία έχει υποφέρει από κατοχές, αυτό είναι αλήθεια. Φαίνεται όμως ότι περισσότερο απ’ όλα υποφέρει (και θα υποφέρει) από αμνησία.

Η ακροδεξιά κυβέρνηση, μαζί με διάφορα άλλα, πέρασε στα τέλη του περασμένου Ιούνη ένα νόμο που απαγορεύει την προπαγάδνα υπέρ των ολοκληρωτισμών (εκτός αν είναι πολωνικής προέλευσης ή βολεύει τα «εθνικά συμφέροντα», υποθέτουμε κακοπροαίρετα) και, σε σχέση μ’ αυτήν, απαγορεύει την αναφορά ακόμα και σε κτίρια ή άλλα στοιχεία αρχιτεκτονικής που παραπέμπουν σ’ αυτούς. Η Μόσχα υποψιάζεται ότι μ’ αυτό το τελευταίο η ακροδεξιά κυβέρνηση σκοπεύει στην καταστροφή όλων των μνημείων του σοβιετικού παρελθόντος της πολωνίας· συμπεριλαμβανόμενων και των (όχι λίγων) για την απελευθέρωση της Βαρσοβίας απ’ τον κόκκινο στρατό στον β παγκόσμιο. Γι’ αυτό και ετοιμάζεται να κάνει… τι;… να “επιβάλει κυρώσεις” (χμμμμ… πολύ της μόδας έχουν γίνει…)

Θα προτείναμε ότι μια τέτοια «αναθεώρηση» της μνημειακής γεωγραφίας της πολωνίας είναι το μέσο και όχι ο σκοπός. Ακόμα και σαν αντιπερισπασμός θα μπορούσε να θεωρηθεί, στην υπόγεια και οξυνόμενη πόλωση που διατρέχει την πολωνική κοινωνία. Γιατί ενώ υπάρχει πάντα «επίσημη εθνική μνήμη» (στην ελλάδα το ξέρουμε καλά…) που περνάει μέσα απ’ την καταστροφή του οτιδήποτε δεν την ταΐζει, οι αντικαθεστωτικές μνήμες, όποια κι αν είναι τα καθεστώτα, δεν μπορούν να εξαφανιστούν. Στην χειρότερη περίπτωση θα αναγκαστούν να περάσουν στην παρανομία. Δουλεύοντας υπόγεια.

Αλλά κατεδαφίζοντας τα ενοχλητικά κομμάτια του παρελθόντος δεν φτιάχνει κανείς το μέλλον του. Η ακροδεξιά πολωνική κυβέρνηση θα ήθελε (αλλά ακόμα δεν το τολμάει) να αντικαταστήσει τα αγάλματα του κόκκινου στρατού με εκείνα των τελευταίων αμερικάνων προέδρων, των πιο πρόσφατων αμερικάνων αρχιστράτηγων, και οπωσδήποτε των επικεφαλής του νατο. Μ’ άλλα λόγια θα ήθελε να ακτινοβολεί η εθνική χωροταξία της απ’ αυτό που θεωρεί ότι είναι το «δημοκρατικό» alter ego της – με το αζημίωτο.

Αυτή είναι, ακριβώς, η αποθέωση της πολωνικής αμνησίας (που, πάντως, δεν είναι μοναδική στην ευρώπη): ξεχνάει την γεωγραφία. Ξεχνάει και την εθνική αμετροέπεια. Βολεύεται να παριστάνει το «θύμα», περιμένοντας πάντα τον επόμενο «απελευθερωτή»…

Comments are closed.