Πέμπτη 12 Μάρτη. Αφήνοντας προς το παρόν στην άκρη το (πολύ σημαντικό για εμάς) ζήτημα του πως η ιδεολογία και το Θέαμα είναι ικανά να παράγουν ακόμα και διαλυτικές – σε πρώτη φάση – μαζικές συμπεριφορές, πρέπει να τονίσουμε αυτό: η περατζάδα του covid-19 οδηγεί στα όριά τους (και μπορεί να οδηγήσει και σε κατάρρευση) τα συστήματα υγείας· τις δομές που, με διαδοχικές εξελίξεις, έχουν ιστορία όσο και εκείνη του φορντικού κράτους. Η σοβαρή πίεση που δέχονται τα συστήματα υγείας (δημόσια ή ιδιωτικά δεν κάνει διαφορά) είναι διπλή. Απ’ έξω και από μέσα. Απ’ την μεριά της «ζήτησης υπηρεσιών υγείας» (και μάλιστα για βαριές περιπτώσεις) αλλά και απ’ την μεριά της «προσφοράς» (του προσωπικού, κλινικών και εργαστηριακών γιατρών, νοσοκόμων, υλικών, κλπ). Σε μια, ας την πούμε έτσι, «επιπλέον καινούργια γρίπη» (ακόμα και μικρής φονικότητας) τα νέα κρούσματα με επιπλοκές προστίθενται στην ενδεχομένως βεβαρυμένη ρουτίνα των νοσοκομείων· την ίδια στιγμή που γιατροί ή και νοσοκόμοι αρρωσταίνουν και οι ίδιοι, κι άρα μειώνονται ποιοτικά και ποσοτικά εκείνοι/ες που πρέπει να κάνουν την περίθαλψη.
Το «κινεζικό παράδειγμα» το έδειξε καθαρά αυτό, λαμβάνοντας ακόμα και βίαια μέτρα σε πρώτο χρόνο. Σε ένα κράτος με πληθυσμό σχεδόν 1,4 δισεκατομμύρια ψυχές και με αναπτυγμένο δημόσιο σύστημα υγείας, από ένα σημείο εξάπλωσης του covid-19 και μετά η ισορροπία ανάμεσα στη «ζήτηση υπηρεσιών υγείας» και στην «προσφορά» θα μπορούσε να έρθει σε τέτοιο σημείο ώστε να είναι, απλά, αδύνατο να υπάρχει αποτελεσματικό έργο στη δεύτερη. Όταν έχουν αρρωστήσει βαριά τόσοι πολλοί απ’ την μια μεριά και οι διαθέσιμοι για περίθαλψη είναι λιγότεροι απ’ όσους χρειάζονται (ή έχουν γίνει ακόμα λιγότεροι επειδή αρκετοί είναι οι ίδιοι άρρωστοι) το σύστημα καταρρέει.
Γι’ αυτό το κινεζικό καθεστώς επιχείρησε (και πέτυχε) ακόμα και με βίαιες απαγορεύσεις αρχικά τον περιορισμό της ζώνης «κίνησης» του covid-19· έτσι ώστε να μπορεί να ρίχνει σ’ αυτήν την ζώνη, κατά κύματα και για όσο χρειαζόταν, «φρέσκιες υγειονομικές δυνάμεις» (υποδομές, γιατρούς, νοσοκόμους, υλικά, κλπ) απ’ την υπόλοιπη επικράτεια, έχοντας εξασφαλίσει ότι είναι υγιείς και φροντίζοντας να μην αρρωστήσουν στη διάρκεια της «θητείας» τους στην Wuhan.
Στην κλίμακα της ε.ε., με πληθυσμό το ¼ του κινεζικού, η εμφάνιση και ο αρχικός πολλαπλασιασμός των κρουσμάτων στην βόρεια ιταλία δεν θα έπρεπε να είναι ιταλικό ζήτημα! Αν το μάθημα της κίνας είχε περάσει έγκαιρα στην ευρωπαϊκή ήπειρο, το τελευταίο που θα χρειαζόταν – in case of emergency – θα ήταν η ανεξαρτησία των εθνοκρατικών συστημάτων υγείας. Αν αντί να λοιδωρηθεί είχε προσεχτεί το κινεζικό παράδειγμα θα είχε γίνει σαφές πως οπουδήποτε (στην ευρωπαϊκή ήπειρο και, οπωσδήποτε, στη ζώνη Σέγκεν) εμφανιστεί ένας αρχικά γρήγορος πολλαπλασιασμός των κρουσμάτων (της τάξης μερικών δεκάδων) θα ακολουθήσει, πιθανότατα, μια κρίση πόρων και χειρισμών αντιμετώπισης της διασποράς. Ο πρώτος στόχος του Πεκίνου δεν ήταν ο περιορισμός του απόλυτου αριθμού κρουσμάτων, αλλά ο δραστικός περιορισμός του ρυθμού αναπαραγωγής των κρουσμάτων. Τα κατάφερε κρατώντας αυτόν τον ρυθμό κάτω απ’ τις δυνατότητες του ρυθμού περίθαλψης που μπορούσε να πετύχει το επιστρατευμένο σύστημα υγείας όχι της επαρχίας Wuhan, αλλά με ενισχύσεις απ’ έξω.
Σε μια τέτοια κρίση αποδεικνύεται μοιραίο το να περιμένει κανείς το αν οι «τοπικές δυνάμεις» θα «αντέξουν». Μπορεί ναι· όμως αν όχι το πράγμα θα αρχίσει να ξεφεύγει πολύ γρηγορότερα απ’ όσο θα είναι δυνατόν να ελεγχθεί. Όταν ο Κόντε έβαλε σε καραντίνα τον ιταλικό βορρά, οι βόρειοι μπήκαν στα αμάξια τους και κατέβηκαν προς το νότο – πράγμα που σήμαινε ότι αυτό το δεύτερο ή τρίτο κύμα διασποράς του covid-19 απειλούσε πια να γονατίσει όλο το ιταλικό σύστημα υγείας. Όπως περίπου έχει συμβεί.
Αποδεικνύεται πως κανένα ευρωπαϊκό κράτος και, κυρίως, κανένας θεσμός σε κλίμακα ε.ε. δεν είχε προετοιμαστεί να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε ευρωπαϊκή περιφέρεια σαν την ευρωπαϊκή Wuhan. Προφανώς τα απαγορευτικά μέτρα δεν θα μπορούσαν να είναι (σίγουρα όχι ακαριαία) «κινεζικού τύπου». Ωστόσο είναι βέβαιο ότι δεν υπήρχε κανένα σχέδιο μεταφοράς πόρων (ανθρώπων και υλικών) από το ένα κράτος στο άλλο – για να ενισχυθεί η «αντίδραση» του θιγόμενου συστήματος υγείας όσο πιο γρήγορα και αποτελεσματικά θα ήταν δυνατόν.
Δεν λέμε τίποτα καινούργιο. Η «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη», για τις πυρκαγιές (ή για τους σεισμούς) υπάρχει μεν αλλά στη βάση διακρατικών αιτημάτων και διακανονισμών – και τέτοιου είδους φυσικές καταστροφές δεν είναι καν και καν μεταδοτικές με τον τρόπο που είναι μια επιδημία. Απ’ την άλλη η «μεγα-απειλή των επιδημιών», που επανέρχεται τακτικά εδώ και πολλά χρόνια, δεν προκάλεσε την δημιουργία, τον σχεδιασμό και την δράση ευρωπαϊκών υπερεθνικών μηχανισμών έκτακτης ανάγκης. Κεντρική ευρωπαϊκή τράπεζα υπάρχει – κεντρικός σχεδιασμός και διαχείριση έκτακτων υγιειονομικών καταστάσεων (και, το είπαμε, αφήνουμε στην άκρη την σοβαρότητα ή την μυθοποίησή τους) όχι. Εν τέλει, κάποια φορά, μπορεί ένας ιός να είναι και γρήγορος και killer – ραντεβού για μονομαχία πάντως δεν θα δώσει. Αυτά που με καμάρι λέγονται «σύνορα» είναι για να κρατούν έξω απ’ το κάστρο τους φυγάδες των πολέμων που (και) το κάστρο κάνει αλλού· οι μικροοργανισμοί δεν χαμπαριάζουν από τέτοια!
Ο εθνικισμός στην ευρώπη κρατάει καλά – ακόμα κι αν παραλύει με τέτοιον τρόπο όπως ο τωρινός…
(φωτογραφία: τα περισσότερα απ’ τα νοσοκομεία έκτακτης ανάγκης που δημιουργήθηκαν σε χρόνο dt στο Wuhan έχουν αδειάσει. Θα λυθούν και θα αποθηκευτούν – για όποτε ξαναχρειαστούν…)