Σάββατο 19 Γενάρη. Παρότι δεν είναι ασυνήθιστο σε κράτη να απαγορεύουν την εξαγωγή τεχνολογιών που θεωρούν “στρατηγικής σημασίας” για την ισχύ τους, θα πρέπει να έχει κανείς πλήρη συναίσθηση για το είδος των τεχνικών που είναι σήμερα στον πάγκο του διακρατικού ανταγωνισμού.
Τον καιρό της 2ης βιομηχανικής επανάστασης για παράδειγμα, όπου το ατσάλι και η κατασκευή του ήταν τεχνολογία αιχμής, το να “αντιγράψει” ή να “κλέψει” κανείς το γερμανικό know how θα μπορούσε να είναι άχρηστο (πέρα από δύσκολο). Αφού δεν θα μπορούσε να έχει την ποιότητα σιδήρου και άνθρακα της Ρουρ. Ο γερμανικός καπιταλισμός υπήρξε (και ως ένα βαθμό παραμένει) πρωτοπόρος στις εργαλειομηχανές όχι επειδή ήταν αδύνατο να ξεβιδώσει κανείς και να αντιγράψει τα εξαρτήματα που έφτιαχνε· αλλά επειδή κατείχε Α ποιότητας πρώτες ύλες.
Στην digital καπιταλιστική φάση δεν ισχύουν ούτε οι ίδιες δυσκολίες ούτε η ανάλογη «αποδοτικότητα» στην «προστασία» τεχνολογιών αιχμής. Η απόδειξη δεν είναι καινούργια. Και δεν είναι ο κινέζικος αλλά ο πακιστανικός, ο βορειοκορεατικός και ο ιρανικός καπιταλισμός που την ανεμίζουν: ανέπτυξαν σε μεγάλο βαθμό εκ των «ενόντων» το πυρηνικό know how τους και καμία διεθνής απαγόρευση δεν τους εμπόδισε. Μπορεί να τους καθυστέρησε· αλλά τελικά πέτυχαν. Σε τέτοιο βαθμό ώστε να θεωρούνται (απ’ την Ουάσιγκτον) «απειλή». Υπάρχει κι άλλο παράδειγμα: τα γενόσημα φάρμακα. Καμμία φαρμακοβιομηχανία δεν χαρίζει τις λεπτομέρειες της χημικής σύστασης των φαρμάκων της· αυτό, ωστόσο, δεν εμποδίσει τους χημικούς hackers να τα αντιγράφουν.
Μ’ αυτή την έννοια, είτε μιλάει κανείς για «κλοπή τεχνολογιών», είτε μιλάει για «παράνομη αντιγραφή», πέρα απ’ το καθαρά εμπορικό ζήτημα της κερδοφορίας που μπορεί να εξασφαλίζει ένα «τεχνολογικό μυστικό» («πνευματική ιδιοκτησία» γαρ…), μιλάει πρωτόγονα. Είναι η κυκλοφορία των know how που εξασφαλίζει την καπιταλιστική υγεία· όχι η απαγόρευσή της. Η οποία, επιπλέον, μπορεί να είναι αναποτελεσματική…
Το δράμα του αμερικανικού καπιταλισμού (και όχι μόνο) το έχουμε ξανασημειώσει: αφού, για κάποιες δεκαετίες, ήταν «καβάλα στο κύμα» της τεχνολογικής αναδιάρθρωσης (με ότι αυτό σήμαινε για την παγκόσμια ηγεμονία του), διαπιστώνει εδώ και κάτι χρόνια ότι στον ένα τομέα μετά τον άλλον το κύμα τον σκεπάζει. Όμως τι θα μπορούσε να περιμένει κανείς από έναν καπιταλισμό που έχει σα «βάση ανθρώπινου κεφαλαίου» (όπως άρεσει να λένε οι νεοφιλελεύθεροι) 1,3 δισεκατομύρια μυαλά, αν όχι το να βρει τους τρόπους όχι απλά να καβαλήσει το κύμα αλλά να το φτιάξει κιόλας; Να μείνει μια φανατικά αγροτική επικράτεια που παράγει και τρώει ρύζι;
Πριν 170 χρόνια, στα μέσα του 19ου αιώνα, η τότε υπερδύναμη (η αγγλική αυτοκρατορία) έστησε έναν πόλεμο κατά της κινέζικης αυτοκρατορίας, που είχε μείνει πίσω τεχνολογικά, προκειμένου να την αναγκάσει να πειθαρχήσει στα αγγλικά καπιταλιστικά συμφέροντα. Ονομάστηκε «πόλεμος του οπίου», και είναι μέρος της σύγχρονης κινεζικής ιστορίας.
Σήμερα διάφοροι «ειδικοί αναλυτές» υποστηρίζουν ότι τα 300 τελευταία χρόνια της ιστορίας στον πλανήτη, που έχουν υπάρξει οι αιώνες της πλανητικής ηγεμονίας της «δύσης», ήταν στην πραγματικότητα μια εξαίρεση· και ότι η κίνα ήταν επί αιώνες πριν μακράν το πλουσιότερο, το τεχνολογικά πιο αναπτυγμένο και το πιο «δυνατό» (στρατιωτικά) κράτος στη γη. Η «πτώση» του άρχισε όταν, από υπερβολική αυτοπεποίθηση (η ιδεολογία παίζει πάντα ρόλο!) δεν υιοθέτησε την 1η βιομηχανική επανάσταση…
Τώρα, που αυτό το διάλειμα τελειώνει, πιστεύουν τα αμερικανικά αφεντικά ότι μπορούν να ρεφάρουν μ’ έναν ακόμα «πόλεμο του οπίου»;