Τρίτη 28 Μάη. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο ο καταναλωτής πολιτικού (με την έννοια της τεχνικής της εξουσίας) image θα συμπεριφερθεί διαφορετικά απ’τον εαυτό του σαν καταναλωτή απορρυπαντικών. Φυσικά διάφοροι επιμένουν ότι οι γιορτές της δημοκρατίας προκαλούν τους υπηκόους να σκεφτούν το συμφέρον τους – αλλά τι διαφορετικό κάνουν τα supermarkets, οι διαφημιστές και η αγορά εμπορευμάτων;
Ο εξοχότατος π.ε.τ. ήθελε να κάνει τα ψηφοδέλτια κουπόνια: ανομολόγητη αλλά συνεπής προσέγγιση του καταναλωτικού ήθους (ethos). Απέτυχε σ’ αυτή τη φάση. Αλλά αλλοίμονο αν οι επαγγελματίες διαφημιστές και PR τα παρατούσαν μετά απ’ τις αποτυχίες τους! Νέος είναι, τενεκές είναι, θα του κάτσει κάποια στιγμή. (Μπορεί και στην επόμενη προσπάθεια… Αν έβγαινε σπαράζοντας στο κλάμα δεν θα συγκινούσε το πόπολο; Αν έβαζε γραβάτα δεν θα έπειθε περισσότερο σαν statesman τώρα που η αίγλη του τρελόπαιδου έχει φάει τα ψωμιά της;)
Καταλαβαίνουμε ότι είναι δύσκολο σε όσους κυνηγούν κουκιά, με απόχη ή με πολυβόλο, να παραδεχτούν πως κάνουν την ίδια δουλειά με κάθε κυνηγό πελατών στον ύστερο, post modern καπιταλισμό – παρότι έχουν τους ίδιους συμβούλους… Καταλαβαίνουμε το γιατί θέλουν οι δικές τους υποσχέσεις να είναι ανώτερης τάξης από οποιαδήποτε άλλη (εμπορευματική / καταναλωτική) υπόσχεση. Αλλά ακόμα κι αν ήταν έτσι (που δεν είναι!), και για να διασωθεί αυτή η κρίσιμη διάκριση ανάμεσα στο «ψηφίζω» και στο «ψωνίζω», δεν θα έπρεπε όλοι αυτοί οι κήρυκες κάποιου (εγκόσμιου) παράδεισου να έχουν σίγουρα και αναμφισβήτητα στοιχεία ότι έστω για μια μέρα κάθε τόσα χρόνια, έστω για μια ώρα εκείνην την κρίσιμη ημέρα, οι αλαλιασμένοι (μερικές φορές και χρεωκοπημένοι) καταναλωτές παύουν να είναι τέτοιοι; Δεν θα έπρεπε να υπάρχουν ασφαλείς αποδείξεις ότι ο λαός δεν ψηφίζει όπως ψωνίζει;
Περίεργες απορίες έχουμε (πολύ χειρότερα: συνδεδεμένες με τις πολιτικές μας επιλογές και πρακτικές): αμφισβητούμε (κι ακόμα χειρότερα…) την «διαύγεια πνεύματος» του καταναλωτή (συμπεριλαμβανόμενου του ψηφοφόρου) στον προσδιορισμό, με ορθολογικά κριτήρια, των συμφερόντων του! Δεν είναι έλλειψη εμπιστοσύνης. Είναι καθαρή εχθρότητα απέναντι σ’ εκείνους που εξουσιοδοτούν τους όποιους εκπροσώπους τους (είτε αποθεώνοντάς τους, είτε σαν το μη χείρον βέλτιστον…) ξέροντας εκ των προτέρων ότι δεν μπορούν να τους ελέγξουν πρακτικά ποτέ· εκτός απ’ το επόμενο ραντεβού κατανάλωσης, μετά από κάποια χρόνια. (Με τέτοια μυαλά πως να μην είμαστε αποσυνάγωγοι σαν αυτόνομοι εργάτες; Αμφισβητούμε το πλήθος των μικροαστών που ονομάζεται «λαός»; Καλύτερα να αμφισβητούσαμε τους νόμους της βαρύτητας ή την σφαιρικότητα της γης!!!)
Τουλάχιστον οι κατασκευαστές και έμποροι κλασσικών εμπορευμάτων βάζουν στις ετικέτες την σύνθεση του προϊόντος και ένα τηλέφωνο «παραπόνων» ή «εξυπηρέτησης του κοινού» – ανά πάσα στιγμή. Μπορεί να είναι παραμύθι, αλλά έστω συμβολικά αναγνωρίζει το θρυλικό «ο πελάτης έχει δίκιο» – την στιγμή που το έχει. Οι κατασκευαστές πολιτικών προϊόντων αρνούνται τέτοιες ετικέτες. Εντάξει. Αν, όμως, πάθεις δηλητηρίαση (απ’ το πολιτικό προϊόν) ώσπου να έρθει η στιγμή (της γιορτής της δημοκρατίας) για να το ξεράσεις με κάποιο αντίδοτο θα έχεις πέσει σε κώμα… (Πράγμα που συμβαίνει συχνά…)
Άμα το ψάχνει το δίκιο του (ο πελάτης…) για να το βάλει στον φάκελο μια φορά στο όποτε, μπορεί και να το μπερδέψει. Μπορεί να είναι ήδη ζόμπι – της πολιτικής αγοράς βέβαια…