Tag: κρίση

Virus economy 2

Πέμπτη 12 Μάρτη. Αφήνοντας προς το παρόν στην άκρη το (πολύ σημαντικό για εμάς) ζήτημα του πως η ιδεολογία και το Θέαμα είναι ικανά να παράγουν ακόμα και διαλυτικές – σε πρώτη φάση – μαζικές συμπεριφορές, πρέπει να τονίσουμε αυτό: η περατζάδα του covid-19 οδηγεί στα όριά τους (και μπορεί να οδηγήσει και σε κατάρρευση) τα συστήματα υγείας· τις δομές που, με διαδοχικές εξελίξεις, έχουν ιστορία όσο και εκείνη του φορντικού κράτους. Η σοβαρή πίεση που δέχονται τα συστήματα υγείας (δημόσια ή ιδιωτικά δεν κάνει διαφορά) είναι διπλή. Απ’ έξω και από μέσα. Απ’ την μεριά της «ζήτησης υπηρεσιών υγείας» (και μάλιστα για βαριές περιπτώσεις) αλλά και απ’ την μεριά της «προσφοράς» (του προσωπικού, κλινικών και εργαστηριακών γιατρών, νοσοκόμων, υλικών, κλπ). Σε μια, ας την πούμε έτσι, «επιπλέον καινούργια γρίπη» (ακόμα και μικρής φονικότητας) τα νέα κρούσματα με επιπλοκές προστίθενται στην ενδεχομένως βεβαρυμένη ρουτίνα των νοσοκομείων· την ίδια στιγμή που γιατροί ή και νοσοκόμοι αρρωσταίνουν και οι ίδιοι, κι άρα μειώνονται ποιοτικά και ποσοτικά εκείνοι/ες που πρέπει να κάνουν την περίθαλψη.

Το «κινεζικό παράδειγμα» το έδειξε καθαρά αυτό, λαμβάνοντας ακόμα και βίαια μέτρα σε πρώτο χρόνο. Σε ένα κράτος με πληθυσμό σχεδόν 1,4 δισεκατομμύρια ψυχές και με αναπτυγμένο δημόσιο σύστημα υγείας, από ένα σημείο εξάπλωσης του covid-19 και μετά η ισορροπία ανάμεσα στη «ζήτηση υπηρεσιών υγείας» και στην «προσφορά» θα μπορούσε να έρθει σε τέτοιο σημείο ώστε να είναι, απλά, αδύνατο να υπάρχει αποτελεσματικό έργο στη δεύτερη. Όταν έχουν αρρωστήσει βαριά τόσοι πολλοί απ’ την μια μεριά και οι διαθέσιμοι για περίθαλψη είναι λιγότεροι απ’ όσους χρειάζονται (ή έχουν γίνει ακόμα λιγότεροι επειδή αρκετοί είναι οι ίδιοι άρρωστοι) το σύστημα καταρρέει.

Γι’ αυτό το κινεζικό καθεστώς επιχείρησε (και πέτυχε) ακόμα και με βίαιες απαγορεύσεις αρχικά τον περιορισμό της ζώνης «κίνησης» του covid-19· έτσι ώστε να μπορεί να ρίχνει σ’ αυτήν την ζώνη, κατά κύματα και για όσο χρειαζόταν, «φρέσκιες υγειονομικές δυνάμεις» (υποδομές, γιατρούς, νοσοκόμους, υλικά, κλπ) απ’ την υπόλοιπη επικράτεια, έχοντας εξασφαλίσει ότι είναι υγιείς και φροντίζοντας να μην αρρωστήσουν στη διάρκεια της «θητείας» τους στην Wuhan.

Στην κλίμακα της ε.ε., με πληθυσμό το ¼ του κινεζικού, η εμφάνιση και ο αρχικός πολλαπλασιασμός των κρουσμάτων στην βόρεια ιταλία δεν θα έπρεπε να είναι ιταλικό ζήτημα! Αν το μάθημα της κίνας είχε περάσει έγκαιρα στην ευρωπαϊκή ήπειρο, το τελευταίο που θα χρειαζόταν – in case of emergency – θα ήταν η ανεξαρτησία των εθνοκρατικών συστημάτων υγείας. Αν αντί να λοιδωρηθεί είχε προσεχτεί το κινεζικό παράδειγμα θα είχε γίνει σαφές πως οπουδήποτε (στην ευρωπαϊκή ήπειρο και, οπωσδήποτε, στη ζώνη Σέγκεν) εμφανιστεί ένας αρχικά γρήγορος πολλαπλασιασμός των κρουσμάτων (της τάξης μερικών δεκάδων) θα ακολουθήσει, πιθανότατα, μια κρίση πόρων και χειρισμών αντιμετώπισης της διασποράς. Ο πρώτος στόχος του Πεκίνου δεν ήταν ο περιορισμός του απόλυτου αριθμού κρουσμάτων, αλλά ο δραστικός περιορισμός του ρυθμού αναπαραγωγής των κρουσμάτων. Τα κατάφερε κρατώντας αυτόν τον ρυθμό κάτω απ’ τις δυνατότητες του ρυθμού περίθαλψης που μπορούσε να πετύχει το επιστρατευμένο σύστημα υγείας όχι της επαρχίας Wuhan, αλλά με ενισχύσεις απ’ έξω.

Σε μια τέτοια κρίση αποδεικνύεται μοιραίο το να περιμένει κανείς το αν οι «τοπικές δυνάμεις» θα «αντέξουν». Μπορεί ναι· όμως αν όχι το πράγμα θα αρχίσει να ξεφεύγει πολύ γρηγορότερα απ’ όσο θα είναι δυνατόν να ελεγχθεί. Όταν ο Κόντε έβαλε σε καραντίνα τον ιταλικό βορρά, οι βόρειοι μπήκαν στα αμάξια τους και κατέβηκαν προς το νότο – πράγμα που σήμαινε ότι αυτό το δεύτερο ή τρίτο κύμα διασποράς του covid-19 απειλούσε πια να γονατίσει όλο το ιταλικό σύστημα υγείας. Όπως περίπου έχει συμβεί.

Αποδεικνύεται πως κανένα ευρωπαϊκό κράτος και, κυρίως, κανένας θεσμός σε κλίμακα ε.ε. δεν είχε προετοιμαστεί να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε ευρωπαϊκή περιφέρεια σαν την ευρωπαϊκή Wuhan. Προφανώς τα απαγορευτικά μέτρα δεν θα μπορούσαν να είναι (σίγουρα όχι ακαριαία) «κινεζικού τύπου». Ωστόσο είναι βέβαιο ότι δεν υπήρχε κανένα σχέδιο μεταφοράς πόρων (ανθρώπων και υλικών) από το ένα κράτος στο άλλο – για να ενισχυθεί η «αντίδραση» του θιγόμενου συστήματος υγείας όσο πιο γρήγορα και αποτελεσματικά θα ήταν δυνατόν.

Δεν λέμε τίποτα καινούργιο. Η «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη», για τις πυρκαγιές (ή για τους σεισμούς) υπάρχει μεν αλλά στη βάση διακρατικών αιτημάτων και διακανονισμών – και τέτοιου είδους φυσικές καταστροφές δεν είναι καν και καν μεταδοτικές με τον τρόπο που είναι μια επιδημία. Απ’ την άλλη η «μεγα-απειλή των επιδημιών», που επανέρχεται τακτικά εδώ και πολλά χρόνια, δεν προκάλεσε την δημιουργία, τον σχεδιασμό και την δράση ευρωπαϊκών υπερεθνικών μηχανισμών έκτακτης ανάγκης. Κεντρική ευρωπαϊκή τράπεζα υπάρχει – κεντρικός σχεδιασμός και διαχείριση έκτακτων υγιειονομικών καταστάσεων (και, το είπαμε, αφήνουμε στην άκρη την σοβαρότητα ή την μυθοποίησή τους) όχι. Εν τέλει, κάποια φορά, μπορεί ένας ιός να είναι και γρήγορος και killer – ραντεβού για μονομαχία πάντως δεν θα δώσει. Αυτά που με καμάρι λέγονται «σύνορα» είναι για να κρατούν έξω απ’ το κάστρο τους φυγάδες των πολέμων που (και) το κάστρο κάνει αλλού· οι μικροοργανισμοί δεν χαμπαριάζουν από τέτοια!

Ο εθνικισμός στην ευρώπη κρατάει καλά – ακόμα κι αν παραλύει με τέτοιον τρόπο όπως ο τωρινός…

(φωτογραφία: τα περισσότερα απ’ τα νοσοκομεία έκτακτης ανάγκης που δημιουργήθηκαν σε χρόνο dt στο Wuhan έχουν αδειάσει. Θα λυθούν και θα αποθηκευτούν – για όποτε ξαναχρειαστούν…)

Το «νέο κράτος πρόνοιας»

Τετάρτη 11 Μάρτη. Αντιγράφουμε απ’ την εντόπια δημοσιογραφία, κάτω απ’ τον τίτλο «η στρατηγική των κινέζων αποδίδει καρπούς»:

…Την επιτυχία της στρατηγικής της Κίνας στο χειρισμό της επιδημίας του κορωνοϊού υπογράμμισε εξάλλου και ο ΠΟΥ το Σαββατοκύριακο. «Κατάφεραν να αλλάξουν την πορεία μιας επιδημίας χωρίς εμβόλιο, πράγμα εξαιρετικό», τόνισε ο δρ Μπρους Έιλγουορντ, σύμβουλος του ΓΓ του ΠΟΥ, κατά την επιστροφή του από την Κίνα. Παρά την έκταση της κρίσης και την υψηλή μεταδοτικότητα του κορωνοϊού οι Κινέζοι εμπόδισαν τη διάδοσή του εφαρμόζοντας μια στρατηγική τοποθέτησης σε καραντίνα μερικών μεγάλων πόλεων και επιστρέφοντας σε βασικές πολιτικές δημόσιας υγείας. «Είναι το μήνυμα που είδαμε στην Κίνα – και μια από τις μεγάλες εκπλήξεις», επεσήμανε ο δρ Έιλγουορντ. Αποτέλεσμα αυτής της στρατηγικής; Η αποθεραπεία άνω του 70% όσων είχαν νοσήσει, σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε χθες ο ΠΟΥ.

Την επιτυχία των μέτρων που ελήφθησαν στην Κίνα υπογραμμίζει και η λοιμωξιολόγος και διευθύντρια του ερευνητικού κέντρου Inserm στη Γαλλία, Μαρί Πωλ- Κιενί: «Είναι λίαν θετικά τα νέα. [Οι Κινέζοι] συνεχίζουν να ταυτοποιούν όλα τα κρούσματα, να ιχνηλατούν τις επαφές τους. Οι αριθμοί αυτοί είναι το αποτέλεσμα αυτή της πολιτικής και της απομόνωσης των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων. Αλλά δεν μπορούμε να πούμε αφελώς ότι όλα έχουν τελειώσει. Πρέπει να περιμένουμε να επιβεβαιωθεί αυτή τη τάση [υποχώρησης των κρουσμάτων], λέει το πρώην μέλος του ΠΟΥ, σημειώνοντας ότι οι ενίοτε ακραίες μέθοδοι που εφήρμοσαν οι κινεζικές Αρχές δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε δυτικές χώρες…

Το τι μπορεί και το τι δεν μπορεί (και με ποια αποτελεσματικότητα) να αντιγραφτεί στη δύση απ’ το «κινεζικό παράδειγμα» είναι (λέμε) ένα κρίσιμο – μπορεί και το κρισιμότερο – ζήτημα που αναδεικνύεται πίσω απ’ την σε εξέλιξη «κρίση υγείας». Ενόσω η δυτική δημαγωγία ασκούσε τον αντισινισμό της όσο καιρό ο covid-19 μπορούσε να θεωρείται μια εξωτική τραγωδία, το Πεκίνο διαμόρφωσε ένα μοντέλο υγειονομικής διαχείρισης, με το οποίο συγκρίνονται πια υποχρεωτικά οι δυτικές κρατικές πράξεις. Πρόκειται για εκείνο που ήθελε να αντιμετωπίσει τόσο το pivot της Ουάσιγκτον επί Ομπάμα, όσο και οι τιμωρίες και ο εμπορικός πόλεμος του αμερικανικού καπιταλισμού κατά του κινέζικου επί ψόφιου κουναβιού: το να ορίσει το Πεκίνο τα στάνταρ του πλανήτη σε διάφορους τομείς.

Αλλά τα ορίζει, και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά: είναι ο καπιταλισμός idiots! Τώρα όμως, σ’ αυτόν τον βασικό και κρίσιμο ορίζοντα των παγκόσμιων συσχετισμών δύναμης, ο πλανήτης μπαίνει σε μια καινούργια περίοδο, που θα είναι σύντομη αλλά θα την διαδεχτεί μια άλλη μεγαλύτερης διάρκειας.

Αν τα πράγματα συνεχίσουν όπως δείχνουν τώρα, ο μεν κινεζικός καπιταλισμός μπαίνει σε μια φάση ανάρρωσης («επιστροφή στην κανονικότητα») την ώρα που ο δυτικός (ευρωπαϊκός και βορειοαμερικανικός) έχει αρχίσει να σκαρφαλώνει προς την κορύφωση του covid-19 δράματος, με όλες τις οικονομικές συνέπειες. Μάλιστα, ενώ ο κινεζικός κύκλος θα έχει κρατήσει (μετρώντας απ’ τις αρχές Γενάρη) χοντρικά 2,5 μήνες, ο αντίστοιχος δυτικός κύκλος (που ας θεωρήσουμε ότι άρχισε στα μέσα Φλεβάρη) το πιθανότερο είναι να κρατήσει περισσότερο… Κι αυτό επειδή «οι ακραίες μέθοδοι που εφήρμοσαν οι κινεζικές αρχές δεν μπορούν να εφαρμοστούν σε δυτικές χώρες» – δυστυχώς και προς το παρόν! (που θα έλεγαν τα δυτικά αφεντικά…). Σ’ αυτό το διάστημα η κινεζική επικράτεια (και κάποιες ακόμα ασιατικές, όπως αυτή της νότιας κορέας) μπορεί να μπει υποχρεωτικά σε μια επιφυλακή ελέγχου των αφίξεων απ’ την δύση αλλά και των μετακινήσεων προς αυτήν· για να μην «ξανακυλήσει» ο covid-19. Σε μια αντίστροφη ημι-καραντίνα.

Στην «κανονική» εκδοχή των πραγμάτων, όταν τα δυτικά κράτη / καπιταλιστικοί σχηματισμοί θα αρχίσουν να ξαναμπαίνουν σιγά σιγά σε «ήρεμα νερά» από την άποψη της επιδημίας, ο κινεζικός θα είναι full stream – έτοιμος να καταπιεί τα πάντα. Ας τοποθετήσουμε αυτήν την ιστορική φάση χοντρικά στις αρχές του ερχόμενου φθινόπωρου. Παρόλο που αυτό που περιγράφουμε είναι ένα γενικόλογο σχήμα, αντιστοιχεί στη διαφορά φάσης στην παγκόσμια εκδήλωση της covid-19 επιδημίας / τρομοκρατίας. Η οποία διαφορά φάσης φαίνεται τώρα καθαρά ότι θα λειτουργήσει υπέρ του κινεζικού κράτους / κεφάλαιου.

Στράφι πήγαν οι κατηγορίες, οι κοροϊδίες και οι θεωρίες συνωμοσίας σε βάρος του…

Παλιά – και καινούργια 1

Σάββατο 18 Γενάρη. Μπορεί, άραγε, το ψοφιοκουναβιστάν να γλυτώσει όχι την μείωση της ηγεμονίας του αλλά την κατάρρευσή της «προστατεύοντας» την παγκόσμια κυκλοφορία του δολαρίου; Για όσες / όσες δεν έχουν τις βασικές γνώσεις σχετικά με την καπιταλιστική πολιτική οικονομία, «πλανητική ηγεμονία» σημαίνει όπλα και μόνον όπλα. Αυτό είναι μόνο εν μέρει σωστό: όλα έχουν μια τιμή, και το να είναι ένα κράτος «αστακός» δεν το απαλλάσσει απ’ αυτόν τον κανόνα. Ειδικά αν πρόκειται για το αμερικανικό: το στρατοβιομηχανικό του σύμπλεγμα εδώ και δεκαετίες είναι (σαν χρηματοδότηση απ’ το δημόσιο ταμείο) ένα βαρέλι χωρίς πάτο, όπου η «ποιότητα» των όπλων είναι συνώνυμη του όσο πιο υψηλού κόστους γίνεται. Τί θα συνέβαινε, λοιπόν, ακόμα και στον αμερικανικό μιλιταρισμό, αν το δολάριο έχανε την «διεθνή αξία» του;

Από το 1971 και μετά, όταν το αμερικανικό δολάριο εγκατέλειψε την σταθερή πρόσδεσή του με το χρυσάφι (προκειμένου να «τυπωθούν» πληθωριστικά δολάρια για να χρηματοδοτηθεί ο πόλεμος στο βιετνάμ…) έπαψε να είναι η διεθνής «άγκυρα» του μέτρου των ανταλλακτικών αξιών. Το 1971 (ως το 1971) η σταθερή ισοτιμία του δολαρίου προς τον χρυσό (35 δολάρια η ουγγιά) εξασφάλισε την ηγεμονία του αμερικανικού νομίσματος κατ’ αρχήν στον «δυτικό» καπιταλισμό, αφού όλα τα υπόλοιπα δυτικά κράτη «έδεναν» τα εθνικά τους νομίσματα με το δολάριο· πράγμα που σήμαινε πως αντί να έχουν χρυσάφι στα υπόγεια των κεντρικών τραπεζών τους, σαν back up της «αξίας» των νομισμάτων τους, όφειλαν να έχουν δολάρια. Τι σήμαινε αυτό; Ότι δάνειζαν το αμερικανικό δημόσιο, και εκτός από “ρευστό” είχαν σαν back up τα αμερικανικά χρεώγραφα.

Μέσα σε δύο χρόνια το δολάριο υποτιμήθηκε σχεδόν κατά 50%: το 1973 η ισοτιμία με το χρυσάφι είχε πάει στα 64,9 δολάρια η ουγγιά. Το 1974 η υποτίμηση ήταν ακόμα πιο έντονη: 116,5 δολάρια η ουγγιά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το δολάριο θα γινόταν συν τω χρόνω «χαρτοπετσέτα», και θα έπαυε να είναι «αποθεματικό νόμισμα» για τις κεντρικές τράπεζες άλλων κρατών. Μ’ άλλα λόγια οι ηπα θα κινδύνευαν ακόμα και με χρεωκοπία.

Η λύση στο αμερικανικό πρόβλημα δόθηκε …καπιταλιστικά και ιμπεριαλιστικά. Το 1974 ο τότε αμερικάνος πρόεδρος Nixon έστειλε στο Ριάντ τον καινούργιο του υπ.οικ., τον William Simon, σε μια στρατηγική αποστολή. Η Ουάσιγκτον πρότεινε στους πετρελαιοπαραγωγούς σαουδάραβες ένα deal επωφελές και για τις δύο πλευρές. Οι ηπα θα αγόραζαν πετρέλαιο απ’ την σαουδική αραβία πληρώνοντας σε δολάρια και θα παρείχαν στο χουντοβασίλειο όπλα και στρατιωτική βοήθεια, και σε αντάλλαγμα οι σεΐχηδες θα αγόραζαν (με τα δολάρια που θα έβγαζαν απ’ το πετρέλαιο) τα αμερικανικά ομόλογα, δανείζοντας τις ηπα.

Τα «πετροδόλαρα» σαν έννοια και σαν πραγματικότητα γεννήθηκαν εκείνη την χρονιά. Το 1974. Δεν επρόκειτο, όμως, μια περιορισμένης σημασίας διακρατική συμφωνία μεταξύ Ουάσιγκτον και Ριάντ. Με δεδομένο ότι το σαουδαραβικό βασίλειο κυριαρχούσε τότε (σαν ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου) στον ο.πε.κ. (: οργανισμός πετρελαιοπαραγωγών κρατών), και με δεδομένο ότι ο ο.πε.κ. ως τις αρχές της δεκαετίας του ’80 παρήγαγε (και πουλούσε) το 50% του πετρελαίου παγκόσμια, η τιμολόγηση και οι αγοραπωλησίες του στρατηγικού εμπορεύματος «πετρέλαιο» σε δολάρια καθιερώθηκαν πολύ γρήγορα παγκόσμια. Τι σήμαινε αυτό; Επειδή όλα τα κράτη αγόραζαν πετρέλαιο, έπρεπε να έχουν μεγάλα αποθέματα σε δολάρια. Αυτό που είχε χάσει σαν «σταθερή αξία» το δολάριο το 1971 όταν εγκατέλειψε τον «κανόνα του χρυσού» (που είχε καθιερωθεί στο Bretton Woods το 1944), δηλαδή την δυνατότητα να είναι «νόμισμα παγκόσμιας χρήσης» (και, ως εκ τούτου, να κάνει τα αμερικανικά ομόλογα «στάνταρ επένδυση») το ξανακέρδισε τρία χρόνια μετά, όταν εξασφάλισε ότι ένα στρατηγικό εμπόρευμα που οι πάντες ήθελαν (το πετρέλαιο) τιμολογούνταν σε δολάρια.

Αντί για την σταθερή διασύνδεση μ’ ένα «μέσο αποθησαυρισμού» με ελάχιστη βιομηχανική αξία (τον χρυσό), ρευστή αλλά οργανική διασύνδεση με τον παγκόσμιο ενεργειακό / καπιταλιστικό κύκλο (μέσω πετρελαίου): μ’ αυτόν τον τρόπο το δολάριο εξασφάλισε σχεδόν άλλα 30 χρόνια παγκόσμιας ηγεμονίας στις ηπα. Με ποιον τρόπο; Εφόσον το να δανείζει κανείς τις ηπα θεωρούνταν «σημαντική και κερδοφόρα επένδυση» η Ουάσιγκτον μπορούσε να δανείζεται απ’ όλο τον πλανήτη κατά βούληση· χρηματοδοτώντας το στρατο-βιομηχανικό της σύμπλεγμα. Και, άρα, την στρατιωτική της υπερεπέκταση…

Να που τα κανόνια και οι βόμβες έχουν πίσω τους την καπιταλιστική πολιτική οικονομία!

Παλιά – και καινούργια 2

Σάββατο 18 Γενάρη. Πριν λίγες ημέρες, στις 9 του Γενάρη, όταν το ψόφιο κουνάβι καμάρωνε μετά τις ιρανικές πυραυλικές επιθέσεις σε αμερικανικές βάσεις στο ιράκ ότι «σιγά, δεν έγινε τίποτα…», είπε κάτι που είναι μεν γνωστό, δεν σημειώθηκε όμως ούτε αξιολογήθηκε η «θέση» του μέσα σε ένα λίγο – πολύ πολεμικό ανακοινωθέν. Το ψόφιο κουνάβι θύμισε ότι «τώρα δεν έχουμε ανάγκη το πετρέλαιο της μέσης Ανατολής, αφού έχουμε γίνει ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο». Πράγματι: το 2019 οι ηπα «έβγαζαν» 15 μύρια βαρέλια την ημέρα, η σαουδική αραβία (δεύτερη) 12 μύρια, η ρωσία σχεδόν 11 μύρια, και ακολουθούσαν το ιράκ (με 4,5 μύρια) και το ιράν (με σχεδόν 4 μύρια). Ανάλογη ήταν η κατάσταση στην παραγωγή φυσικού αερίου: πρώτες οι ηπα, δεύτερη η ρωσία, τρίτο το ιράν, τέταρτο το κατάρ και πέμπτος ο καναδάς. (Βέβαια η αμερικανική παραγωγή είναι στο μεγαλύτερο μέρος της περιβαλλοντικά καταστροφική: fracking…)

Στην πράξη οι ηπα δεν είναι εντελώς αυτάρκεις σε υδρογονάνθρακες. Είναι αναγκασμένες να εισάγουν ορισμένες ποσότητες πετρελαίου, λόγω ποιοτικής κατωτερότητας κάποιων δικών της κοιτασμάτων (που απαιτούν πολύ ακριβότερα διυλιστήρια). Σε γενικές γραμμές ωστόσο, προς το παρόν, ο κομπασμός του ψόφιου κουναβιού έχει υλική βάση. Τι σημαίνει όμως πρακτικά; Όχι ένα αλλά τουλάχιστον δύο σοβαρά πράγματα.

Πρώτον, όντας σχεδόν αυτάρκεις σε υδρογονάνθρακες οι ηπα μπορούν να αντιμετωπίζουν την μέση Ανατολή και όχι μόνο (είτε συνολικά είτε ανά περιοχή και κράτος) σαν κάτι διαφορετικό απ’ ότι πριν 20 ή 30 χρόνια: σαν προμηθευτές των εχθρών τους (της κίνας ή/και της ε.ε.). Αυτό, με τη σειρά του, σημαίνει ότι μπορούν να καταστρέφουν αυτά τα κράτη, και πάλι κατά βούληση, εφόσον έτσι πρόβλημα (ενεργειακό) θα έχουν οι αντίπαλοί τους και όχι οι ίδιες. Αυτό ισχύει για το ιράκ και το ιράν, θεωρητικά ισχύει και για την σαουδική αραβία, τα εμιράτα και το κατάρ (ως προς το φυσικό αέριο), όπως ισχύει για την λιβύη, την βενεζουέλα, και τα αφρικανικά κοιτάσματα. Η εναλλακτική (ή και το συμπλήρωμα) της καταστροφής υδρογονανθράκων που προορίζονται για τους αντιπάλους είναι ο έλεγχός τους απ’ τον αμερικανικό στρατό… Η πειρατεία δηλαδή.

Δεύτερον, η Ουάσιγκτον μπορεί να ελπίζει ότι θα συντηρήσει το μοντέλο του «πετροδόλαρου» (της διεθνούς τιμολόγησης των υδρογονανθράκων με δολάρια) κυρίως αν επιβάλλει τις πωλήσεις της δικής της παραγωγής· ή της παραγωγής πολύ στενών (και αυστηρά ελεγχόμενων) συμμάχων. Αυτό συμβαίνει ήδη, σαν πόλεμος, με τις τιμωρίες και τις «κυρώσεις» που επιβάλλει η Ουάσιγκτον στα ευρωπαϊκά κράτη για την αγορά ρωσικού φυσικού αερίου (το οποίο θα τιμολογείται σε ευρώ / ρούβλια)· αλλά και με την αμερικανική προτίμηση σε ανατολικομεσογειακά κοιτάσματα, αν αυτά είναι ισραηλινά, ελληνικά ή/και νοτιοκυπριακά (αν και όποτε βρεθούν).

Με δυο λόγια: γίνεται ήδη πόλεμος, που δεν είναι ο τυπικός εμπορικός (“πάρε από μένα, είμαι καλύτερος”) αλλά αφορά τους παγκόσμιους συσχετισμούς δύναμης γύρω απ’ την αμερικανική ιμπεριαλιστική παρακμή.

Παλιά – και καινούργια 3

Σάββατο 18 Γενάρη. Το γεγονός ότι το ψόφιο κουνάβι ανακάτεψε την «υδρογονανθρακική ανεξαρτησία» των ηπα με τον πόλεμο στη μέση Ανατολή μοιάζει με θριαμβολογία του αμερικανικού καπιταλισμού / ιμπεριαλισμού. Σα να είπε «σαν έχουμε όλους!». Δεν είναι όμως έτσι.

Το δημόσιο έλλειμμα του ψοφιοκουναβιστάν το 2019 ξεπέρασε το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια· και το αμερικανικό δημόσιο χρέος αυξάνεται διαρκώς (ας μην μιλήσουμε για το ιδιωτικό). Το αμερικανικό κράτος έχει όλο και μεγαλύτερη ανάγκη να δανείζεται από «ξένους»· για να είναι «βιώσιμο» το χρέος του πρέπει τα επιτόκια να είναι χαμηλά· για να είναι χαμηλά πρέπει να είναι πάντα πολλοί οι διατεθειμένοι να δανείσουν την Ουάσιγκτον· για να συμβαίνει αυτό θα πρέπει ένα τουλάχιστον στρατηγικό εμπόρευμα παγκόσμιας ζήτησης να «μονο-τιμολογείται» σε δολάρια. Τέτοιο εμπόρευμα αυτή τη στιγμή είναι το πετρέλαιο / φυσικό αέριο· ωστόσο σταδιακά και σταθερά χάνει κι αυτό την στρατηγική (ενεργειακή) κεντρικότητά του.

Η αντίστροφη κίνηση έχει αρχίσει, κι αυτό εκνευρίζει αφόρητα τα αφεντικά του αμερικανικού imperium. Κάποιοι συνδέουν την αμερικανική εισβολή στο ιράκ (το 2003) με την απόφαση του Hussein τρία χρόνια νωρίτερα (το 2000) να αλλάξει την τιμολόγηση των ιρακινών πετρελαίων από δολάρια σε ευρώ… Συνδέουν επίσης την καταστροφή της λιβύης με την απόφαση (λίγο νωρίτερα) του Καντάφι να δημιουργηθεί ένα κοινό αφρικανικό νόμισμα, με back up τον λιβυκό χρυσό, ώστε να τιμολογείται σ’ αυτό το νόμισμα το αφρικανικό πετρέλαιο…

Είτε αυτές οι συσχετίσεις είναι ακριβείς είτε όχι (μάλλον είναι…) η «αποδολαριοποίηση» και του διεθνούς εμπορίου υδρογονανθράκων έχει ξεκινήσει, με πρωταγωνιστές «μεγάλες δυνάμεις» του παγκόσμιου καπιταλισμού. Την Μόσχα, το Πεκίνο – και την ευρωζώνη. Η Τεχεράνη, το Καράκας, η Ντόχα, και κάποια αφρικανικά και ασιατικά κράτη είναι οι αμέσως επόμενοι «κρίκοι» σ’ αυτήν την αλυσίδα της νομισματικής (και όχι μόνο…) προσβολής της αμερικανικής (οικονομικής) ηγεμονίας. Όσο περισσότερο αυτά τα κράτη συγκροτούνται σε μπλοκ τόσο δυσκολότερο είναι για την Ουάσιγκτον να προκαλέσει εδώ ή εκεί την «δημιουργική καταστροφή» που την βολεύει: πρέπει να αναμετρηθεί «εφ όλης της ύλης» με τους «αναθεωρητές»…

Εάν η παγκόσμια ζήτηση υδρογονανθράκων (ειδικά απ’ τους πρώτης κατηγορίας καπιταλισμούς) μειώνεται ή/και διαφοροποιείται (είτε λόγω αύξησης της χρήσης πυρηνικής ενέργειας, είτε λόγω «πράσινης ενέργειας», είτε λόγω τεχνολογικών εξελίξεων όπως η πυρηνική «ψυχρή» σύντηξη)· εάν η αποδολαριοποίηση των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου προχωράει μέσα από διακρατικές συμφωνίες πληρωμών σε άλλα νομίσματα· και εάν η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να βρει άλλο «στρατηγικό εμπόρευμα» στου οποίου την τιμολόγηση να επιβάλλει (και πώς άραγε;) την αποκλειστικότητα του δολαρίου, τότε – εν έτει 2020 – ο πρόσφατος θριαμβολογικός τόνος του ψόφιου κουναβιού είναι, απλά, γελοίος.

Κι αυτό επειδή ήδη ο διεθνής κύκλος κυκλοφορίας του δολαρίου μικραίνει· ήδη λιγοστεύουν οι δανειστές του αμερικανικού κράτους ενόσω οι ανάγκες του σε δανεικά αυξάνονται διαρκώς· ήδη η αμερικανική κεντρική τράπεζα δανείζει κοντοπρόθεσμα το κράτος ελλείψει άλλων πιστωτών· ήδη εξελίσσεται ένας πληθωρισμός «δολαριακών τιμών» μέσα από διάφορες φούσκες, αρχίζοντας απ’ το αμερικανικό χρηματιστήριο.

Παλιά – και καινούργια 4

Σάββατο 18 Γενάρη. Η ίδια ουγγιά χρυσαφιού που το 1971 (και το 1970, και το 1965, και το 1960, και το 1955…) έκανε 35 αμερικανικά δολάρια σήμερα κάνει πάνω από 1.550. Λαμβάνοντας το χρυσάφι σαν συγκριτικό σταθερό «μέτρο», τα σημερινά 1.550 δολάρια «ισοδυναμούν» με 35 του 1971: πρόκειται για τον ορισμό του άγριου νομισματικού πληθωρισμού: σχεδόν 4.500% μέσα σε χοντρικά 50 χρόνια!

Ωστόσο αυτός ο πληθωρισμός δεν φαινόταν ως σχετικά πρόσφατα να δημιουργεί ανυπέρβλητα προβλήματα στις διεθνείς συναλλαγές, στο βαθμό που το δολάριο (και το αμερικανικό κράτος / κεφάλαιο) έμοιαζαν ακλόνητα «the best».

Όχι πια! Απ’ τον τελευταίο οξύ σπασμό της διαρκούς κρίσης / αναδιάρθρωσης (το 2008) και με αυξανόμενη ταχύτητα έκτοτε είναι σαφές στους πάντες ότι οι ηπα χάνουν την παγκόσμια ηγεμονία τους, και ότι προσπαθούν να συγκρατήσουν την παρακμή τους με όλο και πιο βίαια μέσα. Οι επανεξοπλισμοί σε διάφορα επίπεδα (από όλο και περισσότερα κράτη) και οι τεχνολογικές καινοτομίες στα όπλα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη· κάτω απ’ τις διακηρύξεις περί «ειρήνης», όπως άλλωστε συνέβαινε πάντα…

Όπως θα δείξουμε σε μερικούς μήνες (στο επόμενο τετράδιο για εργατική χρήση) η Χ παγκόσμια ηγεμονία τελειώνει όχι την ιστορική στιγμή που αντικαθίσταται από μια Ψ επόμενη… Έχει τελειώσει αρκετά νωρίτερα: την ιστορική στιγμή που ο «προστάτης» παύει να είναι «γενναιόδωρος» (αφού αυτό εξυπηρετούσε και τα δικά του συμφέροντα) επειδή έχει αρχίσει να «ζορίζεται» οικονομικά στα σοβαρά· και γίνεται κοινός, δύστροπος και επιθετικός νταβατζής, απαιτώντας απ’ τους «πελάτες» του να τον πληρώνουν για την όποια «προστασία» τους παρέχει…

Αυτό χαρακτηρίζει τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό όλο και πιο καθαρά, συστηματικά και απροκάλυπτα…

Δεν το έχετε προσέξει;

Ο μεγάλος σύμμαχος πάει καλά…

Παρασκευή 3 Γενάρη. Είναι κάτι που δεν θα σας απασχολούσε ποτέ. Ίσως («ίσως» λέμε) σας απασχολήσει στο όχι μακρινό μέλλον.

Πρώτα η «ξεκάρφωτη» ερώτηση: τι συμβαίνει όταν η κεντρική τράπεζα ενός κράτους δανείζει αυτό το κράτος; Ας πούμε όταν πρόκειται για «κοντοπρόθεσμο δανεισμό» όπως είναι τα έντοκα γραμμάτια; Κανονικά σ’ αυτόν τον δανεισμό προστρέχουν ιδιώτες (τράπεζες ή funds) επειδή θεωρείται σχετικά ασφαλής «επένδυση». Απ’ την άλλη μεριά απαγορεύεται γενικά στις κεντρικές τράπεζες των κρατών να δανείζουν τα ίδια τα κράτη τους.

Ξανά η ερώτηση: τι σημαίνει όταν η κεντρική τράπεζα ενός κράτους δανείζει αυτό το κράτος; Σημαίνει κάτι απλό: ελάχιστοι αλλά όχι επαρκείς ιδιώτες ενδιαφέρονται να δανείσουν αυτό το κράτος…

Σ’ αυτήν την κατάσταση μπήκε το αμερικανικό κράτος, με επιταχυνόμενο ρυθμό μέσα στο 2019. Η fed (η κεντρική τράπεζα του ψοφιοκουναβιστάν) έφτασε να αγοράζει ακόμα και το μισό των εκδόσεων έντοκων γραμματίων που εκδίδει το αμερικανικό κράτος. Μπορεί και παραπάνω πρόσφατα. Κάτι που απαγορεύεται… Και για να παρακάμψει την απαγόρευση η fed έχει κάποιους «traders» που αγοράζουν αυτοί τα έντοκα, τα κρατάνε 3 ή 4 μέρες, και μετά τα πουλάνε στην fed – με σημαντικό κέρδος…. Έτσι ώστε η κεντρική αμερικανική τράπεζα να ισχυρίζεται ότι δεν δανείζει απευθείας την Ουάσιγκτον, αλλά αγοράζει τα χρέη της στη «δευτερογενή αγορά».

Το ότι το αμερικανικό κράτος ζορίζεται όλο και περισσότερο να δανειστεί από ιδιώτες (απ’ την διεθνή αγορά χρήματος) και ότι αναγκάζεται η κεντρική του τράπεζα να «τυπώνει χρήμα» για να το δανείζει, είναι για κάποιους «ειδικούς» ο άγγελος του επερχόμενου τέλους… Παίζει ρόλο η στάση διάφορων κεντρικών τραπεζών άλλων κρατών, που είτε έχουν ξεφορτωθεί τα αμερικανικά χρεώγραφα (Μόσχα) είτε περιορίζουν σημαντικά τις αγορές τους (Πεκίνο και όχι μόνο).

Παίζει όμως ρόλο και κάτι ακόμα: καθώς το αμερικανικό δημόσιο χρέος αυξάνεται διαρκώς, έχουν αρχίσει να αυξάνονται (διακριτικά και προσεκτικά) και οι αμφιβολίες αν θα ξεπληρωθεί ποτέ με οτιδήποτε άλλο εκτός από πληθωριστικά δολάρια…

Το 2020 αναγγέλεται σαν χρονιά παράξενη…

Ο εκλεκτός του θεού 1

Κυριακή 22 Δεκέμβρη. Θα αντέξει, λοιπόν, το ψόφιο κουνάβι την διαδικασία καθαίρεσής του και θα βγάλει το 2020 σαν υποψήφιος για έναν ακόμα νόστιμο τετραετή γύρο προεδρικής εξουσίας;

Η ασταμάτητη μηχανή είχε την άποψη ότι όχι μόνο οι «δημοκρατικοί» αλλά και διάφοροι «συντηρητικοί» θα πετύχαιναν την απόλυση του ψόφιου κουναβιού, και την αντικατάστασή απ’ τον πολύ πιο σκληροπυρηνικό φασίστα (νυν αντιπρόεδρο) Pence. Η εκτίμηση αυτή δεν βασιζόταν στα στοιχεία του «ukrainegate» αλλά στην αποτυχία της γραμμής «αμυνόμαστε και περνάμε στην αντεπίθεση μέσω οικονομικών μέσων / κυρώσεων» που εξέφραζε, και έχει προσπαθήσει να υλοποιήσει το ψόφιο κουνάβι. Η εκτίμηση αυτή εξακολουθεί να ισχύει.

Ωστόσο, παρά το ότι ακόμα και πρόσφατα οι σκληροπυρηνικοί συντηρητικοί στράφηκαν έντονα εναντίον του ψόφιου κουναβιού (όταν έδωσε στον Erdogan το ο.κ. να εισβάλει στη βόρεια συρία, δηλώνοντας ταυτόχρονα ότι αποσύρει τον στρατό του συνολικά απ’ την ypgκρατούμενη βορειοανατολική συρία…), σε ότι αφορά την καθαίρεσή του δεν έχει εκδηλωθεί ως τώρα κάποιο «ρήγμα». Αν αυτό συνεχίσει, η συντηρητική πλειοψηφία στη γερουσία θα εμποδίσει την ολοκλήρωση της καθαίρεσης· και το ψόφιο κουνάβι θα παραμείνει στο πόστο του. (Μαζί με την τακτική του;)

Το γεγονός ότι ο σκληρός πυρήνας του αμερικανικού μιλιταρισμού έχει καταφέρει ως τώρα να «μαζεύει» το ψόφιο κουνάβι κάθε φορά που εκτροχιάζεται σε ότι αφορά τους πολέμους των ηπα σε διάφορα σημεία του πλανήτη (διακηρύσσοντας την αποχώρηση του αμερικανικού στρατού) θα μπορούσε να δείχνει πως είναι ελέγξιμος. Και πως, κατά συνέπεια, δεν είναι απαραίτητη η αντικατάστασή του απ’ τον Pence. Απ’ την άλλη μεριά δεν είναι αυτή η δουλειά ενός αμερικάνου προέδρου σε περίοδο παρακμής της ηγεμονίας: να πηδάει απ’ το παράθυρο και να γαυγίζει «ειρηνόφιλα» τους περαστικούς κουνώντας χαρούμενος την ουρά του, μέχρι να τον ξαναδέσουν τα αφεντικά του…

Ο εκλεκτός του θεού 2

Κυριακή 22 Δεκέμβρη. Υπάρχουν μια σειρά ζητήματα (έως σοβαρά προβλήματα) που θα βραχυκυκλώνουν την mainstream αμερικανική «πολιτική ζωή» – πέρα απ’ την «εξωτερική πολιτική» της Ουάσιγκτον και την αποτυχία του «δόγματος Trump» – αν δεν βρεθούν αρκετοί συντηρητικοί εθνοπατέρες να πείσουν το ψόφιο κουνάβι να παραιτηθεί υπέρ του Pence.

Το πρώτο είναι ο θεσμικός διχασμός στο κέντρο της αμερικανικής εξουσίας: οι μεν δημοκρατικοί ελέγχουν την βουλή των αντιπροσώπων και θέλουν την καθαίρεση· οι δε συντηρητικοί ελέγχουν την γερουσία και βρίσκονται ακόμα στο πλευρό του. Αυτά καθ’ οδόν προς τις εκλογές… Το δεύτερο είναι τα «διαδικαστικά» τα ίδια. Έχουν γίνει μόνο δύο τέτοιες «προσαγωγές / δίκες» προέδρων στην αμερικανική ιστορία, μία το 1868 (του Adrew Johnson) και μία το 1998 (του Bill Clinton) και δεν υπάρχει ένα συμπαγές σώμα διαδικαστικών κανόνων για το πως μπορεί να προχωρήση γρήγορα αυτή η διαδικασία – σε συνθήκες πόλωσης. Για την ακρίβεια υπάρχουν πολλές και διάφορες «τρύπες» που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από κάθε πλεύρα, «σούρνωντας» αυτήν την «δίκη».

Το τρίτο είναι οι «διεθνείς σχέσεις» της Ουάσιγκτον. Ήδη το ψόφιο κουνάβι αντιμετωπίζεται σαν «πρόεδρος περιορισμένης ευθύνης». Το να γίνει πρωταγωνιστής σ’ ένα (ακόμη…) σήριαλ σε παγκόσμια μετάδοση, μπορεί να μοιάζει διασκεδαστικό, αλλά πολύ πιθανόν να αφήσει ακόμα περισσότερο χώρο σε διάφορους αμερικανικούς μηχανισμούς (απ’ τις μυστικές υπηρεσίες ως κυκλώματα του βαθέος κράτους) να δρουν χωρίς πολιτική ευθύνη κανενός.

Το γεγονός ότι ο διεθνής πρώτος μάρτυρας υπεράσπισης του ψόφιου κουναβιού, η ανεγκέφαλη αλεπού – Putin, κατέθεσε ήδη (με δηλώσεις του κατά του ανυπόστατου κατηγορητηρίου…) είναι σίγουρο πως φυτιλιάζει τους αντι-ρώσους στο αμερικανικό καθεστώς· που δεν είναι λίγοι, ούτε ασήμαντοι.

Με το ψόφιο κουνάβι «υπόδικο» αλλά όχι έκπτωτο το αμερικανικό προεκλογικό 2020 έχει όλες τις προδιαγραφές να γίνει ροντέο…

Project europe 1

Τρίτη 26 Νοέμβρη. Έχει το ενδιαφέρον της η «αποκάλυψη» των καθεστωτικών new york times (προχτές) μιας πρόσφατης στιχομυθίας μεταξύ Merkel και Macron.

… Καταλαβαίνω την επιθυμία σου για αποδιαρθρωτική πολιτική φέρεται να είπε η γερμανίδα πρωθ. Αλλά έχω κουραστεί να μαζεύω τα κομμάτια. Ξανά και ξανά πρέπει να κολλάω τα φλυτζάνια που σπας έτσι ώστε μετά να μπορούμε να κάτσουμε και να πιούμε μια κούπα τσάι μαζί…

Σαφές ή όχι αυτές οι κουβέντες δεν δείχνουν μια «νοικοκυρά» που πρέπει να κουμαντάρει τις ζημιές απ’ τα νεύρα του «κυρίου». Δείχνουν το ξεπέρασμα εκείνου που μέχρι πριν λίγα χρόνια διαφημιζόταν σαν «το μοτέρ» του project europe: του γαλλογερμανικού άξονα. Δεν είναι δύσκολο να ξέρει κάποιος ότι όχι μόνο ο Macron αλλά διαχρονικά η γαλλική «εθνική γραμμή» ήταν να κάνει ζημιές σε οτιδήποτε «ευρωπαϊκό» που θα υπονοούσε την υπεροχή του Βερολίνου. Τέτοια παραμένει. Και, ύστερα, πότε πότε, πουλάει «ευρωπαϊσμό» αποκλειστικά με γαλλικούς όρους – όπως κάνει τελευταία ο κατά την γνώμη του βασιλεύς της γαλλίας και πάσης ευρώπης Macron…

Το ότι το project europe δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, το ότι έμεινε «νήπιο» από πολιτική άποψη (όπου το «πολιτική» σημαίνει την ενιαία θέση του στον διεθνή καπιταλιστικό καταμερισμό) δεν οφείλεται ούτε στη Μόσχα, ούτε στο Πεκίνο! Οφείλεται στο Παρίσι (που πάντα φοβόταν και φοβάται το Βερολίνο) και στο Λονδίνο (που πάντα ήθελε μόνο μια «ενιαία αγορά» και τίποτα παραπάνω). Αν, τώρα, ο κινεζικός καπιταλιστικός δυναμισμός γίνεται global αυτό οφείλεται τελικά στο ότι η Ιστορία απεχθάνεται τα κενά…