Δευτέρα 4 Μάρτη. Καθόλου δεν μας αρέσουν τα μνημόσυνα και τα «ο νεκρός δεδικαίωται»! Όμως, αν όχι για άλλους λόγους, πρέπει να πούμε ένα «γειά» στον Γιάννη Μπεχράκη, κι ας φαίνεται παρέξενο: χωρίς να κρατάμε ακριβή λογαριασμό είναι σίγουρο ότι έχουμε χρησιμοποιήσει φωτογραφίες του.
Δεν στεκόμαστε στις βραβεύσεις του – δεν μας αφορούν. Στεκόμαστε σ’ αυτό το κράμα καλώς εννούμενου ιδεαλισμού και αδρεναλίνης που καλλιεργεί κάποιος για τα κυτταρά του· αυτό το κράμα που στη συγκεκριμένη περίπτωση με μέσο μια φωτογραφική μηχανή επιδιώκει, το λέει (και το εννοεί) να μην υπάρχει κανείς που θα πει «δεν ήξερα». Σκοπός έντιμος – και δύσκολος.
Ο Μπεχράκης γεννήθηκε το 1960. Ανήκει άρα σ’ αυτή τη γενιά ανθρώπων που είδαν (ή έμαθαν ελάχιστα αργότερα) την δύναμη που είχαν οι αποκαλυπτικές φωτογραφίες απ’ τον αμερικανικό πόλεμο στο βιετνάμ – την δύναμη που είχαν να θεριέψουν (τεκμηριώνοντάς το) το αντιπολεμικό / αντιιμπεριαλιστικό κίνημα τόσο στις ηπα όσο και στην ευρώπη. Υπήρξε λοιπόν ένα έντιμο τέκνο μιας εποχής όπου το φωτογραφικό ντοκουμέντο στερούσε, πράγματι, όλα τα εθελόδουλα άλλοθι… Όλα τα «δεν ξέρω»…
Ο Μπεχράκης πέθανε προχτές. Πέθανε σε μια εντελώς άλλη εποχή. Πέθανε σε μια εποχή που ο θάνατος των Άλλων είναι τόσο της μόδας, τόσο πολύ οργανικό στοιχείο του πρωτοκοσμικού καννιβαλισμού και της απάθειας της μαζικής πρωτοκοσμικής μικροαστικής πλέμπας, ώστε δεν υπάρχει εδώ και καιρό καμία εικόνα εγκλήματος κατά των Άλλων που να προκαλεί ηθικές κρίσεις στον πρώτο κόσμο. Εκτός αν είναι κάποιο πουλί, κάποιο σκυλί – ή κάποιο μωρό, κι αυτό για λίγο. Ο Μπεχράκης έζησε σαν φωτο-κατάσκοπος αληθειών που κρύβονται, αλλά ήταν πια στην ώριμη κοινωνία του Θεάματος… Όπου τίποτα δεν λειτουργεί σαν πρόκληση στην ηθική και στην αξιοπρέπεια (αφού δεν υπάρχουν τέτοιες, κι αφού «έχουμε άλλες δουλειές»…)· όπου η συναίνεση και η εθελοδουλεία εξασφαλίζονται όχι μέσω της απόκρυψης αλλά μέσω του πληθωρισμού και της επίδειξης του θανάτου των Άλλων· όπου η ακηδία και ο κυνισμός θεωρούνται προσόντα· όπου οι εικόνες κατασκευάζονται μαζικά και όπου τα πάντα είναι εικονικά και ρηχά – σε βαθμό μαζικών αλλά αθόρυβων πνιγμών.
Ο Μπεχράκης πέθανε στα 58 του, από καρκίνο. Είχε αυτό που έμαθε απ’ τη γενιά του: μια ορισμένη γενναιότητα. Αλλά, αν πράγματι προσπάθησε κάτι, το προσπάθησε μάταια. Εν τω μεταξύ η γενιά του καλοβολεύτηκε σε δουλειές και πόστα. Και οι επόμενες στις virtual επιβεβαιώσεις…
Ξέρουμε πολύ καλά περί τίνος πρόκειται. Τι πάει να πει «εις μάτην»… Οπότε, χωρίς να γνωρίζουμε τίποτα περισσότερο γι’ αυτόν εκτός από κάποιες φωτογραφίες του, μιλώντας την πνιγμένη φωνή της γενιάς του, ένα μόνο: άντε γεια ρε μάγκα, ακόμα κι αν εργάστηκες εις μάτην…
(φωτογραφίες by giannis behrakis: Πάνω, ένας πρόσφυγας απ’ τη συρία κρατάει αγκαλιά το κοριτσάκι του δίνοντάς του κουράγιο και στοργή, καθώς περπατάει μέσα στη βροχή προς την Ιδομένη – 10 Σεπτέμβρη 2015. Οι «δικοί μας» πατεράδες δεν περπατάνε στη βροχή κυνηγημένοι – ευτυχώς…. Οπότε δεν τους νοιάζει…
Κάτω, πρόσφυγες και μετανάστες, μέσα στη βροχή, παρακαλάνε μακεδόνες μπάτσους να τους αφήσουν να περάσουν τα σύνορα – πάλι 10 Σεπτέμβρη 2015. Ξανά ευτυχώς έχουμε ευρωπαϊκά διαβατήρια, και δεν χρειάζεται να παρακαλέσουμε μπάτσους… Οπότε δεν μας νοιάζει…
Τι είπες ρε μάγκα; Κανείς να μην μπορεί να πει «δεν ήξερα»; Μα οι άνθρωποι έχουν τις δουλειές τους, τις οικογένειές τους, τις έγνοιες τους και τις γιορτές τους! Σαν πιο πολύτιμο απ’ όλα έχουν πια αυτό: τον κυνισμό τους. Δεν πρόκειται να τον διαπραγματευτούν για τίποτα (και καμία γνώση) στον κόσμο!
Ελευθερώθηκαν απ’ το «δεν ξέρω»! Δεν επικαλούνται άγνοια. Αδιαφορία επικαλούνται! Φτηνό βερμπαλισμό σαν επίδειξη “ενδιαφέροντος” επικαλούνται! Το «δεν με νοιάζει» και το «ναι μωρέ»… Άλλοτε το λένε, άλλοτε το εννοούν, και άλλοτε το ψευτοκουκουλώνουν έτσι ή αλλιώς.
Άλλαξε από καιρό η φάση Μπεχράκη… Δεν υπάρχουν ούτε εικόνες ούτε λόγια να ανακατέψουν με τις κλωτσιές τους τα στομάχια. Τίποτα δεν προκαλεί εκείνη την βαθιά θυμωμένη σιωπή που φαντάστηκες. Φλυαρία για το τίποτα και σήκωμα των ώμων… Θωρακίστηκαν ξανά, και οι «αναίσθητοι» και οι «ευαίσθητοι». Αν όχι όλοι στα μέρη μας, η συντριπτική πλειονότητά τους – όπως κι αν το παίζουν… Απέκτησαν αυτές τις αλλοίθωρες αισθήσεις κι αυτόν τον αλλοίθωρο ψυχισμό που επιβεβαιώνει ότι η εποχή έγινε εντελώς σιχαμερή… Ο βούρκος εκείνων που όχι μόνο ξέρουν, αλλά έχουν και “άποψη” – σε ιδανικές συνθήκες ατμοσφαιρικής πίεσης και θερμοκρασίας…
Οπότε όλα απ’ την αρχή…)