Κυριακή 23 Αυγούστου. Για να πατήσει ο βασιλιάς Macron πόδι στο λίβανο ήρεμα, θα πρέπει να είναι φρόνιμος και να διαπραγματευτεί με την Χεζμπ’ αλλάχ – σωστά; Σωστά! Το είπαμε έγκαιρα…
Ε, το ξαναλέμε! Πάλι έγκαιρα… (Τι πειράζει δηλαδή;)
Λέτε να έχει αρχίσει;
Τετάρτη 19 Αυγούστου. Στις 17 Ιούνη του 2020 η κινεζική πρεσβεία στη Βηρυττό παρουσίασε τα σχέδια επενδύσεων στις υποδομές του λιβάνου. Την κατασκευή μιας σιδηδρομικής γραμμής μεγάλων ταχυτήτων κατά μήκος των ακτών, που να συνδέει την Τρίπολη με την Βηρυττό και την Naquora το νότο· την κατασκευή τριών καινούργιων εργοστασίων ρεύματος 700 MW το καθένα· ένα καινούργιο ηλεκτρικό δίκτυο σε όλο το λίβανο· και την αναβάθμιση του λιμανιού της Τρίπολης. Ενάμισυ μήνα μετά, στις 4 Αυγούστου, μια μεγάλη έκρηξη αχρήστευε το λιμάνι της Βηρυττού καταστρέφοντας και το «καλό» κέντρο της πόλης.
Η ασταμάτητη μηχανή δεν υιοθετεί διάφορες υποψίες για σαμποτάζ. Δεν υπάρχουν τέτοια στοιχεία, και επιπλέον αρκούν οι πολιτικά προσοδικοί κρατικοί μηχανισμοί για να αφήσουν 2.700 τόνους «ευαίσθητου υλικού» αποθηκευμένο σχεδόν σωρηδόν επί χρόνια, έτοιμο να εκραγεί από οποιοδήποτε λάθος. Εν τέλει δεν είναι βέβαιο πως οι εξελίξεις θα ωφελήσουν οποιονδήποτε πιθανό ή απίθανο, πραγματικό ή φανταστικό σαμποτέρ.
Η πρώτη ένδειξη έρχεται απ’ το λιμάνι της Τρίπολης. Η cosco έχει εγκατασταθεί εκεί εδώ κι ένα χρόνο τουλάχιστον, και έχει προχωρήσει σε έργα αναβάθμισής του ώστε να γίνει hub για κοντέινερ στην ανατολική Μεσόγειο. Μετά την καταστροφή του λιμανιού της Βηρυττού, με κάποιες επιπλέον βελτιώσεις, θα είναι η Τρίπολη που θα αναλάβει τα φορτία του κεντρικού λιμανιού του λιβάνου. Είναι εύλογο ότι κερδισμένοι απ’ αυτήν την εξέλιξη θα βγουν η cosco και το Πεκίνο.
Εντελώς συμπτωματικά (ή και όχι τόσο, απ’ την μεριά του Πεκίνου…) η ανακοίνωση της κινεζικής πρεσβείας για την γενναία αναβάθμιση των λιβανέζικων υποδομών έγινε την ίδια ημέρα με την ανακοίνωση, στην Ουάσιγκτον, του νόμου «Caesar Syria Civιlian Protection» μέσω του οποίου το ψοφιοκουναβιστάν αυτο-νομιμοποιείται να επιβάλει κυρώσεις σε οποιονδήποτε έχει εμπορικές σχέσεις με την συρία. Ένας απ’ αυτούς είναι ο εντόπιος λιβανέζικος καπιταλισμός, εφόσον το 90% των όποιων συριακών εξαγωγών γίνονται μέσω των λιβανέζικων λιμανιών.
Αμέσως μετά τις κινεζικές ανακοινώσεις ο επικεφαλής της Χεζμπ’ αλλάχ Nasrallah, με τηλεοπτικό διάγγελμά του, πανηγύρισε υποστηρίζοντας ότι το μέλλον του λιβάνου δεν είναι τα δάνεια και οι όροι του δντ αλλά οι κινεζικές επενδύσεις. Χρειάστηκαν ελάχιστες ημέρες για να εκδηλωθεί το “ενδιαφέρον” του ψοφιοκουναβιστάν για τον λίβανο.
Στις 23 Ιούνη ο αμερικάνος υφυπουργός εξωτερικών για θέματα μέσης Ανατολής David Schenker, συνεντευξιαζόμενος στη λιβανέζικη al-Hadeel, δεν μπορούσε να συγκρατηθεί:
… Δεν πρέπει ο λίβανος να πέσει στην παγίδα της κίνας… Βλέπουμε όλοι τι κάνει η κίνα σε όποιο κράτος δεν μπορεί να την ξεχρεώσει… Τι προσέφερε η κίνα στον λίβανο για να αντιμετωπίσει τον κορονοϊό; Οι ηπα προσέφεραν 25 εκατομύρια δολάρια σε ανθρωπιστική βοήθεια…
Εννοείται πως και ο Nasrallah είχε την τιμητική του – αλλά αυτό είναι αναμενόμενο. Ο Πομπηίας, που είχε περάσει απ’ την Βηρυττό τον Μάρτη του 2019, είχε προειδοποιήσει ανάλογα, αποφεύγοντας απλά να αναφέρει την λέξη «κίνα»: «Ο λίβανος και ο λαός του αντιμετωπίζουν ένα δίλημα: με γενναιότητα να προχωρήσουν σαν ανεξάρτητο και υπερήφανο έθνος, ή να αφήσουν τις σκοτεινές φιλοδοξίες του ιράν και της Χεζμπ’ αλλάχ να καθορίσουν το μέλλον τους».
Ποιός ανησυχεί άραγε περισσότερο για την «παγίδα της κίνας» και τον κίνδυνο «να πέσει σ’ αυτήν» ο λιβανέζικος καπιταλισμός; Η Ουάσιγκτον; Ή το Τελ Αβίβ;
(φωτογραφία: Χάρτης με τις χερσαίες, οδικές και σιδηροδρομικές, διασυνδέσεις των νότιων δρόμων του μεταξιού… Αυτές οι συνδέσεις έχουν στόχο να ενώσουν τις “5 θάλασσες”: Μεσόγειο, Εύξεινο, Κασπία, Ερυθρά θάλασσα, Περσικό κόλπο, μετατρέποντας μεγάλο μέρος της ρημαγμένης σήμερα μέσης Ανατολής σε κρίκο της σχέσης του ευρασιατικού project με την Αφρική. Αυτό εξηγεί ως ένα βαθμό και την ελληνική ιμπεριαλιστική λύσσα στο χαμένο παιχνίδι με την “αοζ Καστελορίζου” και τα παρεπόμενα: όσο περισσότερες χερσαίες διαδρομές / μεταφορές, τόσο λιγότερες θαλάσσιες…)
Τετάρτη 19 Αυγούστου. Όπως συμβαίνει και με άλλες εθνικότητες (π.χ. την ελληνική) υπηκοότητα λιβανέζικη έχουν μερικοί απ’ τους πιο βαθύπλουτους ανθρώπους του καπιταλιστικού πλανήτη. Ο πλουσιότερος τραπεζίτης του κόσμου, για παράδειγμα, ονόματι Joseph Safra, έχει (και) λιβανέζικο διαβατήριο. Οι μεγάλες τραπεζικές αλυσίδες που ελέγχει βρίσκονται στη λατινική αμερική (βραζιλία και μεξικό) ενώ έχει μια βάση και στην ελβετία. Ελέγχει επίσης το 50% της γνωστής chiquita…
Ή η οικογένεια Mikati, που «έβγαλε λεφτά» στη διάρκεια του εμφύλιου στο λίβανο (με τους γνωστούς τίμιους τρόπους που γίνονται οι καλές μπάζες σε τέτοιες περιπτώσεις), επίσης οίκος δισεκατομυριούχων, έχει μεγάλες μπίζνες με τηλεφωνικές εταιρείες σε διάφορα μέρη του κόσμου, real estate στις πιο ακριβές γωνιές του, χρηματιστηριακά παιχνίδια (ξεπλύματα οπωσδήποτε) κλπ κλπ. Ή η οικογένεια Hariri, που έχει την δική της συστηματική «επιρροή» στη λιβανέζικη κοινωνία και κατά περιόδους κυβερνάει (ή το παριστάνει) έχει πολύ μεγάλες μπίζνες με ακίνητα και κατασκευές, οπωσδήποτε και στη μέση Ανατολή (: και ειδικές σχέσεις με τον τοξικό του Ριάντ).
Ο κατάλογος είναι μεγάλος, αλλά δεν θα βοηθούσε να τον ξεδιπλώσουμε αναλυτικά. Το γεγονός είναι πως το μεγαλύτερο μέρος της λιβανέζικης ελίτ (δεν μιλάμε ούτε γι’ αστείο για «αστική τάξη»!) είναι διεθνοποιημένο ως προς τις μπίζνες και τα είδη της καπιταλιστικής συσσώρευσης που πετυχαίνει. Αυτό σημαίνει ότι αντιμετωπίζει την επικράτεια και τις δομές κρατικής εξουσίας του λιβάνου σαν αποικία, σαν σημαία ευκαιρίας, σαν οτιδήποτε άλλο εκτός από την οργανική βάση της ύπαρξής της μέσα στον διεθνή καπιταλιστικό καταμερισμό (το ίδιο ακριβώς κάνει και το 1 εθνικό κεφάλαιο του ελλαδιστάν, οι εφοπλιστές).
Όταν η οικονομική / καπιταλιστική ελίτ μιας «εθνικής ταυτότητας» δεν είναι εδαφικοποιημένη (ούτε καν ιστορικά) στην κρατική επικράτεια που αντιστοιχεί σ’ αυτήν την «εθνική ταυτότητα», τότε η μορφή κράτος και οι δομές της δεν συγκροτούνται με τον ιστορικό τρόπο της «αστικής εξουσίας». Κι αν εμφανιστούν οποιεσδήποτε σοβαρές αντιθέσεις στο εσωτερικό της κρατικής επικράτειας, οι όποιοι εξουσιαστές τις διαχειρίζονται σαν μαφιόζοι παρά σαν μια ενιαία τάξη που οφείλει να βάλει στην άκρη τις εσωτερικές της διαφωνίες για να προστατέψει την βάση της συσσώρευσής της και τον δικό της πολιτικό και ιδεολογικό ρόλο μέσα και πάνω σ’ αυτήν. Και πάλι για καπιταλισμό πρόκειται. Δεν είναι όμως του είδους που διάφοροι αγαπούν να νομίζουν ότι ξέρουν το τρόπο της λειτουργίας του… (Η «κρατικοποίηση του εγκλήματος» θα τους βοηθούσε να ξεστραβωθούν – αλλά δεν θέλουν…)
Στην ιστορική περίοδο της ριζικής Αλλαγής (καπιταλιστικού) Παραδείγματος σαν αυτή που βρίσκεται σε εξέλιξη, με πολλές, κρίσιμες και αναπόφευκτες γεωπολιτικές αλλαγές / ανατροπές επίσης, τέτοιου είδους κράτη / κοινωνίες, στηριγμένα/ες στον πολιτικό και στον γεωπολιτικό προσοδισμό, εκδηλώνουν πολύ εντονότερα τους «κρισιακούς» σπασμούς της απώλειας προσανατολισμού. Η Χεζμπ’ αλλάχ έχει σχέδιο: την υπαγωγή του λιβανέζικου καπιταλισμού στους «δρόμους του μεταξιού», στο ευρασιατικό project δηλαδή. Υποθέτουμε ότι συμπεριλαμβάνει σ’ αυτήν την υπαγωγή και την αναδιάρθρωση (υπέρ της) των συσχετισμών μέσα στον λίβανο, παρότι είναι (αν δεν κάνουμε λάθος) το μεγαλύτερο κόμμα. Αντίθετα οι παραδοσιακοί νταβάδες της Βηρυτού, σαν την οικογένεια Hariri, προτιμούν το “ανήκουμε εις την δύση” που τους έχει επιτρέψει τον άγριο πλουτισμό. Τον Μάρτη του 2019, σαν πρωθ. ακόμα ο Hariri, προτίμησε να διαπραγματευτεί συμφωνία για δάνειο 10 δις δολαρίων με το δντ – με την ελπίδα ότι τα μέτρα του διεθνούς ταμείου ήταν στα μέτρα της δικής του ηγεμονίας. Ωστόσο λίγους μήνες αργότερα, στα τέλη Οκτώβρη, αναγκάστηκε να παραιτηθεί εξαιτίας των μαζικών διαδηλώσεων ενάντια στο σύνολο του πολιτικού συστήματος…
Οι καταστροφές που προκάλεσε η έκρηξη στη Βηρυττό είναι ευκαιρία για «επενδύσεις» – ή ευκαιρία για χάος. Το δίλημα που με εκβιαστικό τρόπο (ή μ’ εμάς ή χάος) περιγράφουν οι αξιωματούχοι του ψοφιοκουναβιστάν έχει κάποια βάση, αν και το πόπολο δεν το αντιλαμβάνεται. Η Ουάσιγκτον δεν ενδιαφέρεται (και δεν μπορεί) να συμβάλει στην καπιταλιστική αναδιάρθρωση του λιβάνου – ενδιαφέρεται μόνο να μην φτάσει το Πεκίνο ως εκεί. Και μπορεί να κάνει οτιδήποτε εύκολο και φτηνό για να το πετύχει. Το Πεκίνο, απ’ τη μεριά του (όπως και οι σύμμαχοί του) ενδιαφέρεται για μια κάποια δημιουργική ανασυγκρότηση και εκεί, όπως στη συρία και στο ιράκ. Αλλά δεν μπορεί να την επιβάλει με στρατιωτικά μέσα. Ασύμμετρος (προς το παρόν) πόλεμος…
Σαν σφήνα, ενδιάμεσα, προσπαθεί να χωθεί ο βασιλιάς γαλλίας και πάσης ευρώπης Macron.
Αλλά αίφνης έχει καινούργιους πονοκέφαλους…
Πέμπτη 13 Αυγούστου. Έχει, όμως, να περιμένει κάτι ο ελληνικός ιμπεριαλισμός απ’ τον γαλλικό στην ανατολική Μεσόγειο;
Οι καραβανάδες του βασιλιά Macron έχουν εμπλακεί στη στρατιωτική προστασία των γαλλικών επιχειρηματικών συμφερόντων στη ζώνη του Sahel· εκστρατεία που εξελίσσεται πια σε «γαλλικό αφγανιστάν». Δεν μπορούν να νικήσουν τους ένοπλους ισλαμιστές και τους Tuareg, κι ο βασιλιάς Macron απλά αυξάνει σταθερά την στρατιωτική δόση (κι άλλοι γάλλοι καραβανάδες, κι άλλοι) ψάχνοντας παράλληλα να βρει «πρόθυμους» απ’ τα αφεντικά των αφρικανικών κρατών, να στέλνουν δικούς τους φαντάρους για σκότωμα, μπας και γλυτώνουν οι δικοί του πεζοναύτες…
Στην ανατολική Μεσόγειο ο βασιλιάς νομίζει ότι έχει δει μια ευκαιρία, εξαιτίας της «απουσίας / παρουσίας» των αμερικάνων. Το όραμα μ’ αυτήν την ευκαιρία το είδε όταν το τουρκικό καθεστώς άρχισε να στέλνει στρατό στη λιβύη, ενισχύοντας τον Sarraj. Στο βαθμό που έμοιαζε σαν αντιτουρκικό ένα τέτοιο γαλλικό όνειρο, οι βιτρίνες του ελληνικού ιμπεριαλισμού έτρεξαν να το αγαπήσουν…
Όμως η καταστροφική έκρηξη στη Βηρυττό αλλάζει τα δεδομένα. Ο βασιλιάς Macron θεωρεί τώρα ότι έχει μια μοναδική πραγματική ευκαιρία να πατήσει ξανά πόδι στην παλιά αποικία. Οι όροι που βάζει (κατά της Χεζμπ’ αλλάχ) είναι υπερφίαλοι και εξωπραγματικοί. Ωστόσο έχει ο βασιλιάς μια πιθανότητα να βρει μερικά τετραγωνικά στη λιβανική επικράτεια, αν αφήσει τα μεγαλεία. Οι προνομιακές σχέσεις που έχει με την Τεχεράνη (απ’ την εποχή του Χομεϊνί…) θα βοηθούσαν σε μια «προσωρινή ισορροπία» με την σιιτική οργάνωση, υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι γαλλικές εταιρείες θα αναλάμβαναν κάποια απ’ τα μεγάλα έργα ανασυγκρότησης των λιβανέζικων υποδομών χωρίς να αμφισβητεί το Παρίσι τον κεντρικό πολιτικό και κοινωνικό ρόλο της Χεζμπ’ αλλάχ. Απ’ την μεριά της οργάνωσης η κάποιου είδους προσεκτική και συμμαζεμένη «γαλλική παρουσία» στη Βηρυττό θα μπορούσε να είναι μια έξτρα προστασία απέναντι στις ισραηλινές προβοκάτσιες… (Και σε καμμία περίπτωση δεν πρόκειται η Χεζμπ’ αλλάχ να ανεχθεί γαλλικούς τσαμπουκάδες οποιουδήποτε είδους! Θυμούνται, άραγε, στη γαλλία την 23η Οκτώβρη του 1983; Γιατί στον λίβανο την θυμούνται…)
Αν, τώρα, τον βασιλιά Macron τον απασχολεί ο λίβανος, σε συνδυασμό με τις «στρατιωτικές διευκολύνσεις» (βάσεις δηλαδή…) που έχει συμφωνήσει με το νοτιοκυπριακό καθεστώς, τότε η «αοζ Καστελορίζου» σαν πρόσχημα παρουσίας στην ανατολική Μεσόγειο του είναι μεσοπρόθεσμα όχι απλά αδιάφορη αλλά ακόμα και μπελάς. Πρώτον επειδή μεγαλώνει την «γραμμή σημείων προστασίας» από τον υπερήφανο γαλλικό στρατό στην ανατολική Μεσόγειο, πράγμα που δεν το σηκώνουν οι δυνατότητές του. Δεύτερον επειδή κρατάει ζεστό ένα μέτωπο αντιπαράθεσης με την Άγκυρα, δίπλα στο δικό της έδαφος και με όλα τα τεχνικά πλεονεκτήματα υπέρ της· όμως ούτε κατά διάνοια το Παρίσι δεν μπορεί να ανοίξει (ή να απειλεί ότι θα ανοίξει) δεύτερο πολεμικό πεδίο, ταυτόχρονα με εκείνο στο Sahel. Το “πολύ τρίψιμο” μ’ αυτούς τους όρους, θα ενισχύσει τελικά τους τούρκους ισλαμοδημοκράτες, στα μάτια όχι μόνο των υπηκόων τους, αλλά και εκατομμυρίων ακόμα αράβων που δεν ξεχνούν τι σημαίνει “γαλλία”…
Πρακτικά μάλιστα θα έλεγε κάποιος (εμείς δηλαδή!) πως αν και όταν ο βασιλιάς καταφέρει να πατήσει έτσι ή αλλιώς πόδι στο λίβανο, μάλλον θα έχει συμφέρον σε κάποιου είδους συμφωνημένη (γενική) ανακωχή με την Άγκυρα. Στο λιβυκό πεδίο μάχης η κατάσταση έχει σταθεροποιηθεί εδώ και καιρό, και τα γαλλικά συμφέροντα στην ανατολική ζώνη δεν φαίνεται να κινδυνεύουν άμεσα. Γιατί, λοιπόν, να κάνει αντιπερισπασμούς κατά της Άγκυρας το Παρίσι, και μάλιστα με πρόσχημα κάτι που είναι ανύπαρκτο, όπως η “αοζ Καστελόριζου”; Έχει – για όσο καιρό υπάρχει ακόμα – και την χούντα του Καΐρου μαζί του… Προς τι λοιπόν ο βασιλιάς Macron να μην απολαύσει τα κέρδη του;
Σ’ αυτήν την εξέλιξη των πραγμάτων (μην την θεωρήσετε απίθανη) ο τόσο αγαπημένος στην Αθήνα αντιτουρκισμός του γαλλικού ιμπεριαλισμού θα μετριαστεί ή και θα ατονίσει εντελώς. Τι θα απομείνει τότε απ’ τον τόσο έντονο ελληνικό έρωτα για τον βασιλιά;
Ότι απέμεινε και απ’ τον έρωτά του με τον «τζενεράλ» Haftar…
(φωτογραφίες: Στις 23 Οκτώβρη του 1983 δύο βομβιστές αυτοκτονίας οδήγησαν δυο φορτηγά τίγκα στα εκρηκτικά πάνω στα στρατόπεδα των αμερικάνων και των γάλλων πεζοναυτών που είχαν καταλάβει τον λίβανο σαν “ειρηνευτική δύναμη”, μετά την αποχώρηση της PLO και την σφαγή χιλιάδων παλαιστινίων αμάχων στη Sabra και στη Shatila, ένα χρόνο πριν. Το κτύπημα ήταν καίριο: 241 αμερικάνοι πεζοναύτες και άλλοι 58 γάλλοι εγκατέλειψαν τον μάταιο τούτο κόσμο – πολλοί περισσότεροι ήταν οι τραυματίες.
Μερικούς μήνες μετά, την άνοιξη του 1984, πρώτα ο αμερικανικός και αμέσως μετά ο γαλλικός στρατός αποχωρούσαν τον λίβανο: είχε γίνει πολύ επικίνδυνος… Τις βομβιστικές επιθέσεις τις είχε οργανώσει κάποια άγνωστη ισλαμιστική οργάνωση. Η Χεζμπ’ αλλάχ, έχοντας εκπαιδεύσει τους πρώτους 1.500 λιβανέζους ένοπλους της στη συρία με την ευθύνη της Τεχεράνης, εμφανίστηκε δημόσια ένα χρόνο μετά, το 1985, με δηλωμένο στόχο «το πέταγμα έξω απ’ τον λίβανο των αμερικάνων και των γάλλων ιμπεριαλιστών και των συμμάχων τους, και την αποτελεσματική αντιμετώπιση των φασιστών χριστιανών φαλαγγιτών». Των φασιστών που είχαν κάνει πέρα απ’ τα υπόλοιπα την σφαγή στα παλαιστινιακά στρατόπεδα προσφύγων υπό την προστασία του ισραηλινού στρατού.
Ξεχνιούνται αυτά βασιλιά Macron;)
Δευτέρα 10 Αυγούστου. Ιράκ, συρία, λίβανος (πριν την έκρηξη στη Βηρυττό και μετά). Επίσης, με έναν άλλο τρόπο, το ρατσιστικό καθεστώς του Τελ Αβίβ, η υεμένη· και σα συνέπεια οι πετροχούντες του Ριάντ και του Αμπού Ντάμπι: στο βαθμό που όλη αυτή η περιοχή του κόσμου έχει γίνει “συνοριακή” ανάμεσα στην προέλαση του ευρασιατικού project και στην «άμυνα» του ψοφιοκουναβιστάν και των «παλιών» ιμπεριαλιστών (Παρίσι και Λονδίνο) η καταστροφή μοιάζει κάτι σαν «μοίρα».
Ορισμένοι φιλότιμα αναρωτιούνται αν η έκρηξη στη Βηρυτό ήταν ατύχημα ή δόλια ενέργεια… Το να υπάρχουν 2.700 τόνοι νιτρικού αμμωνίου παρατημένοι σε κατοικημένη περιοχή επί χρόνια υποδεικνύει όμως την πραγματική κατάσταση του λιβανέζικου καθεστώτος. Η απορία θα έπρεπε να είναι πώς δεν έσκασε αυτή η μεγαβόμβα ως τώρα…
Το συγκεκριμένο λιμάνι φέρεται ως ελεγχόμενο από κρατικούς υπαλλήλους και μαφιόζους συνδεδεμένους με το σουνιτικό (και φιλικό προς το Ριάντ) κόμμα του προηγούμενου πρωθ. Hariri υιού. Αλλά αυτό δεν λέει κάτι, πέρα απ’ την αδιαφορία, την διοικητική δυσκαμψία και τον πολιτικό προσοδισμό που ήταν γνωστά στο λίβανο πολύ πριν το «μπουμ».
Στην ανατολική Μεσόγειο η ασιατική έξοδος (όποια μορφή κι αν έχει) του ευρασιατικού project είναι, κατά σειρά, ο λίβανος, η συρία και η τουρκία. Μπορούν οι όποιες καταστροφές, πολεμικές ή ατυχήματα, να κρατήσουν μακριά για καιρό αυτήν την «έξοδο»; Άμεσα ναι. Μεσομακροπρόθεσμα όμως η ασταμάτητη μηχανή εκτιμά προς όχι.
Ο βασιλιάς γαλλίας και πάσης ευρώπης Macron θα προσπαθήσει να επωφεληθεί απ’ την ισοπέδωση της Βηρυτού και απ’ την πιθανή όξυνση των διαμαρτυριών. Αλλά το «αγκάθι» που ενοχλεί κι αυτόν και τους υπόλοιπους «παλιούς κύριους» όλης αυτής της ζώνης, την Χεζμπ’ αλλάχ, δεν μπορεί να το ξεφορτωθεί. Είναι καλά εδραιωμένη στον λιβανέζικο νότο· και, παράδοξο ή όχι, πολύ καλύτερα οργανωμένη (τόσο στρατιωτικά όσο και κοινωνικά) απ’ το υπόλοιπο λιβανέζικο κράτος / κοινωνία. Η Χεζμπ’ αλλάχ έχει κανονικό στρατό, με εμπειρία πολέμου στη συρία· το λιβανέζικο κράτος έχει κάτι σαν στρατό με εμπειρία τροχονόμων κι ούτε καν… Μπορεί το Παρίσι να καταγγείλει την Χεζμπ’ αλλάχ όσο δυνατά θέλει σαν «τρομοκρατική οργάνωση» – συνηθισμένα… Να την αφοπλίσει όμως δεν μπορεί.
Μ’ αυτά τα δεδομένα το πιο πιθανό για την λιβανέζικη επικράτεια είναι να της συμβεί, παρά το μικρό της μέγεθος, περίπου ότι συμβαίνει ήδη στη συρία και στο ιράκ. Να υπάρχει μια αδύναμη κυβέρνηση, να υπάρχει γαλλική στρατιωτική «ανθρωπιστική» (ή ότι άλλο παρατσούκλι της δώσει ο βασιλιάς) παρουσία κάπου στο κέντρο ή βορειότερα, να υπάρχει η Χεζμπ’ αλλάχ στο νότο, να υπάρχει κάπου στο βάθος το κινεζικό κράτος / κεφάλαιο (όπως και το ρωσικό)…
… και όλοι να περιμένουν πότε θα ξεκαθαριστούν οι χοντροί, παγκόσμιοι λογαριασμοί…
(φωτογραφία: Είναι απ’ την Βηρυττό… κάπου στα τέλη της δεκαετίας του ’70 ή στις αρχές εκείνης του ’80… Όταν το Τελ Αβίβ και οι σύμμαχοί του πολεμούσαν εκεί τους παλαιστίνιους πρόσφυγες και τους δικούς τους συμμάχους, για να «διαλύσουν το μαγαζί», με σκοπό να πάρει το μισό το ισραήλ…
Απο εκείνα τα ερείπια γεννήθηκε η Χεζμπ’ αλλάχ…)
Κυριακή 9 Αυγούστου. Μπορεί μια έκρηξη να είναι τόσο δυνατή ώστε να εκτοξεύσει έναν βασιλιά χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά χωρίς να τον σκοτώσει; Ναι, μπορεί. Η έκρηξη των τόνων νιτρικής αμμωνίας στο λιμάνι της Βηρυτού εκτόξευσε τον βασιλιά γαλλίας και πάσης ευρώπης Macron απ’ το Παρίσι στα ερείπια του άλλοτε «Παρισιού της Ανατολής». Θα μπορούσε να θεωρηθεί «κίνηση δημόσιων σχέσεων», αλλά αυτό θα ήταν φιλική προσέγγιση, υπέρ του βασιλιά.
Πρόκειται μάλλον για καραμπινάτη απόδειξη πρεμούρας. Ο γαλλικός ιμπεριαλισμός έχει χάσει τα ερείσματά του στη μέση Ανατολή, κυρίως στη Δαμασκό· και τρέχει τώρα να τα ξαναβρεί μέσα στα χαλάσματα της Βηρυτού. Ο Macron εμφανίστηκε εκεί σαν ο παλιός αποικιοκράτης (ο λίβανος όπως και η συρία ήταν υπό γαλλική κατοχή απ’ το 1920 ως το 1943). Και κάποιοι φρόντισαν να σκηνοθετήσουν την «λαϊκή αποδοχή» της επιστροφής της γαλλικής αυτοκρατορίας: ενόσω ο βασιλιάς έσφιγγε χέρια και αγκάλιαζε κόσμο, μερικές χιλιάδες λιβανέζοι υπέγραψαν αίτημα να ξαναμπεί ο λίβανος υπό γαλλική κηδεμονία – για μια δεκαετία είπαν…
Υπάρχουν φήμες ότι ο βασιλιάς Macron ζήτησε (προκειμένου να προσφέρει την αγαθοεργή βοήθειά του) τον αφοπλισμό της Χεζμπ’ αλλάχ και το διεθνές αεροδρόμιο της Βηρυτού. Φήμες παλιανθρώπων ίσως. Αν, πάντως, αυτά είναι τα λάφυρα που θέλει ο βασιλιάς μετά την καταστροφή στη Βηρυτό, τότε είναι πολύ ακριβός.
Είναι σίγουρο ότι υπάρχουν μερικοί «αναθεωρητές» που θα έκαναν πολύ καλύτερη τιμή στο λιβανέζικο καθεστώς. (Και θα άφηναν την Χεζμπ’ αλλάχ στη θέση της). Αλλά το πρόβλημα είναι αυτό καθ’ αυτό το καθεστώς· κι εκεί οι διαδηλωτές (πριν την έκρηξη…) έχουν τα δίκια τους. Αν όμως κάποιοι απ’ αυτούς πιστεύουν ότι θα τους σώσει το Παρίσι, καλύτερα να ρίξουν μια ματιά στο μάλι και στο τσαντ: η ιμπεριαλιστική σωτηρία, όπως πάντα έτσι και τώρα, έχει μόνο κυνόδοντες…
(φωτογραφία: Μπορεί να διαλύθηκε το σύμπαν, αλλά ο covid-19 επέζησε στο λιμάνι της Βηρυτού και στα πέριξ: αυτό διαδίδει έμπρακτα ο βασιλιάς Macron, και φυσικά κάνει αυτό που λένε οι επιδημιολόγοι και όχι αυτό που λένε οι πυροτεχνουργοί. Όταν, όμως, οι πολιτικές βιτρίνες είναι εξαρτήματα των δημόσιων σχέσεων μπορεί και να μπερδεύονται…
Ανθρώπινο…)
Κυριακή 28 Ιούνη. Πριν 3 μέρες («ο νόμος του Καίσαρα») γράφαμε μεταξύ άλλων: …Οι τιμωρίες θα δημιουργήσουν πράγματι προβλήματα… στον λίβανο! Αλλά τέτοιου είδους προβλήματα διευκολύνουν αποδεδειγμένα τον κινέζικο καπιταλισμό, να εμφανίζεται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σαν σωτήρας. Είναι ήδη παρών στο ιράν και στο ιράκ – συνεπώς;
Ο Nasrallah, γ.γ. της Χεζμπ’ Αλλάχ (το μεγαλύτερο κόμμα στο λίβανο, συνεταίρος στην κυβέρνηση), δηλώνει ότι το Πεκίνο και οι εταιρείες του είναι έτοιμες να επενδύσουν στη λιβανέζικη επικράτεια – πράγμα καλύτερο (λέει) απ’ το να παρθεί δάνειο απ’ το δντ. Το λιμάνι στην Τρίπολη (του λιβάνου…) και ο εκσυγχρονισμός της παραλιακής σιδηροδρομικής γραμμής που διασχίζει τον λίβανο από βορρά προς νότο είναι δύο «μεγάλα έργα» για το οποίο το Πεκίνο έχει δηλώσει ενδιαφέρον. Συν μια ακόμα σιδηροδρομική γραμμή, προς την Δαμασκό… Συν ένα καινούργιο θερμοηλεκτρικό εργοστάσιο που θα δουλεύει με ιρανικό πετρέλαιο και είναι εντελώς απαραίτητο στον με γερασμένες υποδομές λιβανέζικο καπιταλισμό…
Απ’ την εκδήλωση ενδιαφέροντος μέχρι να κλείσουν τέτοιες δουλειές υπάρχει απόσταση. Είναι άγνωστο τι μεσοπρόθεσμες συνέπειες θα έχει η όξυνση του σινο-αμερικανικού ανταγωνισμού στα συνδεδεμένα με τους «δρόμους του μεταξιού» υπαρκτά κινεζικά σχέδια για τη μέση Ανατολή.
Όμως αν η Βηρυττός στραφεί προς την μακρινή ανατολή, εκτός απ’ το Τελ Αβίβ εκείνος που θα ανησυχήσει θα είναι πρώτα η Λευκωσία και, αμέσως μετά, η Αθήνα. Αν ένα – ένα τα κράτη της ανατολικής Μεσογείου περνάνε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στο ευρασιατικό project αξιοποιώντας την παρακμιακή επιθετικότητα του μεγάλου συμμάχου (των ηπα), τι «μοίρα» προβλέπεται άραγε για το ελληνικό οικόπεδο;
(φωτογραφία: «Ένας ιός μας φέρνει πιο κοντά»…)
Πέμπτη 25 Ιούνη. Λέγεται Caesar Act. Είναι ένας ακόμα απ’ τους αμερικανικούς νόμους που έχουν μεν ονομαστικό στόχο «να προστατέψουν από κρατική βαρβαρότητα» (εν προκειμένω τους σύριους απ’ το καθεστώς Άσαντ) πραγματικό δε να καταστρέψουν όσους περισσότερους μπορούν – με «οικονομικά μέσα». Ο Caesar Act προβλέπει την επιβολή κυρώσεων, τιμωριών, κλπ όχι μόνο απέναντι σε αξιωματούχους της Δαμασκού (και τον Άσαντ τον ίδιο) αλλά και οποιονδήποτε έχει οικονομικές ή/και στρατιωτικές σχέσεις με το συριακό καθεστώς. Δηλαδή: την Μόσχα, την Τεχεράνη, την Βηρυττό – και, γιατί όχι, σύντομα το Πεκίνο… (Εννοείται πως οι τιμωρίες δεν αφορούν όσους υποστηρίζει το ψοφιοκουναβιστάν: τους μισθοφόρους των ypg….)
Ελπίζει ακόμα το αμερικανικό imperium ότι υπάρχει ελπίδα η «γραμμή Trump», ο «οικονομικός πόλεμος» δηλαδή, που έχει αποτύχει στους κύριους στόχους του (τον ρωσικό, τον κινεζικό και τον ιρανικό καπιταλισμό, ακόμα και ενάντια στον Maduro και την Αβάνα) να πετύχει τώρα, μέσω Δαμασκού; Ή είναι ο επιθανάτιος ρόγχος μιας αποτυχημένης (αναπόφευκτα!) τακτικής, που φέρνει τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό όλο και πιο κοντά στην τελευταία πιθανότητά του να διατηρήσει ένα global status – έναν all out κανονικό πόλεμο;
Δεν ξέρουμε ποια «σπουδαία κεφάλια» σκέφτονται τι στην Ουάσιγκτον. Δεν ξέρουμε καν αν μπορούν να σκεφτούν καθώς η παρακμή έχει αρχίσει να πλημμυρίζει φανερά την ίδια την επικράτεια τους… Οι τιμωρίες θα δημιουργήσουν πράγματι προβλήματα… στον λίβανο! Αλλά τέτοιου είδους προβλήματα διευκολύνουν αποδεδειγμένα τον κινέζικο καπιταλισμό, να εμφανίζεται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σαν σωτήρας. Είναι ήδη παρών στο ιράν και στο ιράκ – συνεπώς;
Θα απομείνει το όνομα. Παρότι δεν είναι έμπνευση του ψόφιου κουναβιού, θα είναι χαριτωμένο αν αποχωρήσει απ’ την «πολιτική σκηνή» μαχαιρωμένος από κάποιον «Βρούτο»…
Τρίτη 5 Νοέμβρη. Σε επίπεδα «προβληματισμού και διαχείρισης» του καπιταλισμού, του είδους δντ, «λέσχη Bilderberg», παγκόσμια τράπεζα, οηε, διάσημα και λιγότερο διάσημα think tank, κλπ (όλα «δυτικά», καθόλου συμπτωματικό) έχει γίνει της μόδας μεταξύ των ειδικών και λοιπών λακέδων των αφεντικών το θέμα της «διευρυνόμενης ανισότητας» (στην κατανομή του πλούτου). Όχι, δεν έγιναν πονόψυχοι! Δεν έγιναν ούτε κομμουνιστές ούτε σοσιαλιστές!
Εκείνο που συμβαίνει κατά την άποψη της ασταμάτητης μηχανής είναι η αναγνώριση (εκ μέρους των αφεντικών) μιας κρίσης αφοσίωσης (στο σύστημα) στα μαζικά, κοινωνικά μετόπισθεν. Στις τάξεις των πληβείων. Για να το πούμε παραδειγματικά: είναι ως εάν εκείνοι που καθιέρωσαν το «one euro job» (δουλειές πληρωμένες με ένα ευρώ την ώρα…), το “zero hours contact “ (συμβόλαιο εργασίας που δεν λέει ποιο είναι το ωράριο, επειδή αυτό αποφασίζεται οποιαδήποτε στιγμή απ’ το αφεντικό…) ή τα νεοφιλελεύθερα «επιδόματα επιβίωσης», αυτοί λοιπόν, σε μια «έκλαμψη» να αναγνωρίζουν ότι με τέτοιες συνθήκες είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλιστεί, αν και όποτε χρειαστεί, η μαζική κοινωνική συναίνεση σ’ αυτό που γίνεται όλο και πιο απαραίτητο για την παγκόσμια υγεία του καπιταλισμού: την τεράστιας έκτασης «δημιουργική καταστροφή».
Θα ήταν εντελώς λάθος να υποστηρίξει κανείς ότι οι εξεγέρσεις των τελευταίων χρόνων, όπου κι αν έγιναν, ξεθεμελειώνουν την ιδεολογική, οικονομική και πολιτική ορθότητα 3 ή 4 δεκαετιών… Το αντίθετο, ακριβώς, είναι πιο αληθινό. Η κρίση των νεοφιλελεύθερων δογμάτων στο «κέντρο» της διαχείρισης της κρίσης, απ’ το 2008 και μετά, σπρώχνει τον καπιταλιστικό κόσμο στο υποχρεωτικά επόμενο στάδιο. Στο στάδιο όπου ο έλεγχος των αγορών εργασίας, πρώτων υλών και εμπορευμάτων δεν μπορεί να γίνει άλλο με pure «οικονομικά» μέσα, με όρους «παγκόσμιας αγοράς», αλλά θα χρειαστούν ρόπαλα… Και σ’ αυτό το στάδιο, αν όχι η άμεση επιστράτευση σίγουρα η αφοσίωση των υποτελών (ειδικά των πληβείων) στο κράτος και τα αφεντικά παύει να είναι ζήτημα τυχαίου δαρβινισμού και γίνεται ζήτημα κυριαρχίας. Εθνοκρατικής δύναμης που προορίζεται να κατατεθεί στην μία ή στην άλλη συμμαχία («δημιουργικής καταστροφής») εν όψει μελλοντικών ωφελειών.
Η μεγάλη, δίχρονη εξέγερση / απεργία των ανθρακωρύχων στην αγγλία, στα ‘80s, δεν ξεθεμελείωσε τον αγγλικό νεοφιλελευθερισμό (της Θάτσερ): στην άνοδό του αυτό το ιδεολογικό, οικονομικό, πολιτικό δόγμα είχε τέτοια και τόσα στηρίγματα ώστε μπόρεσε να αντέξει ακόμα κι αυτό το (με τα μέχρι τότε δεδομένα) πρωτοφανές κίνημα. Αντίστροφα, οι τωρινές εξεγέρσεις (είτε το έχουν συνείδηση οι εξεγερμένοι είτε όχι) γίνονται στη δύση του δόγματος, επιβεβαιώνοντας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ότι “έφαγε τα ψωμιά” του.
Φυσικά αυτές οι παρατηρήσεις είναι τόσο γενικές ώστε είναι αδύνατο να βρει κανείς τα ίχνη της αλήθειας τους (αν έχουν τέτοια…) στη Βαγδάτη – για παράδειγμα. Πράγματι. Αλλά στο Σαράγεβο, στο Μογκαντίσου, στη Βαγδάτη και στην Καμπούλ είναι που ξεκίνησε η “δημιουργική καταστροφή” του 4ου παγκόσμιου, σαν “περιφερειακό συμβάν”. Και από την Βαγδάτη, την Καμπούλ, την Δαμασκό, τις αφρικανικές κοινωνίες, είναι που – κατά έναν τρόπο όχι επιφανειακό – έρχονται τα μηνύματα απ’ το μέλλον… (Ένα μέλλον όπου η καπιταλιστική γεωπολιτική μπορεί να «υπερκωδικοποιεί» τις κοινωνικές ανάγκες…)
Παρ’ όλα τους τα δίκια αυτές οι εξεγέρσεις δεν θα αναποδογυρίσουν τον κόσμο της εκμετάλλευσης. Μπορεί να έχουν πάμπολλες διαφορές μεταξύ τους αλλά μπορούμε να τους αναγνωρίσουμε ένα κοινό: πολλοί σ’ αυτές μισούν αυτόν τον κόσμο για διάφορους εμπειρικούς, πραγματιστικούς λόγους· αλλά καταλαβαίνουν ότι είναι στα όρια του ονείρου το να μαστορέψουν ένα αντίθετο μέλλον.
Σάββατο 26 – Κυριακή 27 Οκτώβρη. Οι διαδηλωτές ζητούν την παραίτηση των πάντων. Το σύνθημά τους «όταν λέμε όλοι εννοούμε όλοι» είναι σαφές: οι συνεχιζόμενες διαδηλώσεις στο λίβανο είναι το σημείο έκρηξης μιας κρίσης με πραγματικές αιτίες.
Ο Nasrallah της Χεζμπ’ αλλάχ μπορεί να βλέπει το ζήτημα πιο «γεωπολιτικά», αλλά αποτελεί, κι αυτός και το κόμμα του, μέρος του προσωπικού της εξουσίας στο Βηρυττό. Η προσπάθειά του χτες να φοβίσει τους διαδηλωτές ώστε να αποδεχτούν ένα μάλλον μικρό «πακέτο μέτρων» της λιβανέζικης κυβέρνησης, με τις καταγγελίες ότι «ξένοι πράκτορες» έχουν διεισδύσει στις διαδηλώσεις για να προκαλέσουν εμφύλιο, δεν έπεισε. Και δεν έπεισε επειδή υπάρχουν δομικά προβλήματα στο λιβανέζικο καθεστώς.
Είναι γεγονός ότι οι διαδηλωτές δεν ξέρουν που το πάνε. Μοιάζουν σαν μια ακόμα έκφραση του πασίγνωστου «κάνε κάτι τώρα ακόμα κι αν δεν ξέρεις τι» του πασίγνωστου Zizek. Μεταξύ του να έχεις δίκιο και του να ξέρεις πως να το βρεις χρειάζεται απαραίτητα εκείνο που ονομάζεται οργάνωση. Όμως σύμφωνα με όσα μπορεί να καταλάβει η ασταμάτητη μηχανή μετά από 9 μέρες μαζικών διαδηλώσεων, αυτό το πράγμα, η «οργάνωση», δεν υπάρχει. Δεν είναι λιβανέζικη ιδιαιτερότητα: το είδος «αγανακτισμένοι» μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε, απ’ το Χονγκ Κονγκ ως την χιλή, κάθε φορά με διαφορετικά ταξικά χαρακτηριστικά αλλά παντού σαν «αυθορμητισμός». Δικαιολογημένος – και τυφλός. Τελικά χειραγωγήσιμος.
Σαν υπαρκτή οργάνωση / κόμμα η Χεζμπ’ αλλάχ (το μεγαλύτερο στο λίβανο…) – τα οργανωμένα μέλη της δηλαδή – έχει στραφεί εναντίον αυτών των διαδηλώσεων. Ο Nasrallah έχει ζητήσει αυτοσυγκράτηση. Εκτός απ’ το ενδεχόμενο ενός εμφύλιου (που προς το παρόν δεν φαίνεται ορατό) υπάρχει και ένα άλλο, πιο άμεσο: η αποσάρθρωση ενός συστήματος εξουσίας που δεν μπορεί να διαχειριστεί το μερδικό του στην (παγκόσμια) κρίση / αναδιάρθρωση.
Τι συμβαίνει λοιπόν στο λίβανο; Ένας συνδυασμός παραγόντων, μεταξύ των οποίων και οι αμερικανικές κυρώσεις σε μια τράπεζα, έχουν οδηγήσει σε μια τραπεζική κρίση και στον κατήφορο την λιβανέζικη λίρα· με αποτέλεσμα την απότομη αύξηση των τιμών σε όλα τα εισαγόμενα, μεταξύ των οποίων και βασικά για την καθημερινή ζωή. Αφορμή για την εξέγερση ήταν η αύξηση των φόρων στη βενζίνη, στα τσιγάρα και στην εφαρμογή whatsapp – σαν προσπάθεια του κράτους να αυξήσει τα έσοδά του ώστε να συγκρατήσει στη συνέχεια το νόμισμα. Αιτία είναι τα δομικά χαρακτηριστικά του λιβανέζικου καπιταλισμού. Με μια κάστα βαθύπλουτων εμπόρων, επιχειρηματιών και μαφιόζων που ζουν μεταξύ Βηρυτού και Λονδίνου και ξεπλένουν τα κέρδη τους στη νότια κύπρο και στα νησιά κεϋμάν, ο λιβανέζικος καπιταλισμός έχει όλα τα χαρακτηριστικά του πολιτικού και γεωπολιτικού προσοδισμού. Που στις δύσκολες περιόδους πολώνει υποχρεωτικά την ταξική διαστρωμάτωση.
Με τέτοια δεδομένα ένα ριζικό μεταρρυθμιστικό (ρεφορμιστικό) πρόγραμμα θα ήταν ισοδύναμο με επανάσταση· εξού και η αδιαπραγμάτευτη σημασία της οργάνωσης. Οτιδήποτε λιγότερο είναι δικαιολογημένη μεν, γκρίνια δε. Οι διαδηλωτές και οι διαδηλώτριες βρίσκονται σ’ αυτήν την δεύτερη κατάσταση: “κάτω όλα”…
Αν αυτά συμβαίνουν στη χιλή δεν υπάρχουν γεωπολιτικές επιπλοκές. Αλλά στη μέση Ανατολή υπάρχουν – τόσο το χειρότερο για όλους. Αν το να μπορείς να αντιμετωπίσεις τον ισραηλινό στρατό είναι σημαντικό, άλλο τόσο σημαντικό είναι να μπορείς να αντιμετωπίσεις όχι βέβαια τους διαδηλωτές αλλά την χρεωκοπία ενός συστήματος διεύθυνσης.
Στο κάτω κάτω της γραφής, επειδή το καθεστώς Άσαντ ήταν ανίκανο (και δεν ήθελε) να μεταρρυθμιστεί σύμφωνα με βασικές κοινωνικές προδιαγραφές και εύλογες απαιτήσεις, ενώ, αντίθετα, ήταν ικανό μόνο στο να σκοτώνει, έφτασε η συρία εκεί που είναι τώρα…
Ζηλεύει κανείς το “συριακό παράδειγμα”;