Το χρέος!

Τρίτη 23 Μάη. Το γεγονός ότι το υποστηρίξαμε από πολύ νωρίς, απ’ το 2010, απ’ τις σελίδες του (χάρτινου) Sarajevo δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να το επαναλάβουμε: η ρητορική «του δημόσιου χρέους» ήταν, απ’ την αρχή, μια πολιτική παγίδα. Προορισμένη να κρύψει τόσο τα γενικά χαρακτηριστικά της καπιταλιστικής κρίσης / αναδιάρθρωσης όσο (κι αυτό είναι το σημαντικότερο εδώ) τα ειδικά χαρακτηριστικά της ελληνικής εκδοχής της. Το γεγονός ότι αυτή η ρητορική δούλεψε σχεδόν αποκλειστικά στην ελλάδα, ενώ αλλού (στην ιρλανδία, στην ισλανδία, στην ιταλία, στη νότια κύπρο) το πράγμα ονομάστηκε πότε πότε πιο κοντά στην πραγματικότητα (: οι τράπεζες, ο χρηματοπιστωτισμός) θα πρέπει να αποδοθεί (εμείς εκεί το αποδώσαμε) στην «φρέσκια και αβέβαιη» σχέση των ελλήνων με τις τράπεζες· το είδος της οποίας αποδείχθηκε πανηγυρικά απ’ το 2015 και μετά.

Πέρα, όμως, απ’ αυτήν την άποψή μας (που δεν θα παρουσιάσουμε περισσότερο εδώ) υπάρχουν ορισμένα «σκληρά δεδομένα» που υποδεικνύουν ότι η ελληνική «προτεραιότητα στο κόψιμο του χρέους» είναι μια έντεχνη (;) τοποθέτηση του κάρου μπροστά απ’ το άλογο. Ή, επί το ελληνικότερο, άλλα λόγια να αγαπιόμαστε. Εξ ου και η παράδοξη από πρώτη ματιά σύμπλευση με το άθλιο δντ: αυτό ψάχνει τρόπο για να φύγει απ’ την “φροντίδα της μικρής ασθενούς”, ενώ τα αφεντικά της, εδώ, προσπαθούν να κρύψουν την “αρρώστια” της…

Η απόδειξη, στραμπουλιγμένη μεν αλλά αρκετή αν την προσέξει κανείς, βρίσκεται στην ίδια την ελληνική ρητορική προς τους πάνκακους πολιτικούς δανειστές: μειώστε μας το χρέος (ώστε να μπορούμε να το ξεπληρώσουμε) για να «βγούμε στις αγορές» και να δανειστούμε κι άλλο… Και μάλιστα με επιτόκιο τρεις ή και τέσσερεις φορές μεγαλύτερο!

Σας φαίνεται ότι αυτό στέκει; Τι θα σκεφτόταν κάποιος “fund”, με πολλούς παράδες, που θα παρακολουθούσε ένα κράτος να παρακαλάει τους εταίρους του δανειστές να του μειώσουν τα χρωστούμια – για να μπορεί να ξαναδανειστεί; Θα το θεωρούσε αξιόχρεο αυτό το κράτος; Θα το δάνειζε; Θα το δάνειζε «φτηνά» ή «ακριβά»; Θα το θεωρούσε «αξιόχρεο» όταν ζητάει, για δεύτερη φορά, να του … χαριστούν, για να ξαναδανειστεί, και μάλιστα πιο ακριβά;

Παρά τον παραλογισμό, υπάρχει ένας πολύ σοβαρός, δομικός λόγος που το ελληνικό κράτος / παρακράτος έχει βάλει μπροστά το χρέος και την μείωση του. Καλόμαθε με το psi του 2012. Κυρίως όμως, αν δεν έκανε αυτό, θα έπρεπε να βάλει μπροστά τις περιβόητες δομικές μεταρρυθμίσεις. Και επειδή αυτές που ζητούν οι τρισκατάρατοι είναι σκληρές και απάνθρωπες, θα έπρεπε να έχει βάλει μπροστά τις δικές του δομικές μεταρρυθμίσεις. Τις γλυκιές και ανθρώπινες…

Τέτοιες που, ωστόσο, θα αποδείκνυαν στους αγοραίους δανειστές ότι έχει γίνει αξίοχρεο (που σημαίνει ότι δεν θα δανείζεται πλέον για προσοδικούς λόγους). Κι αφού (και όταν) θα το αποδείκνυαν αυτό οι δικές του ουσιαστικές, δομικές μεταρρυθμίσεις, όταν δηλαδή θα ήταν σε θέση να πει «τώρα μπορώ να ξεπληρώνω τα χρέη μου», τότε θα μπορούσε να στραφεί στους πάνκακους πολιτικούς δανειστές λέγοντάς τους: μήπως μπορείτε τώρα που έχω το ο.κ. των «αγορών», να με διευκολύνετε σε σχέση με τα χρέη που έχω προς εσάς;

Όμως αυτό δεν σκοπεύει να το κάνει το ελληνικό κράτος / παρακράτος και οι πραγματικοί του άρχοντες. Δεν το έκανε εδώ και σχεδόν 180 χρόνια! Για να το αποφύγει κάνει το ανάποδο. Πέφτει κάτω, σφαδάζει σα να το έχουν σφάξει, μπας και πείσει τον διαιτητή να δείξει κόκκινη κάρτα στον αντίπαλο, ή να κερδίσει πέναλντι…

Όμως έτσι, ακόμα και στην ιδανικότερη των περιπτώσεων (όπου οι πάνκακοι αποδεικνύονται καλύτεροι), η περιβόητη «έξοδος στις αγορές» θα γίνει με επιτόκιο 4%, 4,5%, ή 5%, για λίγο, ίσα «νάχουμε να λέμε»… Και μετά ξανά πίσω στον φτηνό πολιτικό δανεισμό (γύρω στο 1%) των πάνκακων.

Should it stay or should it go?

Σάββατο 20 Μάη. Την ίδια μέρα που οι φαιορόζ ψήφιζαν τα «νέα μέτρα», χτες δηλαδή, στην άλλη άκρη του κόσμου, κάποιοι μιλούσαν γι’ αυτούς· ακόμα και ονομαστικά. Λόξυγκα δεν είχε ο εξοχότατος (π.χ….) αλλά ίσως δεν πρέπει να βιαστεί για τις γραβάτες.

Την «κουβέντα του» είχε η «υποεπιτροπή νομισματικής πολιτικής και εμπορίου» του αμερικανικού κογκρέσσου (US Congressional Monetary Policy and Trade Subcommittee) που ασχολείται με την “γραμμή” που θα πρέπει να ακολουθήσει από δω και πέρα το δντ στην “ελληνική διάσωση”. Θα συνεχίσει να συμμετέχει ή όχι; – αυτή είναι η ερώτηση. Και είναι γνωστό ότι αν η απάντηση είναι «όχι», θα υπάρχουν σοβαρές αλυσιδωτές συνέπειες.

Η συγκεκριμένη συζήτηση περιλάμβανε την «ακρόαση» 4 ειδικών, και ερωτήσεις απ’ τα μέλη της επιτροπής. Δεν ήταν η τελική συνεδρίαση, ούτε εκείνη που θα κατέληγε σε απόφαση· αυτό θα γίνει την επόμενη βδομάδα. Κάναμε τον κόπο να την παρακολουθήσουμε ολόκληρη (σχεδόν ένα δίωρο) επειδή ήταν μια ευκαιρία να διαπιστώσουμε “live” το πως αντιμετωπίζουν την «μικρή ασθενή», την ευρωζώνη, και τον ρόλο του δντ κάποιοι αμερικάνοι, όχι διάσημοι σαν κανά δυο οικονομολόγους νομπελίστες, λιγότερο γνωστοί εκτός αμερικανικών συνόρων, ανάμεσά τους όμως κι εκείνοι που θα εισηγηθούν την τελική στάση της κυβέρνησης του ψοφιοκούναβου για το «καυτό» θέμα.

Σε γενικές γραμμές οι απόψεις (συμπεριλαμβανόμενων των «ειδικών») κινήθηκαν ανάμεσα σε δυο όρια. Του να μείνει το δντ στο «3ο πρόγραμμα διάσωσης» με καθαρά τεχνικό, συμβουλευτικό ρόλο αν του το ζητήσουν οι ευρωπαίοι και, ακόμα καλύτερα, αν ξεχρεώσουν («ανακυκλώσουν» δηλαδή) τα 14 δις που χρωστάει ακόμα η Αθήνα στο ταμείο· και του να φύγει, αφού δεν είναι δουλειά του να λύνει τα ευρωπαϊκά προβλήματα, και «κακώς ανακατεύτηκε απ’ την αρχή».

Ένα ενδιαφέρον σημείο (υποστηρίχτηκε απ’ τους «ειδικούς») πάνω στο οποίο μπορεί να πατήσει καλά μια απόφαση για πλήρη αποχώρηση του δντ απ’ την ελληνική διάσωση είναι η διαβεβαίωση ότι δεν έχει την μεθοδολογία για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα προβλήματα ενός κράτους που ανήκει σε μια νομισματική ένωση. Απ’ την άλλη μεριά έχει το ενδιαφέρον του το γεγονός ότι δεν αναφέρθηκε πουθενά και από κανέναν η (μάλλον «πετυχημένη») συμμετοχή του δντ στα υπόλοιπα «προγράμματα διάσωσης» ευρωπαϊκών κρατών. Που θα σχετικοποιούσε την «αδυναμία» (είτε του δντ είτε της ευρωζώνης να λύνει τα προβλήματά της) και θα τοποθετούσε την «ελληνική περίπτωση» σε μια «ανεξιχνίαστη» ειδική θέση.

Έχουμε την εκτίμηση ότι η κυρίαρχη τάση των «πολιτικών» προσώπων ήταν προς την δεύτερη εκδοχή, της αποχώρησης. Ωστόσο μπορεί να υπάρχουν και άλλοι λογαριασμοί σχετικά με το θέμα. Σε κάθε περίπτωση η στάση της διοίκησης των συντηρητικών (όπου η ελληνική περίπτωση είναι απλά ένα θεματάκι μέσα στο ευρύτερο της στάσης απέναντι στο project europe) θα φανεί γρήγορα. Και με βάση τον ρόλο που έχει η Ουάσιγκτον στο δντ, αυτή η στάση δεν θα καθοριστεί απ’ την (γαλλίδα…) Lagarde…

Go! Go!

Σάββατο 20 Μάη. Θεωρήσαμε σκόπιμο, για την ενημέρωσή σας, και επειδή δεν πρόκειται να την βρείτε αλλού, να μεταφέρουμε την εισήγηση του προέδρου της επιτροπής, του συντηρητικού γερουσιαστή του Κεντάκι Andy Barr. Δεν ξέρουμε πόσο αντιπροσωπευτική της ψοφιοκουναβικής πλειοψηφίας είναι, ωστόσο δείχνει ορισμένα πράγματα που οι ντόπιες πολιτικές βιτρίνες προτιμούν να αγνοούν.

Τα συμπεράσματα; Προς το παρόν δικά σας…

Βρισκόμαστε εδώ για να βγάλουμε συμπεράσματα απ’ την συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας. Θα εξετάσουμε την οικονομική βοήθεια του ΔΝΤ στη χώρα. Πρόκειται για ένα απ’ τα μεγαλύτερα και πιο αμφιλεγόμενα προγράμματα διάσωσης στην ιστορία του Ταμείου.

Σύμφωνα με τους συμβατικούς κανόνες πρόσβασης στον δανεισμό απ’ το Ταμείο, το ΔΝΤ παραδοσιακά δανείζει έως το 200% της ετήσιας συμμετοχής της χώρας (στο Ταμείο). Όταν ξέσπασε η κρίση στην Ευρωζώνη, το Ταμείο, το 2010, υιοθέτησε ένα «κατ’ εξαίρεση» πρόγραμμα πρόσβασης στον δανεισμό απ’ αυτό, για λογαριασμό της Ελλάδας, ύψους 30 δισεκατομμυρίων ευρώ, ή 3.200% της συμμετοχής της στο ταμείο, επιπλέον των 80 δις που έβαλε η ευρωζώνη απ’ την μεριά της για τον δανεισμό της Ελλάδας. Το 2012 το Ταμείο ενέκρινε ένα δεύτερο πρόγραμμα, ύψους 2.000% της ελληνικής συμμετοχής στο ταμείο, δηλαδή κάτι πάνω από 18 δισεκατομύρια ευρώ επιπλέον δάνειο.

Πολλοί παρατηρητές, κάποιοι απ’ τους οποίους συμμετέχουν σ’ αυτήν την επιτροπή, διαφωνούσαν για την καθιέρωση εκ μέρους του Ταμείου αυτής της αποκαλούμενης «συστημικής εξαίρεσης» που δημιουργήθηκε και προωθήθηκε για την Ελλάδα, έτσι ώστε να έχει κατ’ εξαίρεση πρόσβαση σε δανεισμό [από το Ταμείο]. Αυτή η εξαίρεση σήμαινε ότι οι συνέπειες του προηγούμενου υπερδανεισμού της Ελλάδας και η κατάρρευσή της συνεπάγονταν ότι το Ταμείο θα έπρεπε να αφήσει στην άκρη τους κανόνες του, σύμφωνα με τους οποίους το χρέος ενός κράτους πρέπει να είναι διαχειρίσμο με υψηλές πιθανότητες, πριν το Ταμείο το δανείσει.

Χάρη στην πίεση εκ μέρους του Κογκρέσσου, η «συστημική εξαίρεση» δεν επαναλήφθηκε, αλλά αυτό δεν πρέπει να κρύψει το γεγονός ότι το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας έχει γίνει αιτία χλεύης άλλων κανόνων δανεισμού εκ μέρους του ΔΝΤ, όπως έχει διαπιστώσει το ίδιο το γραφείο αυτοαξιολόγησης του Ταμείου.

Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είχε κατ’ εξαίρεση πρόσβαση στον δανεισμό απ’ το ΔΝΤ, βρίσκεται ακόμα βουλιαγμένη στην ύφεση, με την ανεργία των νέων να φτάνει το 50%. Κι όμως το ΔΝΤ αρέσκεται να υποστηρίζει τον καταλυτικό ρόλο που παίζουν τα δάνειά του στις χώρες που τα συνάπτουν, ενώ στην περίπτωση της Ελλάδας, κατ’ αρχήν, τα χρήματα του Ταμείου δεν έχουν αποδειχθεί καταλύτης σε οτιδήποτε.

Εφτά χρόνια μετά το πρώτο πρόγραμμα του ΔΝΤ, το χρέος της Ελλάδας έχει επιδεινωθεί, και θεωρείται απ’ το Ταμείο σαν μη διαχειρίσιμο, με προοπτική χρεωκοπίας.

Σήμερα η Ευρωζώνη έχει δημιουργήσει το δικό της ταμείο διάσωσης, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (European Stability Mechanism, ESM). Διαθέτει αποθεματικό για να χρησιμοποιηθεί σε πιθανό δανεισμό των 19 κρατών μελών της μεγαλύτερο απ’ αυτό που μπορεί να διαθέσει το ΔΝΤ για όλο τον κόσμο.

Την ίδια στιγμή η ικανότητα της Ελλάδας [να ξεχρεώσει] παραμένει το ίδιο αμφίβολη όπως πάντα, με τους μειούμενους ρυθμούς συγκέντρωσης των φόρων, τα χρέη της κυβέρνησης προς τις ντόπιες επιχειρήσεις, ακόμα και την προσαγωγή [σε δίκες] του επικεφαλής της ελληνικής στατιστικής αρχής, κάτι που από πολλούς θεωρήθηκε κυνήγι μαγισσών με πολιτικά κίνητρα.

Υπό το φως αυτών των γεγονότων είναι σοκαριστικό το ότι το ΔΝΤ συζητάει τώρα την συμμετοχή του σε ένα τρίτο πρόγραμμα διάσωσης της χώρας, σαν ελάσσων συνεταίρος του ESM. Κανένας, ούτε καν οι ευρωπαίοι, δεν υποκρίνεται πια ότι είναι απαραίτητη η οικονομική συμμετοχή του Ταμείου για οτιδήποτε άλλο εκτός απ’ το να προστατεύει τους πολιτικούς της Ευρωζώνης ενόψει των εκλογών που έχουν φέτος.

Είναι κοινότυπο ότι η όποια συμμετοχή του ΔΝΤ θα είναι συμβολική· όμως αν συμβεί αυτό τότε το Ταμείο θα αρχίσει να μοιάζει με συμβολικός θεσμός. Συνεπώς ας μην κοροϊδευόμαστε. Αν το Ταμείο προχωρήσει σε ένα τρίτο πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας, αυτό θα σημαίνει ότι το Ταμείο δεν έμαθε τίποτα απ’ τα λάθη του απ’ την προηγούμενη εμπειρία του. Θα σημαίνει ότι ο ρόλος του σαν δανειστής έσχατης ανάγκης βρίσκεται σε κίνδυνο. Και ότι ο τρόπος που λαμβάνει αποφάσεις έχει δυστυχώς πολιτικοποιηθεί πολύ. Το Ταμείο, σε μια τέτοια περίπτωση, δεν θα πρέπει να κατηγορήσει κανέναν άλλο παρά μόνο τον εαυτό του αν το Κογκρέσσο αρχίσει αυστηρό έλεγχο για τις δραστηριότητές του, συμπεριλαμβανόμενης της μελλοντικής επανεκτίμησης των εκθέσεων για την διοίκησή του.

Όσο γι’ αυτούς που υποστηρίζουν ότι κάθε κράτος μέλος του ΔΝΤ, συμπεριλαμβανόμενης της Ελλάδας, έχει ένα κάποιο δικαίωμα δανεισμού απ’ αυτό, θα πρέπει να θυμήσουμε το καταστατικό του ΔΝΤ. Που έχει συγκεκριμένες προβλέψεις για να περιορίζει τα δάνεια ή την πρόσβαση ενός κράτους μέλους σ’ αυτά. Το καταστατικό προβλέπει ότι η βοήθεια θα πρέπει να είναι προσωρινή και σχεδιασμένη έτσι ώστε να αντιμετωπίσει προβλήματα στο ισοζύγιο πληρωμών, με την προϋπόθεση ότι υπάρχουν επαρκείς διασφαλίσεις .

Έχω την γνώμη ότι 7 χρόνια «και βλέπουμε…» δεν μπορούν να θεωρηθούν προσωρινά. Και το να πηγαινοέρχονται χρήματα μεταξύ ΔΝΤ και ESM δεν είναι διόρθωση του ισοζυγίου πληρωμών μιας χώρας, για χάρη της οποίας τα κράτη μέλη του ταμείου πληρώνουν την συνεισφορά τους. Όσο για τις επαρκείς διασφαλίσεις η Ελλάδα είναι το πρώτο και μοναδικό αναπτυγμένο κράτος που έχει χρεωκοπήσει έναντι του ΔΝΤ [σ.σ.: αναφέρεται στην χρεωκοπία του καλοκαιριού του 2015…]. Επιπλέον, οι περσινές υποκλοπές των συνομιλιών αξιωματούχων του ΔΝΤ στην Αθήνα δείχνουν ότι δεν υπάρχουν περιθώρια συμφωνιών με καλή πίστη.

Καθώς η Ευρωζώνη προσπαθεί να πιέσει το ΔΝΤ να στρογγυλέψει τις απαιτήσεις του για την μείωση του χρέους, άλλη μια διασφάλιση κινδυνεύει να χάσει το νόημά της.

Συνοψίζοντας: η ακεραιότητα του Ταμείου και η προσκόλλησή του στις θεμελειώδεις αρχές του βρίσκονται σε κίνδυνο. Καλώ τους μάρτυρες [σ.σ.: εννοεί τους 4 ειδικούς] να καταθέσουν και τους ευχαριστώ για την συμμετοχή τους σ’ αυτήν την ακρόαση.

Γαλλική υπόθεση

Σάββατο 13 Μάη. Ούτε μία στο εκατομμύριο δεν θα στοιχηματίζαμε για τέτοια θέματα, όπως π.χ. ποιον ή ποιαν θα διαλέξει ο φρεσκοεκλεγμένος σοσιαλφιλελεύθερος Macron για την καρέκλα της πρωθυπουργίας, εν όψει των βουλευτικών εκλογών στις 11 και 18 Ιούνη. Αν έχει ένα παραπάνω ενδιαφέρον το ζήτημα είναι επειδή θα μπορούσε η επόμενη (υποψήφια κατ’ αρχήν) πρωθυπουργός της γαλλίας να είναι η Christine Lagarde. Σωστά καταλάβατε: η νυν επικεφαλής του καταραμένου δντ.

Η Lagarde είναι δημοφιλής στους γάλλους ψηφοφόρους· τουλάχιστον περισσότερο από άλλους πιθανούς υποψήφιους. Επιπλέον, και παρά το γεγονός ότι η πρωθυπουργική καρέκλα είναι υποβαθμισμένη σε σχέση με την προεδρική στο γαλλικό πολιτικό σύστημα, έχει αρκετή «διεθνή ακτινοβολία» ώστε να αναστηλώσει το κύρος της (οικονομικά και κοινωνικά) ζορισμένης γαλλικής δημοκρατίας. Απ’ την άλλη μεριά βέβαια θα ήταν αναγκασμένη να ασχολείται με την «καθημερινή πολιτική», που δεν είναι το πιο φανταιζί καθήκον στον κόσμο… Ωστόσο έχει την σχετική εμπειρία: έχει διατελέσει υπουργός οικονομικών, υπουργός εμπορίου και υπουργός γεωργίας και αλιείας στην κυβέρνηση του de Villepin (από το 2005 ως το 2007).

Το ενδιαφέρον είναι, τώρα, αυτό: αν ο Macron επιλέξει την Lagarde τότε το δντ δικαιούται «μερικές ημέρες άδεια» μέχρι να εκλέξει καινούργιο διευθύνοντα σύμβουλο (που θα είναι απ’ την ευρώπη σε κάθε περίπτωση) – άντρα ή γυναίκα. Παρότι σε επίπεδο τεχνοκρατών «το μαγαζί δεν θα κλείσει» είναι μάλλον λογικό ότι στη διάρκεια αυτής της «μεταβατικής περίοδου» το δντ δεν θα είναι διαθέσιμο για συζητήσεις και διαπραγματεύσεις για το ελληνικό χρέος…

Κι όλα αυτά απ’ την ερχόμενη βδομάδα και μετά. Υποθέτουμε ότι κάποιοι στην Αθήνα προσεύχονται να βρει ο Macron κανάν άλλο υποψήφιο…

Είναι φίλος τους (τώρα)

Πέμπτη 20 Απρίλη. Μερικά απ’ τα νούμερα του πρώτου σκέλους της έκθεσης του καταραμένου δντ για την «μικρή ασθενή» αρέσουν στους φαιορόζ. Μεγάλο «πρωτογενές πλεόνασμα» του 2016 (αναδρομική η καταμέτρηση), καλούτσικο για το 2017… Ύστερα, όταν αρχίζουν οι προβλέψεις, ξαναγίνεται εχθρός.

Το ελάττωμα της φαιορόζ «παθολογικής πολιτικής» και των σχέσεων αγάπης – μίσους με το καταραμένο δντ είναι ότι αυτό το τελευταίο δεν αποφασίζει τι θα κάνει με βάση τα περσινά ξινά σταφύλια, αλλά με βάση τις προβλέψεις του – εκεί που είναι «κακό». Που σημαίνει ότι κρατάει ορθάνοικτη την πόρτα της επίσημης «εξόδου» του απ’ το ατελείωτο πρόγραμμα «διάσωσης» του ελλαδιστάν (γιατί ανεπίσημα δεν συμμετέχει χρηματοδοτικά εδώ και σχεδόν 2 χρόνια…).

Κι αν το δντ κουνήσει το μαντήλι, τότε μια σειρά ευρωπαϊκά κράτη / δανειστές θα κουνήσουν το κεφάλι. Και το χέρι…

Ο παράγοντας χρόνος…

Δευτέρα 10 Απρίλη. Αποφεύγουμε, όσο μπορούμε, να σχολιάζουμε τα «διαπραγματευτικά κατορθώματα» της φαιορόζ κυβέρνησης (με τους πάνκακους δανειστές) για δύο λόγους. Πρώτον, επειδή την γενική άποψη / γνώμη μας την έχουμε παρουσιάσει ήδη, και δεν έχει γίνει κάτι που να επιβάλλει την επανεξέτασή της. Και δεύτερον, επειδή ο δημαγωγικός βομβαρδισμός εκ μέρους των καθεστωτικών είναι σαν την βλακεία: ανελέητος.

Για παράδειγμα «τα τελευταία». Οι φαιορόζ έχουν φτάσει να πανηγυρίζουν «για την επιτροφή της τρόικας» (!!) ενώ αυτή ΘΑ έρθει… Κάποια στιγμή… Ίσως σε καμιά 10αριά μέρες… Πανηγυρίζουν επίσης για κάποια υποτιθέμενη «συμφωνία», σα να «ξημερώνουν νέοι καιροί». Ενώ αυτό που έχει γίνει ως τώρα είναι μια γενική συμφωνία σε ορισμένα απ’ τα θέματα της θρυλικής «β αξιολόγησης», στο format του “Brussels group” (έλληνες υπουργοί απ’ τη μια και τεχνοκράτες των δανειστών απ’ την άλλη), την οποία (συμφωνία) οι υπ.οικ. της ευρωζώνης έκαναν την μεγάλη χάρη στην Αθήνα να της επιτρέψουν να την πουλήσει σαν «απόφαση του eurogroup”… Την στιγμή που α) η συμφωνία είχε γίνει πριν απ’ αυτό· β) το eurogroup της μάλτας ήταν «άτυπο», οπότε δεν μπορούσε να πάρει καμία απόφαση, για οτιδήποτε· γ) πρόκειται για μια γενική επανάληψη των δεσμεύσεων της Αθήνας απ’ το καλοκαίρι του ‘15· δ) με ένα χρόνο καθυστέρηση ήδη, και πολλά ακόμα «ανοικτά ζητήματα»…

Με μια μονότονη συνταγή «ενέσεων αισιοδοξίας», βασικό στοιχείο του επαρχιώτικου τακτικισμού της, η φαιορόζ κυβέρνηση πουλάει μια εορταστική αύρα του είδους «άντε, ξεμπερδέψαμε». Τίποτα δεν έχει ξεμπερδευτεί!!!

Και ο καιρός περνάει…

Φασαρία να γίνεται

Σάββατο 25 Μάρτη. Οι δηλώσεις Ντάιζεμπλουμ έγιναν θέμα (καθότι και οι καθεστωτικοί έχουν γίνει “αντισεξιστές”), όχι όμως και εκείνες του άλλου Καμμένου, εκπρόσωπου τύπου των ψεκασμένων, του Δημήτρη, “ναι ρε, τα λεφτά τα φάγαμε με τις γυναίκες σας” (εν προκειμένω οι καθεστωτικοί, φαιοί και ρόζ, ξαναγίνονται “πολύ άντρες”…)

Ο θόρυβος πάντως ήταν ό,τι χρειαζόταν για να περάσουν ντούκου οι δηλώσεις ενός άλλου, που είναι πασίγνωστος και παν-καταραμένος, και συνήθως ακόμα κι όταν φτερνίζεται καταγγέλλεται για τον “ανθελληνισμό” του. Του επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος του δντ Poul Thomsen. Ο οποίος, μιλώντας στις 22/3 στο κέντρο ευρωπαϊκών σπουδών του St Antony’s College στην Οξφόρδη κατηγόρησε τις ελληνικές κυβερνήσεις ότι εστίασαν στις μειώσεις των μισθών αντί για μεταρρυθμίσεις στην αγορά των προϊόντων· και ότι υπάρχει τρομακτική αντίσταση στο άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων.

Μπορεί από πρώτη ματιά να φαίνεται παράξενο (αλλά κατά βάθος δεν είναι) την ώρα που η φαιορόζ κυβέρνηση έχει τραβήξει το σπαθί της κατά του δντ, μια τέτοια κουβέντα ενός τέτοιου «εχθρού» να κουκουλώνεται. Ίσως επειδή δεν είναι εντελώς ψέμα.

Ας θυμήσουμε, λοιπόν, μερικά πράγματα – κι ας πέσουν στο γυαλό. Οι επίσημες, συντεταγμένες μειώσεις μισθών έγιναν σε τρεις plus φάσεις. Η μία αφορούσε τον 13ο και 14ο των δημοσίων υπαλλήλων, που στην αρχή κόπηκαν στη μέση (το 2010) και ύστερα καταργήθηκαν εντελώς. Η δεύτερη αφορούσε την καθιέρωση του «υποκατώτατου μισθού», για τους / τις κάτω των 25 ετών, που έγινε στις αρχές του καλοκαιριού του 2010. Και η τρίτη έγινε «πακέτο» με την κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων, τον Φλεβάρη του 2012, με την μείωση κατά 25% του βασικού (και 35% για τους «υποκατώτατους»…).

Και οι τρεις αυτές μειώσεις περιλαμβάνονταν μεν στις «δανειακές συμβάσεις» («μνημόνια») αλλά ήταν αιτήματα και των ντόπιων αφεντικών επί χρόνια. Ήταν απ’ τα βασικά και λίγα σημεία συμφωνίας των ελληνικών αφεντικών με το «πρόγραμμα δομικής προσαρμογής»: η περιβόητη «εσωτερική υποτίμηση», για λογαριασμό της διεθνούς «ανταγωνιστικότητας» του ελληνικού κεφάλαιου σήμαινε άγρια υποτίμηση της εργασίας. Αυτή η άγρια υποτίμηση βρισκόταν στην καρδιά του «προγράμματος», άρα και της μεθοδολογίας του δντ – και του κυρίου Thomsen, που ήταν τότε ο υπεύθυνος της ελληνικής διάσωσης…

Νεοφιλελευθερισμός by the book

Σάββατο 25 Μάρτη. Στο πρώτο μέρος τους οι δηλώσεις του καταραμένου Thomsen ανήκουν, λοιπόν, στην κατηγορία «ένα ωραίο κουνελάκι με μεγάλα αυτιά».

Όμως οι νεοφιλελεύθεροι, απ’ την εποχή του Milton Friedman ως τώρα, δεν είναι ηλίθιοι! Θέλουν το «εργατικό κόστος» για ένα μεγάλο μέρος της εργατικής τάξης οπουδήποτε, να είναι όσο χαμηλότερογίνεται· αλλά δεν θέλουν να πεθαίνει ο κόσμος στους δρόμους από πείνα. Έχουν ένα στοιχειώδες πολιτικό κριτήριο…

Γι’ αυτό στις συνταγές τους, μαζί με την «υποτίμηση της εργασίας» πηγαίνει πακέτο και «η απελευθέρωση των αγορών», σίγουρα στα βασικά εμπορεύματα, προϊόντα και υπηρεσίες. Επειδή θεωρούν ότι μ’ αυτόν τον τρόπο πέφτουν οι τιμές τους και άρα μπορούν να αγοραστούν (κουτσά στραβά) απ’ τους μισθολογικά υποτιμημένους εργάτες. Ώστε «κάπως να την βγάζουν». Το ζήτημα, λοιπόν, «της λειτουργίας των αγορών», το αν είναι καρτέλ ή όχι, είναι εξίσου κομβικό για δαύτους.

Τα εδώ αφεντικά αγκάλιασαν το πρώτο μισό της συνταγής (την υποτίμηση της εργασίας, την «απελευθέρωση της αγοράς εργασίας») και έφτυσαν με πείσμα το δεύτερο (την «απελευθέρωση της αγοράς εμπορευμάτων»)! Έτσι, το ζήτημα των «κλειστών αγορών», που επειδή είναι καρτέλ κρατούν ψηλά τις τιμές βασικών προϊόντων (π.χ. τρόφιμα) ή υπηρεσιών (τα «κλειστά επαγγέλματα»…) δυσκολεύοντας (και εκμεταλλευόμενοι) ακόμα περισσότερο την καθημερινή ζωή των υποτιμημένων εργατών, είναι απ’ τις αρχές των «μνημονίων» μόνιμο ζήτημα αντίθεσης ανάμεσα στις διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις (που υπερασπίζονται τα «δίκαια» των αφεντικών) και την ορθοδοξία τόσο της ε.ε. όσο και του δντ. Δεν πρόκειται για «ιδεολογικό» ζήτημα. Για την νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία, που θεωρεί «καρτέλ» και τα συνδικάτα (επειδή «ορίζουν την τιμή του εμπορεύματος εργατική δύναμη» με ενιαίο τρόπο) η ύπαρξη των καρτέλ γενικά είναι ανάθεμα. Επειδή στρεβλώνει και τελικά καταστρέφει αυτό που ονομάζουν «ελεύθερη λειτουργία της αγοράς».

Στο δεύτερο μισό των δηλώσεών του ο καταραμένος Thomsen έχει, λοιπόν, δίκιο. Τα ελληνικά αφεντικά πήραν απ’ το δντ και την ε.ε., μέσω των «μνημονίων», εκείνο που ήθελαν (την άγρια υποτίμηση της εργασίας) και το υπόλοιπο που τα έθιγε το έχουν παρκάρει στις «εκκρεμότητες» που σέρνονται από «μνημόνιο σε μνημόνιο» και από κυβέρνηση σε κυβέρνηση, στις ηρωϊκές «διαπραγματεύσεις».

Το επιπλέον σημαντικό είναι ότι αυτή η «απελευθέρωση της αγοράς εμπορευμάτων και υπηρεσιών είναι υποχρέωση της Αθήνας όχι μόνο λόγω «μνημονίων», αλλά απ’ την ίδια την συμμετοχή της στην ε.ε.! Εδώ και πολλά χρόνια, δηλαδή…

Ε, αφού ο Thomsen έχει δίκιο στο «μισό» (που βρίσκεται ξανά στο «τραπέζι των διαπραγματεύσεων»), ας πάει και το παλιάμπελο: οι φαιορόζ έχουν «μικρά αυτιά» όποτε το επιβάλει το «εθνικό συμφέρον»…

Η πολωνία του νότου;

Παρασκευή 24 Μάρτη. Δεν είναι μόνη της η Αθήνα στους “προβληματισμούς” που έχει εν όψει της 25ης Μάρτη, στη Ρώμη, και της καινούργιας διακήρυξης για το project europe (μιας διακήρυξης που δεν θα έχει ούτε έναν παπά παρόντα! Γαμώτο!!!) Είναι και η Βαρσοβία που έχει τα θεματάκια της. Θέλει να λέει η διακήρυξη, για παράδειγμα, ότι η μελλοντική ευρώπη θα είναι ακόμα πιο πολύ νατοϊκή (δηλαδή αμερικάνικη) απ’ ότι είναι τώρα η πολωνία…

Η φαιορόζ ελληνική κυβέρνηση δεν θέλει αυτό – προς το παρόν… Θέλει να σκαρφαλώσει στο πιο ψηλό κλαδί στο πιο ψηλό δέντρο του κόσμου, και να βροντοφωνάξει: κόσμε, μας χρωστάς! Ή, αν δεν γίνεται αυτό, να πάρει στις 26 Μάρτη ο παλιοΤόμσεν τα μπογαλάκιά του και να μας αδειάζει τη γωνιά.

Το ενδιαφέρον με τις ελληνικές βιτρίνες (όπως, άλλωστε, και με την πλειοψηφία του ελληνικού «λαού») είναι ότι εξακολουθεί να πιστεύει ότι είναι το κέντρο του κόσμου. Εξηγείται: με την κατασκευή του ελληνικού κράτους (απ’ τις «μεγάλες δυνάμεις», μην ξεχνιόμαστε) ο λαός έπεσε στο βαρέλι των γεοπολιτικών προσόδων. Και δεν βγήκε ποτέ.

Το ανησυχητικό είναι ότι ο παλιοΤόμσεν έχει φύγει ήδη – ουσιαστικά. Θα φύγει και τυπικά. Η δουλειά που του ανάθεσαν τα ντόπια αφεντικά έχει γίνει. Μ’ άλλα λόγια οι φαιορόζ παίζουν εν ου παικτοίς.

Μην μας πουν μετά μα δεν εννοούσαμε αυτό!….

“Μετα–αλήθεια”… δηλαδή;

Σάββατο 25 Φλεβάρη. Ένα απ’ τα θαμμένα «φανερά» αυτής της ιστορίας είναι ο ρόλος του δντ. Το δντ ΔΕΝ δανείζει την Αθήνα εδώ και πάνω από 1,5 χρόνο· κι όλα δείχνουν ότι δεν θα την ξαναδανείσει, τουλάχιστον τα επόμενα χρόνια. Το περιβόητο «3ο μνημόνιο», αυτό που υπέγραψε ο ρημαδιασμένος εξοχότατος τον Ιούλη του 2015, είναι αμιγώς ευρωπαϊκή συμφωνία· το δντ δεν συμμετέχει. Δεν είναι, λοιπόν, «μαγική εικόνα» όλη η φλυαρία για το αν «το δντ θα φύγει απ’ το ελληνικό πρόγραμμα» την στιγμή που έχει φύγει εδώ και 19 μήνες;

Τι βιολί βαράει, τότε, το δντ στην τρέχουσα εξέλιξη της «ελληνικής τραγωδίας», και από ποια θέση μιλάει; Δεν είναι δανειστής· μόνο πρώην δανειστής. Ούτε «τεχνικός σύμβουλος» είναι· οι εκπροσωποί του μιλάνε πολύ και επί της ουσίας· κάνουν πολιτική σα να λέμε. Τότε;

Μια παρατήρηση θα μπορούσε να είναι ότι μετά την άτυπη χρεωκοπία της Αθήνας τον Ιούνη του 2015, όταν το ελληνικό κράτος δεν πλήρωσε τρεις μαζεμένες δόσεις οφειλών προς το δντ συνολικά 1,5 δις ευρώ (τα πλήρωσε αργότερα, με τα πρώτα δανεικά απ’ το «3ο»), το δντ θέλει να είναι σίγουρο ότι θα ξεχρεωθεί (ξεχρεώνεται πρώτο στη σειρά). Και γι’ αυτό «έχει λόγο» στο «ελληνικό πρόβλημα».

Ίσως… Ωστόσο ο ρόλος που παίζει αντικειμενικά είναι να φτιάχνει έναν εικονικό (με την έννοια του όχι φανερά τεκμηριωμένου ως προς την θέση του) «πόλο», άλλοτε απέναντι και άλλοτε δίπλα στα ευρωπαϊκά κράτη – δανειστές της Αθήνας. Αυτός ο «διπολισμός» επιτρέπει διάφορες δημαγωγίες, που άσχετα από που προέρχονται δραματοποιούν θεαματικά την υπόθεση, αφήνοντας όμως μια σειρά ευρωπαϊκές κυβερνήσεις (όχι την γερμανική!) στα παρασκήνια. Μ’ άλλα λόγια το δντ (μέσω της προέδρου του αλλά και πρωτοκλασσάτων στελεχών του) «κάνει παιχνίδι» στο παρόν και το μέλλον της ευρωζώνης.

Το ότι το «παράθυρο ευκαιρίας» γι’ αυτήν την εμπλοκή είναι η ανίατη «μικρή ασθενής» δεν προσθέτει σ’ αυτήν την τελευταία γεωπολιτική αξία και γεωπροσόδους, όπως θα ήθελε η ντόπια εξουσία. Της αφαιρεί. Κι αυτό οφείλεται στη φάση της καπιταλιστικής αναδιάρθρωσης / σύγκρουσης: όποιος δεν μπορεί να δέσει μόνος του το βρακί του στη μέση του χάνει και χάνεται.