Παρασκευή 10 Μάη. …Ο ιστορικός υλιστής αφήνει τους άλλους να εξαντληθούν με την πόρνη που ονομάζεται “Μια φορά κι ένα καιρό” στο μπουρδέλο του ιστορικισμού…
Αυτό είπε ο Walter Benjamin τότε. Κάποτε. Προειδοποίησε, μπορεί μάταια, μπορεί όχι. Αν υπήρχε ιστορικός υλιστής σήμερα (υπάρχει;) θα σιχαινόταν τους ιστορικιστές κάθε είδους και ιδεολογικής ταυτότητας που χτες “γιόρτασαν” (τα εισαγωγικά απαραίτητα: ρουτινιάρικες στιγμές) την “νίκη κατά του φασισμού” στα show του συστήματος. Του Μάη στις 9, έτος 1945: το τρίτο ράιχ υπέγραψε την ήττα του στον Β παγκόσμιο. Νίκη κατά του φασισμού; Όχι δα! Νίκη κατά του τότε γερμανικού ιμπεριαλισμού στην ευρώπη; Ναι. Ως εκεί.
Ο ιστορικός υλιστής δεν πρέπει να λαθέψει για το “τότε”, για να μην λαθεύει στο κάθε “τώρα”. Πώς, για παράδειγμα, θα μπορούσε να είναι “ήττα του φασισμού” η συνθηκολόγηση της ναζιστικής γερμανίας όταν μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα νοτιοδυτικότερα το φασιστικό καθεστώς του Φράνκο, στην ισπανία, καθεστώς αδελφό του χιτλερικού, εκείνη την ημέρα, στις 9 Μάη του 1945, και την επόμενη και την μεθεπόμενη, ήταν ακμαίο, και κράτησε τα στρατόπεδα μαζικής συγκέντρωσης / εξόντωσης κομμουνιστών και αναρχικών ως την δεκαετία του 1970; Πώς θα μπορούσε να είναι “ήττα του φασισμού” το γεγονός πως ήδη πριν την 9η Μάη οι γνώσεις και οι τακτικές των ναζί έμπαιναν εθελοντικά στην υπηρεσία των “νικητών”, ειδικά των ηπα; Πώς θα μπορούσε να είναι “ήττα του φασισμού” οι χούντες που πολλαπλασιάστηκαν σ’ όλο τον κόσμο στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα;
Οι ιστορικιστές στην πραγματικότητα γιόρτασαν χτες, σαν “νίκη κατά του φασισμού”, την ενσωμάτωσή του στη “δημοκρατική τάξη”! Ο ιστορικός υλιστής μπορεί και πρέπει να παρακολουθήσει τα βήματα αυτής της ενσωμάτωσης απ’ τα μέσα του 20ου αιώνα ως τις μέρες μας. Δεν ξαφνιάζεται με την επιστράτευση του φασισμού (με τις αναγκαίες προσαρμογές, αλλοίμονο) στις τακτικές κυριαρχίας του μεταμοντέρνου καπιταλισμού. Ξέρει ότι οι επιτυχίες του, το know how του, ούτε μια στιγμή δεν υποτιμήθηκαν απ’ τους σφετεριστές του πλούτου που δημιουργεί η εργασία.
…Για τον ιστορικό υλισμό το ζήτημα είναι να συλλάβει μια εικόνα του παρελθόντος, καθώς αυτή εμφανίζεται απροσδόκητα στο ιστορικό υποκείμενο τη στιγμή του κινδύνου. Ο κίνδυνος απειλεί τόσο το περιεχόμενο της παράδοσης όσο και τους παραλήπτες του. Και για τους δύο είναι ο ίδιος: να γίνουν όργανα της κυρίαρχης τάξης. Κάθε εποχή πρέπει να κάνει τη δύσκολη προσπάθεια για την εκ νέου αρπαγή της παράδοσης από τον κoνφoρμισμό, που είναι έτoιμoς να την καταδυναστεύσει…
Κι αυτό ο Benjamin το έγραψε. Και άλλα πολλά. Ποιός καταλαβαίνει; Ποιός έχει τα κότσια να κάνει πράξη το αστραποβολητό της ιστορικής συνείδησης;
Ποιός ζει την ιστορική στιγμή του κινδύνου; Ποιός ανταλλάσσει τον φόβο με την άγνοια;