Τετάρτη 13 Μάη. Διάλυση της έννοιας του (άμεσου) μισθού σαν της υλικής εκδήλωσης της ανταγωνιστικής σχέσης ανάμεσα στους εργάτες και τα αφεντικά… Έλεγχος του συνόλου της αγοράς εργασίας προς όφελος των αφεντικών συνολικά… Κατάργηση (ή περιορισμός) της εργατικής ανταγωνιστικής δράσης… Θόλωμα των βασικών χαρακτηριστικών της μισθωτής εργασίας… Ακόμα κι αν αυτά και μόνο αυτά ήταν τα οφέλη απ’ την εγκατάσταση και διεύρυνση της “υβριδικής” διεύθυνσης (επί) της εργασίας μέσω του μοντέλου “διπλό αφεντικό”, δεν θα ήταν καθόλου ασήμαντα! Όμως υπάρχει και κάτι ακόμα.
Το ιδιωτικό αφεντικό μιας επιχείρησης έχει έσοδο (και κέρδος) απ’ την πώληση των εμπορευμάτων που παράγονται σ’ αυτήν, είτε είναι πράγματα είτε υπηρεσίες. Μέσω της πώλησης των εμπορευμάτων είναι που πραγματοποιείται η υπεραξία, παίρνει δηλαδή την μορφή “χρήμα”. Το κράτος από που έχει έσοδο και αναλαμβάνει να πληρώνει το ένα μέρος του μισθού (κρύβοντας, όπως έχουμε πει ήδη, την ταξική πόλωση “μισθός”); Από δύο πηγές: την φορολόγηση και τα δάνεια.
Εάν η μορφή – κράτος αύξανε την φορολογία πάνω στα κέρδη των αφεντικών ώστε να πληρώνει από κει αυτό το ένα μέρος του μισθού, θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι δρα σαν “ενδιάμεσος”, που αφαιρεί απ’ τις τσέπες του συνόλου των αφεντικών κάποια ποσά, για να τα επιστρέψει στους εργάτες / μισθωτούς· άρα ότι τα λεφτά που πληρώνει είναι κάτι σαν “αόρατος μισθός”. Εάν, όμως, όχι μόνο δεν αυξάνεται η φορολογία των αφεντικών αλλά, αντίθετα, μειώνεται; Τί είδους, τί χαρακτηριστικών “λεφτά” είναι αυτά που δίνει η μορφή – κράτος σα δεύτερο αφεντικό; Και σε ποιά σχέση σέρνεται ο κάθε μισθωτός μέσω αυτών των πληρωμών;
Η τωρινή “έκτακτη ανάγκη”, κατάλληλα δημιουργημένη, όπου μεθοδεύεται η εξάπλωση του χειρισμού “διπλό αφεντικό” μέσα και πάνω στη σύγχρονη εργατική τάξη, είναι χαρακτηριστική σε σχέση με τα πιο πάνω ερωτήματα. Τα ποσά του κρατικού πατερναλισμού είναι δάνεια. Ας κάνουμε μια αντιπαραβολή του τί σημαίνει αυτό, για να βοηθήσουμε στην κατανόηση.
1) Αν ένας μισθωτός παίρνει ελάχιστα λεφτά σαν μισθό και αναγκάζεται να δανείζεται κάθε μήνα μερικές εκατοντάδες ευρώ για να τα φέρει βόλτα, σύντομα θα γονατίσει ο ίδιος απ’ το χρέος. Θα έχει υποθηκεύσει τον εαυτό του στους δανειστές του…
2) Αν ένα αφεντικό “που δεν πάει καλά” δανείζεται κάθε μήνα για να συμπληρώνει στην μισθοδοσία τα χρήματα που προέρχονται απ’ τα έσοδα πώλησης των εμπορευμάτων, θα συσσωρεύσει μεν ένα κάποιο χρέος (απέναντι π.χ. στις τράπεζες) αλλά οι εργάτες του έχουν κάθε λόγο να αδιαφορήσουν γι’ αυτό. Κανένας, ούτε το αφεντικό ούτε οι δανειστές του μπορούν να ζητήσουν πίσω τους μισθούς που έχουν καταβληθεί. Οι εργάτες δεν είναι χρεωμένοι, δεν έχουν υποθηκεύσει τους εαυτούς τους, δεν χρωστάνε…
3) Αν η μορφή – κράτος δανείζεται για να εκληρώσει την λειτουργία του σαν δεύτερο αφεντικό, τί ισχύει; Η μορφή – κράτος είναι απρόσωπη· το χρέος του δεν είναι απαιτητό από κάποιο φυσικό πρόσωπο συγκεκριμένα· δεν είναι “συγκεκριμένος” εκείνος που χρωστάει. Είναι τα “δημόσια οικονομικά” χρεωμένα, δηλαδή το σύνολο της κοινωνίας.
Η διεθνής εμπειρία της προηγούμενης δεκαετίας δείχνει γλαφυρά ότι το “δημόσιο χρέος” είναι μια πολύ καλή φόρμουλα για να λειτουργήσουν τα κράτη σαν κόμματα των αφεντικών μ’ ένα είδος “καραμπόλας”: Με άμεσους ή έμμεσους τρόπους μπορούν να “τραβήξουν λεφτά” απ’ τους μισθούς (κάνοντας την εργασία συγκυριακά ή μόνιμα φτηνότερη…) για να “ξεχρεώσουν τα δημόσια οικονομικά”… Ως εάν ο εργατικός άμεσος μισθός και ο κρατικός δανεισμός να είναι συγκοινωνούντα δοχεία με “φυσικό” τρόπο…
Τα 360 ευρώ λοιπόν (του παραδείγματος στο “το διπλό αφεντικό 7” πριν δυο μέρες) σαν μηνιαία καταβολή εκ μέρους του κράτους ΔΕΝ είναι του “τύπου 2” όπως τον δείξαμε στην πιο πάνω ταξινόμηση. Είναι μεν δανεικά, αλλά δεν αποτελούν χρέος που βαρύνει το κάθε φορά συγκεκριμένο αφεντικό (ή τους μετόχους) μιας επιχείρησης. Τείνει, μάλλον, να είναι του “τύπου 1”: εάν, για οποιονδήποτε λόγο και με οποιαδήποτε δικαιολογία, η μορφή – κράτος επιδιώξει να τα πάρει πίσω, μπορεί να το κάνει (και θα το κάνει!) με μια γκάμα μεθόδων. Αυξάνοντας την έμμεση φορολογία – για παράδειγμα… Ή χαμηλώνοντας το αφορολόγητο όριο… Ή… ή… ή…
Ο μισθωτός λοιπόν πάνω στον οποίο στρογγυλοκάθεται το μοντέλο του “διπλού αφεντικού”, ας πούμε η φιγούρα του προχθεσινού παραδείγματος, εκεί που δούλευε 40 ώρες και έπαιρνε 1200 ευρώ μπορεί τώρα να δουλεύει 20 και να παίρνει 960… Μπορεί, άρα, να νοιώθει “μια χαρά” (με δεδομένη, άλλωστε, όχι απλά την “έκτακτη ανάγκη” αλλά την ερμηνεία του καθεστώτος γι’ αυτήν…)
Όμως: ΔΕΝ είναι τα 960 ευρώ “δικά” του! Υποθηκεύεται ως ένα βαθμό, μ’ έναν τρόπο “αόρατο”! Όχι μόνο είναι υποχρεωμένος να υπακούει στον γενικό σχεδιασμό της οργάνωσης της εργασίας, που τον έχει αναλάβει το κράτος… Όχι μόνο είναι υποχρεωμένος να πειθαρχεί είτε στον κάθε φορά συγκεκριμένο ιδιώτη εργοδότη είτε στις γενικές καπιταλιστικές προσταγές (ουσιαστικά και στα δύο)… Αλλά, επιπλέον, μπορεί να κληθεί να “επιστρέψει” ένα μέρος απ’ αυτά τα 960 ευρώ κάθε μήνα, οποιαδήποτε στιγμή και με οποιονδήποτε τρόπο επιλέξει η μορφή – κράτος!
Καθόλου “μια χαρά” από εργατική άποψη!