Οι φίλοι στην ανάγκη φαίνονται

Παρασκευή 28 Ιούλη. Μπορεί το ισραηλινό, το ελληνοκυπριακό και το ελληνικό βαθύ κράτος να μην βρήκαν τρόπο να αντιμετωπίσουν αυτόν τον πανάθλιο οηε, όμως συντονίζονται στο να αντιμετωπίσουν τον «σατανά»: το τουρκικό καθεστώς.

Απαντώντας στον Ερντογάν που είχε δηλώσει ότι οι ισραηλινές στρατιωτικές αρβύλες στο τζαμί του αλ-Ακσά είναι προσβολή (δημόσιες σχέσεις κάνει κι αυτός, τι άλλο;) η ισραηλινή κυβέρνηση απάντησε με το γνωστό παλιό ανέκδοτο: «κι εσείς βασανίζετε τους μαύρους». Εν προκειμένω το Τελ Αβίβ κατηγόρησε την Άγκυρα ότι έχει κάνει κατοχή στη βόρεια κύπρο, και ότι «βασανίζει τους κούρδους». Για να τελειώσει τις πύρηνες κατάρες της με την επιβεβαίωση ότι «δεν υπάρχει πουθενά αληθινή δημοκρατία όπως στο ισραήλ». Το «πουθενά» αφορούσε την ευρύτερη μέση Ανατολή, και προφανώς άφηνε εκτός δημοκρατικού συναγωνισμού φίλους του ισραηλινού μιλιταριστικού καθεστώτος όπως ο χουντικός Σίσι ή/και οι κοκάκηδες πρίγκηπες του Ριάντ.

Είμαστε σίγουροι ότι τόσο οι ψεκασμένοι έλληνες υπ.αμ. και υπ.εξ. όσο και το σύνολο του ελληνικού καθεστώτος έχει χαρεί με αυτήν την επίδειξη φιλίας. Άλλωστε μόλις πριν λίγες ημέρες ο φίλος του (το ισραήλ δηλαδή) πυροβολούσε και σκότωνε παλαιστίνιους διαδηλωτές γύρω απ’ το αλ-Ακσά. Τι πιο δημοκρατικό απ’ αυτό;

Πως και δεν έκανε καμιά δήλωση και επ’ αυτού ο πολυχρονεμένος εξοχότατος, για τα «χαρούμενα πρόσωπα» των δολοφονημένων παλαιστινίων; Κάποιος πρέπει να τον συμβουλέψει… Μην το ξεχάσει: στην επόμενη συνέντευξή του, για την «εξωτερική πολιτική» του…

Εσωτερικός εχθρός

Παρασκευή 28 Ιούλη. Επιφανειακά, και μόνον έτσι, η ιστορία ξεκίνησε σαν επιχείρηση gentrification. Η σαουδαραβική χούντα ανακοίνωσε στις αρχές της χρονιάς ότι θα “αναβαθμίσει” μια φτωχογειτονιά της πόλης al-Awamiyah, στα ανατολικά, στον περσικό κόλπο, λίγο βορειότερα απ’ το κατάρ, καμιά 400ριά χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Ριάντ. Θα ισοπέδωνε την γειτονιά al-Mosara, με σκοπό να την ξανακτίσει σαν οικονομική / εμπορική ζώνη, με την γνωστή αρχιτεκτονική που καλοπληρώνουν οι σεΐχηδες. Αλλά η gentrification ήταν πρόσχημα. Το πραγματικό πρόβλημα που έχει το Ριάντ με την al-Awamiyah είναι ότι κατοικείται απ’ την καταπιεσμένη, β διαλογής σιιτική μειονότητα της σαουδικής αραβίας. Κι εκεί υπάρχει σοβαρό θέμα, διαρκές, για τους ουαχαβίτες του Ριάντ (και των λοιπών εμιράτων…).

Οι κάτοικοι της al-Mosara και ολόκληρης της πόλης αντέδρασαν στα σχέδια κατεδάφισης της γειτονιάς· όπως ήταν λογικό και αναμενόμενο. Η αστυνομία του καθεστώτος δεν κατάφερε να τους στείλει πίσω στα σπίτια τους. Και απ’ τις 10 του περασμένου Μάη ανέλαβε ο (μισθοφορικός) στρατός της χούντας. Που κατέλαβε την πόλη, αλλά δεν μπορεί να «αναπτυχθεί» στα σοκάκια της al-Mosara. Οπότε τα βομβαρδίζει. Ανέλαβε την κατεδάφιση μαζί με την δολοφονία των κατοίκων…

Η al-Mosara είναι μια γειτονιά 400 χρόνων και θεωρείται urban μνημείο απ’ τον οηε. Που έσπευσε να «διαμαρτυρηθεί» στα τέλη Μάη για τις καταστροφές και την προσπάθεια εξανδραποδισμού. Never mind, η πολιορκία συνεχίζεται. Εννοείται ότι για να είναι πετυχημένη έχουν «κοπεί» όλες οι ιντερνετικές επικοινωνίες της περιοχής με τον υπόλοιπο κόσμο.

Τι σημασία έχει το τι γίνεται στο εσωτερικό της σαουδικής αραβίας; Μπορεί και καμία… Μπορεί όμως να αποδειχθεί ότι έχει… (Ενστικτώδικα το λέμε…)

(Στην al-Awamiyah ζούσε και δρούσε ο σιίτης ιμάμης Nimr al-Nimr, που προσπάθησε να γίνει ένα είδος άραβα Γκάντι, παρακινώντας τον κόσμο υπέρ μιας ειρηνικής δημοκρατικής επανάστασης στη σαουδική αραβία. Η χούντα, φυσικά, το είδε αλλιώς. Το κατηγόρησε για «τρομοκράτη» και τον απαγχόνισε στις 2 Γενάρη του 2016 – παρά τον σαφή ειρηνισμό του και την διεθνή κατακραυγή. Ο ανηψιός του έχει καταδικαστεί επίσης σε θάνατο, για τους ίδιους λόγους… Κάτι μας λέει ότι Τελ Αβίβ χαίρεται ιδιαίτερα με την σαουδαραβική «δημοκρατία»… Ίσως και η Αθήνα – γιατί όχι; Αν είναι να γίνουν εμίρηδες κι οι έλληνες οι κακομοίρηδες, γιατί να κακολογούν το πρ(ωτ)ότυπό τους;)

Ο εχθρός

Πέμπτη 27 Ιούλη. … Είναι δύσκολο να διαλέξω ανάμεσα στην Κίνα, Ρωσία και το Ιράν [σ.σ.: για το ποιος είναι ο κυριότερος εχθρός των ηπα] για να είμαι ειλικρινής. Υποθέτω ότι αν είχα να υποδείξω κάποιον που είναι λίγο πιο πάνω απ’ τους άλλους, πιθανότατα θα διάλεγα την Κίνα… Αυτό είπε ο διευθυντής της cia Mike Pompeo συνεντευξιαζόμενος. Και συνέχισε:

…Έχουν φτιάξει μια πραγματική οικονομία, σε αντίθετη με την Ρωσία που ζει και πεθαίνει ανάλογα με το πόσα βαρέλια πετρελαίου μπορεί να εξορύξει. Το Ιράν απ’την άλλη έχει περιορισμένη παραγωγή και σίγουρα δεν έχει τον πληθυσμό της κλίμακας της Κίνας…

Είναι πιθανά μέσα στα καθήκοντα ενός επικεφαλής μυστικής υπηρεσίας το να μην εκφράζεται με διπλωματική κομψότητα. Συνεπώς αυτό που λέει ο Pompeo είναι επιβεβαίωση μιας ενδοκαπιταλιστικής αντιπαλότητας που είναι ήδη γνωστή και δηλωμένη, ακόμα και με μέτριο (διπλωματικό) τακτ. Το ψόφιο κουνάβι, που δεν είχε μέχρι να γίνει πρόεδρος δουλειές στην κίνα ήταν ιδιαίτερα εκδηλωτικό για τις απειλές της.

Εκείνο ωστόσο που δεν λέει ο αρχιπράκτορας είναι πως δεν έχει να διαλέξει ανάμεσα στη Μόσχα, στο Πεκίνο ή στην Τεχεράνη: πρόκειται για συμμαχικά κράτη που πριονίζουν την (όλο και πιο φθίνουσα) αμερικανική υπεροχή / κυριαρχία από κοινού. Ο καθένας με τον τρόπο του και σε συνεργασία.

Στον σκόπιμα διαχωρισμένο τρόπο με τον οποίο μιλάει για αυτούς τους τρεις «μεσο-μακροπρόθεσμους» εχθρούς των ηπα, δεν παρέλειψε πάντως να πει μια «καλή κουβέντα» για εκείνον που κοιμάται και ξυπνάει πάνω σε βαρέλια πετρελαίου:

… Όταν ασκείς την δύναμή σου, την βελτιώνεις. Συνεπώς τώρα αυτοί [σ.σ.: οι ρώσοι] είχαν την ευκαιρία να κάνουν πραγματικές ασκήσεις με το ναυτικό τους. Είχαν την ευκαιρία να κάνουν πραγματικές ασκήσεις με τον στρατό τους. Είχαν την ευκαιρία να κάνουν συνδυασμένες επιχειρήσεις. Να χρησιμοποιήσουν πυραύλους κρουζ. Να κάνουν συνδυασμένες επιχειρήσεις με χρήση αεροπορίας… Κι έτσι θα είναι καλύτερα προετοιμασμένοι στην περίπτωση ενός ενδεχομένου όπου η αποτροπή μας θα έχει αποτύχει, είτε στην Ανατολική Ευρώπη είτε κάπου αλλού…

Αναφέρεται στην ρωσική στρατιωτική δράση στο συριακό πεδίο μάχης του 4ου παγκόσμιου. Και πάλι παραλείπει να σημειώσει ότι αυτές οι ρωσικές «ασκήσεις» έγιναν με πολυεθνικό πεζικό: όχι μόνο ρώσους, αλλά και ιρανούς, ιρακινούς, σύριους και λιβανέζους… Κάτι που είναι μια κάποια αναβάθμιση αν μιλάει κανείς για «ασκήσεις». Στην διοίκηση, στον συντονισμό, στην επιμελητεία…

Σύμφωνοι. Όσο ο αμερικανικός στρατός δεν έχει στραπατσαριστεί με αδιαμφισβήτο τρόπο δικαιούται να θεωρεί εαυτόν τον καλύτερο του κόσμου. Το βιετνάμ έχει ξεχαστεί· το τωρινό αφγανιστάν προσπαθεί να το αποφύγει… Απ’ την άλλη μεριά, όταν και αν του συμβεί αυτό, ένα αδιαμφισβήτητο στραπάτσο, δεν θα έχει «επόμενη μέρα»…

Κι αυτό το ξέρουν τα επιτελεία. Γι’ αυτό και μπαλατζάρουν…

Κι ο άλλος εχθρός

Πέμπτη 27 Ιούλη. … Ο νόμος σφίγει την τανάλια στους πιο επικίνδυνους αντιπάλους μας με σκοπό να κρατήσει την Αμερική ασφαλή… Αυτό δήλωσε ο εκπρόσωπος της αμερικανικής βουλής των αντιπροσώπων Paul Ryan (συντηρητικός) μετά την ουσιαστικά ομόφωνη και διακομματική (419 – 3) υπερψήφιση (χτες) ενός νόμου που απ’ την μια βάζει περιορισμούς στο ενδεχόμενο να αλαφρύνει το ψόφιο κουνάβι τις οικονομικές κυρώσεις κατά της Μόσχας (ε;), αφετέρου επιβάλει και καινούργιες τέτοιες, σε βάρος της Μόσχας, της Τεχεράνης και την Πγιονγκγιάνγκ….

Απ’ την τριάδα του επικεφαλής της cia για τους μεσο-μακροπρόθεσμους εχθρούς των ηπα η «τανάλια» των κυρώσεων πιάνει τους δύο. Κανένας λόγος ανησυχίας: για τον τρίτο (και χειρότερο), την κίνα δηλαδή, θα υπάρξει χωριστό κεφάλαιο. Είναι, άλλωστε, δύσκολος (εμπορικά / οικονομικά) αντίπαλος.

Όμως η τανάλια πιάνει έναν άλλον εχθρό που ούτε η cia ούτε το αμερικανικό κράτος ονομάζει ανοικτά στον συγκεκριμένο νόμο: την ευρώπη, την ε.ε. Αυτός ο καινούργιος γύρος κυρώσεων κατά της Μόσχας απλώνει τα δίκτυα του και σε όσους συνεργάζονται με ρωσικές ενεργειακές εταιρείες. Προβλέπει πρόστιμα (όχι μικρά) και απαγορεύσεις της πρόσβασης τέτοιων «συνοδοιπόρων» στις αμερικανικές τράπεζες. Υπάρχει κάποιος τέτοιος στην ευρώπη;

Υπάρχει και παρα-υπάρχει! Με πλήρη συνείδηση οι 419 της αμερικανικής βουλής των αντιπροσώπων (και περιμένουμε τα αντίστοιχα νούμερα της γερουσίας) έχουν βάλει στο μάτι τον εφοδιασμό της ευρώπης με φυσικό αέριο. Είναι χοντροκομένο (κι αυτός ο μπρουταλισμός δείχνει την σοβαρότητα των προβλημάτων του αμερικανικού κεφάλαιου…) αλλά είναι αληθινό. Με το αμερικανικό μυαλό τους οι πολιτικές βιτρίνες στην Ουάσιγκτον ελπίζουν ότι η ε.ε. (και οπωσδήποτε η γερμανία, η αυστρία, κι όλη η κεντρική ευρώπη) θα παραιτηθεί απ’ τον αγωγό nord stream 2 (ρωσικό φυσικό αέριο κατευθείαν στην καρδιά της ευρώπης) και θα αγοράζει αμερικανικό υγροποιημένο αέριο· και μάλιστα σε πολλαπλάσια τιμή… Ή, ίσως, ελπίζουν ότι η πολωνία και η ουγγαρία θα προτιμήσουν το αμερικανικό φυσικό αέριο, απ’ την άλλη άκρη του κόσμου, απ’ το ρωσικό που είναι δίπλα τους. (Ποιος είπε ότι η ιδεολογία δεν κρατάει ψηλά τις τιμές;)

Εύλογο ότι έχει ξεσπάσει μεγάλος χαλασμός στην ευρώπη. Με όσο διπλωματικό τακτ μπορεί να απομένει όταν ο πόλεμος κλιμακώνεται, οι του project europe ετοιμάζονται, ίσως για πρώτη φορά στην καπιταλιστική ιστορία απ’ το τέλος του β παγκόσμιου και μετά, να ανταποδώσουν με κυρώσεις κατά των ηπα! Ή με προσφυγή στον ποε (;). Ή με κάτι που, τέλος πάντων, να δίνει πρακτική μορφή στη δήλωση του Γιούνκερ: το η Αμερική πρώτη δεν μπορεί να σημαίνει η Ευρώπη τελευταία! Αν δεν αλλάξει η απόφαση θα απαντήσουμε μέσα σε λίγες ημέρες… (Εντάξει κυρ Ζαν Κλωντ… Ίσως και λίγο αργότερα…)

Θα κάνουν πίσω οι αμερικάνοι; Αυτοί η εθνικιστική ομοφωνία στη βουλή των αντιπροσώπων, οι 419 ψήφοι έναντι μόνο 3, δεν προϊδεάζει για υποχωρήσεις. Αν και θεωρητικά τίποτα δεν αποκλείεται αυτή την χρονική στιγμή, εκείνο που πράγματι αποκλείεται είναι να αφήσει η Ουάσιγκτον το project europe να εξελιχθεί σε μια πιο συνεκτική ολοκλήρωση. Και να συναρτηθεί με την ρωσία (και την κίνα, και το ιράν, και τον διάολο τον ίδιο).

Ίσως σε λίγα χρόνια, ο επόμενος διευθυντής της cia, να δηλώσει κάτι του στυλ … έχουν μια πραγματική οικονομία τεχνολογικά αναβαθμισμένη… Ή, ίσως, … απ’ αυτούς τους τέσσερεις είναι δύσκολο να διαλέξω…

(Περιμένουμε την σκληρή καταγγελία, κατά των ηπα, του εθνοπατριώτη υπ.εξ. Nick the greek· και της φαιορόζ κυβέρνησης συνολικά!… Στο κάτω κάτω αύριο μεθαύριο θα πουλάνε αυτοί γκάζι με την σέσουλα στας ευρώπας· ή όχι; Τι θα γίνει; Θα τους βάλουν χέρι οι αμερικάνοι εξαγωγείς του liquid;

Ώσπου να γίνει η σκληρή καταγγελία, όσοι / όσες είστε κοντά σε θάλασσα συνεχίστε τα μπάνια σας με την ησυχία σας. Οι υπόλοιποι θα συνεχίσουμε να μαυρίζουμε στη στεριά. Απ’ το κακό μας.

Επίσης η βάση στη Σούδα θα συνεχίσει να “ανεβαίνει”, ε;)

Το κουπόνι, again

Πέμπτη 27 Ιούλη. Κάποιοι φίλοι της ασταμάτητης μηχανής ζήτησαν να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι σε σχέση με το χθεσινό σχολιό μας, για την θρυλική «έξοδο στις αγορές 2.0». Ειδικά σε σχέση με τις κατηγορίες μας κατά των φαιορόζ (“μαλάκες” τους αποκαλέσαμε…). Ας το επιχειρήσουμε, λοιπόν.

Κατ’ αρχήν η ορολογία «αγορές» είναι σκόπιμα μεταφυσική. Φτηνά μεταφυσική. Δεν υπάρχουν «αγορές». Υπάρχουν έμποροι χρήματος. Τράπεζες, ιδιώτες, funds ιδιωτών, επιχειρήσεις, ακόμα και ασφαλιστικά ταμεία εργαζόμενων. Απ’ την θέση του ο καθένας, όταν δανείζει, επιδιώκει το μέγιστο κέρδος.

Δεύτερον, το εμπόριο χρήματος δεν είναι πια η ήρεμη θάλασσα όπου κάθε κράτος μπορούσε να πλέει, άλλο με το γιώτ του κι άλλο με την πιρόγα του. Ήταν άλλωστε αυτό το διεθνές εμπόριο χρήματος που πέταξε τον πελάτη του ελλαδιστάν στα βράχια, στις αρχές του 2010. Είχαν σοβαρές δικαιολογίες γι’ αυτό οι έμποροι χρήματος, καμία αμφιβολία. Όπως είχαν και ένα συγκεκριμένο και αδιαπραγμάτευτο κίνητρο: το κέρδος τους. Με μεγάλη λύσσα, τότε. Μπορεί και αύριο. Κτυπώντας εδώ ή εκεί – δεν έχει σημασία…

Τρίτον, όλες σχεδόν οι πολιτικές βιτρίνες της διαχείρισης της κρίσης (και ανάμεσά τους οι τωρινές) βογγάνε για τα «ζόρια» των διαπραγματεύσεων του πολιτικού δανεισμού τους απ’ την ευρώπη. Στις «αγορές», όμως, δεν υπάρχουν «διαπραγματεύσεις»! Γλυτώνεις τον μπελά, αλλά πληρώνεις! Ή, αν δεν έχεις, σε παίρνει ο διάολος. Απόδειξη, αντεστραμμένη ίσως, είναι αυτό το γελοίο: και οι φαιορόζ και όλο το σύμπαν των «αγανακτισμένων» αποκαλούν τοκογλύφους τους ευρωπαίους δανειστές του 1,2% ή 1,3% επιτόκιο (του esm), ακόμα και το 3,5% του δντ ή το λίγο μικρότερο της ε.κ.τ. – και ταυτόχρονα θεωρούν «απελευθερωτικό» το 4,65% του προχθεσινού δανεισμού… Τι να πει κανείς; Και ο θεός, αν υπήρχε, θα σήκωνε τα χέρια.

Τέταρτον. Το ρολάρισμα του ομολόγου των φαιοπράσινων, του 2014, μείωσε μεν λίγο το επιτόκιο (από 4,95% σε 4,65%) αλλά αύξησε την διάρκεια της αποπληρωμής· άρα και το συνολικό ποσό των τόκων που θα πληρωθούν. Το ομόλογο του 2014 έληγε το 2019 (έχουν πληρωθεί τόκοι 3 χρόνων…) το προχτεσινό θα λήξει το 2022. Τρία χρόνια παραπάνω. Κάποιοι «ειδικοί» υποστηρίζουν ότι μ’ αυτήν την «πετυχημένη έξοδο στις αγορές» το ελληνικό δημόσιο θα επιβαρυνθεί (δηλαδή θα πληρώσει παραπάνω) γύρω στα 40 μύρια ευρώ – αυτό θα είναι επιπλέον κέρδος για τους εμπόρους χρήματος. Οι δικοί μας πρόχειροι υπολογισμοί δείχνουν ότι για κάθε 1000 ευρώ του ομολόγου του 2014, μετά το προχθεσινό ρολάρισμα, θα πληρωθούν 132 ευρώ παραπάνω τόκοι. Το νούμερο αυτό δείχνει να συμπίπτει με τους υπολογισμούς των «ειδικών», στο βαθμό που το σύνολο των παλιών ομολογιούχων των 3 δις του 2014 έκαναν τράμπα με το καινούργιο ομόλογο. Δεν είμαστε όμως σίγουροι ότι έγινε αυτό. Συνεπώς η τελική συνολική ζημιά μπορεί να είναι μικρότερη απ’ τα 40 μύρια. Μπορεί να είναι 30 ή 20.

Αυτό έχει σχετικά μικρή σημασία – οι έλληνες, ως γνωστόν, είναι χουβαρντάδες. Μεγαλύτερη σημασία έχει ότι όποιος παρακολούθησε από ουδέτερη θέση την περήφανη «έξοδο στις αγορές» δεν μπορεί παρά να παρατήρησε ότι μ’ αυτόν τον τρόπο το ελληνικό δημόσιο χρέος αυξήθηκε. Κατά 40 μύρια; Κατά 30; Κατά 20; Πάντως αυξήθηκε. Ίσως κάποτε στο μέλλον, έξοδο την έξοδο και ρολάρισμα το ρολάρισμα, τα επιτόκια να πέσουν τόσο ώστε να μειωθεί… Ως τότε όμως αυτός ο ουδέτερος μπορεί να αναρωτιέται αυτό που έκανε φωναχτά μια γερμανική καθεστωτική εφημερίδα: μα καλά… αυτοί ζητούν να μειωθεί το χρέος τους προς τα ευρωπαϊκά κράτη και ταυτόχρονα το αυξάνουν προς ιδιώτες; Πάνε καλά;

Τι σημαίνει αυτό; Ενόσω τα (δημαγωγικά) εσωτερικά αποτελέσματα της «εξόδου στις αγορές» είναι αμφίβολα, ενόσω τα καθαρά οικονομικά αποτελέσματα δεν μπορούν να θεωρηθούν ευχάριστα μεσοπρόθεσμα, υπάρχει ένα τουλάχιστον άμεσο «διεθνές» αποτέλεσμα: άλλη μια απόδειξη ότι οι έλληνες (οπωσδήποτε οι πολιτικές τους βιτρίνες) κοροϊδεύουν τον κόσμο.

Υπάρχει αντίλογος; Ναι. Η φαιορόζ κυβέρνηση χρειαζόταν επειγόντως ρευστό για να πληρώσει το μερδικό της στα χρέη της σε προμηθευτές της, ώστε να βάλουν και οι καταραμένοι δανειστές το δικό τους μερδικό. Δεν ξέρουμε αν στέκει· έστω. Όμως αυτό δεν είναι για πανηγύρια. Έχει περισσότερη σχέση μ’ αυτό που σχολίασε κάποιος: πληρώσαμε με την μία κάρτα φεσώνοντας την άλλη…

Ο ειρηνοποιός (;)

Τετάρτη 26 Ιούλη. Ο Macron θα πουλήσει το αυξημένο βάρος του γαλλικού ιμπεριαλισμού, στην «ειρηνική» εκδοχή του· αλλά δεν είναι βέβαιο το πόσο θα κρατήσει το deal. Το γεγονός είναι ότι ο αναγνωρισμένος απ’ τον οηε (και σχεδόν μόνο απ’ αυτόν) και υποστηριζόμενος απ’ την Ουάσιγκτον και το Λονδίνο πρωθυπουργός της λιβύης Fayez Serraj και ο εχθρός του, υποστηριζόμενος απ’ την χούντα του Sisi, την Μόσχα, το Παρίσι και την Ντόχα στρατηγός Khalifa Hifter (του οποίου ο στρατός ελέγχει πλέον το μεγαλύτερο μέρος της λιβυκής επικράτειας) συναντήθηκαν χτες στο Παρίσι. Υπέγραψαν ανακωχή μεταξύ τους· και κάποια στιγμή (υποσχέθηκαν ο ένας στον άλλον) εκλογές. Του χρόνου – και βλέπουμε…

Θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για μια ακόμα ήττα της Ουάσιγκτον. Το γεγονός είναι πάντως ότι ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός δεν είχε ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στη λιβύη· έδρασε, όσο έδρασε, σαν στήριγμα στο Λονδίνο. Το είχε δηλώσει θυμωμένος και ο Ομπάμα. Ο Khalifa Hifter πάντως, καλού κακού, πριν πάει στο Παρίσι πέρασε απ’ τα ενωμένα αραβικά εμιράτα, όπου είχε κουβεντούλα με τον αμερικάνο πρέσβη στη λιβύη (που για σιγουριά μένει στην αραβική χερσόνησο…) και με τον επικεφαλής της africom· της αμερικανικής στρατιωτικής διοίκησης της αφρικής…

Θα μπορούσε να πρόκειται για μια σιωπηλή μοιρασιά και της λιβυκής επικράτειας. Έτσι κι αλλιώς τα περισσότερα πετρελαιοπήγαδα τα ελέγχει ο Khalifa· η ρωσική rosneft κάνει ήδη άντληση και εξαγωγή απ’ την περιοχή του. Ίσως το Λονδίνο, στην κατάσταση που βρίσκεται, βολεύεται και με τα λίγα…

Porka mizeria!

(φωτογραφία πάνω: H ροζ περιοχή είναι του Khalifa… Η μπλε είναι του Serraj… Η μωβ νομαδικών φυλών…

κάτω: στο κεφάλι του τραπεζιού αριστέρα, με τα σταυρωμένα χέρια ο Serraj, δεξιά ο Khalifa… Δείχνουν σοβαροι κύριοι…

Κάτι ακόμα. Για δείτε που είναι η κύπρος με τις αγγλικές βάσεις… Πιστεύει κανείς σοβαρά ότι το Λονδίνο θα αφήσει το κυπριακό οικόπεδό του όταν χάνει και παντού αλλού; Και πιστεύει κανείς στα σοβαρά ότι οι έλληνες φασιστοπατριώτες, όπως κι αν το παίζουν τώρα, “αριστεροί” ή “δεξιοί”, δύσκολο δεν είναι τίποτα, ότι αυτοί λοιπόν δεν είναι πάντα έτοιμοι να κουνήσουν την ουρά τους σ’ αυτό το παλιό αφεντικό; Όποιος πιστεύει στα “αγνά” κίνητρά τους, πιστεύει και στον batman…)

Μέση ανατολή

Τετάρτη 26 Ιούλη. Αν είναι σωστό ότι οι μόνοι αξιόπιστοι σύμμαχοι / proxies που απέμειναν στην Ουάσιγκτον στο συριακό πεδίο μάχης είναι οι ypg, τότε είναι εύλογα κι αυτά τα δύο συμπεράσματα (και μια μελλοντική παραίτηση: του τωρινού αμερικάνου υπ.εξ.). Πρώτον, κανείς δεν θα αμφισβητήσει στο κοντινό μέλλον την κουρδική κατοχή της ζώνης της Rojana, στα βόρεια σύνορα της συρίας, εφόσον σ’ αυτήν η Ουάσιγκτον έχει διασπείρει τον στρατό, τις μυστικές υπηρεσίες και τους μισθοφόρους της. Αλλά, δεύτερον, κανείς δεν θα αναγνωρίσει (με την διεθνή έννοια της λέξης) αυτήν την κουρδική ζώνη με τρόπο που να υπονοεί μελλοντική αναγνώριση χωριστού κράτους. Με δυο κουβέντες: το pkk και οι παραλλαγές του έχουν νοικιάσει φτηνά το τομάρι τους στη βόρεια συρία, με τη μορφή μιας ορισμένης «ανεξαρτησίας» υπό την αιγίδα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Αλλά δεν είναι ο 19ος αιώνας, όπου ακόμα και τότε οι “μεγάλες δυνάμεις” έπρεπε να συμφωνήσουν για φτιαχτούν καινούργια κράτη. Τώρα έχουν χάσει οποιαδήποτε διεθνή προοπτική επισημοποίησης αυτής της «ανεξαρτησίας». Κι ενώ μπορεί κανείς να ζήσει για καιρό στα limbo του παγκόσμιου ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, δεν μπορεί να ελπίζει ότι τέτοια «κενά» θα κρατήσουν για πάντα…

Εκείνοι που είναι αντίθετοι σ’ αυτό το deal δεν είναι αμελητέοι. Σημειώστε: Μόσχα, Τεχεράνη, Άγκυρα, Δαμασκός (ναι μεν δεν μετράει στρατιωτικά, μετράει όμως σαν επίσημο διεθνές υποκείμενο κρατικής εξουσίας) and, last but not least, Πεκίνο. Έχουν ισχυρότατα συμφέροντα στο να μην επισημοποιηθεί ξανά τέτοια περίπτωση «διαμελισμού» αναγνωρισμένης επικράτειας. Κι έχουν, επίσης, ισχυρότατα συμφέροντα να μην θέλουν αμερικανικές βάσεις κοντά στους δρόμους του μεταξιού – και στις μπίζνες τους, γενικά.

Μια πρώτη έκφραση των πραγματικών τωρινών συσχετισμών παίζεται ήδη δίπλα. Στο ιράκ. Μετά την απελευθέρωση / ισοπέδωση της Μοσούλης, το ιρακινό καθεστώς εμφανίζεται, τουλάχιστον στα λόγια, σκληρό απέναντι στην Ουάσιγκτον: να μην διανοηθεί ότι θα ξαναστήσει βάσεις στο ιράκ – δεν έχει, άραγε, καμία άλλη εκτός απ’ την πρεσβεία στη Βαγδάτη; Δεν ξέρουμε. Ωστόσο στη Βαγδάτη πνέει ένας άνεμος αυτοπεποίθησης στη συμμαχία όχι μόνο με την Τεχεράνη (υπογράφτηκε προχτές συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας σε διάφορα επίπεδα) αλλά και την Μόσχα (θα γίνει μια καλή αγορά καινούργιων ρωσικών τανκς Τ-90). Είναι τα απόνερα της πετυχημένης ρωσικής εμπλοκής στη συρία.

Φυσικά τίποτα δεν είναι και δεν θα είναι εύκολο σ’ αυτή τη ζώνη της μέσης Ανατολής. Οι σουνιτικοί πληθυσμοί που είχαν πάρει το μέρος του isis αναζητούν επειγόντως αξιόπιστους «προστάτες». Και φαίνεται ότι η Άγκυρα και η Ντόχα έχουν αναλάβει αυτήν την «προστασία», σε συνεννόηση αυτή τη φορά με την Τεχεράνη και τους σιίτες του ιράκ. Αν αυτή η συνεννόηση συνεχίσει να είναι σταθερή, τότε το «διαίρει και βασίλευε» της Ουάσιγκτον, του Τελ Αβίβ και του Ριάντ θα έχει υποστεί την οριστική, στρατηγική ήττα του. Τότε αυτή η περιοχή της μέσης Ανατολής θα έχει σοβαρές ελπίδες να ξαναανασάνει.

Το κουπόνι

Τετάρτη 26 Ιούλη. Εύλογη η προσπάθεια των φαιορόζ να πουλήσουν κάτι σαν «επιτυχία». Δοκίμασαν την «αναδιάρθρωση του χρέους» (ενώ ήξεραν ότι αυτή ΔΕΝ θα γινόταν την περασμένη άνοιξη), ύστερα δοκίμασαν την «συμμετοχή στην ποσοτική χαλάρωση της ε.κ.τ.» (ενώ ήξεραν επίσης ότι αυτή ΔΕΝ θα γινόταν την περασμένη άνοιξη), δοκίμασαν με τα ψέμματα δηλαδή. Και τώρα να: με 4,62% ρολάρουν το ομόλογο του 4,95% που είχαν βγάλει (για τους ίδιους λόγους: για να πουλήσουν success) οι φαιοπράσινοι το ’14. Γιατί, όμως, πιστεύουν ότι αυτή τους η (αγχωμένη) «έξοδος στις αγορές» θα αγοραστεί απ’ το πόπολο; Αν το πόπολο καταλάβαινε από τέτοια είναι πολύ πιθανό ότι δεν θα χαιρόταν. Αλλά ότι θα θύμωνε.

Να πως έχουν τα πράγματα. Το ελλαδιστάν έχει δανειστεί με τόσο χαμηλό επιτόκιο (1 και κάτι) το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος όσων χρωστάει (απ’ τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης – esm) ώστε είναι εντελώς απίθανο να βρει ποτέ αγοραία επιτόκια τόσο χαμηλά, όταν με το καλό «απελευθερωθεί απ’ τα δεσμά των μνημονίων». Αυτό πρακτικά σημαίνει πως όταν θα δανείζεται (απ’ τους εμπόρους χρήματος) για να ρολάρει τα χρέη του προς τον esm το «εθνικό χρέος» θα μεγαλώνει – και δεν θα μικραίνει! Όταν δανείζεσαι με 3,5%, ή 3%, ή και 2,5% (ανάβεις καπνογόνα τότε!) για να ξεχρεώσεις δανεικά με 1,3% το χρέος σου μεγαλώνει. Στοιχειώδες.

Υπάρχει ένας, και μόνον ένας τρόπος για να μην συμβεί αυτό. Αν πρέπει να ξεχρεώσει η Αθήνα 1000 την Χ στιγμή να μην δανείζεται ξανά 1000 (με μεγαλύτερο επιτόκιο) αλλά π.χ. 800 (πάντα με το μεγαλύτερο επιτόκιο). Και τα υπόλοιπα να τα συμ-πληρώνει απ’ τα έσοδά της. Αυτό σημαίνει ότι το ελληνικό κράτος θα πρέπει να έχει σταθερά, κάθε χρόνο, επί πολλές δεκαετίες πλεονάσματα! Υπ’ αυτήν και μόνον αυτήν την προϋπόθεση θα γίνει εφικτό το δημόσιο χρέος να μειώνεται, ακόμα κιαν τα (καινούργια) αγοραία δάνεια έχουν αισθητά μεγαλύτερο επιτόκιο απ’ τα (παλιά) πολιτικά δάνεια, του esm.

Είναι, όμως, εφικτό το να έχει το ελληνικό κράτος μόνιμα, σταθερά, κάθε χρόνο, για τις επόμενες δεκαετίες, πραγματικά (και όχι λογιστικά / εικονικά, όπως τώρα) πλεονάσματα; Στη θεωρία, και μόνο στη θεωρία, κάτι τέτοιο είναι πιθανό αν αυτά τα πλεονάσματα δεν (πρέπει να) είναι υψηλά – και ο παγκόσμιος καπιταλισμός προχωράει σε ίσιωμα κι όχι σε “χώμα”. Εκεί, στο θέμα του ύψους των αναγκαίων πλεονασμάτων, υπάρχει η αντίθεση εκτιμήσεων και προβλέψεων μεταξύ δντ και ευρωπαίων…

Στην ιστορία όμως, στην ιστορία του ελληνικού κράτους, αυτό είναι απλά αδύνατο! Η ιστορία του ελληνικού κράτους και του πολιτικού προσοδισμού του, η ιστορία για το πως “κρατιούνται” οι εσωτερικές ισορροπίες και πως γίνονται οι εκδουλεύσεις, είναι μια ιστορία μόνιμων ελλειμμάτων και χρεών. Ακόμα κι αν για ένα, δύο, ή τρία χρόνια εμφανίζει λογιστικό πλεόνασμα (όπως κάνει τώρα), αυτό είναι ένα διάλειμμα, του στυλ “κάνω τον φρόνιμο”. Οι εσωτερικοί συσχετισμοί συνταχνιακών συμφερόντων και η ηθική του προσοδισμού θα νικήσουν ξανά, όπως κάνουν εδώ και 180 χρόνια.

Γίνεται ακόμα πιο αδύνατο το να υπάρχουν μόνιμα πλεονάσματα ως το 2060 εξαιτίας του γεγονότος ότι καμία απ’ τις “μνημονιακές κυβερνήσεις” δεν φρόντισε να εξορθολογίσει τόσο τα έσοδα όσο και τα έξοδά της, ώστε να εξασφαλίσει μακροβιότητα στα κρίσιμης σημασίας πλεονάσματα. Οι εφοπλιστές έχουν καθαρίσει, οι παπάδες έχουν καθαρίσει, το κτηματολόγιο σέρνεται, κλπ κλπ.

Αυτά όλα τα ξέρουν πολύ καλά τόσο οι ευρωπαίοι εταίροι, όσο και οι διεθνείς έμποροι χρήματος. Οι πρώτοι δείχνουν ότι θέλουν να ξεφορτωθούν πια το ελλαδιστάν, κατ’ αρχήν απ’ τον πολιτικό δανεισμό. Οι δεύτεροι περιμένουν, και θα περιμένουν πάντα. Μπορεί να μην είναι το ίδιο λυσσασμένοι όσο το 2009 και το 2010 και το 2011, αλλά δεν θα είναι ποτέ “γενναιόδωροι”! Εκτός αν μεσολαβήσει κάποια τόσο μεγάλη παγκόσμια καταστροφή, ώστε τα δάνεια προς το ελλαδιστάν να γίνουν παντελώς αδιάφορα σαν “απόδοση”.

Έτσι έχουν τα πράγματα. Και το μόνο για το οποίο μπορούν να πανηγυρίζουν πραγματικά οι φαιορόζ είναι ότι κάποια στιγμή θα αντικατασταθούν, οπότε δεν θα έχουν μπελάδες με τις “αγορές” που τώρα υμνούν σαν όαση απελευθέρωσης – σαν μαλάκες που είναι (και με το συμπάθειο δηλαδή)!!!

Κανονικά τα επιτόκια με τα οποία τους δάνεισαν χτες και τα όποια μελλοντικά, ακόμα κι αν είναι κάπως χαμηλότερα, θα έπρεπε να τους θυμίζουν ότι η επόμενη “μεγάλη κρίση χρέους” του ελλαδιστάν είναι κάπου μπροστά. Αλλά, προφανώς, ακόμα κι αν ζουν τότε, θα έχουν κάνει τα κουμάντα τους…

Συρία

Τρίτη 25 Ιούλη. Στο συριακό πεδίο μάχης οι εξελίξεις είναι σε σημαντικό βαθμό (αν και όχι καθολικά) υπέρ του Άσαντ και των συμμάχων του.

Στο νότο, στα σύνορα με την ιορδανία, εκεί που η Ουάσιγκτον εκπαίδευε τους proxies της μέχρι που κυκλώθηκε και το σχέδιο για τον έλεγχο των συνόρων απέτυχε, ο φιλικός προς τον Άσαντ στρατός (ιρανοί φρουροί της επανάστασης, Χεζμπ’ αλλάχ, ιρακινοί πολιτοφύλακες) καταλαμβάνει τα εδάφη που κατείχε ο φιλικός προς τις ηπα f.s.a. ενώ ανατολικότερα προχωράει σταθερά προς την στρατηγικής σημασίας Abu Kamal, δίπλα στα σύνορα με το ιράκ και πάνω στον Ευφράτη. Η κατάσταση μεταξύ των proxies που οι ηπα εγκατέλειψαν πρέπει να είναι άσχημη, αν κρίνουμε απ’ το γεγονός ότι ανακοίνωσαν την διακοπή των σχέσεών τους με τους αμερικάνους (!).

Στα βόρεια, και πάλι ο φιλικός προς τον Άσαντ στρατός, με την υποστήριξη της ρωσικής αεροπορίας, υπερφαλάγγισε τις θέσεις που ελέγχουν οι φιλοαμερικανικές ypg στα νότια της Raqqa, λίγο έξω απ’ την πόλη, και έφτασε στον Ευφράτη. Κατ’ αυτόν τον τρόπο (και εφόσον αυτές οι θέσεις κρατηθούν) κόβεται οποιαδήποτε δυνατότητα του isis να υποχωρήσει απ’ την Raqqa προς την Deir ez-Zor. Αλλά, παρεπιπτόντως, φαίνεται ότι ο isis κρατάει σταθερά τις θέσεις του στην παλιά πόλη της Raqqa, προκαλώντας πονοκέφαλο στις ypg και στους αμερικάνους. (Είχαμε κάνει μια γενική πρόβλεψη για ένα τέτοιο ενδεδόμενο όπου ο isis θα καθυστερούσε σημαντικά τα αμερικανικά σχέδια…)

Εκεί που το πράγμα θα ζορίσει είναι στον θύλακα του Idlib. Ο Άσαντ φόρτωνε την περιοχή με κάθε ένοπλη ομάδα που δεχόταν να παραδώσει τις θέσεις της οπουδήποτε αλλού στη δυτική συρία· και ήταν πολλοί που υποστηρίζαν ότι μετά το Aleppo θα στραφεί σ’ αυτήν την συγκέντρωση αντικαθεστωτικών, στο Idlib, για να την “ισοπεδώσει”. Δεν το έκανε. Τους άφησε να αλληλοσκοτωθούν μετά την μεταστροφή των proxies του κατάρ.

Όμως σ’ αυτόν τον «εμφύλιο» μεταξύ αντικαθεστωτικών στη ζώνη του Idlib νικητές προς το παρόν (;) είναι οι υποστηριζόμενοι απ’ το Ριάντ – παρότι η Άγκυρα μετέφερε στην περιοχή ενισχύσεις προς τους αντιπάλους τους (και διακριτικά / ανομολόγητα συνέταιρους της «συμφωνίας της Αστάνα»). Έτσι, αυτή τη στιγμή, παρότι προχωράει προς τα ανατολικά, ο Άσαντ έχει αυτό το θέμα στα δυτικά: το Idlib. Απ’ όπου μπορεί να υποστεί επιθέσεις αντιπερισπασμού στα, ας πούμε, “μετόπισθεν”. Στην Hama κατά κύριο λόγο, και στην Homs.

Δεν ξέρουμε τι περιθώρια υπάρχουν να αντιμετωπιστεί ένα τέτοιο πιθανό πρόβλημα απ’ τον στρατό του Άσαντ και των συμμάχων του, που έχει επικεντρωθεί αρκετές εκατοντάδες χιλιόμετρα ανατολικότερα. Εκτός αν πάρουν την εργολαβία οι ρώσοι μόνοι τους – μισθοφόροι και μη – με διακριτικές τουρκικές βοήθειες…

(φωτογραφία: για να μην υπάρχει κάποια αμφιβολία για το ποιος είναι ο «αρχιστράτηγος» στο συριακό πεδίο μάχης, στη μεριά του Άσαντ, το ρωσικό ανώτατο επιτελείο δίνει περιοδικά συνεντεύξεις τύπου για την κατάσταση επί του εδάφους, μαζί με χάρτες. Αυτός πιο πάνω είναι χθεσινός.

Αν τα ρωσικά σας δεν σας βοηθούν, με ροζ χρώμα είναι οι περιοχές που ελέγχει ο Άσαντ και οι σύμμαχοί του, με ανοικτό icy white στα βόρεια οι δύο περιοχές των ypg, με αποχρώσεις του γαλάζιου (και του μωβ στο νότο) οι περιοχές που ελέγχουν ακόμα οι αντικαθεστωτικοί – το Idlib είναι η πιο σκούρα ζώνη στα βορειοδυτικά – ενώ το σκούρο μωβ/μπλε βόρεια είναι η περιοχή που ελέγχει η Άγκυρα με τους δικούς της proxies.)

Δικαστήριο

Τρίτη 25 Ιούλη. Είναι φαντασίωση, ουτοπία· ακόμα και ανέκδοτο θα μπορούσε να είναι. Σίγουρα είναι ρεφορμισμός· (από δω το πάμε, απο ‘κει το πάμε…) Έχουμε την επίγνωση! Το χρησιμοποιούμε ωστόσο σαν μέτρο: αν ένα παντοδύναμο τζίνι επέτρεπε σε έναν τολμηρό βασιλιά να κάνει μία και μόνο μία σοβαρή μεταρρύθμιση στο παρακμιακό βασίλειό του, αυτή θα έπρεπε να αφορά την «νομοθεσία / απονομή δικαιοσύνης». Ο ρόλος που παίζουν αυτά τα συστήματα στις ανθρώπινες κοινωνίες, είτε πρόκειται για εθιμικές κατασκευές είτε για προϊόντα κάποιου απρόσωπου ορθολογισμού / εξισωτισμού, σπάνια γίνεται κατανοητός στους καπιταλιστικούς καιρούς μας. Επειδή, φυσικά, ξέρουμε και ισχύει ότι «η δικαιοσύνη δεν είναι τυφλή, ήταν και είναι ταξική». Ξέρουμε επίσης τα λόγια του Ντάριο Φο για τους δικαστές. Όμως ΔΕΝ είναι μόνο αυτοί η περιβόητη «δικαιοσύνη». Είναι ένα πολύ ευρύτερο πλέγμα…

Ειδωμένη σα σύνολο η ελληνική «παραγωγή νόμων / εφαρμογή τους» είναι η κολασμένη καρδιά όχι απλά μιας δομής ταξικής αλλά, επιπλέον μια κοινωνίας πολιτικού προσοδισμού. Στις νομικές σχολές διδάσκεται φευγαλέα αυτό που λέγεται «πολυνομία», σαν παθολογικό δεδομένο, που απλά, με τον καιρό, γίνεται ακόμα πιο γάγκρενα. Όμως το γεγονός είναι ότι η «πολυνομία» και η επιτηδευμένη αργκώ της νομοθεσίας κάνει απροσπέλαστους και ακατανόητους για τον «κοινό άνθρωπο» ακόμα και τους πιο στοιχειώδεις νόμους· αυτό το γεγονός, αυτή η εκβιασμένη, επιβεβλημένη άγνοια, είναι ο χωροχρόνος όπου πιάνουν δουλειά οι ειδικοί, δικηγόροι και δικαστές. Για να «πουλήσουν» οι μεν μια τρύπα, ένα παράθυρο, μια πόρτα, μια εξαίρεση εδώ· για να επιβάλλουν οι δε μια αγορασμένη ή διατεταγμένη ερμηνεία εκεί. Μ’ αυτόν τον τρόπο η «ταξική δικαιοσύνη» α λα ελληνικά αφήνει που και που περάσματα για κάποιους πιο πληβείους, πράγμα που την κάνει να φαίνεται «δημοκρατική». Όμως ταυτόχρονα οι επαγγελματίες της φροντίζουν να τυλίγουν τα πάντα με τον ιστό των ειδικοτήτων τους. Η ελληνική (κοινωνική) δικομανία είναι απλά η έκφραση της διάλυσης των κοινωνικών τρόπων εξομάλυνσης των διαφορών και της μικροαστικής εκτόξευσης προς τον ιστό του δικαστηρίου. Ίσως η λέξη “δικομανία” να μην είναι καν ακριβής. Πρόκειται, μάλλον, για την αποδοχή της γενικευμένης μεσολάβησης των ειδικών, ξεκινώντας απ’ τους βουλευτές / νομοθέτες και τα “προεδρικά διατάγματα” και φτάνοντας ως τους πταισματοδίκες, στην πρωταρχική αίσθηση του δικαίου.

Είναι λοιπόν εύλογο ότι οποιαδήποτε σοβαρή και γενναία μεταρρύθμιση σ’ αυτήν την μία και μοναδική ευκαιρία που θα έδινε το τζίνι, θα ήταν στο ελλαδιστάν μακρόχρονη, δύσκολη, συγκρουσιακή. Το αποτέλεσμα δεν θα έφτανε ποτέ στην απλότητα των βιβλικών «δέκα εντολών». Αλλά θα μπορούσε να μειώσει δραστικά την δικαιϊκή εξουσία των ειδικών και των κυκλωμάτων τους, που κάνουν την ταξική δικαιοσύνη να είναι και τοξική. Θα μείωνε, επίσης, δραστικά τον αριθμό αυτών των επαγγελματιών· να ένας λόγος ανελέητου “κλαδικού” πολέμου εκ μέρους τους!

Δεν θα γινόταν κάτι τέτοιο για λογαριασμό της αυτοδικίας (καμία οργανωμένη κοινωνία, ακόμα και η πλέον αναρχική, δεν θα επέτρεπε κάτι τέτοιο!) αλλά υπέρ της κοινωνικής δικαιϊκής «αυτο-πεποίθησης». Σε τελευταία ανάλυση, σε έναν απλουστευμένο και προσιτό ορίζοντα νόμων, τα εργατικά δίκαια θα μπορούσαν να είναι πιο συμπαγή και εύστοχα. Γιατί η σχέση του πραγματικού συντάγματος (των ταξικών σχέσεων δύναμης) με το τυπικό περιλαμβάνει, για τα ντόπια αφεντικά, κι αυτό το όπλο: την θολούρα, την απροσδιοριστία και την «ευελιξία» του τυπικού…

Εν τω μεταξύ η νομοθεσία (σαν θέσμιση αλλά και σαν συλλογική ηθική) έχει να αντιμετωπίσει τόσες «προκλήσεις» απ’ την εξελισσόμενη καπιταλιστική αλλαγή παραδείγματος, έτσι ώστε και μόνο η σκέψη ότι οι όποιες απαντήσεις θα προστεθούν στο ήδη υπάρχον ελληνικό «δικαιϊκό σώμα» είναι τόσο αισιόδοξη όσο το να φοράει κανείς σε ένα πτώμα βατραχοπέδιλα περιμένοντας ότι έτσι θα εξερευνήσει τους βυθούς…