Σάββατο 18 Γενάρη. Μπορεί, άραγε, το ψοφιοκουναβιστάν να γλυτώσει όχι την μείωση της ηγεμονίας του αλλά την κατάρρευσή της «προστατεύοντας» την παγκόσμια κυκλοφορία του δολαρίου; Για όσες / όσες δεν έχουν τις βασικές γνώσεις σχετικά με την καπιταλιστική πολιτική οικονομία, «πλανητική ηγεμονία» σημαίνει όπλα και μόνον όπλα. Αυτό είναι μόνο εν μέρει σωστό: όλα έχουν μια τιμή, και το να είναι ένα κράτος «αστακός» δεν το απαλλάσσει απ’ αυτόν τον κανόνα. Ειδικά αν πρόκειται για το αμερικανικό: το στρατοβιομηχανικό του σύμπλεγμα εδώ και δεκαετίες είναι (σαν χρηματοδότηση απ’ το δημόσιο ταμείο) ένα βαρέλι χωρίς πάτο, όπου η «ποιότητα» των όπλων είναι συνώνυμη του όσο πιο υψηλού κόστους γίνεται. Τί θα συνέβαινε, λοιπόν, ακόμα και στον αμερικανικό μιλιταρισμό, αν το δολάριο έχανε την «διεθνή αξία» του;
Από το 1971 και μετά, όταν το αμερικανικό δολάριο εγκατέλειψε την σταθερή πρόσδεσή του με το χρυσάφι (προκειμένου να «τυπωθούν» πληθωριστικά δολάρια για να χρηματοδοτηθεί ο πόλεμος στο βιετνάμ…) έπαψε να είναι η διεθνής «άγκυρα» του μέτρου των ανταλλακτικών αξιών. Το 1971 (ως το 1971) η σταθερή ισοτιμία του δολαρίου προς τον χρυσό (35 δολάρια η ουγγιά) εξασφάλισε την ηγεμονία του αμερικανικού νομίσματος κατ’ αρχήν στον «δυτικό» καπιταλισμό, αφού όλα τα υπόλοιπα δυτικά κράτη «έδεναν» τα εθνικά τους νομίσματα με το δολάριο· πράγμα που σήμαινε πως αντί να έχουν χρυσάφι στα υπόγεια των κεντρικών τραπεζών τους, σαν back up της «αξίας» των νομισμάτων τους, όφειλαν να έχουν δολάρια. Τι σήμαινε αυτό; Ότι δάνειζαν το αμερικανικό δημόσιο, και εκτός από “ρευστό” είχαν σαν back up τα αμερικανικά χρεώγραφα.
Μέσα σε δύο χρόνια το δολάριο υποτιμήθηκε σχεδόν κατά 50%: το 1973 η ισοτιμία με το χρυσάφι είχε πάει στα 64,9 δολάρια η ουγγιά. Το 1974 η υποτίμηση ήταν ακόμα πιο έντονη: 116,5 δολάρια η ουγγιά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το δολάριο θα γινόταν συν τω χρόνω «χαρτοπετσέτα», και θα έπαυε να είναι «αποθεματικό νόμισμα» για τις κεντρικές τράπεζες άλλων κρατών. Μ’ άλλα λόγια οι ηπα θα κινδύνευαν ακόμα και με χρεωκοπία.
Η λύση στο αμερικανικό πρόβλημα δόθηκε …καπιταλιστικά και ιμπεριαλιστικά. Το 1974 ο τότε αμερικάνος πρόεδρος Nixon έστειλε στο Ριάντ τον καινούργιο του υπ.οικ., τον William Simon, σε μια στρατηγική αποστολή. Η Ουάσιγκτον πρότεινε στους πετρελαιοπαραγωγούς σαουδάραβες ένα deal επωφελές και για τις δύο πλευρές. Οι ηπα θα αγόραζαν πετρέλαιο απ’ την σαουδική αραβία πληρώνοντας σε δολάρια και θα παρείχαν στο χουντοβασίλειο όπλα και στρατιωτική βοήθεια, και σε αντάλλαγμα οι σεΐχηδες θα αγόραζαν (με τα δολάρια που θα έβγαζαν απ’ το πετρέλαιο) τα αμερικανικά ομόλογα, δανείζοντας τις ηπα.
Τα «πετροδόλαρα» σαν έννοια και σαν πραγματικότητα γεννήθηκαν εκείνη την χρονιά. Το 1974. Δεν επρόκειτο, όμως, μια περιορισμένης σημασίας διακρατική συμφωνία μεταξύ Ουάσιγκτον και Ριάντ. Με δεδομένο ότι το σαουδαραβικό βασίλειο κυριαρχούσε τότε (σαν ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου) στον ο.πε.κ. (: οργανισμός πετρελαιοπαραγωγών κρατών), και με δεδομένο ότι ο ο.πε.κ. ως τις αρχές της δεκαετίας του ’80 παρήγαγε (και πουλούσε) το 50% του πετρελαίου παγκόσμια, η τιμολόγηση και οι αγοραπωλησίες του στρατηγικού εμπορεύματος «πετρέλαιο» σε δολάρια καθιερώθηκαν πολύ γρήγορα παγκόσμια. Τι σήμαινε αυτό; Επειδή όλα τα κράτη αγόραζαν πετρέλαιο, έπρεπε να έχουν μεγάλα αποθέματα σε δολάρια. Αυτό που είχε χάσει σαν «σταθερή αξία» το δολάριο το 1971 όταν εγκατέλειψε τον «κανόνα του χρυσού» (που είχε καθιερωθεί στο Bretton Woods το 1944), δηλαδή την δυνατότητα να είναι «νόμισμα παγκόσμιας χρήσης» (και, ως εκ τούτου, να κάνει τα αμερικανικά ομόλογα «στάνταρ επένδυση») το ξανακέρδισε τρία χρόνια μετά, όταν εξασφάλισε ότι ένα στρατηγικό εμπόρευμα που οι πάντες ήθελαν (το πετρέλαιο) τιμολογούνταν σε δολάρια.
Αντί για την σταθερή διασύνδεση μ’ ένα «μέσο αποθησαυρισμού» με ελάχιστη βιομηχανική αξία (τον χρυσό), ρευστή αλλά οργανική διασύνδεση με τον παγκόσμιο ενεργειακό / καπιταλιστικό κύκλο (μέσω πετρελαίου): μ’ αυτόν τον τρόπο το δολάριο εξασφάλισε σχεδόν άλλα 30 χρόνια παγκόσμιας ηγεμονίας στις ηπα. Με ποιον τρόπο; Εφόσον το να δανείζει κανείς τις ηπα θεωρούνταν «σημαντική και κερδοφόρα επένδυση» η Ουάσιγκτον μπορούσε να δανείζεται απ’ όλο τον πλανήτη κατά βούληση· χρηματοδοτώντας το στρατο-βιομηχανικό της σύμπλεγμα. Και, άρα, την στρατιωτική της υπερεπέκταση…
Να που τα κανόνια και οι βόμβες έχουν πίσω τους την καπιταλιστική πολιτική οικονομία!