Δευτέρα 8 Γενάρη>> Την ερχόμενη Πέμπτη (11 Γενάρη) και Παρασκευή (12 Γενάρη) πρόκειται να γίνουν στο διεθνές δικαστήριο (Χάγη) οι δημόσιες ακροάσεις σχετικά με την προσφυγή απ’ το κράτος της νότιας αφρικής κατά του θεοναζί, απαρτχάιντ καθεστώτος, με την κατηγορία της γενοκτονίας. (Υπάρχει στο youtube ένα live κανάλι του οηε, πιθανόν οι ακροάσεις να μεταδοθούν και από κει).
Περί τίνος πρόκειται; Γιατί έχει ανησυχήσει το Τελ Αβίβ;
Υπάρχουν δύο «διεθνή δικαστήρια» με έδρα την Χάγη. Το «διεθνές ποινικό δικαστήριο» (international criminal court / ICC) και το «διεθνές δικαστήριο» (international court of justice / ICJ). Το πρώτο είναι σχετικά πρόσφατη δημιουργία, του 2002, και έχει αρμοδιότητα ατομικές περιπτώσεις εγκληματιών πολέμου, εγκληματιών κατά της ανθρωπότητας, εγκληματιών που διαπράττουν γενοκτονία. Το δεύτερο είναι παλιό, είχε δημιουργηθεί το 1920 επί «κοινωνίας των εθνών», και μετά την δημιουργία του οηε πέρασε στην αρμοδιότητά του, ως ένας απ’ τους έξι βασικούς πυλώνες του. Το ICJ εξετάσει προσφυγές κρατών κατά κρατών για εγκλήματα πολέμου, κατά της ανθρωπότητας, γενοκτονίες. Σ’ αυτό το δεύτερο έχει προσφύγει το κράτος της νότιας αφρικής.
Ως σκέλος του οηε το ICJ έχει 15 δικαστές εννιαετούς θητείας, που εκλέγονται απ’ τη «γενική συνέλευση» και το «συμβούλιο ασφαλείας», και τυπικά οι πέντε προέρχονται από δυτικά κράτη, τρεις από αφρικανικά, δύο από ανατολικοευρωπαϊκά, τρεις από ασιατικά και δύο από λατινοαμερικάνικα. Αλλά στη σύνθεση του 2024 δεν υπάρχει δικαστής απ’ την ρωσία, για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού – «τιμωρία» απ’ το 2023 (μετά την λήξη της θητείας του ρώσου Kiril Gevorgian), για την εισβολή στην ουκρανία… Στη σύνθεση των δικαστών του ICJ υπάρχουν κατά συνέπεια σήμερα δικαστές από σομαλία, κίνα, σλοβακία, γαλλία, μαρόκο, βραζιλία, ηπα (είναι και ο πρόεδρος…), ουγκάντα, ινδία, τζαμάικα, αυστραλία, λίβανο, ιαπωνία, γερμανία και βέλγιο. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με πλειοψηφία.
Το καινούργιο ICC θεωρείται επιεικώς αναξιόπιστο. Έχει κατηγορηθεί στο παρελθόν για μεροληψία, ακόμα και για ρατσισμό. Σ’ αυτό κατέφυγε το 2015 η «παλαιστινιακή αρχή» για να εξεταστεί η εγκληματικότητα της ισραηλινής επιχείρησης ισοπέδωσης της Γάζα το 2014 (operation protective edge) – σχεδόν 10 χρόνια μετά το ICC ακόμα ψάχνει να βρει στοιχεία…. Με εισαγγελέα τον άγγλο Karim Ahmad Khan το ICC απέρριψε το 2021 προσφυγές για εγκλήματα πολέμου απ’ τους κατοχικούς στρατούς στο αφγανιστάν, όπως επίσης προσφυγές για τις αμερικανικές / νατοϊκές «μυστικές φυλακές» και τα βασανιστήρια αιχμαλώτων του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» στην πολωνία, στη ρουμανία και στη λιθουανία – λόγω έλλειψης χρημάτων (είπαν)… Πριν δυο μήνες η νότια αφρική, η βολιβία, το μπαγκλαντές και το τσιμπουτί προσέφυγαν στο ICC κατά του Netanyahou και του υπόλοιπου υπουργο-φασισταριού για εγκλήματα-κατά-της-ανθρωπότητας στη Γάζα. Ο Khan απάντησε «δεν προλαβαίνουμε, τώρα κάνουμε έρευνα για το 2014»…
Αντίθετα το ICJ θεωρείται σοβαρό και «επαγγελματικό» στις κρίσεις του.
Αν και κανένα απ’ τα δύο δεν έχει τρόπους να επιβάλει τις αποφάσεις του, αυτές δημιουργούν στα επιμέρους κράτη μέλη του οηε το περιθώριο (τη νομιμοποίηση…) να πάρουν μέτρα τα ίδια. Κι εδώ εδράζεται η ανησυχία του Τελ Αβίβ: αν καταδικαστεί για γενοκτονία στη Γάζα, τότε αφενός θα έχει μια «επίσημη» ρετσινιά πρώτου μεγέθους, αφετέρου θα νομιμοποιηθούν διάφορα κράτη να πάρουν μέτρα εναντίον του, οτιδήποτε κρίνουν ως αποτελεσματικό. (Αν συμβεί κάτι τέτοιο, έστω και από λίγα κράτη αρχικά, θα είναι ένα είδος εφαρμογής του BDS…) Κι αυτό επειδή οι αποφάσεις του ICJ δεν αφορούν μόνο τα κάθε φορά κατηγορούμενα κράτη, αλλά και όλα τα υπόλοιπα που καλούνται να τις λάβουν σοβαρά υπόψη τους. Αυτό θα φέρει σε δύσκολη θέση ανοικτούς υποστηρικτές της σφαγής στη Γάζα, όπως την Ουάσιγκτον, το Βερολίνο (και όχι μόνο…)
Πως αποδεικνύεται η γενοκτονία; Σύμφωνα με την διεθνή νομοθεσία οι παρακάτω 5 πράξεις συνιστούν το συγκεκριμένο έγκλημα:
1. Η δολοφονία μελών μιας εθνοτικής ή θρησκευτικής ομάδας ανθρώπων∙
2. Η πρόκληση σοβαρών σωματικών ή ψυχολογικών βλαβών σε μέλη μιας εθνοτικής ή θρησκευτικής ομάδας∙
3. Η ηθελημένη, υπολογισμένη διαμόρφωση συνθηκών ζωής με σκοπό την φυσική εξόντωση μια εθνοτικής ή θρησκευτικής ομάδας∙
4. Η επιβολή μέτρων που έχουν στόχο να εμποδίσουν τις γεννήσεις μέσα σε μια εθνοτική ή θρησκευτική ομάδα∙
5. Η δια της βίας μεταφορά παιδιών αυτής της ομάδας σε άλλη.
Δεν υπάρχει ούτε η ελάχιστη αμφιβολία ότι το θεοναζί, απαρτχάιντ καθεστώς διαπράττει τα τέσσερα απ’ τα πέντε, συστηματικά και επί μήνες. Υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες δολοφονίες, υπάρχουν και άφθονες δολοφονικές, ρατσιστικές, γενοκτονικές δηλώσεις «επισήμων». Ποια θα είναι η γραμμή “υπεράσπισής του”; Σύμφωνα με όσα είναι γνωστά θα είναι κάπως έτσι: Μα κύριοι δικαστές, τους αφήνουμε να τρώνε λίγο ρύζι, να έχουν και λίγο νερό, άρα δεν θέλουμε να πεθάνουν… Επίσης θα είναι: Ε, λέμε και καμιά κουβέντα παραπάνω για να περάσει η ώρα, μη γινόσαστε κι εσείς τόσο σχολαστικοί… (Εννοείται ότι το θεοναζί καθεστώς δεν παρέλειψε να απειλήσει την Πραιτόρια ότι «αυτό θα το πληρώσετε ακριβά»…)
Αμφιβολία δεν υπάρχει, υπάρχει ωστόσο πάντα η χρονοτριβή – θα φανεί λοιπόν τι, πως και πότε θα αποφασιστεί. Η εκδίκαση μπορεί να τραβήξει, αν και η νότια αφρική μαζί με την προσφυγή έχει ζητήσει επείγουσα εκτίμηση της κατάστασης ώστε να εμποδιστεί τουλάχιστον, όσο είναι δυνατόν, η συνέχισή της. Αν το ICJ αποφασίσει τέτοια προσωρινά μέτρα (και το κάνει γρήγορα), δεν θα μπορεί μεν να τα εφαρμόσει∙ ωστόσο θα είναι κάτι σαν «προ-απόφαση» με ό,τι αξία θα της αποδοθεί. Θα μεταφέρει αυτήν την απόφασή του στο «συμβούλιο ασφαλείας»∙ εκεί το πιθανότερο είναι ότι η Ουάσιγκτον θα την μπλοκάρει. Σε κάθε περίπτωση είναι απίθανο ότι θα βρεθούν κράτη διατεθειμένα να επιβάλλουν δια της βίας (πως αλλιώς;) το τέλος της σφαγής, χωρίς καμιά άλλη προϋπόθεση. Μπορούν όμως να επιβάλουν εμπάργκο, κυρώσεις, στους γενοκτόνους…
Εν τω μεταξύ τουρκία και μαλαισία έχουν δηλώσει επίσημα ότι θα υποστηρίξουν την αγωγή της νότιας αφρικής (χωρίς να ξέρουμε αν αυτό σημαίνει κάτι από πρακτική άποψη).
Ας σημειωθεί επιπρόσθετα πως στο συγκεκριμένο δικαστήριο μπορούν να καταθέσουν και θύματα, αν όχι αυτοπροσώπως σίγουρα μέσω νομικών εκπροσώπων…